Sáng kiến kinh nghiệm: Phát triển bài toán thành các bài toán mới nhằm phát huy năng lực tư duy của học sinh lớp chọn trong chương trình toán 7

PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HUYỆN THAN UYÊN TRƯỜNG THCS XÃ MƯỜNG CANG TỔ KHOA HỌC TỰ NHIÊN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM “Phát triển bài toán thành các bài toán mới nhằm phát huy năng lực tư duy của học sinh lớp chọn trong chương trình toán 7’’ Đề tài thuộc lĩnh vực: Toán học Người thực hiện: Nguyễn Thị Quyến Chức vụ: Giáo viên Năm học: 2012 - 2013 1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Chữ viết đầy đủ 1 Trung học cơ sở 2 Học sinh 3 Giáo viên 4 Bội chung nhỏ nhất Chữ viết tắt THCS HS GV BCNN 2 Phát triển bài toán thành các bài toán mới nhằm phát huy năng lực tư duy của học sinh lớp chọn trong chương trình toán 7. PHẦN MỞ ĐẦU I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1. Khái quát về lý luận Theo định hướng đổi mới phương pháp dạy học toán hiện nay ở trường THCS là tích cực hoá các hoạt động học tập của học sinh, khơi dậy và phát triển khả năng tự học nhằm hình thành cho học sinh tư duy tích cực, độc lập, sáng tạo, nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui và hứng thú học tập cho học sinh. Vì thế qua công tác giảng dạy nhiều năm môn toán ở các khối lớp nói chung đối với học sinh khối lớp 7 nói riêng, cụ thể là học sinh lớp 7A (lớp chọn) tôi thấy việc phát huy được tính tự giác tích cực học tập của học sinh là việc làm hết sức cần thiết, nó đòi hỏi người giáo viên phải có sự sáng tạo trong giảng dạy. Vì vậy, để học sinh học giỏi môn toán, không những phải yêu cầu học sinh nắm vững và biết vận dụng các bài toán cơ bản mà còn phải biết cách phát triển nó thành những bài toán mới có tầm suy luận cao hơn, nhằm phát triển năng lực tư duy cho học sinh. Cách dạy và học như vậy mới đi đúng hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay. Có như vậy mới tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh. Khơi dậy khả năng tự lập, chủ động, sáng tạo của học sinh. Nhằm nâng cao năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề. Rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tế, tác động đến tình cảm, đem lại niềm say mê và hứng thú học tập cho học sinh. Vậy để có kĩ năng giải bài tập toán phải qua quá trình luyện tập. Tuy rằng, không phải cứ giải bài tập nhiều là có kĩ năng. Việc luyện tập sẽ có hiệu quả, nếu như biết khéo léo khai thác từ một bài tập này sang một loạt bài tập tương tự nhằm vận dụng một tính chất nào đó, và rèn luyện một 3 phương pháp làm một dạng bài tập nào đó. Nếu giáo viên biết hướng cho học sinh cách học chủ động thì học sinh không những không còn ngại học môn toán mà còn hứng thú với việc học môn toán. Học sinh không còn cảm thấy học môn toán là gánh nặng, mà sẽ ham mê học toán, có được như thế mới là thành công trong việc dạy toán. 2. Khái quát về thực tiễn Qua thực tế giảng dạy trên lớp từ nhiều năm tôi nhận thấy rằng các em học sinh lớp 7 phần lớn các em không làm được các bài toán cơ bản, bởi vì các em còn lười học bài cũ, nên không vận dụng vào đểgiải được các bài tập cơ bản. Xuất phát từ tình hình đó, qua những năm giảng dạy và học hỏi ở đồng nghiệp, tôi rút ra được một số kinh nghiệm cho bản thân để có thể dạy cho các em những kiến thức cơ bản và có thể giải quyết được vấn đề khó khăn ở trên. Chính vì vậy tôi mới có 1 sáng kiến kinh nghiệm trong trong quá trình ôn tập cho học sinh lớp 7A (lớp chọn) như sau: “Phát triển bài toán thành các bài toán mới nhằm phát huy năng lực tư duy của học sinh lớp chọn trong chương trình toán lớp 7’’. Trong giờ học ôn môn toán của học sinh lớp 7A trường THCS Xã Mường Cang vào buổi chiều II. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Tuy nội dung tôi đề cập rất rộng và các bài tập dạng này cũng khá phong phú song trong khuôn khổ thời gian có hạn nên tôi chỉ nêu ra một số bài toán điển hình và sắp xếp theo một trình tự từ đơn giản đến phức tạp. Phạm vi nghiên cứu của đề tài này là : Chương I : Số hữu tỉ - Số thực (bài: 4 Tính chất của dãy tỉ số bằng nhau - Đại số 7 tập 1) và chương I: Đường thẳng vuông góc. Đường thẳng song song - Hình học 7 tập 1. Đối tượng nghiên cứu là: “Phát triển bài toán thành các bài toán mới nhằm phát huy năng lực tư duy của học sinh lớp chọn trong chương trình toán lớp 7’’ III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Mục đích nghiên cứu của đề tài này là nhằm nâng cao, mở rộng hiểu biết cho các em học sinh có lực học khá, giỏi. Giúp các em hiểu một cách sâu sắc hơn các bài toán trong chương trình toán lớp 7 cũng như việc nghiên cứu bài toán theo nhiều chiều khác nhau. Từ đó hoàn thiện hơn cho học sinh tư duy sáng tạo, khả năng trình bày bài toán và quan trọng nhất là hướng cho các em nhìn nhận một bài toán theo nhiều chiều hướng. Và cũng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ cho bản thân, thông qua đó giới thiệu cho bạn bè đồng nghiệp tham khảo vận dụng vào quá trình giảng dạy môn Toán ở trường THCS đạt hiệu quả cao hơn. IV. ĐIỂM MỚI TRONG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Đề tài này đã được tôi thực hiện khi tham gia giảng dạy thêm cho học sinh vào các buổi chiều tại trường. Trong quá trình giảng dạy áp dụng đề tài này, tôi thấy học sinhcànghọccàngtự tin hơn khi bắtgặpcácbài toáncónộidung tươngtự nhau. Các bài toán nói chung rất đa dạng và phong phú. Mỗi bài toán lại có rất nhiều cách giải khác nhau. Việc lựa chọn sử dụng linh hoạt các kiến thức đã học sẽ làm cho học sinh phát triển tư duy sáng tạo. Chuyên đề này chỉ mang tính chất gợi mở cung cấp cho học sinh cách nhìn mới, phát huy sự sáng tạo. Do đó, học sinh cần có thêm thời gian để sưu tầm các tài liệu có liên quan để giải quyết vấn đề một cách hoàn thiện hơn. PHẦN NỘI DUNG I. CƠ SỎ LÝ LUẬN Việc đổi mới phương pháp dạy học chỉ từ cách dạy thụ động, cách dạy phát huy tính tích cực, độc lập, chủ động, sáng tạo của học sinh mà ta định 5 ... - tailieumienphi.vn