Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp phát triển kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi

PHÒNG GD - ĐT QUẬN CẦU GIẤY TRƯỜNG MẦM NON HOA HỒNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Một số biện pháp phát triển kĩ năng sống cho trẻ 4- 5 tuổi Lĩnh vực/ Môn: Giáo dục mẫu giáo Tên tác giả : Nguyễn Thị Hà Giáo viên mẫu giáo Tài liệu kèm theo: NĂM HỌC 2011 – 2012 Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi phát triển kỹ năng sống I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Ngày nay trước sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thì rất nhiều các bậc phụ huynh có ít thời gian để quan tâm và trò chuyện cùng con cái chính vì vậy trẻ thường hay thu mình và rất ít khi giao tiếp với thế giới bên ngoài. Điều này ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển nhận thức, tình cảm của trẻ. Nhận thức được điều đó nhiều bậc phụ huynh đã tìm đến giải pháp an toàn cho con mình bằng cách tìm đến những lớp dạy kỹ năng sống cho con với mong muốn trẻ sẽ phát triển toàn diện. Gi¸o dôc kü n¨ng sèng lµ mét néi dung rÊt cÇn thiÕt ®Ó giúp trẻ khám phá thế giới tâm hồn mình một cách có định hướng, khiến trẻ quý trọng bản thân, nuôi dưỡng những giá trị sống nền tảng và hình thành những kỹ năng sống tích cực trong trẻ, giúp trẻ cân bằng cuộc sống trên bốn lĩnh vực nền tảng: thể trạng, tâm hồn, trí tuệ và tinh thần, từ đó xây dựng cho trẻ những kỹ năng sống hòa nhập với môi trường xung quanh. Ở mỗi một lứa tuổi thì trẻ cần có những sự tác động khác nhau đến kỹ năng sống của trẻ. Chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ từ lứa tuổi mầm non chính là cơ sở giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, là nền tảng cho quá trình học tập suốt đời của trẻ. Là một giáo viên tôi quan tâm đến những biện pháp dạy kỹ năng sống cho trẻ đặc biệt ở lứa tuổi tôi đang giảng dạy mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi bởi trong những nghiên cứu khoa học gần đây về sự phát triển của não trẻ đã chỉ ra rằng: “Trẻ ở lứa tuổi này hoàn toàn có khả năng giao tiếp, khả năng tự kiểm soát thích nghi và thể hiện cảm giác của mình. Trẻ cũng hoàn toàn có khả năng hòa nhập, tự giải quyết vấn đề một cách tự lập. Đó chính là tiền đề gieo mầm hạt giống nhằm hình thành kỹ năng sống cho trẻ. Song do chưa được trú trọng nên trẻ lớp tôi hoàn toàn chưa có những kỹ năng sống cơ bản ấy. Vậy kỹ năng sống là gì ? Kỹ năng sống chính là phương tiện không thể thiếu để giúp trẻ tăng năng lực hội nhập, tích cực, chủ động, sáng tạo, tự tin vững vàng trước mọi khó khăn thử thách. Kỹ năng sống chính là chiếc thìa khóa vàng cho sự sống còn, sự phát triển và sự thành công của mỗi con người. Khi nhắc đến dạy kỹ năng sống, người ta cho rằng đó là một caí gì đó rất cao siêu, nhưng thực tế dạy kỹ năng sống là dạy những thói quen sinh hoạt rất thường ngày trong giao tiếp và ứng xử giữa trẻ với những con người và sự vật xung quanh. Đó cũng là những cảm nhận, cảm xúc của con người trước sự thay đổi của môi trường xung quanh. Vậy làm thế nào để có thể có một phương pháp truyền đạt đến trẻ những kỹ năng sống tốt nhất? Và dạy dưới hình thức nào? Là một giáo viên mầm non, qua tìm tòi nghiên cứu, nhận thức sâu sắc ý nghĩa vai trò quan trọng của các kỹ năng sống đối với sự phát triển của trẻ. Trái tim người mẹ hiền thứ hai đã thôi thúc tôi lựa chọn thực hiện đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi phát triển kỹ năng sống”. Ngày nay, nội dung giáo dục kỹ năng sống đã được chú trọng. Tuy nhiên việc giáo dục kỹ năng sống chưa trở thành một môn học với 1 giáo trình chuẩn được áp dụng trong nhà trường. Qua việc áp dụng sáng kiến này tôi muốn đóng góp một phần nhỏ bé đưa ra một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi hình thành kỹ năng sống. Trong năm học 2011 - 2012 , tôi đã mạnh dạn chọn đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi hình thành kỹ năng sống”. Thời gian thực hiện từ tháng 9/2011 đến tháng 5/2012. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 1. Thuận lợi và khó khăn 1.1. Thuận lợi - Bản thân tôi là một giáo viên nhiệt tình với trẻ tâm huyết với nghề nghiệp - Sĩ số lớp ổn định, trẻ tiếp thu nhanh phát triển tốt cả thể chất và trí tuệ. -Giáoviênởlớpphốikếthợpvàthốngnhấtphươngpháp,biệnphápdạytrẻ. - Trường MN Hoa Hồng có khuôn viên rộng rãi thoáng mát. Nhà trường có truyền thống vànhiều thành tích trong chăm sóc,nuôi dưỡng giáo dụctrẻ MN. - BGH nhà trường luôn tạo điều kiện cho giáo viên học tập nâng cao chuyên môn và mua sắm cũng như bổ sung cơ sở vật chất, đồ dùng, đồ chơi để đảm bảo thực hiện tốt chất lượng giảng dạy. - Có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy tiếp xúc với trẻ, nắm được tâm sinh lý của trẻ và những xu hướng phát triển của trẻ. 1.2. Khó khăn - Đây là nội dung giáo dục còn khá mới mẻ trong chương trình giáo dục trong chương trình giáo dục cho trẻ mầm non. Vì vậy còn ít tài liệu để tham khảo tìm hiểu. - Nhiều phụ huynh chưa hiểu và quan tâm đến việc giáo dục rèn luyện kỹ năng cho trẻ. - Số lượng trẻ trong lớp quá đông. Nhiều trẻ mới đi lớp chưa có nề nếp. - Việc tổ chức các hoạt động tập thể, trò chơi nhằm hình thành rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ còn khó khăn. - Trẻ bị ảnh hưởng bởi cuộc sống phát triển hiện đại như: Internet, tivi, các trò chơi điện tử… - Trẻ được sống trong môi trường quá bao bọc khiến trẻ quen dựa dẫm, không có tính tự lập, ích kỷ, lãnh cảm với môi trường xung quanh. 2. Thực trạng kĩ năng sống của trẻ Qua điều tra thực tế về vốn kỹ năng sống của trẻ tôi nhận thấy kết quả khảo sát trước khi thực hiện như sau: Đạt Chưa đạt Nội dung khảo sát Số 1. Kỹ năng giao tiếp 20 2. Kỹ năng thích nghi 16 3. Kỹ năng tự phục vụ và tự bảo vệ 15 4. Kỹ năng nhận thức. 23 5.Kỹ năng vận động. 17 6. Kỹ năng tự giải quyết vấn đề 11 7. Kỹ năng hợp tác, hoạt động cùng nhóm. 10 8. Kỹ năng tự kiểm soát cảm xúc và tạo niềm vui 14 Tỷ lệ Số Tỷ lệ % lượng % 39 32 61 31 46 69 29 47 71 44 29 56 32 45 68 21 41 79 20 42 80 27 38 73 Từ những số liệu trên cho thấy kỹ năng sống và việc thực hiện các kỹ năng sống của trẻ là rất thấp. Vì vậy tôi đã mạnh dạn tìm cách trang bị, các kiến thức về kỹ năng sống và bền bỉ tận tâm rèn luyện những kỹ năng sống cơ bản nhất cho trẻ lớp tôi thông qua đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi hình thành kỹ năng sống”. 3. Các biện pháp thực hiện 3.1. Phương pháp phát triển kỹ năng giao tiếp Cách giao tiếp không chỉ quan trọng trong những năm trẻ đi học mà còn rất quan trọng đối với cuộc sống sau này của trẻ. Vậy cần làm gì để trẻ có thể hoàn thiện kĩ năng giao tiếp của mình? Kỹ năng giao tiếp được xem là một năng lực cần thiết cho trẻ mở rộng quan hệ từ trong gia đình cho đến ngoài nhà trường và xã hội. Đây là một kỹ năng phức tạp bao gồm nhiều yếu tố khác nhau, vì thế ngoài những yếu tố của năng lực nội tại có sẵn nơi trẻ, thì các giáo viên cũng cần quan tâm áp dụng những biện pháp để giúp trẻ phát triển về kỹ năng giao tiếp thông qua việc tác động bằng cách kích thích nhiều giác quan, mà chủ yếu là nghe – nhìn và đụng chạm qua mắt, tai và xúc giác. Hãy giúp trẻ biết cách giao tiếp với bạn bè, ông bà, cha mẹ và người lạ thông qua cách luyện tập và giúp trẻ thực hành dần dần, tạo môi trường cho trẻ tiếp xúc và có cơ hội để giao tiếp, có thể thông qua cách cho trẻ đi nhiều nơi, tiếp xúc với nhiều người, hoặc cho các trẻ chơi các trò chơi vận động ngoài trời theo nhóm nhỏ, các trò chơi đóng vai … Kỹ năng giao tiếp là một trong những kỹ năng nền tảng để giúp trẻ nhận biết các giá trị sống và hình thành các kỹ năng sống - Vì thế cần được quan tâm và giúp trẻ phát triển một cách tự nhiên - từng bước một trong suốt chiều dài phát triển nhân cách của trẻ. Ngôn ngữ được xem là công cụ chính trong việc giao tiếp, từ khi sinh ra cho đến khi bập bẹ những tiếng nói đầu tiên thì trẻ giao tiếp bằng tiếng khóc, và cử chỉ, ánh mắt... Khi trẻ bắt đầu nói và ngôn ngữ sẽ được phát triển rất nhanh từ khi trẻ trên 12 tháng, cho đến khi trẻ được 5 tuổi thì ngôn ngữ đã hoàn thiện, trẻ có đủ vốn từ ( khoảng 2000 từ ) để sử dụng trong cuộc sống hàng ngày. Việc giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ thông qua việc trò chuyện với trẻ, cho trẻ chơi những trò chơi phát triển ngôn ngữ, đọc sách hay kể chuyện cho trẻ nghe là những hoạt động cần thiết để giúp trẻ đạt được sự giao tiếp tốt nhất.Tuy nhiên, không phải cứ nói nhiều, nói hoài với trẻ là tốt, mà nhiều khi một bà mẹ nói chuyện quá nhiều với con, nói những câu dài và trả lời luôn cho con khiến trẻ chỉ biết gật gù, lại là một trong những nguyên nhân gây ra sự thụ động hay chậm nói cho trẻ. 3.1.1. Kỹ năng giao tiếp với bạn bè - Lớp học chính là một thế giới thu nhỏ của xã hội chúng ta ngày nay, là nơi đa văn hóa, đa tính cách và cũng đa sở thích. Mô hình này tạo cơ hội cho giáo viên có thể dạy trẻ học cách chấp nhận và có cơ hội để khám phá những sở thích, những mối quan tâm chung của nhau. Để giúp trẻ phát triển kỹ năng chơi với các trẻ khác, tôi tổ chức và tập cho trẻ những cách chơi mang tính lần lượt, thay phiên nhau : Cô vẽ một vòng, trẻ vẽ một vòng - cô xếp một khối gỗ,trẻ xếp một khối khác lên... hay chơi những trò chơi buôn bán, cô là người mua hàng, trẻ là người bán hàng ... Khi trẻ đã quen những trò chơi cùng nhau như thế, thì khi chơi trẻ sẽ dễ dàng tham gia vào hoạt động cùng với các bạn hơn. Cô tạo môi trường cho trẻ giao tiếp với nhau và tạo tình huống để trẻ tự giải quyết. Cô có thể khuyến khích trẻ, đặt câu hỏi có vấn đề để trẻ cùng nhau suy nghĩ và tìm cách giải quyết. Ngoài ra, cô còn sưu tầm một số câu chuyện, bài thơ mang tính giáo dục.Giúp trẻ thấy các nhân vật trong câu chuyện, bài thơ giao tiếp với nhau như thế nào? Tính cách mỗi trẻ mỗi khác, có những trẻ hoạt bát hiếu động nhưng cũng có những trẻ chậm chạp, thụ động hoặc quá nóng nảy... Vì thế, giáo viên cần phải biết rõ tính cách của từng trẻ để có thể cho các trẻ chơi với những người bạn thích hợp với cá tính nhằm tránh xẩy ra những va chạm về tính cách. ... - tailieumienphi.vn