- Trang Chủ
- Sáng kiến kinh nghiệm
- Sáng kiến kinh nghiệm môn sinh học 8: Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng vận dụng công nghệ thông tin vào tiết sinh học 8
Xem mẫu
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt nam
Độc lập- tự do-hạnh phúc
********************************
I - SƠ YẾU LÝ LỊCH
Họ và tên: Nguyễn Thị Thúy Lâm
Ngày tháng năm sinh: 19/12/1970
Năm vào ngành : 1992
Chức vụ : Tổ trưởng tổ tự nhiên
Đơn vị công tác : Trường THSC Dũng Tiến
Trình độ chuyên môn: Đại học
Bộ môn giảng dạy: sinh học
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 1 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
II, NỘI DUNG ĐỀ TÀI
ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO HƯỚNG VẬN
DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀO TIẾT SINH HỌC 8
1, Lí do chọn đề tài
§Þnh híng ®æi míi PPDH hiÖn nay lµ tÝch cùc ho¸ ho¹t
®éng häc tËp cña häc sinh, kh¬i dËy vµ ph¸t triÓn n¨ng lùc tù
häc, nh»m h×nh thµnh cho häc sinh tư duy ®éc lËp, tÝch cùc
s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò,
rÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn,
t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m ®em l¹i niÒm tin, høng thó häc tËp cho
häc sinh. Trong thêi k× bïng næ cña C«ng nghÖ th«ng tin
(CNTT) chóng ta nhÊt thiÕt ph¶i c¶i c¸ch phư¬ng ph¸p d¹y häc
theo hưíng vËn dông CNTT vµ c¸c trang thiÕt bÞ d¹y häc hiÖn
®¹i ph¸t huy m¹nh mÏ tư duy s¸ng t¹o, kü n¨ng thùc hµnh vµ
høng thó häc tËp cña häc sinh ®Ó n©ng cao chÊt l ượng d¹y
häc.
Trong nh÷ng n¨m võa qua, kh¶ n¨ng øng dông CNTT vµo
c«ng t¸c gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn THCS ®· ®¹t nhiÒu kÕt qu¶
kh¶ quan. Tuy nhiªn qua th¨m líp dù giê cña ®ång nghiÖp t«i
nhËn thÊy vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ sau:
- PhÇn lín t©m lý gi¸o viªn ng¹i khã, tuy rÊt muèn d¹y häc b»ng
ph¬ng tiÖn m¸y chiÕu nhưng l¹i chưa biÕt hoÆc míi biÕt rÊt
Ýt vÒ vi tÝnh nªn kh«ng muèn thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö, gi¸o
viªn míi chØ sö dông m¸y chiÕu ®Ó tr×nh chiÕu tranh ¶nh
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 2 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
hoÆc thay b¶ng phô chÐp ®Ò bµi trong qóa tr×nh gi¶ng d¹y
trªn líp.
- VÒ phÝa nhµ trưêng, do ®iÒu kiÖn kinh tÕ cßn khã kh¨n nªn
việc ứng dụng CNTT còn hạn chế, về thiết bị máy chiếu phục vụ
cho việc giảng dạy có thể nói là rất ít
- Mét sè bµi gi¶ng ®iÖn tö cßn mang tÝnh chÊt tr×nh diÔn
kiÕn thøc, gÇn nh lµ mét “b¶ng ®en” ®ược viÕt s½n tÊt c¶ néi
dung d¹y häc lªn ®ã.
- C¸ch bè côc mçi trang tr×nh diÔn chưa hîp lÝ vÒ cì ch÷, mµu
ch÷, mµu nÒn, tranh ¶nh ...
- Cßn l¹m dông c¸c hiÖu øng hiÓn thÞ g©y mÊt tËp trung cña
häc sinh vµo néi dung bµi gi¶ng.
- DiÔn gi¶i nhanh qu¸, khi ®ưa ra c¸c t×nh huèng trªn m¸y
chiÕu kh«ng ®ñ thêi gian cho häc sinh suy nghÜ.
- Nhng ®iÒu quan träng nhÊt lµ gi¸o viªn chó ý nhiÒu ®Õn
c¸ch tr×nh chiÕu, c¸ch chän hiÖu øng mµ kh«ng ®Çu t ư vµo
kiÕn thøc cña bµi, c¸c kiÕn thøc thưêng rËp khu«n theo s¸ch
gi¸o khoa nªn kÕt qu¶ thu ®ưîc sau tiÕt häc thưêng kh«ng cao.
VËy nguyªn nh©n cña nh÷ng t×nh tr¹ng trªn lµ do ®©u?
Trước hÕt lµ do quan ®iÓm chưa ®óng vÒ viÖc ¸p dông
CNTT trong gi¶ng d¹y, cho r»ng d¹y b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö kh«ng
ph¸t huy ®îc trÝ lùc cña häc sinh, kh«ng truyÒn t¶i hÕt ®ưîc
nh÷ng ý tưëng cña gi¸o viªn....; mét sè gi¸o viªn chưa thùc sù
®Çu tư vµo tiÕt d¹y, cho r»ng d¹y häc b»ng ®Ìn chiÕu lµ hÊp
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 3 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
dÉn ®ưîc häc sinh, thùc tÕ häc sinh còng h¸o høc nh÷ng tiÕt
häc ®Çu tiªn b»ng m¸y chiÕu như “trÎ con miÒn nói lÇn ®Çu
®ưîc tr«ng thÊy « t«”, nhng nÕu tiÕt d¹y ®ã chưa ®Çu t vµo
néi dung th× häc sinh còng sÏ chãng nhµm ch¸n v× kh«ng hiÓu
bµi vµ kh«ng kÞp ghi nh÷ng ý chÝnh cña bµi do gi¸o viªn tr×nh
diÔn qu¸ nhanh .
Thø hai, do gi¸o viªn vÉn cha n¾m b¾t ®îc tinh thÇn cña
s¸ch gi¸o khoa, cha x¸c ®Þnh ®îc träng t©m cña bµi, cßn lÖ
thuéc nhiÒu vµo s¸ch thiÕt kÕ cã s½n, thêng ®Æt nh÷ng c©u
hái chung chung thiªn vÒ t¸i hiÖn kiÕn thøc, kh«ng cã c©u hái
thùc sù kÝch thÝch t duy ®éc lËp cña häc sinh. Nh×n chung
gi¸o viªn kh«ng chñ ®éng trong giê d¹y mµ ch¨m ch¨m tr×nh
chiÕu nh÷ng g× m×nh ®· chuÈn bÞ s½n.
Thø ba lµ cha cã sù ®Çu t tho¶ ®¸ng vÒ viÖc mua s¾m
thiÕt bÞ, tæ chøc häc vi tÝnh cho gi¸o viªn do ®ã “c¸i khã bã c¸i
kh«n”, nhiÒu gi¸o viªn còng muèn sö dông c¸c ph¬ng tiÖn ®Ó
øng dông CNTT nhng ®µnh chÞu v× nhµ trêng kh«ng cã m¸y
chiÕu. Tõ nh÷ng h¹n chÕ trªn, t«i m¹nh d¹n ®a ra mét sè kinh
nghiệm nhỏ bé của mình để giúp đồng nghiệp tự tin khi giảng
dạy theo hướng vận dụng CNTT nhằm nâng cao chất lượng dạy
và học.
2, Phạm vi, thời gian thực hiện
a, Phạm vi môn sinh học 8
b, Thời gian thực hiện: từ tháng 9/2009 đến tháng 4/2010
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 4 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
c, Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên sinh học 8, sách nâng
cao sinh học 8, cách sử dụng Power Point thiết kế.
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 5 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
III, Quá trình thực hiện đề tài
1, Tình trạng thực tế
NÕu gi¸o ¸n ®îc chuÈn bÞ kü lìng, chu ®¸o tríc khi lªn líp
th× nhÊt ®Þnh c¸ch d¹y cña thÇy gi¸o sÏ chñ ®éng, tù tin, linh
ho¹t vµ ®¹t chÊt lîng cao h¬n. Dï thÇy, c« ®ã cã tµi giái, th«ng
tuÖ tíi ®©u ®i n÷a vµ ph¬ng tiÖn d¹y häc cã hiÖn ®¹i ®Õn
®©u ®i n÷a nhng nÕu kh«ng so¹n gi¸o ¸n hoÆc so¹n gi¸o ¸n
qua loa, hêi hît th× nhÊt ®Þnh tiÕt d¹y Êy, bµi häc Êy sÏ kh«ng
tr¸nh khái nh÷ng lóng tóng, bì ngì vµ s¬ suÊt vµ ch¼ng cã g×
míi mÎ, s©u s¾c h¬n so víi lÇn d¹y tríc vÒ kiÕn thøc, néi dung
v× do phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo trÝ nhí vµ kinh nghiÖm cña
m×nh mµ kh«ng cËp nhËt kiÕn thøc, ph¬ng ph¸p míi. V× vËy
ë tõng n¨m häc, mçi thÇy, c« gi¸o ®Òu ph¶i thùc hiÖn nghiªm
tóc viÖc so¹n gi¸o ¸n theo quy ®Þnh c¸c bíc lªn líp ®· ®îc phæ
biÕn. Trong bµi so¹n cÇn chó ý nh÷ng vÊn ®Ò sau:
- X¸c ®Þnh môc tiªu cña bµi häc: Tr×nh bµy cô thÓ møc ®é
cÇn ®¹t ®îc ®èi víi kiÕn thøc, kü n¨ng vµ ph¸t triÓn t duy cña
häc sinh.
- Lùa chän c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n, cÇn thiÕt vµ cËp nhËt theo
mét cÊu tróc hîp lý.
- ChuÈn bÞ néi dung bµi gi¶ng theo hÖ thèng c©u hái díi d¹ng
c¸c vÊn ®Ò mµ gi¸o viªn nªu ra, ®Ó thiÕt kÕ c©u hái, gi¸o viªn
ph¶i n¾m b¾t ®îc tinh thÇn cña bµi häc, ý ®å cña ngêi viÕt
s¸ch. ViÖc tham kh¶o nh÷ng gi¸o ¸n so¹n s½n, nh÷ng tµi liÖu
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 6 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
tham kh¶o lµ cÇn thiÕt nhng chØ cã tÝnh chÊt tham kh¶o chø
kh«ng rËp khu«n mét c¸ch m¸y mãc. Gi¸o ¸n ph¶i lµ s¶n phÈm
s¸ng t¹o, trÝ tuÖ, c«ng søc cña tõng c¸ nh©n vµ ph¶i ®îc hoµn
thiÖn h¬n sau mçi tiÕt d¹y, trong mçi gi¸o ¸n ph¶i thÓ hiÖn ®îc
ph¬ng ph¸p phï hîp víi tõng kiÓu bµi, lµm næi bËt ®îc ho¹t
®éng gi÷a thÇy vµ trß.
- Lùa chän c¸c ph¬ng ph¸p vµ ph¬ng tiÖn g¾n víi tõng néi
dung cô thÓ gióp häc sinh khai th¸c tù chiÕm lÜnh tõng ®¬n vÞ
kiÕn thøc ®Æt ra. Tuú theo néi dung kiÕn thøc cña bµi ®Ó lùa
chän ph¬ng tiÖn thÝch hîp (kh«ng ph¶i nhÊt thiÕt bµi nµo còng
sö dông PowrPoint). PowrPoint lµ mét ph¬ng tiÖn tr×nh diÔn
sinh ®éng th«ng qua sù phong phó cña h×nh ¶nh, c¸c d¹ng s¬
®å, c¸c bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan...
Bµi gi¶ng sö dông PowrPoint tr×nh diÔn lµ c«ng cô h÷u
hiÖu ®Ó ®Æt vÊn ®Ò cho bµi gi¶ng, ph©n tÝch nh÷ng hiÖn t-
îng khã diÔn t¶ b»ng lêi, ®a ra nh÷ng c©u hái t×nh huèng cho
bµi gi¶ng, nh÷ng c©u hái cã kÌm h×nh ¶nh hay s¬ ®å gióp häc
sinh dÔ n¾m b¾t vÊn ®Ò, ®a thªm nh÷ng th«ng tin mµ gi¸o
viªn cÇn truyÒn ®¹t ®Ó cñng cè kiÕn thøc cho häc sinh, tæ
chøc c¸c h×nh thøc häc tËp míi...
H×nh ¶nh ®îc tr×nh chiÕu trªn PowrPoint kh¸c víi mét
tranh tÜnh, bªn c¹nh sù phong phó cña nh÷ng lùa chän phï hîp,
cßn cã thÓ m« t¶ chi tiÕt vµ ®a ra lÇn lît nh÷ng chØ dÉn cÇn
thiÕt minh ho¹ cho bµi gi¶ng. Sö dông PowrPoint ®Ó m«
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 7 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
pháng nh÷ng qu¸ tr×nh Sinh häc mµ tranh ¶nh thêng kh«ng thÓ
diÔn t¶ ®îc b¶n chÊt cña hiÖn tîng. Ví dụ, khi dạy bài “Cơ quan
phân tích thị giác” , nói về sự điều tiết của mắt , cã thÓ thiÕt kÕ
®Ó thay ®æi ®ång thêi vÞ trÝ cña vËt khi tiÕn dÇn tíi m¾t ng -
êi quan s¸t víi sù thay ®æi ®é tô cña thuû tinh thÓ ®Ó ¶nh cña
vËt vÉn hiÖn trªn vâng m¹c.
Mét trong nh÷ng u ®iÓm cña PowrPoint lµ cã thÓ ®a vµo
nh÷ng ®o¹n video, ¶nh flash dïng m« t¶ hiÖn tîng Sinh häc mµ
kh«ng thÓ hoÆc khã thùc hiÖn thÝ nghiÖm trªn líp nh c¸c qu¸
tr×nh nguyªn ph©n, gi¶m ph©n, sù tæng hîp axit amin...
Tãm l¹i, yªu cÇu ®Æt ra cho viÖc vËn dông CNTT trong
gi¶ng d¹y lµ thiÕt kÕ ®îc c¸c ho¹t ®éng ®Ó hç trî häc sinh trong
viÖc tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc. C¸c bµi gi¶ng ®iÖn tö ® îc thiÕt
kÕ ph¶i lµ ph¬ng tiÖn hç trî tÝch cùc cho viÖc ®æi míi ph¬ng
ph¸p d¹y häc trong giai ®o¹n hiÖn nay.
2, Những biện pháp thực hiện.
Tõ kinh nghiÖm cña b¶n th©n, qua trao ®æi víi ®ång nghiÖp,
tæ chuyªn m«n, t«i xin ®a ra mét vµi kinh nghiÖm nhá khi
gi¶ng d¹y tiết 54 “C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c” Sinh häc líp
8. Bµi gi¶ng gåm c¸c Slide (trang) sau:
*Slide 1: Sau khi giíi thiÖu bµi, môc tiêu của bµi, t«i híng dÉn
häc sinh c¸ch khai th¸c kiÕn thøc tõ nh÷ng c©u hái (ë bªn tr¸i
cña mµn h×nh) vµ ghi nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña bµi (ë bªn
ph¶i mµn h×nh). Sau mçi mét c©u hái gi¸o viªn ®Ó thêi gian
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 8 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
(tuú theo néi dung c©u hái) cho häc sinh suy nghÜ tr¶ lêi, gi¸o
viªn nhËn xÐt ®¸nh gi¸ c©u tr¶ lêi của häc sinh, ®ång thêi tr×nh
chiÕu néi dung c¬ b¶n lªn mµn h×nh.
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 9 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
TIẾT 54 : CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC
Câu hỏi 1: Một cơ quan phân
I . CƠ QUAN PHÂN TÍCH.
tích gồm những thành phần
nào ? Bộ phận phân
Cơ quan Dây TK
tích ở trung
thụ cảm
Câu hỏi 2: Ý nghĩa của cơ ương
quan phân tích đối với cơ
II. CƠ QUAN PHÂN TÍCH THỊ GIÁC.
thể ? - Cơ quan thụ cảm thị giác( TB thụ cảm
trong màng lưới của cầu mắt)
- Giúp cơ thể nhận biết được
- Dây thần kinh thị giác.
tác động của môi trường . - Vùng thị giác ( Ở thùy chẩm)
Câu 3: Cơ quan phân tích thị
giác gồm những thành phần
nào ?
*Slide 2: “CÊu t¹o cña cÇu m¾t”.
Môc nµy, qua dù giê mét sè ®ång nghiÖp t«i thÊy cã h¹n
chÕ sau: Gi¸o viªn cho häc sinh quan s¸t “S¬ ®å cÊu t¹o cña
m¾t” trªn Slide (trang) riªng vµ nªu bµi tËp trªn mét Slide kh¸c,
v× sî kh«ng kÞp thêi gian nªn häc sinh cha quan s¸t kü ®îc s¬
®å th× gi¸o viªn ®· chuyÓn sang Slide bµi tËp, do ®ã häc sinh
cha x¸c ®Þnh râ ®îc c¸c thµnh phÇn vµ chøc n¨ng cña cÇu
m¾t. Tõ nh÷ng tån t¹i trªn, t«i ®· ®Çu t suy nghÜ x©y dùng
c¸ch d¹y phÇn nµy nh sau:
§èi tîng häc sinh bËc THCS ®ang nhËn thøc “tõ trùc quan
sinh ®éng ®Õn t duy trõu tîng”, do ®ã ®Ó t×m hiÓu cÊu t¹o vµ
chøc n¨ng cña cÇu m¾t, t«i ®· thiÕt kÕ c¶ kªnh h×nh vµ kªnh
ch÷ trªn cïng mét Slide ( khi tr×nh chiÕu häc sinh vÉn thÊy rÊt
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 10 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
râ c¶ kªnh h×nh vµ kªnh ch÷). Gi¸o viªn tr×nh chiÕu ®ång thêi
c¶ hai s¬ ®å vµ bµi tËp, híng dÉn häc sinh quan s¸t s¬ ®å, trao
®æi nhãm ®Ó hoµn chØnh c¸c th«ng tin vÒ cÊu t¹o cÇu m¾t
b»ng c¸ch ®iÒn c¸c tõ thÝch hîp vµo chç trèng. Sau khi cö ®¹i
diÖn c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, c¸c nhãm kh¸c ®iÒu chØnh,
bæ sung, gi¸o viªn míi ®a hiÖu øng ®¸p ¸n ®óng (®¸p ¸n ph¶i
dïng mµu kh¸c víi bµi tËp vµ chän hiÖu øng ®¬n gi¶n ®Ó tr¸nh
lµm mÊt sù chó ý cña häc sinh). Sau khi hoµn thµnh bµi tËp,
gäi mét häc sinh tr×nh bµy cÊu t¹o cña cÇu m¾t, gi¸o viªn
tr×nh chiÕu nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ cÊu t¹o cña cÇu m¾t
(bªn ph¶i mµn h×nh) híng dÉn häc sinh chÐp vµo vë (ph¶i chän
hiÖu øng chËm vµ dêng thêi gian ®Ó häc sinh chÐp kÞp).
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 11 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
1. Cấu tạo của cầu mắt.
• Cầu mắt gồm:
Bài tập:Hãy quan sát các hình để hoàn chỉnh
*Màng bọc:.
thông tin sau về mắt:
- Màng cứ ng: phía trư ớ c là màng giác.
Cầu mắt vận động đư ợ c là nhờ (1) các cơ vận động mắt
.Cầu mắt gồm 3 lớ p: lớ p ngoài cùng là (2) màng cứ ng - Màng mạch: Phía trư ớ c là lòng đen.
có nhiệm vụ bảo vệ phần trong của cầu mắt. Phía - Màng lướ i: cóTB nón và TB que.
trư ớ c của màng cứ ng là màng giác trong suốt để
* Môi trường trong suốt:
ánh sáng đi qua vào trong cầu mắt; tiếp đến là lớ p -Thuỷ dịch.
màng mạch có nhiều mạch máu và các tế bào
(3)
- Thể thuỷ tinh.
sắc tố đen tạo thành 1 phòng tối trong cầu mắt
- Dịch thuỷ tinh.
(như phòng tối trong máy ảnh); lớ p trong cùng là
(4) màng lư ớ i trong đó chứ a (5) tế bào thụ cảm thị gi ác
bao gồm 2 loại : Tế bào nón và tế bào que. 2
*Slide 3: T¬ng tù nh trªn t«i còng thiÕt kÕ kªnh h×nh vµ kªnh
ch÷ trªn cïng mét Slide. Sau khi híng dÉn häc sinh quan s¸t
“S¬ ®å cÊu t¹o cña mµng líi” t«i nªu c©u hái 4 (trong Slide 3).
Häc sinh tr×nh bµy cÊu t¹o trªn s¬ ®å, líp gãp ý bæ sung, gi¸o
viªn kÕt luËn vµ tr×nh chiÕu néi dung c¬ b¶n (bªn ph¶i mµn
h×nh). Sau ®ã gi¸o viªn híng dÉn häc sinh t×m hiÓu sù kh¸c
nhau gi÷a tÕ bµo nãn vµ tÕ bµo que trong mèi quan hÖ víi
thÇn kinh thÞ gi¸c vµ yªu cÇu häc sinh gi¶i thÝch mét sè hiÖn
tîng qua c©u hái 5 vµ c©u hái 6.
Víi c¸ch thiÕt kÕ như vËy, häc sinh lu«n ®îc quan s¸t h×nh
¶nh, s¬ ®å, dÔ dµng khai th¸c kiÕn thøc mét c¸ch triÖt ®Ó,
®iÒu ®ã ®· ph¸t huy ®ưîc tÝnh tÝch cùc, s¸ng t¹o cña häc sinh,
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 12 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
n©ng cao n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cho häc
sinh.
2.CÊu t¹ o cña mµng l í i.
Câu hỏi 4: Nêu cấu tạo của màng
lư ớ i?
Câu hỏi 5: So sánh sự khác nhau
giữa TB nón và TB que trong mối
quan hệ vớ i TBTK thị giác?
• Mỗi TB nón liên hệ vớ i 1TBTK thị
giác qua 1 TB 2 cực, nhiều TB
que mớ i liên hệ đượ c vớ i 1 TBTK
thị giác.
Câu hỏi 6: Tại sao ảnh của vật hiện
trên điểm vàng lại nhìn rõ nhất?
• Ở điểm vàng, mỗi chi tiết của ảnh
đư ợ c 1 TB nón tiếp nhận và
đư ợ c truyền về não qua từng
TBTK riêng rẽ trong khi vùng Màng lưới gồm:
ngoại vi nhiều TB nón hoặc nhiều - Tế bào nón: Tiếp nhận kích thích ánh
TB que mớ i đư ợ c gửi về não các sáng mạnh và màu sắc.
thông tin nhận đượ c qua 1 vài
- Tế bào que : Tiếp nhận ánh sáng yếu.
TBTK thị giác.
- Điểm vàng: Là nơ i tập trung TB nón.
- Điểm mù: Là nơ i đi ra của các sợi trục
các TB thần kinh thị giác, không có TB
thụ cảm thị giác 3
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 13 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
*Slide 4,5: “Sù t¹o ¶nh ë mµng líi”.
H¹n chÕ râ rÖt nhÊt cña mét sè tiÕt d¹y ë môc nµy lµ:
gi¸o viªn tr×nh chiÕu “S¬ ®å thÝ nghiÖm vÒ sù ®iÒu tiÕt ®é
cong (®é héi tô) cña thÓ thuû tinh ” ë tr¹ng th¸i tÜnh v× mét
trong hai lÝ do sau: thø nhÊt lµ do ph¬ng ph¸p d¹y häc th«ng
b¸o, gi¸o viªn m« t¶ thÝ nghiÖm vµ nªu kÕt qu¶ cña thÝ
nghiÖm ®Ó häc sinh rót ra kÕt luËn. LÝ do thø hai lµ gi¸o viªn
“ng¹i” kh«ng muèn chän hiÖu øng v× h×nh vÏ nµy rÊt c«ng phu
vµ nÕu tr×nh chiÕu “®éng” ph¶i tíi 56 hiÖu øng trªn mét Slide.
V× thÕ giê d¹y diÔn ra mét chiÒu, häc trß tiÕp thu kiÕn thøc
mét c¸ch thô ®éng. Giê d¹y tÎ nh¹t kh«ng ph¸t huy ®îc tÝnh tÝch
cùc cña häc sinh, dÊu Ên kiÕn thøc kh¾c vµo trÝ n·o häc sinh
mét c¸ch mê nh¹t, hiÖu qu¶ cña viÖc häc tËp thÊp.
Tõ nh÷ng h¹n chÕ trªn, t«i ®· thiÕt kÕ môc nµy nh sau:
Tr×nh chiÕu tõng nÐt vÏ mét vµ ®Æt c©u hái sau ®ã míi tr×nh
chiÕu tiÕp nh÷ng nÐt vÏ hoÆc c¸c ch÷ t¬ng øng. Ch¼ng h¹n
gi¸o viªn võa vÏ võa ®Æt c©u hái 7, häc sinh dù ®o¸n (v× ®· ®-
îc biÕt qua môc 2 “ CÊu t¹o cña mµng líi”), sau ®ã gi¸o viªn míi
tr×nh chiÕu tiÕp ¶nh cña vËt (dïng mµu ®á hoÆc kh¸c mµu
®Ó dÔ ph©n biÖt) vµ kÕt luËn “ ¶nh ngîc, nhá, râ”. C¸c c©u
hái 8,9 c¸ch d¹y còng t¬ng tù nh vËy.
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 14 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
Câu hỏi 7:Vớ i thấu kính 3.Sự tạo ảnh ở màng lưới
•
hội tụ 1, khi đặt 1 vật ở vị
Ảnh
trí A thì ảnh của vật sẽ
ngư ợ c,
như thế nào? nhỏ, rõ.
F
Câu hỏi 8: Nếu di chuyển
•
vật vào vị trí B thì ảnh của
Vật ở vị trí A
vật sẽ như thế nào?
1
Câu hỏi 9: Vẫn để vật ở
•
vị trí B như ng thay bằng
thấu kính 2 có độ cong Ảnh ngư ợ c,
lớ n hơn thì ảnh của vật ở lớ n hơ n
F như ng mờ .
vị trí nào trên màn ảnh?.
Câu hỏi 10: Qua kết quả
•
Vật ở vị trí B
của TN trên, em rút ra kết
1
luận gì về vai trò của thể
Ảnh ngư ợ c,
thuỷ tinh trong cầu mắt?
lớ n, rõ
Thể thuỷ tinh (như 1 thấu
•
F
kính hội tụ) có khả năng
điều tiết để nhìn rõ vật.
Màn ảnh
(Tư ợ ng
Vật vẫn ở vị trí B 2 trư ng màng
4
lư ớ i)
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 15 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
Câu hỏi 11: Từ kết quả của thí
• 3.Sự tạo ảnh ở màng lưới
nghiệm về quá trình tạo ảnh
qua thấu kính hội tụ và hình
bên em có nhận xét gì về sự
tạo ảnh ở màng lư ớ i?
(Kiến thức mở rộng)
Ánh sáng, màu sắc phản chiếu từ vật tớ i
màng lướ i sẽ tác động lên các TB
thụ cảm thị giác là TB que và TB
nón gây nên nhữ ng biến đổi quang
hoá. Rôđôpsin ở TB que bị biến đổi
thành ôpsin và rêtinen. Sau đó
rêtinen chuyển thành VTM A dư ớ i
tác dụng của 1 loại en zim. Quá
trình biến đổi này của rôđôpsin
chuyển thành hư ng phấn, đượ c
truyền sang các TBTK và chuyển đi
dư ớ i dạng xung TK để về não ở
vùng chẩm.
Khi ánh sáng thôi tác dụng, rêtinen lại
Tia sáng phản chiếu từ vật tớ i mắt đi qua thể
đư ợ c hình thành từ VTM A sẽ kết
hợ p vớ i ôpsin để tái tạo lại rôđôpsin.
thuỷ tinh tớ i màng lư ớ i sẽ kích thích các TB
Nếu thiếu VTM A thì không hình thành
thụ cảm ở đây v à truyền về trung ươ ng , cho
đư ợ c rêtinen có nghĩa là không tổng
ta nhận biết về hình dạng, độ lớ n và màu sắc
hợ p đư ợ c rôđôpsin do đó bị bệnh
quáng gà- không nhìn thấy lúc nhá
của vật.
nhem.Iôđôpsin trong TB nón cũng
biến đổi tươ ng tự .
5
Víi c¸ch thiÕt kÕ bµi nh trªn, buéc häc sinh ph¶i chñ ®éng
suy nghÜ, tiÕp thu trªn c¬ së híng dÉn cña gi¸o viªn qua mét
hÖ thèng c©u hái l«gic, chø kh«ng ph¶i thô ®éng thõa nhËn
kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña t¸c gi¶ do gi¸o viªn m« t¶ nh thêng
lµm. Do ®ã sau khi häc xong bµi, häc sinh ®· hiÓu râ ® îc cÊu
t¹o, chøc n¨ng cña tõng bé phËn cña m¾t vµ ®· biÕt vËn dông
kiÕn thøc ®Ó tr¶ lêi c©u hái vµ bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa
mét c¸ch dÔ dµng.
§Ó cñng cè vµ ghi nhí bµi häc, gi¸o viªn chØ ®Þnh mét
häc sinh ®äc phÇn kÕt luËn cña bµi (Slide 6), sau ®ã gi¸o viªn
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 16 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
cho häc sinh lµm bµi tËp tr¾c nghiÖm vµ híng dÉn häc sinh
vÒ nhµ lµm bµi tËp (Slide 7,8).
KẾ T LUẬN
• Cơ quan phân tích bao gồm 3 thành phần : Các TB thụ
cảm (nằm trong cơ quan thụ cảm tươ ng ứ ng), Dây TK
cảm giác và vùng vỏ não tươ ng ứ ng.
• Cơ quan phân tích thị giác gồm : Màng lư ớ i trong cầu
mắt, dây TK thị giác và vùng chẩm của vỏ đại não.
• Ta nhìn đư ợ c là nhờ các tia sáng phản chiếu từ vật tớ i
mắt đi qua thể thuỷ tinh tớ i màng lư ớ i sẽ kích thích các
TB thụ cảm ở đây và truyền về trung ươ ng cho ta nhận
biết về hình dạng, độ lớ n và màu sắc của vật.
6
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 17 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
Hãy chọn câu trả lời đúng:
1. Khi bị bụi vào mắt ta thường dụi mắt làm mắt đỏ lên: Bụi đã lọt vào phần
nào của mắt?
b. Màng cứ ng.
a. Màng giác. (Đ)
c. Màng mạch. d. Màng lư ớ i.
2. Trong các màng sau của cầu mắt, màng nào không bao phủ cả cầu mắt?
a. Màng cứ ng. b. Màng mạch.
c. Màng lư ớ i. (Đ) d. Màng giác.
3. Cơ quan thụ cảm , bộ phận ngoại biên của cơ quan phân tích thị giác là
gì?
a. Mắt. b. Thuỷ dịch, thể thuỷ tinh, dịch thuỷ tinh.
c. Màng l ư ớ i. d. Các nơ ron hình nón, hình que ở màng lư ớ i. (Đ )
7
Gi¸o viªn lu ý häc sinh c©u 2 : Mµng gi¸c kh«ng ph¶i lµ
mµng cña cÇu m¾t do ®ã ®¸p ¸n ®óng lµ c (mµng líi).
Hãy chọn câu trả lời đúng:
4.Tại sao khi ảnh của vật rơi trên điểm vàng , ta lại nhìn vật rõ nhất?
a. Điểm vàng là nơ i tập trung nhiều nơ ron hình nón và hình que nhất.
b.Điểm vàng là nơ i tập trung toàn nơ ron hình nón.
c. Mỗi nơ ron hình nón liên hệ vớ i 1 nơ ron 2 cự c và 1 nơ ron đa cực.
d. b và c đúng. (Đ)
Bài tập về nhà:
1. Tại sao khi đi tàu xe không nên đọc sách.
2. Câu 1,2,3 SGK.
8
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 18 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
IV kÕt qu¶ thu ®îc sau khi ¸p dông
s¸ng kiÕn kinh nghiÖm.
Víi viÖc nghiªn cøu kü ch¬ng tr×nh SGK, ®äc c¸c tµi liÖu
tham kh¶o bµi
“C¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c’’ ®· ®îc chuÈn bÞ kh¸ chu ®¸o,
c«ng phu.
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y t«i nhËn thøc r»ng : ®Ó hiÓu
hÕt ý ®Þnh cña ngêi viÕt s¸ch gi¸o khoa vµ lùa chän ph¬ng
ph¸p gi¶ng d¹y thËt kh«ng dÔ, nhng ®Ó truyÒn ®¹t nh÷ng
kiÕn thøc c¬ b¶n ®ã ®Õn víi häc sinh víi vai trß lµ ng êi tæ
chøc, híng dÉn ®Ó häc sinh tù t×m tßi, ph¸t hiÖn kiÕn thøc
cµng khã kh¨n h¬n.
ë bµi häc nµy, häc sinh ®· hiÓu râ c¸c thµnh phÇn chÝnh
vµ chøc n¨ng cña c¬ quan ph©n tÝch thÞ gi¸c th«ng qua hÖ
thèng c©u hái gîi më, s¬ ®å tÜnh vµ s¬ ®å ®éng ®Ó häc sinh
tù rót ra kÕt luËn chø kh«ng bÞ ¸p ®Æt mét c¸ch m¸y mãc.
KÕt qu¶ sau khi ¸p dông s¸ng kiÕn:
Khi cha ¸p dông s¸ng kiÕn Sau khi ¸p dông s¸ng kiÕn
Sè lîng TØ lÖ Sè lîng TØ lÖ
Líp 8A Líp 8A
35 % 35 %
Giái 2 6 Giái 10 29
Kh¸ 10 29 Kh¸ 18 51
TB 18 51 TB 7 20
YÕu 5 14 YÕu 0 0
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 19 -
- S¸ng kiÕn kinh
TRƯỜNG THCS DŨNG TIẾN
nghiÖm
Nh vËy víi suy nghÜ, cè g¾ng ban ®Çu t«i thÊy r»ng khi tËp
trung ®Çu t c«ng søc, kiÕn thøc theo ph¬ng ph¸p tÝch cùc vµo bµi d¹y,
häc sinh tiÕp thu bµi mét c¸ch tÝch cùc kh«ng thô ®éng vµ høng thó
h¬n. ChÝnh sù ham häc cña häc sinh l¹i lµ ®éng lùc thóc ®Èy gi¸o viªn
cÇn ph¶i ®æi míi t duy ph¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp víi SGK míi. Mçi giê
häc mµ c¸c em ®¹t kÕt qu¶ cao ®· thÓ hiÖn ® îc phÇn nµo t©m huyÕt
cña ngêi d¹y.
Gi¸o viªn: NguyÔn ThÞ Thóy L©m Trang - 20 -
nguon tai.lieu . vn
