Sáng kiến kinh nghiệm Mầm non: Sử dụng các trò chơi học tập nhằm phát triển các thao tác tư duy cho trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi thông qua hoạt động khám phá về môi trường xã hội ở trường Mầm non

MỤC LỤC 1 1. Đặt vấn đề Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai, vì thế chúng ta phải coi trọng công tác chăm sóc và giáo dục trẻ tạo mọi điều kiện để trẻ có thể phát triển tốt nhất. Trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ thì Bộ Giáo dục luôn đưa ra những đổi mới về chương trình để phù hợp với thực tiễn. Giáo dục mầm non là một bậc học trong hệ thống giáo dục Việt Nam với chỉ thị 153/CP của Hội Đồng Chính Phủ ra ngày 12/8/1966 về “ Công tác giáo dục Mầm non nhằm giáo dục trẻ bằng cách tổ chức vui chơi, giáo dục các cháu những đức tính tốt, chăm sóc sức khỏe, tập cho cháu vừa chơi vừa học để chuẩn bị cho cháu vào trường phổ thông”. Căn cư Quyết định của thủ tướng chính phủ “ Một số chính sách phát triển giáo dục Mầm non” 161/2001/QĐ­TT điều 3: Xây dựng chương trình giáo dục mầm non tại cơ sở để trẻ em phát triển toàn diện về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên về nhân cách cho trẻ mẫu giáo. Theo nhà giáo dục xô viết vĩ đại A.X Macarenco đã viết “ Trò chơi có một ý nghĩa quan trọng trong đời sống trẻ em, có ý nghĩa giống như ý nghĩa của hoạt động công tác và sự phục vụ của người lớn lên trong công tác phầ lớn trẻ em như thế ấy. Do đó việc giáo dục những nhà hoạt động tương lai bắt đầu từ trò chơi”. Vì thế sử dụng các trò chơi học tập nhằm phát triển các thao tác tư duy cho trẻ mẫu giáo rất quan trọng đối với trẻ. , thông qua các tro chơ học tập, trẻ được làm quen tiếp xúc với nhieu trò chơi với những hình thức khác nhau, nhằm phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần.Các trò chơi học tập luôn chiếm vị trí đặc biệt trong đời sống tuổi thơ mỗi người. Trò chơi học tập là hoạt động chủ đạo ở trường mầm non , được người lớn tổ chức, hướng dẫn nhằm giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu vui chơi và nhận thức đồng thời giáo dục và phát triển thể chất toàn diện cho trẻ ở lứa tuổi này. Với trẻ mẫu giáo thì học bằng chơi chơi mà học. “ Nghĩa là trong quá trình cho trẻ mẫu giáo hoạt động vui chơi ta dần giúp trẻ xây dựng những nhận thức, ý thức cho trẻ đồng thời qua đó xây dựng những kỹ năng, kỹ xảo cần thiết cho hoạt động học tập sau này của trẻ . Trẻ nhận thức được thế giới xung quanh và tiếp nhận việc giáo dục, học tập một cách nhẹ nhàng thoải mái . Vai trò của trò chơi học tập đối vói trẻ mẫu giáo là hoạt động chủ đạo của trẻ, thông qua trò chơi trẻ được phát triển nhân cách toàn vẹn làm thay đổi hình thức hoạt động học tập, tạo ra bầu không khí trong lớp học trở nên dễ chịu, thoái mái hơn. Trẻ tiếp thu kiến thức tự giác và tích cực hơn. Giúp trẻ rèn luyện, củng cố và khắc sâu những điều đã học đồng thời phát triển vốn kinh nghiệm mà trẻ tích lũy được qua hoạt động chơi. Đặc biệt là phát triển ngôn ngữ trong những trò chơi 2 yêu cầu mô tả bằng lời hoặc biết kết hợp linh hoạt giữa các hoạt động tư duy (so sánh, phân tích, tổng hợp,...) và các kỹ năng xử lý nhanh nhẹn, thông minh đối với những trò chơi yêu cầu hành động. Giúp trẻ rèn luyện các kỹ năng học tập, thúc đẩy các hoạt động trí tuệ như: tập trung chú ý, kiên trì tìm tòi, sáng tạo vận dụng tri thức... Nhờ sử dụng trò chơi học tập mà quá trình dạy và học trở thành một hoạt động vui và hấp dẫn hơn. Giúp trẻ rèn luyện các phẩm chất đạo đức như: tính thật thà, trung thực, tôn trọng kỷ luật, biết giúp đỡ, hỗ trợ đồng đội trong khi chơi, biết đánh giá và tự đánh giá kết quả chơi...Ngoài ra một số trò chơi học tập như ghép hình, tranh ảnh, ..giúp trẻ biết cảm thụ cái đẹp, yêu cái đẹp và tạo ra cái đẹp từ đó góp phần giáo dục thẩm mỹ cho trẻ. Trò chơi học tập giúp cho học sinh phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Trò chơi làm cho học sinh được phát triển các năng lực một cách tự nhiên, giúp trẻ trao đổi kinh nghiệm, tương tác lẫn nhau từ đó tiếp thu kiến thức được dễ dàng. Ở trường mầm non đa số các cô giáo đã biết tổ chức các trò chơi kết hợp với các bài học . Giúp trẻ tiếp thu bài học nhanh,hứng thú học nhằm kích thích phát triển tư duy của trẻ, thiết lập cho trẻ các mối quan hệ xã hội. Song vì điều kiện thực tế ở trường mầm non còn hạn chế nên việc tổ chức các trò chơi van chua dược kết hợp hài hòa giữa chơi và học .Chính vì những lý do trên mà tôi chọn đề tài: “ Sử dụng các trò chơi học tập nhằm phát triển các thao tác tư duy cho trẻ mẫu giáo 5­ 6 tuổi thông qua hoạt động khám phá về môi trường xã hội ở trường mầm non ”. 2. Lý luận chung về vấn đề nghiên cứu 2.1. Một số vấn đề về trò chơi học tập của trẻ mầm non 2.1.1. Khái niệm trò chơi học tập Trò chơi học tập là loại trò chơi có luật, thường do người lớn nghĩ ra cho trẻ chơi. Đó là loại trò chơi đòi hỏi trẻ phải thực hiện một quá trình hoạt động trí tuệ để giải quyết nhiệm vụ học tập được đặt ra như nhiệm vụ chơi, qua đó mà trí tuệ của trẻ được phát triển. 2.1.2. Đặc điểm trò chơi học tập Trò chơi học tập là loại trò chơi mà nhiệm vụ trí lực được thực hiện dưới hình thức nhiệm vụ vui chơi thoải mái. Nội dung học tập được lồng ghép vào nội dung chơi, động cơ học tập hòa quyện vào động cơ chơi. Việc thực hiện các thao tác chơi, hành động chơi chính là việc thực hiện các nhiệm vụ trí dục. Như vậy 3 giữa chơi và học co quan hệ chặt chẽ với nhau. Do vậy “học mà chơi, chơi mà học” được xem là phương thức học tập độc đáo của trẻ lứa tuổi mầm non. ­ Nội dung chơi: Là nhiệm vụ nhận thức mà trẻ phải giải quyết trong quá trình chơi và phải có kết quả. ­ Hành động chơi: Là những thao tác mà trẻ phải thực hiện nhiệm vụ mà trò chơi đặt ra.hành động chơi càng phong phú bao nhiêu thì trò chơi càng lí thú bấy nhiêu.Hệ thống các thao tác trong hành động chơi do nhiệm vụ chơi quy định và được diễn ra theo một luật chơi. Các hành động chơi như là họa tiết của chủ đề chơi, những hành động ấy càng phong phú, đa dạng bao nhiêu thì trẻ tham gia vào trò chơi càng nhiều bấy nhiêu và bản thân trò chơi cung hấp dẫn bấy nhiêu. Thật vậy, hành động chơi càng phong phú đa dạng điều đó có nghĩa là đứa trẻ tham gia vào trò chơi rất tích cực. Tính tích cực của trẻ bộc lộ đã tạo cho cô giáo có cơ hội được hình thành mối quan hệ qua lại giữa các trẻ với nhau, trẻ biết hành động theo thứ tự, theo lượt phù hợp với trò chơi, biết tính đến mong muốn của người khác và biết giúp đỡ bạn bè lúc khó khăn. ­ Luật chơi: là những quy định mà nhất thiết trẻ phải tuân thủ trong khi chơi, nếu phá vỡ chúng thì trò chơi cũng bị phá vỡ. + Trong trò chơi học tập hành vi chơi và động cơ chơi có sự thống nhất chặt chẽ với nhau và bao giờ cũng có kết quả nhất định, trẻ nhận được kết quả hành động . + Trong trò chơi học tập, luôn tồn tại mối quan hệ qua lại giữa cô và trẻ và giữa trẻ với nhau.Quan hệ chơi do nhiệm vụ chơi, hành động chơi, luật chơi quy định. + Tính tự lập và sáng kiến của trẻ được thể hiện qua quá trình trẻ thực hiện các thao tác chơi, hành động chơi, tự lựa chọn các phương thức hành động trong các tình huống chơi, trong việc vận dụng linh hoạt, sáng tạo những hiểu biết, kĩ năng, kĩ xão của mình để giải quyết nhiệm vụ nhận thức hoặc phán đoán được tình huống xảy ra nhằm thay đổi chiến thuật chơi của mình. +Trò chơi học tập phong phú và đa dạng về thể loại có nhiều cách phân loại và điều này tùy thuộc vào quan điểm của các nhà nghiên cứu. Trên thực tế có nhiều cách phân loại theo các tiêu chí khác nhau như theo nội dung chơi :trò chơi giáo dục nhận thức, trò chơi làm quen với thiên nhiên,trò chơi phát tiển ngôn ngữ, hình thành biểu tượng toán học sơ đẳng.Theo chủ đề chơi hoặc không có chủ đề, trò chơi đi du lịch, trò chơi theo nhiệm vụ, trò chơi đề nghị, trò chơi đàm thoại, trò chơi giải 4 đáp...Theo tính chất sử dụng đồ chơi và tài liệu học tập trò chơi với đồ vật, trò chơi bằng lời..... * Ý nghĩa: Trò chơi học tập có ý nghĩa quan trọng đối với trẻ. Nó vừa là con đường vừa là phương tiện góp phần phát riển trí tuệ của trẻ mẫu giáo. Trong quá trình chơi trẻ phải huy động và sử dụng các giác quan,ngôn ngữ của mình để thực hiện các thao tác chơi, nhiệm vụ chơi. Nhờ vậy các giác quan của trẻ cũng trở nên nhanh nhạy, ngôn ngữ trở nên mạch lạc và tư duy phát triển hơn. Mặt khác, trò chơi học tập sẽ giúp trẻ củng cố, khắc sâu các biểu tượng các tri thức, khái niệm một cách có hệ thống. Các trò chơi học tập sẽ giúp trẻ nhìn nhận, phân tích, so sánh, khái quát hóa các tri thức đã được lĩnh hội trước đó. Trò chơi học tập còn giúp trẻ rèn luyện và phát triển trí nhớ. Các biểu tượng tri thức được lòng vào nội dung của trò chơi sẽ giúp trẻ có ấn tượng sâu sắc hơn. Trò chơi học tập giúp trẻ phát huy tính tự giác tích cực, chủ động của trẻ. Khi hứng thú trẻ đã được kích thích thì ter sẽ hào hứng chủ động với nhiệm vụ học tập là cơ sở giúp trẻ dễ dàng ghi nhớ các kiến thức. Tóm lại, trò chơi học tập ảnh hưởng sâu sắc tới trẻ . Trẻ hứng thú với với hoạt động, trẻ tham gia hoạt động một cách tích cực. Trò chơi với chúng là học tập, trò chơi với chúng là lao động, cũng có khi trod chơi với chúng là một hình thức giáo dục nghiêm túc. 2.1.3. Cách tiến hành trò chơi học tập ­ Trò chơi học tập được thực hiện theo quy trình 3 bước sau : Bước 1: Giới thiệu tên trò chơi. + Giới thiệu trò chơi mới. + Hỏi lại trò chơi cũ. ­ Nội dung, hành động và nêu ra luật chơi. ­ Xác định số lượng tham gia vào trò chơi. ­ Xác định vị trí của cô giáo và các trẻ khác trong trò chơi. Bước 2: Trẻ chơi. ­ Nếu là trò chơi mới sau khi hướng dẫn trò chơi cô tổ chức cho trẻ chơi theo từng nhóm, cô theo dõi trẻ chơi. ­ Đối với những trò chơi có hành động chơi phức tạp thì cô có thể chơi cùng trẻ 1­2 lần (nhất là để gây hứng thú cho trẻ ). 5 ... - tailieumienphi.vn