Xem mẫu
- Mục lục
Mục lục Trang 1
Danh mục các từ viết tắt Trang 2
A. MỞ ĐẦU Trang 3
I. Đặt vấn đề Trang 3
1. Thực trạng của vấn đề Trang 3
2. Ý nghĩa và tác dụng của phương pháp Trang 4
3. Phạm vi nghiên cứu của sáng kiến Trang 4
II. Phương pháp tiến hành Trang 4
1. Cơ sở lí luận và thực tiễn Trang 4
2. Các phương pháp tiến hành Trang 6
B. NỘI DUNG Trang 6
I. Nhiệm vụ của đề tài Trang 6
II. Mô tả tính mới của sáng kiến Trang 7
1. Tính mới của sáng kiến Trang 7
2. Khả năng áp dụng Trang 18
3. Lợi ích về kinh tế và xã hội Trang 18
C. KẾT LUẬN Trang 19
Tài liệu tham khảo Trang 21
Phụ lục Trang 22
Danh mục các từ viết tắt
1
- Giáo viên GV
Học sinh HS
Trung học phổ thông THPT
Ô nhiễm ÔN
Ô nhiễm môi trường ÔNMT
Môi trường MT
Bảo vệ môi trường BVMT
2
- A. MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Thực trạng của vấn đề
Chủ đề môi trường (MT) thế giới năm 2012 là “Kinh tế Xanh có vai trò của
Bạn” nhấn mạnh ý nghĩa và tầm quan trọng của kinh tế xanh đối với sự phát
triển bền vững, cũng như để xây dựng nền kinh tế xanh cần có sự tham gia của
tất cả mọi quốc gia và mỗi công dân. Năm 2013 là “Think.Eat.Save” (Suy nghĩ
trước khi ăn-Là cách bảo vệ môi trường (BVMT)). “Think.Eat.Save” là một chiến
dịch chống lãng phí thực phẩm, khuyến khích bạn giảm sự lãng phí và phát thải
thực phẩm (hay còn gọi là reduce foodprint). Điều đó cho cho ta thấy MT đang rất
được quan tâm và đã trở thành một vấn đề có tính chất toàn cầu.
MT là một thành tố rất quan trọng cho sự sống và sự phát triển của toàn thể
sinh vật trên Trái Đất, nhưng MT đang ngày càng trở nên ô nhiễm (ÔN) hơn, gây
ra không ít những tác động tiêu cực lớn đối với chúng ta. Việc bảo vệ môi trường
(BVMT) đã trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, đòi hỏi phải có sự thay đổi trong
nhận thức và phải có hành động thiết thực, hiệu quả để BVMT. Hưởng ứng việc
dạy học có tích hợp vấn đề MT trong các môn học, đặc biệt là môn Hóa học ở
trường trung học phổ thông (THPT) của Bộ Giáo dục và đào tạo, và để góp phần
làm thay đổi nhận thức, suy nghĩ và hành động của thế hệ trẻ trong tương lai, thì
việc giáo dục cho học sinh (HS) hiểu rõ các nguồn gây ÔNMT từ đó có những
hiểu biết nhất định về MT và tầm quan trọng của nó đối với cuộc sống của
chúng ta, giúp hình thành một thế hệ công dân sống thân thiện với MT, biết s ử
dụng hợp lí, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên là vấn đề rất quan trọng c ủa giáo
dục hiện nay. Việc các em HS được tìm hiểu khá nhiều môn học liên quan đ ến
MT như sinh học, vật lí, hóa học…đã góp phần làm phong phú hơn những hiểu
biết về MT, tuy nhiên lí thuyết vẫn chưa có khả năng lôi cuốn các em vào các
hành động cụ thể vì vậy giáo dục về MT luôn phải gắn với tính thực tế, phải
mang tính thời sự, phải bám sát được sự thay đổi hằng ngày như vậy sẽ đem l ại
hiệu quả rất cao.
Trong thực tế, hiện nay, các em HS đa phần được học và biết rất nhiều thông
tin về MT qua sách vở, các phương tiện truyền thông nhưng việc làm cho các em
hiểu và có hành động thiết thực để góp phần BVMT, theo tôi là phải lôi cuốn
được HS vào các hoạt động thực tế về MT. Tổ chức cho HS tham gia vào các
hoạt động thực tế về MT là một cách giáo dục hiệu quả, để góp phần thay đổi
3
- nhận thức và hành động của chính các em, giúp hình thành một thế hệ công dân
sống có trách nhiệm với MT. Đó là lí do chính để tôi chọn viết sáng kiến kinh
nghiệm này: “Hướng dẫn học sinh tìm hiểu và viết báo cáo về vấn đề ô
nhiễm môi trường”.
2. Ý nghĩa và tác dụng của việc cho học sinh tìm hiểu và vi ết báo cáo về
vấn đề ÔNMT
Giáo dục về MT cũng là một trong những vấn đề rất được quan tâm hiện nay,
đó là giáo dục về nhân cách, về lối sống, về cách ứng xử có trách nhiệm với MT
sống xung quanh.
Giáo dục về MT có thể có nhiều cách làm khác nhau nhưng việc cho các em
HS trực tiếp tìm hiểu và viết báo cáo chuyên đề về MT, không những giúp các em
vận dụng các kiến thức về hóa học, về sinh học, về địa lí, về tin học…vào thực
tiễn, mà còn giúp các em biết được, hiểu được thực tế MT hiện nay, là một cách
giáo dục rất hiệu quả. Đó là một trong những cách thu hút sự quan tâm và tạo ra
sự hứng thú học tập đối với nhiều môn khoa học có liên quan đ ến MT ở trong
trường THPT, tạo ra một hoạt động bổ ích, thiết thực, có nhiều ý nghĩa, giúp các
em HS tránh xa các tệ nạn xã hội.
Các em được trực tiếp tìm hiểu, được trải nghiệm thực tế để rồi hình thành
tình yêu đối với MT, thể hiện được chính kiến của mình, biết phê phán những
việc làm gây tác hại đến MT và biết động viên khen ngợi những việc tốt, hành
động tốt để làm cho MT trong lành hơn. Qua đó giáo dục về nhân cách, về lối
sống có trách nhiệm đối với MT. Đó là một trong những ý nghĩa l ớn lao mà vi ệc
làm này sẽ có tác dụng rất lớn trong việc định hướng cho sự phát triển toàn diện
của HS.
3. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện và khuôn khổ của một sáng kiến kinh nghiệm, nên tôi chỉ tập
trung nghiên cứu đưa ra cách xây dựng và sử dụng một số biện pháp, để hướng
dẫn HS tìm hiểu và viết báo cáo về MT, ở 1 số xã phía bắc huy ện Hoài Nhơn-
Bình Định nơi các em HS đang sống, qua đó các em mở rộng vốn hiểu biết và s ự
quan tâm của mình về MT ở phạm vi rộng lớn hơn, thông qua các tài liệu từ sách
báo, internet, phương tiện truyền thông… mà các em có điều kiện tiếp xúc.
II. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
1. Cơ sở lý luận và thực tiễn có tính định hướng cho việc hướng dẫn học
sinh tìm hiểu và viết báo cáo về vấn đề ÔNMT
4
- 1.1.Vì sao phải giáo dục về MT cho HS
Vấn đề về MT nói chung và vấn đề về ÔNMT nói riêng không xa lạ đối với
mỗi chúng ta, được đề cập rất nhiều trên các phương tiện truyền thông, trên các
pano, áp phích trên các trục đường, trên các tờ rơi…là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp
đến cuộc sống của mỗi chúng ta, ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội ở hiện
tại và trong tương lai. Không phải dĩ nhiên mà nhiều Quốc gia và vùng lãnh thổ
lại đưa ra các tiêu chuẩn về MT một cách nghiêm ngặt, không phải tự nhiên mà tổ
chức y tế thế giới lại đưa ra các tiêu chuẩn để đánh giá ÔN không khí, nước,
đất…đó là các thước đo đảm bảo cho MT sống trong lành, không ảnh hưởng đến
con người và các sinh vật có trong tự nhiên.
MT hiện nay đang biến đổi một cách không ngừng và theo chiều hướng ngày
càng xấu đi, đòi hỏi chúng ta phải chung tay hành động để thay đổi làm cho MT
càng tốt lên. Tuy việc thay đổi đó, không phải dễ dàng có thể làm đ ược. Như
chúng ta đều biết mỗi Quốc gia để đảm bảo an sinh xã hội, an ninh quốc phòng,
đảm bảo cho sự tồn vong và phát triển của một dân tộc hay một chế độ thì đ ều
phải phát triển kinh tế nhanh nhưng việc phát triển đó không phải không có những
hệ lụy nhất định, việc phát triển kinh tế quá nóng thường kèm theo sự suy thoái
về MT, để lại những hậu quả rất nặng nề. Vì vậy cần phải có sự đ ịnh hướng
phát triển đúng đắn, cần hợp tác chung tay góp sức BVMT.
Việt Nam chúng ta cũng không ngoại lệ. Thế hệ trẻ của đất nước, là các thế hệ
đang ngồi trên ghế nhà trường, là thế hệ sẽ cầm và lái con tàu đất nước phát triển
trong tương lai, tất cả hi vọng, niềm tin và việc làm của mỗi chúng ta đều vì đất
nước phát triển phồn thịnh, đều được đặt vào thế hệ này. Vì vậy cần phải giáo
dục một cách toàn diện về chân, thiện, mỹ, giáo dục các giá trị của cuộc sống và
giáo dục về MT cũng không được xem nhẹ trong các giá trị đó. Ông cha ta có câu
“Trăm hay không bằng tay quen” Vì vậy giáo dục về MT cần phải cho HS tr ực
tiếp tìm hiểu một cách chủ động và sáng tạo.
1.2. Thực tiễn của việc giáo dục MT hiện nay
Thực hiện theo chương trình đổi mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện nay
trong trường THPT đã có nhiều môn học tích hợp vấn đề MT vào trong chương
trình giảng dạy, vậy vấn đề là các em HS nhận thức được bao nhiêu trong số các
kiến thức đó và các em có thực sự quan tâm đến MT hay không, có sự chuyển
biến trong nhận thức và hành động hay chưa điều đó đặt ra một dấu hỏi cho các
GV, những người giảng dạy về MT, cho những người làm công tác quản lí và cho
5
- những người thực sự quan tâm đến MT, đến sự phát triển bền vững của đất nước
trong tương lai phải suy nghĩ.
Giáo dục trong trường THPT theo đánh giá của các chuyên gia còn mang nặng
tính lý thuyết, thiếu tính vận dụng, tính thực tế. Đặc biệt thời lượng cho các hoạt
động ngoại khóa chưa thực sự nhiều và giáo dục về MT cũng không nằm ngoài
thực trạng đó. Thực tế qua quá trình giảng dạy, tôi thấy trong mỗi bài học có nội
dung liên quan GV chỉ nêu các hiện tượng ÔNMT, nguyên nhân và cách thức làm
giảm, phòng ngừa các hiện tượng đó với một thời lượng rất hạn chế. Như vậy là
thiếu sự tương tác giữa những người muốn sự thay đổi và những người sẽ thay
đổi MT trong hiện tại và tương lai. Tôi xin lấy một ví dụ nhỏ như sau: ở Nhật
Bản người ta giáo dục về truyền thống đạo Phật của đất nước mình, GV họ làm
như sau: dẫn những học sinh rất nhỏ đến ngôi chùa của đạo Phật cho các em tham
quan và hỏi các em HS ngôi chùa có đẹp không và tất nhiên HS sẽ nói là rất đ ẹp,
GV kết luận đó là văn hóa của đất nước ta các em phải cố gắng gìn giữ nó. Vậy
giáo dục về MT có cần phải có tính thực tế không, có cần cho học sinh tr ực tiếp
tìm hiểu không? Theo tôi là có và nên làm ngay từ bây giờ.
2. Phương pháp tiến hành
Trên cơ sở thực tiễn ở nơi tôi tiến hành giảng dạy, tôi đã tiến hành các phương
pháp sau:
Phương pháp thử nghiệm: Sau khi hoàn thành phần ý tưởng, truyền ý tưởng
đến HS cho HS vận dụng. Từ đó lấy kết quả qua các bài viết của các em khi áp
dụng vấn đề đã được giao.
Điều tra từ HS: Lấy ý kiến thăm dò từ nhiều HS thông qua phiếu đi ều tra,
hỏi trực tiếp để chia thành viên, giao phân công nhiệm vụ phù hợp cho các nhóm,
các lớp khác nhau.
Phân tích: Phân tích những thuận lợi và khó khăn trong việc thực hiện các nội
dung liên quan đến vấn đề mà HS tìm hiểu từ đó đề ra các yêu cầu phù hợp với
thực tế và điều kiện của HS.
Phương pháp tổng hợp: Trên cơ sở điều tra, nghiên cứu thử nghiệm, phân tích
từ kết quả thực tế qua đó tổng hợp dẫn đến kết luận chung.
Phương pháp quan sát: Quan sát kết quả đạt được từ việc áp dụng sáng kiến.
Thời gian để hoàn thiện: Trong vòng 2 năm học 2011-2012 và 2012- 2013.
B. NỘI DUNG
I. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
6
- Giáo dục về MT là phải làm cho các em thấy hứng thú đối với các vấn đ ề
về MT, phải làm cho các em chủ động quan tâm đến MT, nhận thức đúng đắn về
tác hại của việc làm ÔNMT, có thái độ đúng đắn, biết thể hiện quan điểm, chính
kiến về các vấn đề MT, có các hành động cụ thể để góp phần BVMT. Thực tế
giảng dạy ở trường THPT tôi thấy HS chưa thực sự quan tâm đến vấn đ ề MT
hoặc mức độ quan tâm chưa cao và còn mang tính thụ động, đôi khi các em có
những hành động gây ÔNMT mà bản thân các em không nhận thức rõ và coi đó là
việc nhỏ nhặt, vô hại, dần dà trở thành thói quen nếu không được giáo dục tốt thì
sẽ hình thành thế hệ công dân sống vô cảm với MT, xa hơn nữa là sự định hướng
sai lệch trong việc sống thân thiện với MT. Vì vậy cần phải giáo dục cho các em
biết được về tầm quan trọng của MT, góp phần thay đổi nhận thức và hành vi
của chính bản thân các em.
Với sáng kiến kinh nghiệm này cũng nhằm để tìm hiểu, đánh giá s ự nhận
thức và sự quan tâm của HS đến MT và cũng để tạo ra sân chơi bổ ích ích cho HS
đồng thời góp phần giáo dục cho HS ý thức BVMT.
II. MÔ TẢ TÍNH MỚI CỦA SÁNG KIẾN
1. Tính mới của sáng kiến
- Với đề tài này đã xây dựng cách thức để HS biết cách trình bày một vấn đ ề
khoa học được tìm hiểu.
- Đề tài giúp phát huy tính tích cực, sáng tạo của HS, HS được tự tìm hiểu, tự
trình bày và được nêu quan điểm về vấn đề nghiên cứu, vấn đề được thảo luận
có tính thực tế, gần gũi với cuộc sống và có ảnh hưởng đến sự phát triển của xã
hội, đó là vấn đề MT.
- Lồng gép được hoạt động dạy và học với các hoạt động ngoại khóa.
Trên cơ sơ thực tiễn ở trường THPT Tam Quan tôi đã áp dụng các cách làm có
tính thực tế phù hợp với năng lực, trình độ nhận thức, thời gian và điều kiện của
thực tiễn đặt ra cụ thể như sau:
1.1. Đối với GV
Để thực hiện các yêu cầu đặt ra cũng như hướng tới mục đích của sáng kiến
kinh nghiệm này, tôi đã tiến hành các bước như sau:
- Giáo dục cho HS biết được tầm quan trọng của BVMT sống qua các bài giảng
trên lớp.
- Hướng dẫn HS tìm hiểu các nguồn gây ÔNMT có thể có ở địa phương, trên ba
mảng lớn + ÔNMT nước.
7
- + ÔNMT đất.
+ ÔNMT không khí.
- Chia nhóm học sinh trong một lớp theo đơn vị tổ hoặc để cho HS tự thành lập
tổ, mỗi tổ có từ 8- 13 thành viên, tùy theo số lượng HS trong một lớp.
- Hướng dẫn HS cách tìm hiểu thông tin về MT từ internet, sách báo.
- Hướng dẫn HS cách viết và trình bày bản báo cáo về vấn đề ÔNMT với bố cục
như sau:
Viết trên khổ giấy A4 hoặc đánh máy từ 15 trang trở
lên
Trang bìa
Trang mục lục
Trang ghi các thành viên của nhóm
Lời mở đầu
Nội dung
Ý kiến của các thành viên
Kết luận chung
- Tổ chức đánh giá, nhận xét về các bài viết của HS.
Nội dung và bố cục từng trang được minh họa như sau:
Trang thứ 1 (Trang bìa): HS thiết kế và đánh máy vi tính với nội dung như sau:
8
- Sở giáo dục đào tạo Bình Định
Trường THPT Tam Quan
------------***-------------
CHUYÊN ĐỀ: TÌM HIỂU VỀ VẤN
ĐỀ Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
Nhóm … lớp …..
9
- Năm Học :
Trang thứ 2: Nhóm thực hiện chuyên đề (ghi rõ tên nhóm, lớp, họ và tên các thành
viên của nhóm) ví dụ:
10
- Lớp 11A2
Tên các thành viên
1. Lê Văn Trung
2. Trần Văn Toàn
3. Trần Thị Thanh
4. Nguyễn Văn Tiến
5. Đào Duy Mạnh
6. Trần Công Hậu
7. Nguyễn Văn Minh
8. Trần Thị Đào
9. Phan Thị Bích Trinh
10. Nguyễn Tú
Trinh
Trang thứ 3: HS ghi mục lục của chuyên đề (HS ghi các tiêu đề nội dung chính
của bài viết và số thứ tự của nó).
11
- Ví dụ:
Lời mở đầu Trang 1
Tác nhân gây ÔNMT nước Trang 2
Tác nhân gây ÔNMT đất Trang 3
Tác nhân gây ÔNMT không khí Trang 4
…
Trang thứ 4: HS ghi lời mở đầu (giới thiệu về chuyên đề của nhóm mình thực
hiện).
Ví dụ: trích từ Nhóm 4 - lớp 11A2
“
Chúng ta đã từng nghe nói nhiều về kinh tế xanh, phát triển kinh tế phải đi đôi
với BVMT. Vậy MT là gì ? Nó quan trọng với chúng ta như thế nào?
“MT là khoảng không gian bao quanh trái đất có mối quan hệ trực tiếp đến sự
tồn tại và phát triển của xã hội loài người” [sách giáo khoa Địa lí 10- trang 159],
MT rất quan trọng đối với chúng ta. Con người muốn tồn tại và phát triển đ ược
cần có những điều kiện thích hợp ví dụ như: được sống trong một MT trong sạch,
được sử dụng các sản phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, được nghỉ ngơi
thư giãn sau những giờ làm việc... Hiện nay, trên các phương tiện thông tin đ ại
chúng đưa tin về thực phẩm bẩn, về rau quả có dư lượng hóa chất vượt ngưỡng
cho phép làm cho chúng ta rất lo lắng cho sức khỏe trong mỗi bữa ăn, khi đã đảm
bảo được bữa ăn an toàn thì lại có một nỗi lo khác là nỗi lo về nước uống, nỗi lo
về không khí ÔN, đó là nỗi lo chung về MT sống.
Vấn đề ÔNMT đang vô cùng cấp bách trong xã hội chúng ta, không chỉ có ở các
thành phố lớn mà hiện nay với sự phát triển kinh tế nông thôn, sự gia tăng dân số
và nhu cầu của xã hội cũng đang làm cho bộ mặt nông thôn cũng dần thay đổi. Sự
phát triển về cơ sở hạ tầng, dịch vụ cộng với đó là nhu cầu sử dụng đồ dùng sinh
hoạt của người dân cũng tăng lên đáng kể đã tạo ra nhiều rác thải trong sinh hoạt
cũng như trong hoạt động sản xuất. Việc xử lí các chất thải này không phải dễ
dàng, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, nơi mà điều kiện còn nhiều hạn chế.
Ở Tam Quan và khu vực lân cận, cũng đã có không ít các cơ sở sản xuất công
nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và hộ gia đình sản xuất các ngành nghề thủ công,
nuôi trồng và đánh bắt thủy hải sản, hàng năm giải quyết khá nhiều công ăn việc
12
- làm, tạo ra nguồn thu nhập cho người dân, chính quyền địa phương đã và đang
góp phần làm thay đổi bộ mặt nông thôn, nhưng bên cạnh đó cũng tạo ra không ít
các hệ lụy xấu trong đó có việc gây ÔNMT, làm ảnh hưởng tới sức khỏe và đảo
lộn cuộc sống của người dân. Không chỉ vậy, mà bản thân một số người dân vì ý
thức BVMT chưa cao cũng đang làm cho MT nơi mình sinh sống ngày càng trở nên
ÔN hơn.
Thực trạng của các vấn đề nêu trên hiện nay ra sao và các biện pháp kh ắc
phục, phòng ngừa như thế nào được chúng em nhìn nhận và đánh giá trình bày
trong chuyên đề “ Tìm hiểu và viết báo cáo về vấn đề ÔNMT ”.
Trang tiếp theo: HS trình bày thực trạng vấn đề ÔN hiện nay ở địa phương
( Từ những thực tế ở địa phương các em trình bày trên 3 mảng )
+ ÔNMT đất.
+ ÔNMT nước.
+ ÔNMT không khí.
Ví dụ: trích từ Nhóm 3- lớp 11A2
“ÔNMT đất: Đất có vai trò rất quan trọng đối với cuộc sống c ủa người dân,
phần lớn đất ở nông thôn chủ yếu được dùng vào việc trồng trọt và chăn nuôi.
ÔNMT đất xảy ra khá phổ biến ở nông thôn hiện nay. Người dân đa số còn chôn
lấp các chất thải khó phân hủy, như túi nilon, bao bì nhựa, vỏ lon bia, các chai
rượu, các túi đựng hóa chất bảo vệ thực vật gần nơi mình sinh sống. Các chất
này thời gian phân hủy rất lâu, có khi làm nhiễm độc nguồn nước ngầm chảy
trong lòng đất.
Ví dụ: ở thị trấn Tam Quan, sau mỗi vụ làm đất cấy lúa, chúng em thường
thấy các chai, lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật được vứt hai bên bờ ruộng đó là
nguồn ÔN lâu dài nguồn nước và đất nếu không có biện pháp thu gom và x ử lí
đúng cách.
Hình ảnh minh họa: Phụ lục 2.
ÔNMT nước: Nước rất quan trọng cho sự sống trên trái đất. ¾ bề mặt trái đất
là nước nhưng lượng nước ngọt trong số đó chỉ chiếm một phần nhỏ. Theo ước
tính, tổng lượng nước trên trái đất vào khoảng 1.386 triệu km3, tuy nhiên trên 96%
số đó là nước mặn. Trong số hơn 3% nước ngọt còn lại, 68% l ại tồn tại dạng
băng và sông băng; 30% là nước ngầm. Nguồn nước mặt như nước trong các sông
hồ, chỉ chiếm khoảng 0.0067%. Đây là những nguồn nước chủ yếu mà con người
sử dụng hàng ngày. Vấn đề sử dụng nước ngọt đang là vấn đề toàn cầu không
13
- chỉ riêng ở Việt Nam. Hiện nay nguồn nước ngọt đang ngày càng khan hiếm, cùng
với đó là việc thải chất thải chưa qua xử lí đang làm cho nguồn nước ngầm, nước
sông hồ càng ÔN trầm trọng hơn.
Trong số các nguyên nhân làm ÔN nguồn nước có các nguyên nhân cơ bản sau
sau:
Việc thải các chất thải ở các khu công nghiệp và xưởng thủ công, cơ sở sản
xuất không qua xử lí thải xuống đất, thải xuống sông hồ, cửa biển.
Ví dụ: Xưởng gỗ ở khối 8 Thị trấn Tam Quan thải ra rất nhiều nước có chứa
hóa chất độc hại, không qua xử lí trực tiếp ra khu vực đất trống ở phía sau nhà
máy.
Hình ảnh minh họa: Phụ lục 3.
Các cơ sở sản xuất tinh bột mì ở xã Hoài Hảo thường xuyên thải nước thải
của quá trình sản xuất trực tiếp ra khu vực đất xung quanh đó, gây ra ÔN nguồn
nước trầm trọng, gây ra mùi rất thối, ảnh hưởng rất lớn đến khu vực dân cư xung
quanh. Các cơ sở nuôi trồng thủy hải sản với việc sử dụng rất nhiều các thức ăn
công nghiệp cũng đang làm nguồn nước chảy qua khu vực xã Tam Quan Bắc rất
đục và thường có rất nhiều bọt có mùi khó chịu. Việc các hộ dân thường xuyên
vứt xác động vật chết như lợn, gà vịt xuống sông cũng gây ÔNMT, tiềm ẩn phát
sinh rất nhiều căn bệnh khó kiểm soát.
Hình ảnh minh họa: Phụ lục 4.
Người dân đang có một thói quen xấu đó là vứt rác thải sinh hoạt, túi nilon, đồ
nhựa, quần áo và các vật dụng khó phân hủy xuống các dòng sông, dòng kênh đó
là một trong những nguyên nhân làm tắc nghẽn dòng chảy của các con sông này,
gây ứ động nước. Các chất này là những chất rất khó phân hủy chúng tồn tại
trong MT nước rất lâu, theo thời gian tạo ra một lượng chất thải khổng l ồ và
điều đó rất nguy hiểm cho sự sống, phát triển của các loài sinh vật sống trong
nước, đó cũng là nơi phát sinh các mầm bệnh về tiêu chảy, sốt xuất huyết…rất
nguy hiểm cho con người.
Hình ảnh minh họa: Phụ lục 5
ÔNMT không khí: Không khí rất quan trọng đối với chúng ta, một MT trong
sạch đòi hỏi một bầu không khí không bị ÔN. Song hiện tại do sự phát triển c ủa
cơ sở hạ tầng giao thông, với nhiều tuyến đường lớn chạy qua, với các nhà máy
đóng trên địa bàn đang làm cho không khí trở nên ÔN hơn.
14
- Ví dụ: Nhà máy gỗ ở khối 8, thị trấn Tam Quan thường xuyên đốt và thải ra
một lượng rất lớn khí độc, những khi có gió khí đó theo chiều gió bay thẳng vào
các hộ gia đình sống trong khu vực xung quanh nhà máy, gây đảo lộn cuộc sống và
về lâu dài ảnh hưởng tới sức khỏe của con người.
Hình ảnh minh họa: Phụ lục 6.
Đối với các hộ dân sống trên tuyến đường có mật độ phương tiện giao thông
cao thì bụi trở thành vấn đề nhức nhối, nan giải không chỉ ảnh hưởng tới sinh
hoạt hằng ngày mà còn ảnh hưởng tới sức khỏe.
Tuyến giao thông quốc lộ 1A chạy qua địa bàn khối 7, 3, 1 thị trấn Tam Quan
và các xã Hoài Thanh Tây, Hoài Hảo có mật độ phương tiện tham gia giao thông
rất lớn, các phương tiện này đang thải ra rất nhiều khí độc hại và kéo theo đó là
vấn đề về bụi đã làm cho người dân sống hai bên ven đường bị ảnh hưởng rất
nhiều.
Việc các hộ gia đình chăn nuôi không xây dựng hệ thống xử lí chất thải động
vật, gây ra các mùi hôi thối đang rất phổ biến hầu hết trong khu vực nông thôn
Việt Nam nói chung và khu vực địa bàn chúng em đang sống nói riêng. Việc đ ốt
các chất thải trong các hộ gia đình cũng làm ÔNMT không khí, đặc biệt việc đốt
túi nilon đang rất phổ biến, thải ra rất nhiều khí độc ảnh hưởng tới sức khỏe
chúng ta là các ví dụ sinh động về thực tế ÔNMT hiện nay. ”
Hình ảnh minh họa: Phụ lục 7.
Trang thứ 6: HS trình bày biện pháp góp phần BVMT (Đưa ra biện pháp
phòng ngừa, khắc phục vấn đề ÔNMT)
Ví dụ: trích từ Nhóm 1- lớp 11A3.
“Qua những phân tích trên đã chỉ ra rằng việc gây ÔNMT đất thường kéo theo
ÔNMT nước, đặc biệt là nguồn nước ngầm, do vậy để tránh việc gây ÔNMT
nước cần loại trừ các nguồn ÔN đã được đề cập trên. Có những biện pháp đã
được áp dụng rất hiệu quả ở nhiều địa phương trong cả nước và đ ược các
phương tiện truyền thông đưa tin. Trên cơ sở thực tế ở địa phương, chúng em xin
đề xuất các biện pháp có thể áp dụng như sau:
Đối với nguồn rác thải sinh hoạt của các hộ gia đình cần xử lí đúng cách, hợp
vệ sinh, để làm được điều đó cần phân loại tại nguồn.
- Rác có nguồn gốc hữu cơ dễ phân hủy như các loại hoa quả, rau, lá,…
- Rác có nguồn gốc hữu cơ khó phân hủy nhưng có thể tái chế như các vật dụng
bằng nhựa: chai nhựa, lon nhựa, rổ giá nhựa, bao bì…
15
- - Rác thải có nguồn gốc vô cơ có thể tái chế như các loại vật dụng b ằng kim
loại: vỏ lon bia, song, nồi nhôm, xe đạp hỏng…Vật dụng làm từ thủy tinh: bóng
đèn, chai thủy tinh….
- Rác thải có nguồn gốc vô cơ khó phân hủy như: các loại xỉ xây dựng…
Sau khi đã phân loại cần xử lí rác theo các hướng khác nhau. Đ ối với rác th ải
hữu cơ dễ phân hủy có thể ủ, chôn lấp hoặc làm phân bón hữu cơ. Đối với rác
thải có nguồn gốc hữu cơ khó phân hủy và rác thải vô cơ có thể tái chế thì cần
thu gom và bán cho các cơ sở tái chế.
Ví dụ: ở Khối 6, thị trấn Tam Quan có cơ sở chuyên thu mua các vật dụng bằng
kim loại, các loại bao bì giấy và chuyển vào các nhà máy ở thành phố Hồ Chí
Minh.
Đối với rác thải có nguồn gốc vô cơ khó phân hủy: các loại chất thải xây dựng
như xỉ…thì biến đổi mục đích sử dụng hoặc tái sử dụng.
Ví dụ: Xỉ xây dựng có thể dùng để lát đường, chai thủy tinh sau khi thu gom
được xử lí và tái sử dụng.
Đối với chất thải chăn nuôi: Đây là nguồn phân hữu cơ có thể tận dụng trong
sản xuất nông nghiệp và hầu hết đều được sử dụng vào mục đích đó. Nhưng cần
xây dựng công trình chứa chất thải hợp vệ sinh, chất thải phải được chứa đựng
trong các hố làm bằng bê tông, hoặc các vật liệu không thấm nước như nhựa
hoặc vật liệu tổng hợp…và phải có nắp đậy, phải xa khu vực sinh sống của con
người để tránh ÔN không khí và ÔN nước ngầm. Có thể xây dựng các hầm bioga
để tận dụng nguồn khí vào mục đích cung cấp khí đốt.
Đối với các cơ sở sản xuất thủ công: Cần đưa các cơ sở sản xuất này ra khỏi
khu dân cư tập trung, di chuyển vào các cụm công nghiệp, nơi có các hệ thống xử
lí chất thải đạt tiêu chuẩn. Đối với các nhà máy: Cần phải được đầu tư các hệ
thống xử lí chất thải đúng quy trình và đạt tiêu chuẩn.
Để giảm bớt ÔN không khí cần trồng nhiều cây xanh ở ven các con đường, vừa
tạo ra bầu không khí trong lành, vừa tạo được cảnh quan đẹp cho nơi mình sống.
Viêc sử dụng hợp lí, tiết kiệm các sản phẩm tiêu dùng, sử dụng tiết kiệm điện
năng, năng lượng…cũng góp phần vào BVMT sống của chúng ta. Các biện pháp
xử lí ÔN sẽ là không hiệu quả nếu ý thức của người dân không được nâng cao, vì
vậy điều quan trọng là cần tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, hiểu biết
cho mỗi người dân, để việc tham gia BVMT trở thành một việc làm tự giác, chủ
động và thường xuyên.
16
- Hiện nay người dân được tiếp xúc nhiều với các thông tin về BVMT, qua các
phương tiện thông tin đại chúng nhưng hầu như các thông tin đó đi vào đ ược đời
sống thực tế rất hạn chế, vì vậy theo chúng em mỗi HS nên là một tuyên truy ền
viên, tuyên tuyền cho chính gia đình của mình và hàng xóm xung quanh. Cũng nên
chăng mỗi địa phương, mỗi năm nên tổ chức các cuộc diễu hành vì MT, để tuyên
truyền về BVMT và nên có các hoạt động cụ thể như tổ chức các tổ tự quản, tổ
vệ sinh MT ở khu vực thôn xóm, đường phố”.
Trang tiếp theo: HS trình bày phần mở rộng vấn đề về ÔNMT và các biện
pháp đã được áp dụng để phòng ngừa và xử lí ÔNMT trong thực tế ở Việt Nam
và trên thế giới.
Ví dụ: trích từ lớp Nhóm 2 – lớp 11A2.
“ Vấn đề MT không chỉ bó hẹp ở một không gian địa điểm cụ thể nào, mà đang
là vấn đề toàn cầu. Hiện nay trên thế giới các nước tiên tiến đang rất quan tâm tới
vấn đề MT. Ở nhiều Quốc gia trong liên minh Châu Âu họ đặt ra tiêu chuẩn khí
thải cho các loại xe, các loại động cơ có tiêu thụ năng lượng…họ rất quan tâm và
có những đầu tư rất lớn cho MT. Còn ở nước ta thì sao? Một đất nước đang trong
quá công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển công nghiệp, dịch vụ, nông- lâm-
ngư nghiệp...để đưa đất nước ta cơ bản trở thành một nước công nghiệp vào năm
2020, một đất nước không có nền tảng về khoa học kĩ thuật tốt như các nước
phát triển, nên chúng ta không có nhiều sự lựa chọn. Sự phát triển công nghiệp có
tác dụng rất lớn đối với nền kinh tế nói chung nhưng bên cạnh đó cũng đã để lại
không ít tác động đến MT. Việc các nhà máy công nghiệp xả thải chưa qua xử lí
không phải là không có. Ví dụ như vụ xả thải trên sông Thị Vải – Đồng Nai c ủa
công ty VeDan Việt Nam vào năm 2008, vụ xả thải trên kênh Tham Lương –
Thành phố Hồ Chí Minh của công ty dệt Thái Tuấn…là các vụ việc điển hình đã
làm ÔNMT đất và nước trầm trọng mà việc khắc phục hậu rất khó khăn và lâu
dài, đòi hỏi phải có nguồn kinh phí lớn.
Nước ta có đường bờ biển dài, lại nằm trong vùng nhiệt đới ẩm gió mùa, mỗi
năm đều phải gánh chịu nhiều thiên tai như bão, lũ lụt xảy ra triền miên đặc biệt
là ở Miền Trung và rất nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như mưa đá, lốc tố,
hạn hán…vì vậy vấn đề phát triển bền vững lại được quan tâm hàng đầu.
Đứng trước những thách thức đó Đảng và Nhà nước ta cũng đã xác đ ịnh
đường lối phát triển kinh tế đúng đắn: phát triển kinh tế phải theo hướng bền
vững, phát triển kinh tế phải đi đôi với việc BVMT, kêu gọi đầu tư nước ngoài
17
- nhưng không bằng mọi giá, mời gọi đầu tư nhưng phải lựa chọn công nghệ tiên
tiến, thân thiện với MT, để góp phần sự phát triển hưng thịnh của đất nước trong
tương lai. Hy vọng với những chủ trương, chính sách đúng đắn đó sẽ đưa đất
nước ta ngày một giàu mạnh và văn minh hơn.”
Trang tiếp theo: Kết luận chung (HS trình bày ý nghĩa của việc BVMT)
Ví dụ: trích từ Nhóm 3- lớp 11A3.
“ MT có tầm quan trọng đối sự sống và phát triển của con người. BVMT không
chỉ là trách nhiệm của các cơ quan, ban ngành hay một tổ chức nào, mà còn là trách
nhiệm của mỗi người dân. BVMT phải xuất phát từ hành động cụ thể, việc làm
thiết thực.
Đối với chúng em đang ở lứa tuổi cắp sách tới trường, được tiếp thu các kiến
thức khoa học và có những hiểu biết về tự nhiên và xã hội nhất đ ịnh, đ ược sống
trong MT trong lành nhưng không vì thế mà không quan tâm đến MT. Có thể ở
hiện tại MT không bị ÔN nhưng không có nghĩa là trong tương lai nó không bị ÔN.
Vì vậy việc gìn giữ và BVMT bằng các hành động cụ thể là đang góp phần cho
tương lai tốt đẹp hơn”.
Trang tiếp theo: Ý kiến của từng cá nhân trong nhóm (Các thành viên của
nhóm trình bày những suy nghĩ, ý kiến của mình, mỗi ý kiến sẽ mang thông điệp
nhắn gửi tới mọi người về MT).
Ví dụ: trích từ Nhóm 1- lớp 11A3.
“
Ngọc Cường: Nói vấn đề ÔNMT có thể xa xôi nhưng nó đã hiện diện ngay
trước mắt của em. Nhà em đang phải sống chung với mùi hôi thối bốc lên từ
xưởng chế biến tinh bột mì của nhà hàng xóm. Mỗi ngày đặc biệt là khi trời mưa,
thì mùi hôi đó bốc lên càng nồng nặc, đã gây ra không ít phiền toái cho gia đình
em. Thiết nghĩ nếu mỗi người dân có ý thức hơn trong vấn đ ề BVMT thì cuộc
sống sẽ tốt đẹp hơn. BVMT phải có sự chung tay của cả cộng đồng, tất cả phải
thực hiện từ việc nhỏ nhất.
Qua việc tham gia cùng các bạn tìm hiểu và viết chuyên đề này đã giúp em
hiểu và biết được nhiều điều về những việc mình nên làm, phải làm và không nên
làm, để góp phần nhỏ vào việc BVMT, đó là sử dụng tiết kiệm, hợp lí các vật
dụng phục vụ học tập như sách vở, bút…sử dụng tiết kiệm điện, nước và tích
18
- cực tham gia vào các phong trào BVMT trong gia đình, ở trường học cũng như ở
địa phương.
Doãn Tân: Chúng ta đang sống trong một thế giới mà vấn đề MT đang rất được
quan tâm. Nếu MT bị ÔN sẽ gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng, ảnh hưởng
tới cuộc sống của mỗi chúng ta. Vì vậy việc BVMT là điều tất yếu phải làm,
phải bằng các hành động cụ thể để góp phần BVMT. Em thiết nghĩ nhà trường
nên tổ chức các hoạt động ngoại khóa tìm hiểu và tổ chức các hoạt động dọn vệ
sinh nơi công cộng để giáo dục về MT thật hiểu quả hơn.
Hầu hết các bạn HS đều có ý thức rất tốt nhưng bên cạnh đó cũng có một số
bạn HS chưa có thức tốt trong việc BVMT, vẫn còn thờ ơ với những việc mình
làm như: thường xuyên vứt rác bừa bãi, không có ý thức bảo vệ cây xanh…đó là
các hành động chưa tốt cần phải thay đổi để có những công dân biết quý trọng và
nâng niu bà mẹ MT ”
1.2. Đối với học sinh
- Thảo luận và bầu nhóm trưởng của nhóm mình.
- Phân chia công việc cụ thể trong từng thành viên.
-Tổ chức thảo luận các nội dung trong báo cáo.
- Hoàn thành báo cáo.
- Nộp báo cáo.
2. Khả năng áp dụng
Để phù hợp với sự nhận thức và cân đối với thời gian học tập của các em HS,
tôi đã chọn khối 11 thực hiện tìm hiểu và viết chuyên đề báo cáo về vấn đ ề
ÔNMT.
Để kiểm nghiệm tính đúng đắn khoa học, tính khả thi của những biện pháp
đang nghiên cứu và trình bày trong sáng kiến, tôi đã tiến hành khảo sát và l ấy ý
kiến của toàn khối 11 năm học 2012-2013, thực nghiệm đối với các khối lớp 11
(11A4, 11A5, 11A6) năm học 2011- 2012 và (11A2, 11A3) năm học 2012-2013 do
tôi trực tiếp giảng dạy.
Việc áp dụng cho đối tượng HS phải phù hợp với điều kiện cụ thể của từng
trường, phù hợp với thời gian của HS, không làm ảnh hưởng đến việc học cũng
như các hoạt động trong nhà trường mà các em tham gia. Đối với sáng kiến kinh
nghiệm này, theo tôi có thể áp dụng cho tất cả các khối lớp, trong đ ơn vị tr ường
THPT.
19
- 3. Lợi ích về kinh tế xã hội
Trong quá trình áp dụng đối với HS ở khối 11 hai năm qua. Qua việc cho HS tìm
hiểu về vấn đề ÔNMT, tôi thấy đã có sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức và
hành động của các em về MT, cụ thể như sau:
Thứ nhất: HS đã có sự chuyển biến trong ý thức BVMT bắt đầu từ nhận thức,
các em đã biết về vấn đề ÔNMT, các nguyên nhân trực tiếp, cũng như gián tiếp
gây ÔNMT trong cuộc sống hằng ngày.
Từ việc nhận thức được nguyên nhân gây nên hiện tượng ÔNMT, đã làm thay
đổi bản thân các em rõ rệt, các em đã tham gia các hoạt đ ộng góp phần vào
BVMT, không xâm hại đến MT. Có những việc làm cụ thể, thể hiện sự quan tâm
đến MT như tích cực tham gia các hoạt động về BVMT ở địa phương như: trồng
cây, làm vệ sinh ở các khu vực công cộng một cách tự giác. Các em đã có ý thức
hơn trong việc sử dụng các dụng cụ đồ dùng phục vụ học tập, không vứt rác bừa
bãi, biết tiết kiệm điện năng...
Dẫn chứng qua việc khảo sát mức độ quan tâm của học sinh đối với vấn
đề ÔNMT: Phụ lục 8 và phụ lục 9.
Thứ hai: Trong quá trình hướng dẫn và quan sát HS tiến hành làm báo cáo, chấm
các bài viết của các em, tôi thấy tinh thần trách nhiệm đối với công việc đ ược
giao rất cao, các cá nhân đã biết phân công nhiệm vụ, chia sẻ, thảo luận và thống
nhất ý kiến, tạo nên một hoạt động lôi cuốn và bổ ích. Tuy bài viết của các em
chưa thật sự sâu sắc, nhưng các em cũng đã dám khẳng định được suy nghĩ, quan
điểm và chính kiến về những vấn đề MT còn tồn tại trong cuộc sống hằng ngày.
Đó là một sự thành công lớn trong việc giáo dục ý thức BVMT.
Từ những chuyển biến đó, tôi cũng nhận thấy rằng cần phải giáo dục về MT
cho mọi người dân, đặc biệt là các em HS, ngay từ khi còn trên ghế nhà trường,
để sau này hình thành nên con người biết quý trọng MT, sống có trách nhiệm với
MT.
Thứ ba: Việc các em tham gia viết báo cáo, đã giúp các em vận dụng những
hiểu biết từ các môn học như sinh học, địa lí, hóa học, tin học...vào thực tế, qua
đó rèn luyện kĩ năng thực hành, vận dụng các kiến thức vào cuộc sống, giúp các
em thấy được các kiến thức đó có liên quan đến thực tế, giúp bổ trợ cho việc học
trên lớp, trên trường và hơn hết tạo sự đam mê đối với các môn học nói riêng và
tình yêu đối với khoa học nói chung.
20
nguon tai.lieu . vn
