Xem mẫu
- Chaøo möøng Ngaøy Nhaø giaùo Vieät Nam 20/11/2003
(CLEANER PRODUCTION)
Nguy n Th Bé Phúc
T rong su t các th i kỳ ñ u cách m ng công
nghi p, v i ý nghĩ th gi i là m t ngu n l c vô
t n và kh năng ti p thu và h p th vô h n các ch t th i
ð i v i d ch v : s n xu t s ch hơn ñưa các y u t
v môi trư ng vào trong thi t k và phát tri n các
d ch v .
ñã làm m i ngư i có thái ñ ñ i x các v n ñ môi Cách ti p c n theo ki u phòng ng a còn có nghĩa
trư ng theo 2 gi i pháp cơ b n sau: Làm loãng và phân r ng các v n ñ v môi trư ng ph i ñư c gi i quy t
tán và gi i pháp tích t và lưu gi . C 2 cách trên ñ u t trư c khi chúng có th phát sinh. T c là ngay t khâu
ra không thành công xét v m t dài h n. Ví d : ñ i v i l a ch n vi c th c hi n các quy trình, các lo i nguyên
cách tích t lưu gi không ai có th ñ m b o ñư c v t li u, m u thi t k , phương ti n v n t i, d ch v ,...
r ng không có vi c rò r x y ra, cũng như ñ i v i cách Các ti p c n này giúp gi i quy t có hi u qu v n ñ tiêu
làm loãng và phân tán, các kim lo i n ng và các ch t th i phí tài nguyên vì r ng ô nhi m môi trư ng không nh ng
b pha loãng khác s tu n hoàn và s tích t trong ñ t ch làm xu ng c p môi trư ng , mà còn là d u hi u cho
ho c trong môi trư ng sinh thái, d n ñ n nguy cơ v ô th y rõ tính kém hi u qu c a quy trình s n xu t ho c
nhi m môi trư ng. qu n lý. Trên th c t SXSH có nghĩa là:
T th p k 60, c 2 gi i pháp trên t ra không còn Tránh ho c gi m b t lư ng ch t th i ñư c s n
ñ hi u l c ñ gi i quy t các v n ñ ô nhi m. Các xu t ra
phương pháp ki m soát ch t th i lúc này ñư c b sung S d ng có hi u qu các ngu n năng lư ng và
thêm các công ngh l c và x lý cu i ñư ng ng, cho nguyên v t li u
phép thu gom và x lý ch t th i sau khi chúng phát sinh. S n xu t ra các s n ph m và d ch v có ích cho môi
M c dù các phương pháp này có th làm gi m lư ng ô trư ng
nhi m th i ra ngoài môi trư ng nhưng ñi u này ñòi h i Gi m b t lư ng ch t th i x vào môi trư ng, gi m
ph i t n m t chi phí cao t phía nhà s n xu t. Hơn chi phí và tăng l i nhu n.
n a, phương pháp này thư ng t o ra các s n ph m 2. T i sao ph i SXSH?
ph như các c n l ng trong b l c, nh ng s n ph m - Trư c h t, c n ph i nh n th c rõ r ng s phát sinh
ph này c n ñư c ñ b ho c ñ t ñi, và như v y cũng ch t th i công nghi p là h qu tr c ti p c a vi c s
s gây ô nhi m môi trư ng. d ng không hi u qu các ngu n tài nguyên và năng
Ch m i 10 ñ n 15 năm tr l i ñây, nh ng ý tư ng lư ng, ñ ng th i cũng là nguyên nhân gây ra các th m
m i v vi c làm gi m lư ng phát th i ô nhi m vào môi ho v ô nhi m, suy thoái môi trư ng.
- Phát tri n công nghi p b n v ng ñòi h i ph i quan tâm
trư ng ngay t i ngu n c a nó m i b t ñ u xu t hi n.
sâu s c ñ n b o v môi trư ng và s d ng h p lý, có
Và s n xu t s ch hơn là phương pháp ñ u tranh ch ng
hi u qu các ngu n tài nguyên
ô nhi m ngay t ngu n phát sinh c a nó, ch không
- ð tho mãn ñư c các quy ñ nh ngày càng nghiêm
d ng l i vi c “ch a” nh ng nh hư ng tiêu c c mà nó
ng t v b o v môi trư ng, các cơ s công nghi p có
gây ra.
th l a ch n nhi u con ñư ng khác nhau:
1. Khái ni m v s n xu t s ch hơn Gi nguyên phương th c s n xu t truy n th ng và
UNEP ñ nh nghĩa: “S n xu t s ch hơn là vi c áp thuê mư n x lý ch t th i, ho c là ñ u tư cho x
d ng liên t c chi n lư c phòng ng a t ng h p v môi lý ch t th i cu i ñư ng ng.
trư ng vào các quá trình s n xu t, s n ph m và d ch v Ho c là thay ñ i phương th c s n xu t theo thói
nh m nâng cao hi u su t và gi m thi u r i ro cho con quen hàng ngày sang phương th c SXSH, t c là:
ngư i và môi trư ng” quay ngư c tr l i xem các di n bi n bên trong cái
h p ñen c a quá trình s n xu t ñ làm sao có th
ð i v i quá trình s n xu t: s n xu t s ch hơn bao
lo i tr ho c gi m thi u ñ n m c th p nh t các
g m b o toàn nguyên li u và năng lư ng, lo i tr
ch t th i ngay t i ngu n. S khác nhau c a 2
các nguyên li u ñ c h i và gi m lư ng cũng như
phương th c này là:
tính ñ c h i c a t t c các ch t th i ngay t i ngu n
S n xu t theo l i truy n th ng:
th i. ♣ Ch p nh n ñ u tư t n kém cho ki m soát và x lý
ð i v i s n ph m: s n xu t s ch hơn bao g m ch t th i cu i ñư ng ng.
vi c gi m các nh hư ng tiêu c c trong su t chu kỳ ♣ Không có cơ may cho s thu h i v n ñ u tư và v n
s ng c a s n ph m, t khâu thi t k ñ n th i b . hành các h th ng x lý ch t th i
Thoâng tin khoa hoïc S 15 26
ð i h c An Giang 11/2003
- Chaøo möøng Ngaøy Nhaø giaùo Vieät Nam 20/11/2003
♣ Không khuy n khích các n l c gi m ch t th i. Qu n lý n i vi là m t lo i gi i pháp ñơn gi n nh t c a
S n xu t s ch hơn: SXSH. QLNV không ñòi h i chi phí ñ u tư và có th
♣ Nh ng l i ích rõ ràng v kinh t và môi trư ng ñã ñư c th c hi n ngay sau khi xác ñ nh ñư c các gi i
ñư c ch ng minh trên th c t pháp. Các ví d QLNV có th là kh c ph c các ñi m rò
♣ Cơ h i t t nh t cho các cơ s không có ñ kh r , ñóng van nư c hay t t thi t b khi không s d ng ñ
năng tài chánh ñ x lý ch t th i. tránh t n th t.
3. Các l i ích c a SXSH M c dù QLNV là ñơn gi n, nhưng v n c n có s quan
SXSH không ch mang l i l i ích v kinh t mà còn c tâm c a ban lãnh ñ o cũng như vi c ñào t o nhân viên.
l i ích v m t môi trư ng. Ki m soát quá trình (KSQT)
Các l i ích v môi trư ng c a CP Ki m soát quá trình t t hơn ñ ñ m b o các ñi u ki n
- S d ng nư c, nguyên li u, năng lư ng có hi u qu s n xu t ñư c t i ưu hoá v m t tiêu th nguyên li u,
hơn. s n xu t và phát sinh ch t th i. Các thông s c a quá
trình s n xu t như nhi t ñ , th i gian, áp su t, phân, t c
- Gi m m c s d ng các ngu n tài nguyên.
ñ ,…. C n ñư c giám sát và duy trì càng g n v i ñi u
- Gi m thi u ch t th i thông qua các k thu t tái sinh, tái ch , ki n t i ưu càng t t.
tái s d ng và ph c h i.
Cũng như v i QLNV, vi c KSQT t t hơn ñòi h i các
- Gi m lư ng nguyên v t li u ñ c h i ñư c ñưa vào quan tâm c a ban lãnh ñ o cũng như vi c giám sát ngày
s d ng. Gi m thi u các r i ro và nguy hi m ñ i v i m t hoàn ch nh hơn.
công nhân, c ng ñ ng xung quanh, nh ng ngư i tiêu
Thay ñ i nguyên li u (TðNL)
th s n ph m và các th h mai sau.
Thay ñ i nguyên li u là vi c thay th các nguyên li u
- C i thi n môi trư ng lao ñ ng bên trong nhà máy
ñang s d ng b ng các nguyên li u khác thân thi n v i
- C i thi n ñư c các m i quan h v i c ng ñ ng xung môi trư ng hơn. TðNL còn có th là vi c mua nguyên
quanh cũng như các cơ quan qu n lý môi trư ng. li u có ch t lư ng t t hơn ñ ñ t ñư c hi u su t s
Các l i ích v kinh t c a CP d ng cao hơn. Thông thư ng lư ng nguyên li u s
- Tăng hi u su t s n xu t thông qua vi c s d ng d ng, ch t lư ng c a nguyên li u và s n ph m có m i
nguyên v t li u và năng lư ng có hi u qu hơn. quan h tr c ti p v i nhau.
- Gi m b t các chi phí cho vi c qu n lý ch t th i (có th C i ti n thi t b (CTTB)
lo i b m t s gi y phép v môi trư ng, gi m chi phí cho C i ti n thi t b là vi c thay ñ i thi t b ñ nguyên li u
vi c ki m kê, giám sát và l p báo cáo môi trư ng hàng t n th t ít hơn. Vi c c i ti n thi t b thi t b có th là
năm...) ñi u ch nh t c ñ máy, là t i ưu kích thư c kho ch a, là
- Gi m thi u các chi phí cho vi c x lý ch t th i cu i vi c b o ôn b m t nóng/ l nh, ho c thi t k c i thi n
ñư ng ng (do lư ng ch t th i ñư c gi m thi u, các các b ph n c n thi t trong thi t b .
dòng ch t th i ñư c tách riêng...) Công ngh s n xu t m i (CNSXM)
- Ch t lư ng s n ph m ñư c c i thi n CNSXM là vi c l p ñ t các thi t b hi n ñ i và có hi u
- Tích lu liên t c và dài h n các kho n ti n ti t ki m qu hơn, ví d l p ñ t n i hơi hi u su t cao hơn. Gi i
ñư c pháp này yêu c u chi phí ñ u tư cao hơn các gi i pháp
- Có kh năng thu h i v n ñ u tư v i th i gian hoàn v n s n xu t s ch khác, do ñó c n ph i ñư c nghiên c u
ng n, ngay c khi v n ñ u tư ban ñ u cao. c n th n. M c dù v y, ti m năng ti t ki m và c i thi n
ch t lư ng có th cao hơn so v i các gi i pháp khác.
- Có kh năng v i t i các ngu n tài chánh ñ m r ng
s n xu t kinh doanh b. Tu n hoàn
- Tăng l i th c nh tranh trên th trư ng Có th tu n hoàn các lo i dòng th i không th tránh
ñư c trong khu v c s n xu t ho c bán ra như m t lo i
- Hình tư ng c a công ty ngày càng t t hơn....
s m ph m ph .
4. Các gi i pháp s n xu t s ch hơn
T n thu và tái s d ng t i ch
Trong th c t , các thay ñ i không ch ñơn thu n là thi t
T n thu và tái s d ng t i ch là vi c thu th p “ch t
b mà còn là các thay ñ i trong v n hành và qu n lý c a
m t doanh nghi p. Các thay ñ i còn ñư c g i là “gi i th i” và s d ng l i cho quá trình s n xu t. M t ví d
ñơn gi n c a gi i pháp này là s d ng l i nư c gi t t
pháp s n xu t s ch hơn”, có th chia làm các lo i:
m t quá trình cho quá trình gi t khác.
- Gi m ch t th i t i ngu n
T o ra các s n ph m ph
- Tu n hoàn
T o ra các s n ph m ph là vi c thu th p (và x lý) “các
- C i ti n s n ph m dòng th i” ñ có th t o thành m t s n ph m m i ho c
a. Gi m ch t th i t i ngu n bán ra cho các cơ s s n xu t khác. Ví d , lư ng men
Gi m ch t th i t i ngu n v cơ b n là ý tư ng tìm hi u bia dư th a có th ñư c s d ng làm th c an cho l n,
t n g c c a ô nhi m. V i các gi i pháp: cho cá hay các ch t ñ n th c ph m.
Qu n lý n i vi (QLNV)
Thoâng tin khoa hoïc S 15 27
ð i h c An Giang 11/2003
- Chaøo möøng Ngaøy Nhaø giaùo Vieät Nam 20/11/2003
c. Thay ñ i s n ph m
C i thi n ch t lư ng s n ph m ñ làm gi m ô nhi m
cũng là m t ý tư ng cơ b n c a s n xu t s ch hơn.
Thay ñ i s n ph m là vi c xem xét l i s n ph m và các
y u c u ñ i v i s n ph m ñó. N u có th thay cái n p
ñ y kim lo i ñã ñư c sơn b ng m t cái n p d y b ng
nh a cho m t s s m ph m nh t ñ nh thì tránh ñư c
các v n ñ v môi trư ng cũng như các chi phí ñ sơn
hoàn thi n n p ñ y ñó. C i thi n th t k s n ph m có
th ñem l i ti t ki m v tiêu th nguyên li u và lư ng
hoá ch t ñ c h i s d ng.
Các thay ñ i v bao bì
Thay ñ i v bao bì cũng có th là y u t quan tr ng.
V n ñ cơ b n là gi m thi u bao bì s d ng, ñ ng th i
b o v ñư c s n ph m. M t ví d trong gi i pháp này
là s d ng bìa carton cũ thay cho các lo i x p ñ b o
v các v t d v .
K t lu n
Th c hi n s n xu t s ch hơn có th không (trên th c t
hi n nay là không) gi i quy t ñư c t t c nh ng v n ñ
môi trư ng trong ho t ñ ng s n xu t công nghi p m t
cách d dàng, nhưng nó cho phép làm gi m nhu c u l p
ñ t và v n hành các h th ng x lý ch t th i cu i
ñư ng ng và gi m lư ng ch t th i nguy h i c n ph i
x lý và th i b .
Và S n xu t s ch hơn là
• M t công c qu n lý có hi u qu
• M t công c kinh t có hi u qu
• M t công c b o v môi trư ng có hi u qu
• M t công c ñ nâng cao ch t lư ng s n ph m
ði u này hoàn toàn có l i cho ñôi bên: Doanh nghi p và
Môi trư ng
Thoâng tin khoa hoïc S 15 28
ð i h c An Giang 11/2003
nguon tai.lieu . vn
