Xem mẫu
- SÂN KH U C I LƯƠNG,
B N S C DÂN T C VÀ
PHÁT TRI N HI N I
C i lương ra i cách ây chưa t i m t trăm năm. Ngay
t lúc m i ra i, c i lương ã ch u nh hư ng có tính ch t
quy t nh c a hai dòng sân kh u: sân kh u tu ng truy n th ng
c a Vi t Nam và sân kh u k ch hi n i c a Pháp.
Sân kh u tu ng Vi t Nam mang c trưng chung c a sân kh u châu
Aá là c u trúc k ch b n, v di n theo ki u t s và sân kh u k ch Pháp mang
c trưng chung c a sân kh u châu Âu là c u trúc k ch b n, v di n theo
ki u A-ri-xt t. Vì v y, c i lương cũng ã có hai ki u v di n r t khác nhau,
nhưng c hai l i có chung m t ngu n âm nh c. Các bài b n âm nh c c a c i
lương m ch t dân t c, có y th hi n tâm tr ng nhân v t v i t t c
các tr ng thái khác nhau, t o i u ki n cho di n viên ca hát k t h p v i di n
xu t dù bi u di n theo ki u tu ng Vi t Nam hay theo ki u k ch Pháp.
- Trong quá trình phát tri n, các bài b n c i lương ã ư c b sung
thêm t ngu n dân ca, hò, lý. Và khi ti p c n, giao lưu v i sân kh u k ch hát
Qu ng ông (Trung Qu c) và tân nh c c a phương Tây, c i lương cũng ã
ch n l c m t s bài b n, dân t c hóa làm giàu thêm v n âm nh c s n có.
Cùng lúc b sung thêm các bài b n, dàn nh c dân t c c a c i lương ã bi t
cách ti p nh n các nh c c hi n i. Nh ng cây àn vi-ô-lông, măng- ô-lin,
ghi-ta c a phương Tây ư c các ngh sĩ Vi t Nam khoét phím khi chơi
àn, cung b c và giai i u phù h p v i dàn nh c dân t c ã có s n. Cho t i
nay, cây àn ghi-ta phím lõm là nh c c chính c a c i lương và ã tr thành
cây àn dân t c c a Vi t Nam.
M t th i gian khá dài, hai ki u bi u di n trong hai lo i v di n c a c i
lương t n t i g n như c l p nhau và cu c u tranh gi a vi c gi gìn b n
s c dân t c v i vi c phát tri n hi n i di n ra ch y u trong lĩnh v c âm
nh c.
Nh ng bài b n s n có c a c i lương khó v nh c lý, m t s b trùng
l p cho nên các ngh sĩ ã thu ng n, gi m d n khi s d ng trên sân kh u,
ng th i bù p, m t s sáng tác m i ã ra i. Sáng tác m i c a các
ngh sĩ ít hi u bi t v âm nh c dân t c d n d n ã làm cho âm nh c c i
lương phai nh t b n s c. Ban u còn "tân, c giao duyên" nhưng theo th i
- gian nh c tân ã hoàn toàn l n ác nh c c . Không còn h n nh c dân t c, ch
bi t ch y theo cái m i, nhi u v di n c i lương ã b lai căng, m t g c.
Các bài b n có s n c a c i lương chính là s nh hình v âm nh c.
Trong quá trình ti p c n cái m i, không th không căn c vào cái ã nh
hình, cái ã t o nên b n s c dân t c cho c i lương. Nhưng s nh hình này
không ng nghĩa v i s c nh, b t di b t d ch vì c i lương ã ch ng minh
r ng, các bài b n ó có th thu ng n, ho c có th t ó phát tri n thêm thành
nh ng bài b n m i (như t bài D c hoài lang phát tri n thành bài v ng c ).
Và như v y, âm nh c c i lương ã t o cho mình m t kh năng c bi t. ó
là v a nh hình, v a phát tri n. Nói cách khác, âm nh c c i lương nh hình
phát tri n và phát tri n nh hình. ó cũng chính là m i quan h gi a
b n s c dân t c và phát tri n hi n i c a c i lương xét theo góc âm nh c.
Không nhìn nh n và gi i quy t m i quan h gi a nh hình và phát tri n c a
âm nh c, c i lương có tính bi n ch ng thì khó gi ư c b n s c dân t c. N u
ch bi t nh hình c i lương không áp ng ư c v i các yêu c u m i c a
th i i và n u ch bi t phát tri n hi n i thì c i lương s m t g c, lai căng.
T nh ng kinh nghi m c a âm nh c c i lương ã nêu trên, nh ng
ngư i ho t ng sáng t o cũng ã nh n ra m i quan h gi a truy n th ng và
hi n i khi vi t k ch b n và xây d ng v di n cho lo i hình c i lương. K
- th a sân kh u tu ng truy n th ng Vi t Nam, c i lương ư c c u trúc k ch
b n theo ki u t s , m , thoáng. Trang trí, bi u di n theo phong cách ư c l ,
tư ng trưng t o i u ki n di n viên phát huy t i a các trình th c bi u
di n k t h p múa và hát.
Ti p nh n sân kh u k ch Pháp c i lương l i ư c c u trúc k ch b n
theo ki u A-ri-xt t, khép, ch t. Trang trí, bi u di n theo phong cách t th c.
Di n viên i sâu vào khai thác n i tâm nhân v t phù h p v i các vai di n
khác trong h th ng hình tư ng chung làm rõ ch c a tác ph m. Y u
t múa không ư c chú tr ng d ng v di n này dù th hi n tài c .
hai ki u c u trúc tư ng ch ng trái ngư c nhau ó, c i lương l i t o
ư c vùng giao thoa, t o ư c cho mình m t ki u c u trúc, m thoáng c a
tu ng cùng lúc v i c u trúc khép, ch t c a k ch A-ri-xt t. ư c như v y, vì
c i lương không ch k th a sân kh u tu ng truy n th ng và ti p nh n sân
kh u k ch hi n i là hai th c th c l p như nhi u ngư i ã làm, mà hai
y u t này còn ư c nhìn nh n và gi i quy t như là hai m t i l p, t n t i
th ng nh t, bi n ch ng trong m t tác ph m. Và s th ng nh t bi n ch ng
gi a hai y u t k th a truy n th ng c a sân kh u tu ng và y u t ti p nh n
hi n i c a sân kh u k ch s t o i u ki n cho sân kh u k ch s t o i u
- ki n cho sân kh u k ch s t o i u ki n cho sân kh u c i lương luôn luôn
phát tri n hi n i mà v n gi trong nó b n s c c a sân kh u dân t c.
Theo quan ni m này, trong m t tác ph m (k ch b n, v di n) c i
lương luôn bao g m hai y u t truy n th ng và hi n i t n t i trong s
th ng nh t bi n ch ng và trong m t tác ph m âm nh c c i lương luôn bao
g m hai y u t nh hình và phát tri n t n t i trong s th ng nh t bi n
ch ng. Có như v y, trong quá trình phát tri n c v bi u di n và âm nh c,
c i lương luôn gi trong mình t ch t dân t c v i b n s c riêng. Và b n s c
dân t c có ư c bao nhiêu tùy thu c vào b n lĩnh nh ng ngư i sáng t o gi i
quy t các m i quan h bi n ch ng ã ư c c p trong t ng tác ph m.
nguon tai.lieu . vn