Xem mẫu
- Chuyªn ® Ò nghiªn cøu kinh tÕtö nh© n
Sè 4
H× thµnh mét quü ® Ç tö
nh u
m¹o hiÓm* ë ViÖ Nam
t
(Nghiªn cøu s¬ bé)
Adam Sack
Vµ
John McKenzie
Th¸ng 9 n¨ m 1998
________________
* Nguyªn b¶n trong tiÕng Anh lµ "Venture Capital Firm"
- XI
Môc lôc
Lê gií thiÖu ......................................................................................................... VII
i i
tãm t¾ t .........................................................................................................IX
A. C¸ c môc ®Ých nghiªn cøu ......................................................1
B. Vèn m¹ o hiÓ lµ g×?.....................................................................4
m
§ Þ nghÜa réng .....................................................................................................4
nh
§ Þ nghÜa hÑp.......................................................................................................4
nh
ThÞtrö ê ViÖt Nam..............................................................................................5
ng
C. Vèn m¹ o hiÓ ë §«ng Nam ¸ ...............................................5
m
Tãm t¾t ..................................................................................................................5
In®«nª sia ...............................................................................................................6
Malaysia ................................................................................................................7
Th¸i Lan ................................................................................................................8
D. Cung vèn m¹ o hiÓ ë ViÖ t Nam ............................. 11
m
Tãm t¾t ................................................................................................................11
LÞ sö c¸c quü ®Çu tö .........................................................................................13
ch
E. Nhu cÇ u vÒvèn m¹ o hiÓ ë ViÖ t Nam .....................15 m
Tãm t¾t ................................................................................................................15
Thùc tr¹ng c¸c c«ng ty tö nh©n ViÖt Nam hiÖn nay...............................................15
Qu¸ tr× cæ phÇn hãa c¸c doanh nghiïåp nhaâ nûúác ...........................................17
nh
C¸c ®è tö î doanh nghiÖp tiÒm n¨ng.................................................................17
i ng
C¸c h¹n chÕ trong viÖc ®Çu tö vµo doanh nghiÖp môc tiª u ....................................18
F. HÖ thèng ph¸ p lý vµ chÕ ®Þnh ........................................21
HÖ thè chÕ ®Þ
ng nh................................................................................................21
HÖ thè ph¸p lý..................................................................................................21
ng
G. C¬ cÊ cho c¸ c c«ng ty vèn m¹ o hiÓ ë ViÖ t
u m
Nam .....................................................................................................................21
Quü h¶i ngo¹i ......................................................................................................21
Quü néi ®Þ ..........................................................................................................22
a
§ iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña hai m« h× nh.............................................................24
H. KÕt luË vµ kiÕn nghÞ.............................................................25
n
I. C¸ c bÖ íc tiÕp theo ......................................................................29
- XII
B¶ng
B¶ng 1: Tæ ng hî cæ phÇn tö nh©n vµ vè m¹o hiÓm (triÖu USD)..............................5
p n
B¶ng 2: C¸c quü ®ang ho¹t ®éng ë ViÖt Nam .........................................................11
B¶ng 3: Sè lö î c¸c c«ng ty theo tõng lo¹i h×
ng nh....................................................16
B¶ng 4: C¸c c«ng ty tö nh©n ViÖt Nam ph©n bæ theo ngµnh....................................16
- XIII
Lêi gií i thiÖ u
Khè doanh nghiÖp tö nh©n cña ViÖt Nam hiÖn ®ang r¬i vµo t× tr¹ng
i nh
thiÕu vè trÇm trä do bÞh¹n chÕ tiÕp cËn ví c¸c nguå vè ®Çu tö , kÓ c¶ vè cæ
n ng i n n n
phÇn còng nhö vè vay dµi h¹n tõ c¸c ng©n hµng. Mét hö í ®Ó gi¶i quyÕt t×
n ng nh
tr¹ng thiÕu vè cho c¸c c«ng ty tö nh©n lµ thiÕt lËp mét quü ®Çu tö m¹o hiÓm
n
ngay ë trong nö í Môc tiª u cña b¸o c¸o nµy lµ nh»m ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ kh¶ n¨ng
c.
thµnh lËp mét quü ®Çu tö m¹o hiÓm ®éc lËp vµ mang tÝ kinh doanh nhö vËy t¹i
nh
ViÖ t Nam.
Ví sù trî gióp cña Chö ¬ng tr× ph¸t triÓn dù ¸n Mª K«ng, n¬i quy tô
i nh
nhiÒu nhµ tµi trîvµ do C«ng ty tµi chÝ què tÕ qu¶n lý, b¶n b¸o c¸o nµy ®· ®ö î
nh c c
chuÈn bÞnh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khè tö nh©n ë ba nö í ViÖt Nam, Lµo
i c
vµ Campuchia. Nh÷ng kinh nghiÖm mµ Chö ¬ng tr× thu ®ö î th«ng qua c¸c dù
nh c
¸n ®Çu tö tö nh©n ë ViÖt Nam ®· cho thÊy r»ng rÊt ®«ng ®¶o c¸c doanh nghiÖp tö
nh©n hiÖn ®ang s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn nh÷ng c«ng nghÖ vµ nh÷ng m«
h× kinh doanh ®· ®ö î ¸p dông réng r· i ®Ó rå sau ®ã cã thÓ tham gia vµo thÞ
nh c i
trö ê chø ng kho¸n. Nh× chung nh÷ng doanh nghiÖp nµy hiÖn ®Òu lµ nh÷ng
ng n
doanh nghiÖp ho¹t ®éng cã lî nhuËn vµ khai th¸c ®ö î lî thÕ vÒ nguå nh©n lùc
i c i n
då dµo ví gi¸ rÎ cña ViÖt Nam còng nhö mét sè nguå tµi nguyª n thiª n nhiª n
i i n
kh¸c. ViÖc tiÕp cËn ®ö î ví c¸c nguå vè ®Çu tö vµ c¸c kinh nghiÖm qu¶n lý
c i n n
nhê sù thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña mét quü ®Çu tö m¹o hiÓm sÏ cho phÐp c¸c
doanh nghiÖp tö nh©n ®Èy nhanh nhÞ ®é ph¸t triÓn.
p
MÆc dï cho tí nay c¸c quü ®Çu tö m¹o hiÓm ®ang ho¹t ®éng rÊt thµnh
i
c«ng ë c¸c nö í kh¸c trong khu vùc song kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña chóng ë ViÖt
c
Nam l¹i thËt ®¸ng thÊt vä C¸c quü t¹i c¸c nö í xung quanh ho¹t ®éng chñ yÕu
ng. c
dùa vµo thÞ trö ê chø ng kho¸n trong nö í vµ mét thÞ trö ê nhö vËy l¹i hoµn
ng c ng
toµn chö a cã mÆt ë ViÖt Nam. Ngö î l¹i, c¸c quü ë ViÖt Nam ph¶i tù më réng bé
c
m¸y vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña m× ra nö í ngoµi ®Ó thu hót thª m c¸c nguå vè
nh c n n
b»ng ngo¹i tÖ m¹nh vµ v×vËy lu«n ph¶i ®è phã ví nguy c¬ ph¸ gi¸ cña ®å ViÖt
i i ng
Nam. H¬n n÷a bëi trong bé m¸y ho¹t ®éng cña quü, nh©n viª n ngö ê ViÖt chØ
i
®¶m nhiÖm nh÷ng vÞ trÝ kh«ng quan trä nª n chÝ c¸c quü ®· tù h¹n chÕ m×
ng nh nh
tiÕp cËn ví m¹ng lö í ho¹t ®éng vµ c¸c kh¸ch hµng trong nö í .
i i c
Vµ cuè cï c¸c t¸c gi¶ ®· ®i ®Õn kÕt luËn r»ng c¸c nhu cÇu vè ë ViÖt
i ng, n
Nam ®· ®¹t tí mø c ®¸ng kÓ ®Ó cã thÓ thµnh lËp mét quü ®Çu tö m¹o hiÓm cña
i
ViÖ t Nam. Theo quy ®Þ cña LuËt § Çu tö trong nö í quü cã thÓ huy ®éng tí
nh c, i
30% vè tõ mét ®Þ chÕ tµi chÝ què tÕ vµ phÇn cßn l¹i ph¶i do ®ãng gãp cña
n nh nh c
c¸c tæ chø c ViÖt Nam. Nghiª n cø u s¬ bé ®· chø ng tá cho kh¶ n¨ng cã thÓ biÕn ý
tö ëng nµy thµnh hiÖn thùc. C¸c tæ chø c què tÕ nhö MPDF vµ IFC cã thÓ ®ãng
c
gãp mét phÇn quan trä th«ng qua viÖc tiÕp tôc nghiª n cø u kh¶ thi cï ví cung
ng ng i
cÊp nh÷ng trîgióp vÒ kü thuËt.
- XIV
- XV
Tãm t¾ t
B¸o c¸o nµy do Adam Sack vµ John McKenzie viÕt trong thê gian tõ th¸ng
i
5 ®Õn th¸ng 6 n¨m 1998, theo yª u cÇu cña MPDF, ví môc tiª u xem xÐt s¬ bé tÝ
i nh
kh¶ thi cña viÖc thµnh lËp mét Quü ®Çu tö m¹o hiÓm mí ®éc lËp, cã kh¶ n¨ng
i,
ph¸t triÓn vÒ mÆt thö ¬ng m¹i ë ViÖt Nam.
Mét quü ® Ç tö m¹o hiÓm sÏ lµ mét ® èi t¸c phï hîp, hç trî sù ph¸t
u
triÓn cña khu vùc tö nh© n ViÖ Nam. ViÖc thµnh lËp mét Quü ®Çu tö m¹o hiÓm
t
lµ mét c¸ch ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu vè ®Çu tö ph¸t triÓn dµi h¹n cña c¸c c«ng
n
ty thuéc khu vùc tö nh©n ViÖt Nam. § iÒu nµy cßn t¹o ra mét c¬ chÕ b¾c cÇu gi÷a
c¸c c«ng ty tö nh©n ví thÞ trö ê chø ng kho¸n s¾p ra ®ê cña ViÖt Nam. Mét
i ng i
Quü ®Çu tö m¹o hiÓm ®ö î xem lµ mét ®è t¸c cã tæ chø c phï hî ví c¸c c«ng ty
c i p i
võa vµ nhá cña ViÖt Nam, bëi v× bª n c¹nh viÖc cung cÊp vè quü nµy thö ê cã
n, ng
quan hÖ chÆt chÏ ví c¸c c«ng ty nhËn vè ®Çu tö cña hä t¨ng cö ê qu¶n lý vµ
i n ®Ó ng
ph¸t triÓn c¸c tµi s¶n.
C¸c quü ® Ç tö m¹o hiÓm ® · ho¹t ® éng nhiÒu n¨ m trªn thÞtrö êng c¸c
u
nö íc l¸ng giÒng. C¸c Quü ®Çu tö m¹o hiÓm ®· ho¹t ®éng trª n thÞtrö ê c¸c nö í
ng c
l¸ng giÒng khu vùc § «ng Nam ¸ nhö In®«nª sia, Malaysia vµ Th¸i lan. ë c¸c
nö í nµy, trö í khi Quü ®Çu tö m¹o hiÓm ®ö î thµnh lËp ®· tå t¹i m«i trö ê
c c c n ng
thuËn lî cã tæ chø c cho c¸c doanh nghiÖp tö nh©n, cã thÞ trö ê chø ng kho¸n
i ng
®ang ho¹t ®éng vµ hÖ thè ph¸p lý, chÕ ®Þ cho c¸c tæ chø c tµi chÝ phi ng©n
ng nh nh
hµng. C¸c thÞ trö êng chøng kho¸n ® ang t¨ ng trö ëng ® · ® em l¹i lîi nhuËn
cao. Kh«ng cã c¸c sè liÖu c«ng bè vÒ sè lî nhuËn nµy. B»ng chø ng thu ®ö î cô
i c,
thÓ lµ tõ Th¸i Lan, ®· cho thÊy r»ng ngay trö í cuéc khñng ho¶ng tµi chÝ gÇn
c nh
®©y mét sè quü ®· dµnh ®ö î nh÷ng kho¶n lî nhuËn ®Çy Ên tö î
c i ng.
ViÖt Nam cã Ý nguå vè chÕ ®Þ cho cæ phÇn tö nh©n vµ chØ cã mét lö î
t n n nh ng
nhá trong sè nµy ®ö î dï lµm vè m¹o hiÓm trong nö í Cho ®Õn nay, viÖc
c ng n c.
cung cÊp vè cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vÉn lµ l· nh ®Þ cña mét sè Ý ái c¸c
n a t
quü ®Çu tö nö í ngoµi (hiÖn t¹i lµ bè ®ö î thµnh lËp dö í h× thø c c¸c tæ chø c
c n) c i nh
®Çu tö cña Mü vµ Ch©u ¢ u trong nh÷ng n¨m bï næ ®Çu thËp niª n 90. Mét n¨m
ng
trö í ®©y, cã 6 quü ho¹t ®éng ë ViÖt Nam, nhö ng mét quü (Lazard) ®· rót vµ mét
c
quü (Templeton) ®· chuyÓn thµnh quü khu vùc. Hai trong sè c¸c quü cßn l¹i
(Vietnam Fund vµ Vietnam Enterprise Investments Fund-Vietnam Dragon
Capital) mí chØ ®Çu tö vµo 12 c«ng ty trong nö í Sè c¸c quü cßn l¹i chØ ®Çu tö
i c.
- XVI
vµo c¸c doanh nghiÖp cã vè ®Çu tö nö í ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty liª n
n c
doanh.
Ho¹t ® éng cña c¸c quü ë ViÖ Nam ® ang g© y thÊt väng. Kh«ng quü nµo
t
thu hå vè ®Çu tö thµnh c«ng cho dï cã quü ®· tå t¹i 4 n¨m hoÆc l©u h¬n, vµ khi
i n n
tËp hî l¹i th×trong mç danh môc ®Çu tö ®· cã mét vµi dù ¸n ®Çu tö ®ang bÞthiÖt
p i
h¹i. Cã mét sè lý do dÉn tí t× h× nµy, ®ã lµ do c¬ cÊu vµ c¸c chiÕn lö î cô
i nh nh c
thÓ cña c¸c quü nµy. Kh«ng cã mét thÞ trö ê chø ng kho¸n, c¸c quü nµy bÞ h¹n
ng
chÕ kª nh thu hå vè ®Çu tö . M«i trö ê cña khu vùc tö nh©n kh«ng thuËn lî cho
i n ng i,
dï m«i trö ê nµy dö ê nhö ®ang ®ö î c¶i thiÖn tõng bö í Cho ®Õn gÇn ®©y,
ng ng c c.
ngö ê nö í ngoµi chÝ thø c vÉn chö a ®ö î phÐp ®Çu tö [mua cæ phÇn cña] c¸c
i c nh c
c«ng ty trong nö í C¸c quü nµy ®ö î x©y dùng thµnh c¸c bé m¸y ®Çu tö h¶i
c. c
ngo¹i nh»m thu hót vè ®«la Mü. Do vËy, hä®· chÞ rñi ro lµ ®å tiÒn cña ViÖt
n u ng
Nam bÞ ph¸ gi¸. C¸c h¹n chÕ kh¸c ®è ví ho¹t ®éng cña c¸c quü nµy chÝ lµ
i i nh
kinh nghiÖm bÞ h¹n chÕ cña c¸c nhµ qu¶n lý trong ho¹t ®éng ®Çu tö vè m¹on
hiÓm, vµ khi c¸c nhµ qu¶n lý lµ ngö ê nö í ngoµi th×®ã chÝ lµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ
i c nh
c¸c mè quan hÖ vµ hÖ thè giao dÞ § Ò nghÞmµ b¸o c¸o nµy ®ö a ra nh»m rót
i ng ch.
ra kinh nghiÖm b»ng viÖc x©y dùng c¬ cÊu cho mét quü thËt cÈn thËn nh»m tr¸nh
mét sè trë ng¹i mµ c¸c quü ®Çu tö hiÖn ®ang gÆp ph¶i.
Trong giai ® o¹n ph¸t triÓn hiÖ nay cña khu vùc tö nh© n ViÖ Nam,
n t
nhu cÇ lín vÒ vèn m¹o hiÓm ® · xuÊt hiÖ HiÖn t¹i cã kho¶ng 24.000 c«ng ty
u n.
tö nh©n ®· ®¨ng ký, trong ®ã cã 7.000 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ c«ng ty cæ
phÇn mµ theo gi¶ thiÕt sÏ cã quy m« thu hót sù quan t©m cña mét Quü ®Çu tö m¹o
hiÓm. NÕu nh÷ng môc tiª u hiÖn t¹i vÒ cæ phÇn ho¸ cña ChÝ phñ ®ö î thùc hiÖn,
nh c
sÏ cã thª m kho¶ng 1.500-1.700 c«ng ty ®ö î cæ phÇn ho¸ gia nhËp ®éi qu©n nµy
c
vµo cuè n¨m 2000. C¸c c«ng ty cña ViÖt Nam cã nh÷ng lî thÕ so s¸nh trong mét
i i
sè ngµnh do tÝ s½n cã cña c¸c tµi nguyª n thiª n nhiª n vµ nguå lao ®éng lµnh
nh n
nghÒ ví chi phÝ thÊp. Cã c¸c c«ng ty t¨ng trö ëng cao, s½n sµng tiÕp nhËn c«ng
i
nghÖ , c¸c m« h× kinh doanh ®· ®ö î kiÓm chø ng vµ cã tiÒm n¨ng ®ö î niª m yÕt
nh c c
trª n së giao dÞ chø ng kho¸n. Cô thÓ, ®iÒu nµy ®· ®ö î chø ng minh b»ng kinh
ch c
nghiÖm ph¸t triÓn dù ¸n cña MPDF. GÇn nhö c«ng ty tö nh©n nµo trong nö í còng
c
®Òu thiÕu vè ®Çu tö vµ kh«ng cã c¬ héi tiÕp cËn vè ®Çu tö dö í h× thø c vè cæ
n n i nh n
phÇn hay vay ng©n hµng dµi h¹n.
Theo quan ® iÓm cña mét nhµ ® Ç tö , nhu cÇ nµy ® · bÞh¹n chÕ bëi
u u
mét sè trë ng¹i. Trë ng¹i quan trä nhÊt lµ tÝ minh b¹ch; cho ®Õn nay vÉn
ng nh
chö a cã c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n què tÕ vµ c¸c quy ®Þ b¾t buéc vÒ kiÓm to¸n. Do
c nh
m«i trö ê thuÕ vµ m«i trö ê ®iÒu tiÕt kh¾t khe ®è ví khu vùc tö nh©n, c¸c
ng ng i i
c«ng ty cã xu hö í b¶o vÖ quyÒn lî cña hä
ng i b»ng c¸ch gi÷ bÝmËt. Trong nh÷ng
- XVII
®iÒu kiÖn nhö vËy, c¸c Quü ®Çu tö m¹o hiÓm sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n trong
viÖ c ®¸nh gi¸ c¸c c«ng ty trö í khi ®Çu tö , vµ sau ®ã lµ trong viÖc gi¸m s¸t vµ
c
cñng cè c¸c c¸c c«ng ty nµy. ThiÕu mét m«i trö ê ph¸p lý chÝ muå còng lµ
ng n i
mét trë ng¹i quan trä § · cã mét quy ®Þ ph¸p lý liª n quan tí c¸c c«ng ty,
ng. nh i
nhö ng nã vÉn ®ang trong qu¸ tr× ph¸t triÓn, vµ phÇn lí quy ®Þ nµy vÉn chö a
nh n nh
®ö î kiÓm chø ng. § iÒu nµy hoµn toµn tr¸i ngö î ví c¸c thÞtrö ê trong khu vùc,
c c i ng
n¬i ®· cã hÖ thè ph¸p lý vµ c¸c chuÈn mùc kÕ to¸n. Cho dï ë c¸c thÞtrö ê nµy
ng ng
c¸c quy ®Þ ®ã vÉn thö ê xuyª n bÞbá qua mét c¸ch ngang nhiª n.
nh ng
Quü h¶i ngo¹i cã mét sè bÊt lîi vÒ c¬ cÊu. C¬ cÊu c¸c quü ®ang tå t¹i ®·
n
sö dông chö a hiÖu qu¶ l¾m ®Ó phôc vô c¸c c«ng ty tö nh©n trong nö í C¸c quü
c.
ph¶i chÞ rñi ro tû gi¸ hè ®o¸i. HächØ ®ö î phÐp n¾m gi÷ phÇn thiÓu sè c¸c cæ
u i c
phÇn cña c¸c c«ng ty trong nö í (tè ®a 30%), vµ kh«ng cã quyÒn kiÓm so¸t cao.
c i
V×c¸c quü nµy do ngö ê nö í ngoµi qu¶n lý, nª n c¸c nguå lùc quan trä lµ mè
i c n ng i
quan hÖ vµ hÖ thè giao dÞ bÞh¹n chÕ.
ng ch
Dö êng nhö mét quü ® Ç tö néi ® Þ l¹i cã kh¶ n¨ ng tån t¹i vµ ph¸t triÓn
u a
cao h¬n. Sù lùa chä ví nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cao h¬n vµ mét ®Ò nghÞ mµ
n i
nghiª n cø u gÇn ®©y ®ö a ra lµ thµnh lËp mét quü ®Çu tö néi ®Þ Quü nµy sÏ huy
a.
®éng vè tõ c¸c tæ chø c cña ViÖt Nam, nhö ng quü nµy còng cã thÓ huy ®éng tè
n i
®a 30% vè ban ®Çu tõ mét tæ chø c tµi chÝ què tÕ (theo quy ®Þ cña LuËt § Çu
n nh c nh
tö trong nö í Quü nµy sÏ kh«ng bÞh¹n chÕ vÒ quy m« ®Çu tö cæ phÇn hoÆc c¸c
c).
chø c vô cã liª n quan tí viÖc kiÓm so¸t c«ng ty nhËn ®Çu tö . Nã cã thÓ huy ®éng
i
vè vµ ®Çu tö b»ng ®å tiÒn ViÖt Nam ®Ó tr¸nh c¸c rñi ro vÒ tû gi¸ hè ®o¸i. Quü
n ng i
nµy cã thÓ do ®éi ngò chuyª n gia qu¶n lý ngö ê ViÖt Nam ®iÒu hµnh cã c¸c lî thÕ
i i
lí h¬n trong viÖc giao dÞ c¸c mè quan hÖ vµ kh¶ n¨ng gi¸m s¸t mét c¸ch hiÖu
n ch, i
qu¶ h¬n. § éi ngò qu¶n lý nµy cã thÓ sÏ ®ö î hç trî vÒ mÆt kü thuËt (Ý nhÊt lµ
c t
trong giai ®o¹n ®Çu) cña c¸c chuyª n gia qu¶n lý vè m¹o hiÓm què tÕ cã kinh
n c
nghiÖm (cã thÓ do mét c«ng ty trong khu vùc cö ®Õn). Quü néi ®Þ nµy còng cã
a
thÓ phôc vô c¸c môc tiª u cña ChÝ phñ trong viÖc huy ®éng vè vµ ph¸t triÓn
nh n
n¨ng lùc trong nö í c.
Tuy vËy, vÉn cã mét sè vÊn ® Ò quan träng ® èi víi quü néi ® Þ ThÞ a.
trö ê chø ng kho¸n lµ kª nh thu hå vè ®Çu tö chñ yÕu cña vè m¹o hiÓm. CÇn
ng i n n
ph¶i xem xÐt kh¶ n¨ng ra ®ê cña thÞtrö ê chø ng kho¸n ViÖt Nam, ch¼ng h¹n lµ
i ng
trong thê gian 3-4 n¨m n÷a (thê gian cÇn thiÕt ®Ó thµnh lËp mét quü, thùc hiÖn
i i
mét sè ®Çu tö , vµ cã ®ö î mét quü s½n sµng ho¹t ®éng), trö í khi cã thÓ thµnh lËp
c c
mét quü ®Çu tö lo¹i nµy. Còng cã c¸c kª nh kh¸c thay thÕ cho thÞ trö ê chø ng
ng
kho¸n. VÝdô nhö c¬ cÊu mét kho¶n ®Çu tö nhö mét kho¶n vè mµ sau ®ã c«ng ty
n
- XVIII
nhËn ®Çu tö ph¶i hoµn l¹i trö í khi gi¶i ng©n toµn bé. H× thø c nµy chØ ¸p dông
c nh
®è ví mét sè c«ng ty cã kh¶ n¨ng t¹o nhiÒu tiÒn mÆt trong nh÷ng n¨m ®Çu ho¹t
i i
®éng. Kh«ng nª n chØ dùa hoµn toµn vµo h× thø c nµy. VÊn ®Ò thø hai lµ ë ViÖt
nh
Nam trö í kia chö a hÒ cã ý tö ëng vÒ viÖc thµnh lËp mét quü néi ®Þ V×hÖ thè
c a. ng
ph¸p lý vµ chÕ ®Þ chö a ®ö î kiÓm chø ng, nª n sù phª chuÈn chÝ thø c ®Ó thµnh
nh c nh
lËp mét quü néi ®Þ lµ cÇn thiÕt. ViÖc phª chuÈn sÏ ®Ò cËp tí mét sè vÊn ®Ò nh¹y
a i
c¶m nhö thuÕ, do vËy khã mµ tù ®éng thµnh lËp mét quü nhö vËy. VÊn ®Ò thø ba
lµ chóng t«i chö a kiÓm chø ng mét c¸ch ®Çy ®ñ r»ng liÖu c¸c tæ chø c cña ViÖt
Nam cã dö tiÒn ®Ó ®Çu tö hay kh«ng, liÖu hä chÊp nhËn viÖc ®Çu tö vµo quü ví
cã i
c¸c ®iÒu kiÖn vÒ thê h¹n ®Çu tö vµ mø c rñi ro hay kh«ng. Tuy vËy, nh÷ng cuéc
i
®iÒu tra s¬ bé cho thÊy r»ng cã thÓ ®· héi ®ñ sù quan t©m vÒ vÊn ®Ò nµy. Mét quü
néi ®Þ vÉn cÇn ®Õn sù hç trî cña mét tæ chø c tµi chÝ què tÕ, cung cÊp mét
a nh c
lö î vè h¹t giè cung cÊp hç trîkü thuËt vµ gióp kª u gä hç trîchÝ thø c.
ng n ng, i nh
C¸c bö íc tiÕ theo. NÕu MPDF vµ IFC quyÕt ®Þ x©y dùng ®Ò nghÞthµnh
p nh
lËp mét Quü ®Çu tö m¹o hiÓm néi ®Þ th×cÇn ph¶i thùc hiÖn mét nghiª n cø u kh¶
a,
thi chuyª n s©u. Nghiª n cø u nµy cã thÓ bao gå nh÷ng néi dung sau:
m
• Kh¶o s¸t vÒ c¸c tæ chø c ®Çu tö tiÒm n¨ng cña ViÖt Nam;
• Hå ©m tõ c¸c tæ chø c tµi chÝ què tÕ vÒ sù quan t©m cña hä
i nh c trong viÖc
tham gia;
• T× kiÕm c¸c chuyª n gia qu¶n lý cao cÊp cña ViÖt Nam;
m
• Kh¶o s¸t nh»m ®¸nh gi¸ nhu cÇu cña c¸c c«ng ty trong nö íc;
• Mét thê gian biÓu cho viÖc thµnh lËp thÞtrö ê chø ng kho¸n;
i ng
• § Çu vµo ph¸p lý cho viÖc x¸c ®Þ c¬ cÊu cña quü vµ qui tr× phª
nh nh
chuÈn cÇn thiÕt;
• § iÒu tra vÒ c¸c vÊn ®Ò thuÕ ví c¸c nh©n viª n kÕ to¸n;
i
• Th«ng tin ph¶n hå tõ c¸c c¬ quan h÷u quan vÒ mø c ®é ñng hé (Ng©n
i
hµng nhµ nö í Bé Tµi chÝ Thñ tö í
c, nh, ng).
• Mét kÕ h¹ch kinh doanh s¬ bé.
- 1
A. C¸ c môc ®Ých nghiªn cøu
B¸o c¸o nµy ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ tiÒm n¨ng cña mét Quü ®Çu tö m¹o hiÓm
mí cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn vÒ mÆt thö ¬ng m¹i ë ViÖt Nam.
i,
Trong nh÷ng n¨m ®Çu ho¹t ®éng, MPDF ®· t× ra vµ hç trîmét sè c«ng ty
m
tö nh©n qu¶n lý tè cã tiÒm n¨ng t¨ng trö ëng cao cña ViÖt Nam. Tuy vËy, trong
t
hÇu hÕt c¸c trö ê hî c¸c trë ng¹i chÝ ®è ví sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty
ng p, nh i i
nµy lµ hä kh«ng cã c¬ héi tiÕp cËn c¸c nguå vè vµ tÝ dông dµi h¹n. C¸c nguå
n n n n
vè dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng ViÖt Nam bÞh¹n chÕ; chö a cã c¸c tæ chø c tµi chÝ
n nh
phi ng©n hµng; vµ c¸c quü ®Çu tö h¶i ngo¹i bÞ h¹n chÕ trong viÖc mua cæ phiÕu
cña c¸c c«ng ty trong nö í vµ hä
c còng ®· hoµn toµn tr¸nh h× thø c ®Çu tö nµy.
nh
HiÖn nay, thÞtrö ê chø ng kho¸n cña ViÖt Nam ®ang s¾p b¾t ®Çu qu¸ tr×
ng nh
ho¹t ®éng (mä ngö ê hy vä r»ng thÞ trö ê sÏ ®ö î më ra trong 1 n¨m n÷a),
i i ng ng c
thê gian nµy dö ê nhö lµ phï hî ®Ó xem xÐt viÖc thµnh lËp mét Quü ®Çu tö
i ng p
m¹o hiÓm nh»m vµo c¸c c«ng ty tö nh©n trong nö í Vè m¹o hiÓm lµ mét c¸ch
c. n
gi¶i quyÕt cã tiÒm n¨ng ®¸p ø ng c¸c yª u cÇu cña khu vùc tö nh©n thiÕu vè vµ ®ãi
n
®Çu tö cña ViÖt Nam. Bª n c¹nh viÖc cung cÊp vè ®Çu tö cæ phÇn c¸c quü ®Çu tö
n
m¹o hiÓm cã liª n quan mét c¸ch cô thÓ tí giai ®o¹n ph¸t triÓn ban ®Çu cña mét
i
doanh nghiÖp. C¸c phö ¬ng ph¸p vµ môc tiª u ®¸nh gi¸ ®Çu tö ®è ví c¸c doanh
i i
nghiÖ p võa vµ nhá cña c¸c chuyª n gia qu¶n lý vè m¹o hiÓm phï hî h¬n c¸c
n p
phö ¬ng ph¸p vµ môc tiª u cña c¸c ng©n hµng. C¸c Quü ®Çu tö m¹o hiÓm thö ê lµ
ng
c¸c nhµ ®Çu tö tÝ cùc, phè hî chÆt chÏ ví héi ®å qu¶n trÞ cña c¸c c«ng ty
ch i p i ng
nh»m ph¸t triÓn n¨ng lùc vµ ph¸t triÓn tµi s¶n. Häcòng hç trî c¸c c«ng ty nhËn
vè ®Çu tö chuÈn bÞniª m yÕt trª n thÞtrö ê chø ng kho¸n ®Ò huy ®éng vè nhiÒu
n ng n
h¬n n÷a.
ViÖc thµnh lËp mét Quü ®Çu tö m¹o hiÓm kh«ng chØ phï hî ví môc tiª u
p i
huy ®éng vè ®Çu tö më réng c¸c c«ng ty tö nh©n, mµ cßn t¹o ra mè liª n hÖ cÇn
n i
thiÕt gi÷a c¸c c«ng ty nµy ví thÞtrö ê chø ng kho¸n.
i ng
B¸o c¸o nµy ®Ò cËp tí c¸c ®iÒu kiÖn tiª n quyÕt cña viÖc thµnh lËp mét Quü
i
®Çu tö m¹o hiÓm ë ViÖt Nam. B¸o c¸o xem xÐt kinh nghiÖm c¸c nö í trong khu
c
vùc, ®¸nh gi¸ t× h× cung vè m¹o hiÓm ë ViÖt Nam vµ nhu cÇu tiÒm n¨ng vÒ
nh nh n
vè m¹o hiÓm cña c¸c c«ng ty tö nh©n trong nö í nghiª n cø u hÖ thè ph¸p lý
n c, ng
vµ chÕ ®Þ ®è ví c¸c Quü ®Çu tö m¹o hiÓm. B¸o c¸o nµy kÕt thóc b»ng mét sè
nh i i
kÕt qu¶ vµ c¸c kiÕn nghÞ ®ö a ra c¸c bö í tiÕp theo trong trö ê hî MPDF vµ
, c ng p
IFC, hoÆc c¸c tæ chø c kh¸c thÊy ®ö î gi¸ trÞ cña viÖc tiÕp tôc thùc hiÖn ý tö ëng
c
nµy.
- 2
- 4
B. Vèn m¹ o hiÓ lµ g×?
m
Cã hai ®Þ nghÜa vÒ vè m¹o hiÓm ®ö î sö dông réng r· i, ®Þ nghÜa réng
nh n c nh
vµ ®Þ nghÜa hÑp.
nh
§ Þ nghÜ réng
nh a
Vè m¹o hiÓm lµ nguå tµi chÝ cung cÊp cho c¸c c«ng ty tö nh©n dö í
n n nh i
h× thø c vè cæ phÇn hoÆc c¸c kho¶n ®Çu tö gÇn giè nhö vè cæ phÇn cã thê
nh n ng n i
h¹n trª n trung b× (3-5 n¨m). Sè cæ phÇn dµnh ®ö î trong c¸c c«ng ty nhËn vè
nh c n
®Çu tö cã thÓ lµ thiÓu sèÝ ái hoÆc lª n ®Õn ®a sè Môc tiª u ®Çu tö lµ t× kiÕm ®ö î
t . m c
kho¶n thu nhËp vè cao h¬n mø c trung b× Kho¶n thu nµy trë thµnh hiÖn thùc
n nh.
sau khi kho¶n ®Çu tö ®ö î b¸n cho mét nhµ kinh doanh chø ng kho¸n hoÆc, nhö
c
hiÖn tö î phæ biÕn h¬n ë c¸c nö í ch©u ¸ lµ b¸n cho c«ng chóng. Bª n c¹nh viÖc
ng c
cung cÊp vè c¸c chuyª n gia qu¶n lý vè m¹o hiÓm cßn tö vÊn, ë cÊp chiÕn lö î
n, n c,
hö í dÉn c¸c c«ng ty nhËn vè ®Çu tö bö í sang giai ®o¹n t¨ng trö ëng tiÕp theo
ng n c
vµ chuÈn bÞs½n sµng ®Ó c«ng ty ®ö î chuyÓn giao cho c¸c cæ ®«ng kh¸c. Nh÷ng
c
tö vÊn nµy lµ mét ®Æc ®iÓm quan trä vµ ®Æc thï cña vè m¹o hiÓm. § Æc biÖt,
ng n
c¸c nhµ ®Çu tö cã mét vÞtrÝtrong héi ®å qu¶n trÞcña c«ng ty nhËn vè ®Çu tö .
ng n
Tõ vÞ trÝ nµy vµ c¸c kinh nghiÖm thu ®ö î tõ c¸c c«ng ty kh¸c, c¸c chuyª n gia
c
qu¶n lý vè m¹o hiÓm cã thÓ t¸c ®éng tí sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty nhËn vè
n i n
®Çu tö . C¸c c«ng ty qu¶n lý vè m¹o hiÓm kh¸c nhau ®Æt ra c¸c trä t©m kh¸c
n ng
nhau vÒ mø c ®é tham gia. Mø c ®é tham gia cã thÓ lµ tè thiÓu, thö ê g¾n liÒn ví
i ng i
mét sè cæ phÇn nhá, hoÆc tham gia c«ng viÖc thö ê nhËt, nhö ®ãng vai trß Chñ
ng
tÞ héi ®å qu¶n trÞ thö ê g¾n liÒn ví viÖc n¾m gi÷ ®a sè cæ phÇn. ThuËt ng÷
ch ng , ng i
vè m¹o hiÓm trong ®Þ nghÜa nµy cã thÓ ®ö î sö dông cï nghÜa ví thuËt ng÷
n nh c ng i
vè cæ phÇn tö nh©n.
n
§ Þ nghÜ hÑ
nh a p
PhÇn thu hÑp cña ®Þ nghÜa réng x¸c ®Þ vè m¹o hiÓm lµ c¸c kho¶n ®Çu
nh nh n
tö vè cæ phÇn tö nh©n trung h¹n vµo c¸c c«ng ty nhËn vè chö a trö ëng thµnh.
n n
Nãi c¸ch kh¸c, c«ng ty ®ö î ®Çu tö ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr× ph¸t
c nh
triÓn s¶n phÈm, ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt hoÆc cung cÊp dÞ vô. V×c¸c c«ng ty
ch
®ang trong giai ®o¹n nµy cã xu hö í cã lÞ sö ph¸t triÒn ng¾n h¬n vµ quy m«
ng ch
nhá h¬n so ví ®a sè c¸c kho¶n ®Çu tö nª u trong ®Þ nghÜa réng, nª n rñi ro cã xu
i nh
hö í cao h¬n. Vµ do vËy, c¸c chuyª n gia qu¶n lý vè m¹o hiÓm sÏ t× kiÕm c¸c
ng n m
kho¶n thu nhËp vè tiÒm n¨ng cao h¬n.
n
Sù kh¸c biÖt gi÷a hai ®Þ nghÜa nµy lµ mø c ®é trö ëng thµnh cña c¸c c«ng ty
nh
- 5
nhËn vè ®Çu tö . Kh«ng cã quy t¾c râ rµng nµo (ch»ng h¹n mét mø c doanh sè Ên
n
®Þ ®Ó ph©n biÖt hai lo¹i c«ng ty nµy. Thay vµo ®ã, ®Þ nghÜa hÑp ®ö î xem lµ
nh) nh c
®óng ë mét ®Çu d¶i thê gian ®¸o h¹n cña mét kho¶n ®Çu tö cæ phÇn tö nh©n. ë
i
c¸c thÞtrö ê cæ phÇn tö nh©n ®· ho¹t ®éng tè nhö Mü vµ Anh, ngö ê cung cÊp
ng t i
vè cã xu hö í tËp trung vµo ®Çu hoÆc cuè d¶i thê gian ®¸o h¹n. Tuy vËy, vÉn
n ng i i
cã mét sè ngö ê cung cÊp vè s½n sµng ®Çu tö tr¶i dµi trong d¶i nµy. V× c¸c môc
i n
tiª u th¶o luËn trong b¸o c¸o nµy, thuËt ng÷ “vè m¹o hiÓm” sÏ ®Ò cËp tí ®Þ
n i nh
nghÜa hÑp vµ “cæ phÇn tö nh©n” sÏ ®Ò cËp tí c¸c kho¶n ®Çu tö cæ phÇn tö nh©n
i
ngoµi c¸c kho¶n ®Çu tö “vè m¹o hiÓm”.
n
ThÞtrö êng ViÖ Nam
t
B¸o c¸o nµy sÏ dùa vµo c¶ hai ®Þ nghÜa vÒ vè m¹o hiÓm trong khi xem
nh n
xÐt thÞtrö ê ViÖt Nam. C¸c kho¶n ®Çu tö vµo c¸c c«ng ty tö nh©n trong nö í vµ
ng c
c¸c c«ng ty mí thµnh lËp ®ö î xem lµ c¸c kho¶n ®Çu tö vè m¹o hiÓm. C¸c
i c n
kho¶n ®Çu tö vµo c¸c c«ng ty ®· cæ phÇn ho¸, c¸c c«ng ty thµnh viª n cña c¸c
DNNN hoÆc c¸c c«ng ty liª n doanh ví c¸c ®è t¸c nö í ngoµi ®ö î xem lµ c¸c
i i c c
kho¶n ®Çu tö cæ phÇn tö nh©n. Nhö sÏ ®ö î xem xÐt trong phÇn sau cña b¸o c¸o
c
nµy, gÇn ®©y c¸c quü ®ang ho¹t ®éng ë ViÖt Nam ®· thùc hiÖn c¶ c¸c kho¶n ®Çu
cæ phÇn tö nh©n vµ c¸c kho¶n ®Çu tö vè m¹o hiÓm. C¸c quü nµy ®ö î xem lµ c¸c
n c
quü ®Çu tö h¶i ngo¹i. GÇn ®©y ®· xuÊt hiÖn mét dù kiÕn r»ng, theo c¸c kÕt qu¶ cña
nghiª n cø u nµy, bÊt cø c«ng ty mí nµo ®ö î thµnh lËp trong thê gian hî lý sÏ
i c i p
tËp trung vµo c¸c kho¶n ®Çu tö vè m¹o hiÓm (theo nghÜa hÑp vÒ vè m¹o hiÓm).
n n
- 5
C. Vèn m¹ o hiÓ ë §«ng Nam ¸
m
Tãm t¾t
C¸c kinh nghiÖm cña c¸c thÞ trö ê cæ phÇn tö nh©n vµ vè m¹o hiÓm ë
ng n
In®«nª sia, Malaysia vµ Th¸i Lan ®· ®ö î xem xÐt ®Ó x¸c ®Þ liÖu cã mét kinh
c nh
nghiÖm tö ¬ng tù sÏ ®ö î rót ra ë ViÖt Nam hay kh«ng. C¸c cuéc ®iÖn tho¹i pháng
c
vÊn c¸c nhµ qu¶n lý quü, c¸c chuyª n gia huy ®éng vè vµ c¸c nhµ ®Çu tö ®· ®ö î
n c
tiÕn hµnh. Nh÷ng cuéc pháng vÊn nµy ®· ®ö î bæ xung b»ng c¸c sè liÖu do T¹p
c
chÝvèn m¹o hiÓ ch©u ¸ cung cÊp.
m
B¶ng 1: Tæng hîp cæ phÇ tö nh© n vµ vèn m¹o hiÓm (triÖ USD)
n u
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997
In®«nª sia 76 57 99 225 245 289 298
Malaysia 75 147 160 194 437 448 448
Th¸i lan 64 90 98 117 165 201 201
Nguå Hö í dÉ n vÒ vè m¹o hiÓm ë ch©u ¸- xuÊt b¶n n¨m 1998.
n: ng n
C¸c thÞ trö ê ë mç nö í ®· ho¹t ®éng Ý nhÊt c¸ch ®©y 8 n¨m trö í Ví
ng i c t c. i
ngo¹i lÖ trö ê hî In®«nesia trong n¨m 1992, lö î vè huy ®éng cña c¸c quü
ng p ng n
trª n thÞtrö ê trong c¸c n¨m ®Òu ®· t¨ng trö ëng (xem b¶ng 1). Chóng t«i ®· ®ö î
ng c
xem xÐt c¸c thÞtrö ê nµy mét c¸ch riª ng biÖt theo c¸c phÇn sau, tõ nh÷ng quan
ng
s¸t nµy ®· lµm næ i lª n mét sè ®Æc ®iÓm chung vµ sau ®©y sÏ th¶o luËn c¸c ®Æc
®iÓm nµy.
⇒ ë c¸c nö í thÞ trö ê chø ng kho¸n ®· tå t¹i trö í khi cã sù t¨ng
c, ng n c
trö ëng cña ngµnh vè m¹o hiÓm.
n
⇒ ThÞ trö ê chø ng kho¸n ®· lµ mét c¸ch ®Ó thu hå ®¹i ®a sè c¸c kho¶n
ng i
®Çu tö .
⇒ C¸c sè liÖu ®¸ng tin cËy vÒ ho¹t ®éng cña c¸c quü kh«ng tå t¹i.
n
⇒ Khu vùc tö nh©n cña mç nö í ®· ®ö î khuyÕn khÝ trong nhiÒu n¨m vµ
i c c ch
ho¹t ®éng trong mét m«i trö ê chÕ ®Þ æ n ®Þ
ng nh nh.
⇒ Mét hÖ thè ph¸p lý vµ chÕ ®Þ cho c¸c tæ chø c tµi chÝ phi ng©n
ng nh nh
- 6
hµng ®· tå t¹i trö í khi cã sù ra ®ê cña c¸c Quü ®Çu tö m¹o hiÓm;
n c i
trong mét sè trö ê hî ®· cã thª m c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝ vµ miÔn
ng p, ch
thuÕ ®ö î ¸p dông.
c
⇒ C¸c quy ®Þ vÒ ph¸p lý vµ kÕ to¸n ng¾n h¬n nhiÒu so ví c¸c th«ng lÖ
nh i
tè nhÊt cña què tÕ, ®iÒu nµy dö ê nhö kh«ng g©y trë ng¹i cho c¸c
t c ng
chuyª n gia qu¶n lý vè m¹o hiÓm. Mµ c¸c chuyª n gia qu¶n lý vè m¹o
n n
hiÓm l¹i chñ yÕu dùa vµo thÈm ®Þ chi tiÕt trö í khi ®Çu tö , ®Æc biÖt lµ
nh c
dùa vµo tËp hî c¸c th«ng tin tham kh¶o vÒ c¸c chñ së h÷u vµ ngö ê qu¶n
p i
lý th«ng qua c¸c quan hÖ vµ trao ®æ i c¸ nh©n.
⇒ Mä ngö ê nhËn thÊy r»ng nh× chung c¸c nhµ qu¶n lý cña c¸c c«ng ty tö
i i n
nh©n ®· miÔn cö ì chia xÎ quyÒn kiÓm so¸t hoÆc th«ng tin ví c¸c nhµ
ng i
®Çu tö bª n ngoµi. Tuy vËy, khi hä®· cã kinh nghiÖm nö í ngoµi hoÆc
c
®ö î ®µo t¹o ë c¸c trö ê kinh doanh ë nö í ngoµi th× mè quan hÖ nµy
c ng c i
trë thµnh dÔ dµng h¬n.
In® «nªsia
ThÞtrö êng. TÊt c¶ c¸c thµnh viª n tham gia thÞ trö ê nµy ®ö î HiÖp héi
ng c
Vè m¹o hiÓm In®«nª sia xem nhö c¸c c«ng ty vè m¹o hiÓm. Ngµnh nµy b¾t ®Çu
n n
vµo n¨m 1991 vµ ®Õn cuè n¨m 1996 ®· cã 46 c«ng ty vè m¹o hiÓm ®¨ng ký ví
i n i
Bé Tµi chÝ Mét sè quü khu vùc cã trô së t¹i Singapore vµ Hå C«ng còng cã
nh. ng
thÓ ®Çu tö ë In®«nª sia. § a sè c¸c c«ng ty trong nö í lµ c«ng ty nhá vµ ®ö î sù tµi
c c
trîcña ChÝ phñ. Theo mét b× luËn viª n, 24 c«ng ty khu vùc lµ c¸c c«ng ty mµ
nh nh
viÖ c ph©n bæ ®Çu tö ®ö î chÝ trÞho¸ mét c¸ch m¹nh mÏ. Theo dù tÝ cã chö a
c nh nh,
®Çy 10 quü néi ®Þ ho¹t ®éng theo c¸c nguyª n t¾c què tÕ.
a c
M«i trö êng chÕ ®Þ C¸c chÕ ®Þ ®iÒu chØnh c¸c c«ng ty vè m¹o hiÓm ®·
nh. nh n
®ö î ban hµnh vµo th¸ng 12 n¨m 1988, nhö lµ mét bé phËn cña hÖ thè c¸c quy
c ng
®Þ ®iÒu chØnh c¸c tæ chø c tµi chÝ phi ng©n hµng. C¸c quy ®Þ nµy ®· ®ö î
nh nh nh c
söa ®æ i vµo n¨m 1994 nh»m khuyÕn khÝ h¬n n÷a së h÷u cña nö í ngoµi (®ö î
ch c c
phÐp t¨ng tõ 85% lª n 100%) vµ thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng b»ng c¸ch xo¸ bá c¸c quy
®Þ vÒ quy m« vµ ph¹m vi ®Çu tö . C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝ vÒ thuÕ còng ®ö î
nh ch c
®ö a ra cho c¸c c«ng ty vè m¹o hiÓm trong nö í § è ví nhiÒu ngµnh, c¸c kho¶n
n c. i i
thu nhËp vè tõ viÖc b¸n c¸c c«ng ty nhËn vè ®Çu tö vµ cæ tø c tõ c¸c c«ng ty
n n
nhËn vè ®Çu tö ®ö î miÔn thuÕ.
n c
M«i trö êng ph¸p lý vµ kÕ to¸n. § · tå t¹i mét m«i trö ê ph¸p lý v÷ng
n ng
ch¾c. Nhö ng theo ý kiÕn cña mét sè thµnh viª n tham gia thÞ trö ê th× c¸c v¨n
ng,
- 7
b¶n “cã thÓ ®· ®ö î so¹n th¶o mét c¸ch chi tiÕt nhö ng kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc
c
thi”. C¸c chuÈn mùc kÕ to¸n lµ hî lý, nhö ng viÖc ¸p dông vµ gi¸m s¸t kh«ng ®Çy
p
®ñ. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝ gÇn ®©y ®· lµm béc lé nhiÒu vô viÖc ghi sæ s¸ch
nh
vµ b¸o c¸o rÊt kÐm chÊt lö îng.
Nhu cÇ u vÒ vè m¹o hiÓm. Tõ n¨m 1991 ®Õn n¨m 1996, c¸c doanh nh©n
n
cµng ngµy cµng nh× nhËn vè m¹o hiÓm chØ lµ mét nguå vè kh¸c cã c¸c ®iÒu
n n n n
kiÖn sö dông ®¸nh gi¸ chiÕu theo thÞtrö ê cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu. C¸c nhµ qu¶n
ng
lý kh«ng muè chia sÎ th«ng tin vµ nhö ê quyÒn kiÓm so¸t.
n ng
Thu hå vèn ®Ç u tö . § a sè c¸c kho¶n ®Çu tö ®ö î thu hå th«ng qua thÞ
i c i
trö ê chø ng kho¸n. N¨m 1988, c¸c ®iÒu kiÖn niª m yÕt trª n së giao dÞ chø ng
ng ch
kho¸n Jakarta ®· ®ö î ®¬n gi¶n ho¸ vµ mét thÞ trö ê phi tËp trung (OTC) ®·
c ng
®ö î thµnh lËp. ThÞtrö ê ®å hµnh nµy ®· ®ö î c¬ cÊu l¹i vµo n¨m 1996 nh»m
c ng ng c
thóc ®Èy viÖc ph¸t hµnh chø ng kho¸n cña c¸c c«ng ty võa vµ nhá. ThÞtrö ê th«n
ng
tÝ vµ s¸p nhËp (M&A) kh«ng cã tÝ thanh kho¶n.
nh nh
Malaysia
ThÞtrö êng. MÆc dï chÝ thø c ra ®ê vµo n¨m 1984, cho ®Õn 1989 vÉn cã Ý
nh i t
thµnh viª n tham gia thÞ trö ê Vµo cuè n¨m 1996, ®· cã 22 c«ng ty ®Çu tö cæ
ng. i
phÇn tö nh©n vµ c«ng ty vè m¹o hiÓm ®Æt ë Malaysia. C¸c quü khu vùc nhö c¸c
n
quü ë H«ng C«ng vµ Singapore còng ®· ®Çu tö ë Malaysia. Mét thµnh viª n tham
gia b× luËn r»ng chØ cã kho¶ng 5 c«ng ty cã c¬ së ë Malaysia thùc sù ho¹t ®éng.
nh
Ngµnh nµy ®· ®ö î khëi ®Çu b»ng lö î vè ban ®Çu ChÝ phñ vµo n¨m 1991,
c ng n nh
khi 115 triÖu ringgÝ ®ö î ph©n bæ cho viÖc t¹o nguå vè m¹o hiÓm cã liª n quan
t c n n
tí khu vùc c«ng nghÖ. Thª m vµo ®ã, ChÝ phñ ®· thµnh lËp mét c«ng ty ®Ó
i nh
chuyª n cung cÊp vè m¹o hiÓm cho c¸c doanh nh©n tiÒm n¨ng ngö ê M· Lai.
n i
ChÝ phñ tiÕp tôc cÊp vè cho mét sè c«ng ty vè m¹o hiÓm.
nh n n
M«i trö êng chÕ ®Þ M«i trö ê chÕ ®Þ ®ö î xem lµ æ n ®Þ vµ thuËn lî
nh. ng nh c nh i.
C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝ thuÕ ®· ®ö î ¸p dông cho c¸c c«ng ty vè m¹o hiÓm
ch c n
trõ trö ê hî thuÕ ®¸nh vµo c¸c kho¶n thu nhËp vè vµ cæ tø c ph¸t sinh tõ c¸c
ng p n
c«ng ty nhËn vè ®Çu tö trong mét sè trö ê hî nhÊt ®Þ Mét sè kho¶n chi phÝ
n ng p nh.
ph¸t sinh cña c¸c c«ng ty vè m¹o hiÓm còng ®ö î gi¶m thuÕ.
n c
M«i trö êng ph¸p lý vµ kÕ to¸n. HÖ thè ph¸p lý vµ chÕ ®é kÕ to¸n chö a
ng
chÝ muå C¸c hî ®å ph¸p lý chö a ®ö î coi lµ c¬ së cña viÖc cö ì chÕ thùc
n i. p ng c ng
hiÖn c¸c tháa thuËn. V×lý do ®ã, c¸c ®iÒu kho¶n hî ®å Ý khi ®ö î kiÓm chø ng
p ng t c
t¹i tßa ¸n. Tö ¬ng tù nhö vËy, c¸c th«ng lÖ kiÓm to¸n thö ê kh«ng ®ö î thùc hiÖn
ng c
- 8
nghiª m ngÆt. Mét thµnh viª n ®· ®ö a ra mét vÝdô vÒ trö ê hî mét gi¸m ®è ®·
ng p c
ph©n bæ lî nhuËn thu ®ö î tõ mét c«ng ty con nhËn vè m¹o hiÓm sang mét c«ng
i c n
ty con kh¸c trong cï mét hÖ thè kinh doanh b»ng c¸ch sö dông c¬ chÕ gi¸
ng ng
chuyÓn giao. Do nh÷ng khã kh¨n trong viÖc kiÓm so¸t sau ®Çu tö , c¸c chuyª n gia
qu¶n lý vè m¹o hiÓm chñ yÕu dö ¹ vµo thÈm ®Þ chi tiÕt, ®Æc biÖt lµ dùa vµo tËp
n nh
hî c¸c th«ng tin tham kh¶o vÒ mét doanh nh©n tiÒm n¨ng th«ng qua c¸c quan hÖ
p
vµ trao ®æ i c¸ nh©n.
Nhu cÇ u vÒ vèn m¹o hiÓ Nhu cÇu vÒ vè ®ö î xem lµ cao. Trö í kia,
m. n c c
nhiÒu c«ng ty nhËn vè ®Çu tö thuéc c¸c hÖ thè kinh doanh do mét gia ®×
n ng nh
kiÓm so¸t, trong c¸c hÖ thè nµy ®· cã sù ph©n chia quyÒn kiÓm so¸t mét c¸ch
ng
miÔn cö ì Do vËy, dï cã nhu cÇu vÒ vè nhö ng chö a ph¶i lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó cã
ng. n
®ö î nguå vè m¹o hiÓm nhö thö ê thÊy. Mét thµnh viª n tham gia ®· b× luËn
c n n ng nh
r»ng c¸c gi¸m ®è c«ng ty ngµy cµng trë thµnh chuyª n nghiÖp. Nh÷ng s¸ng lËp
c
viª n cña c¸c tæ chø c kinh doanh sÏ nghØ hö u vµ sè lö î lí ngö ê Malaysia ®ö î
ng n i c
®µo t¹o ë nö í ngoµi quay vÒ nö í ®iÒu hµnh c¸c c«ng ty ®ang t¨ng lª n. Do vËy,
c c
sù ph¸t triÓn trong tö ¬ng lai cña ngµnh nµy sÏ lµm t¨ng cö ê mè quan hÖ gi÷a
ng i
vè m¹o hiÓm ví c¸c gi¸m ®è cña c¸c c«ng ty nhËn vè ®ö î ®µo t¹o tõ c¸c
n i c n c
trö ê kinh doanh nµy.
ng
Thu hå vèn ®Ç u tö . Së giao dÞ chø ng kho¸n Kuala Lumpur ®· ra ®ê sí
i ch i m
h¬n nhiÒu n¨m so ví thÞtrö ê cæ phÇn tö nh©n vµ thÞtrö ê vè m¹o hiÓm. § a
i ng ng n
sè c¸c kho¶n ®Çu tö ®ö î thu hå th«ng qua thÞ trö ê chø ng kho¸n. Vµ sau ®ã
c i ng
kh«ng l©u mét thÞtrö ê phi tËp trung (OTC) ®· ra ®ê ví c¸c ®iÒu kiÖn niª m yÕt
ng i i
kÐm phÇn nghiª m ngÆt h¬n.
Th¸i Lan
ThÞtrö êng. ThÞ trö ê b¾t ®Çu ho¹t ®éng vµo n¨m 1987 ví viÖc thµnh lËp
ng i
cña mét c«ng ty cã nguå vè trong nö í Vµo cuè n¨m 1996, ®· cã 10 c«ng ty.
n n c. i
Mét sè c¸c quü khu vùc ë Hå C«ng vµ Singapore cã thÓ ®Çu tö ë Th¸i Lan.
ng
Kh«ng giè nhö In®«nª sia vµ Malaysia, c¸c quü khu vùc nµy ®· vµ ®ang ho¹t
ng
®éng ë Th¸i Lan. Mét thµnh viª n cho r»ng cã Ý nhÊt 20 quü ®ang ho¹t ®éng trª n
t
thÞtrö ê nµy.
ng
M«i trö êng chÕ ®Þ M«i trö ê chÕ ®Þ ®ö î xem lµ æ n ®Þ vµ thuËn lî
nh. ng nh c nh i.
Kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p ö u ®· i ®Æc biÖt vÒ thuÕ dµnh cho c¸c c«ng ty vè m¹o
n
hiÓm, nhö ng trong mét sè ngµnh nhÊt ®Þ mµ c¸c c«ng ty nµy ®Çu tö ®· cã mét
nh
sè c¸c ö u ®· i vÒ thuÕ.
nguon tai.lieu . vn