Xem mẫu
- Chuyªn ® Ò nghiªn cøu kinh tÕ tö nh© n
5
Sè
DÞch vô hç trî kinh doanh
ë ViÖ t Nam
Thùc hiÖ n cho:
Chö ¬ng trÝ ph¸t triÓn dù ¸n Mª K«ng
nh
Do
Dorothy Riddle
C«ng ty tö vÊn ph¸t triÓn dÞ vô Vancouver,
ch
BC, Canada
Vµ
TrÇn Vò Hoµi
C«ng ty TNHH Thiª n Ng©n, Hµ néi, ViÖt Nam
Th¸ng 12 n¨m 1998
i
- Môc lôc
Lê nãi ®Çu.......................................................................................................... vi
i
Lê gií thiÖu .....................................................................................................vii
i i
Tãm t¾t tæ ng quan .............................................................................................viii
PhÇn 1 : Tæ ng quan vÒ lÜnh vùc dÞ vô hç trî
ch
kinh doanh..........................................................................................1
1.1. Vai trß cña ngµnh dÞ vô.......................................................................1
ch
1.2. DÞ vô hçtrîkinh doanh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ......................................5
ch
1.3. Nh÷ng yÕu tècña dÞ vô hçtrîkinh doanh c¹nh tranh què tÕ ...........9
ch c
1.4. DÞ vô hçtrîkinh doanh trong nÒn kinh tÕ x· héi chñ nghÜa.............10
ch
1.5. DÞ vô ë ViÖt Nam...............................................................................11
ch
1.6. Nh÷ng yÕu tè¶nh hö ëng ®Õn sù t¨ng trö ëng dÞ vô hçtrî ch
kinh doanh cña ViÖt Nam......................................................................13
1.7. Môc tiª u cña nghiª n cø u nµy................................................................15
PhÇn 2: Phö ¬ng ph¸p luËn .................................................................................. 19
2.1. C«ng viÖc chuÈn bÞ ................................................................................19
2.2. Lùa chä ngµnh s¶n xuÊt ®Ó nghiª n cø u...............................................19
n
2.3. Lùa chä c¸c ngµnh dÞ vô hçtrîkinh doanh quan trä
n ch ng..................20
Phö ¬ng ph¸p nghiª n cø u thùc ®Þ
2.4. a.........................................................22
Nh÷ng ®Æc trö ng cña mÉu chÝ thø c ...................................................25
2.5. nh
PhÇn 3: Nh÷ng KÕt luËn chÝ vÒ dÞ vô hçtrî
nh ch
kinh doanh ViÖt Nam.......................................................................... 27
3.1. KÕt qu¶ nghiª n cø u thùc ®Þ a..................................................................27
3.2. KÕt luËn 1: NhËn thø c cña Nhµ nö í vÒ vai trß cña c¸c dÞ vô
c ch
hçtrîkinh doanh trong nÒn kinh tÕ cßn chö a s¸t so ví i
nh÷ng g×®ang diÔn ra trong thùc tiÔn....................................................27
3.3. KÕt luËn 2: DÞ vô hçtrîkinh doanh ë ViÖt Nam
ch
lµ ®¾t so ví chÊt lö î cña chóng........................................................29
i ng
3.4. KÕt luËn 3: ChÊt lö î trung b× cña nh÷ng dÞ vô hçtrî
ng nh ch
kinh doanh ë ViÖt Nam mí chØ tõ trung b× ®Õn yÕu kÐm;
i nh
®iÒu nµy ®· ®Æt céng ®å kinh doanh vµo thÕ c¹nh tranh bÊt lî ......32
ng i..
3.5. KÕt luËn 4: Do qu¸ chó ý ®Õn chÊt lö î nª n t× tr¹ng
ng nh
tù dÞ vô lµ qu¸ cao.............................................................................33
ch
ii
- 3.6. KÕt luËn 5: HÖ thè chÝ s¸ch qu¶n lý hiÖ n hµnh lµm gi¶m
ng nh
mø c ®é chuyª n nghiÖ p cña nh÷ng nhµ cung cÊp dÞ vô ch
hçtrîkinh doanh...................................................................................35
3.7. KÕt luËn 6: C¸c c«ng ty cung cÊp dÞ vô hçtrîkinh doanh
ch
thõa nhËn ví kh¸ch hµng vÒ t× tr¹ng thiÕu n¨ng lùc
i nh
chuyª n m«n vµ mét sù ®Þ hö í m¹nh vµo kh¸ch hµng...................35
nh ng
3.8. KÕt luËn 7: C¸c doanh nghiÖp Nhµ nö í ®ang chiÕm lÜnh
c
mét sèm¶ng dÞ vô hçtrîkinh doanh mµ th«ng thö ê
ch ng
lÏ ra ph¶i do khu vùc tö nh©n cung cÊp.................................................38
PhÇn 4: Nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ th¸ch thø c ®è ví ii
b¶y lÜnh vùc dÞ vô hç trîkinh doanh
ch
then chè t.............................................................................................41
4.1. So s¸nh gi÷a c¸c lÜnh vùc dÞ vô hçtrîkinh doanh then chè
ch t............41
4.2. DÞ vô h¹ch to¸n kÕ to¸n.....................................................................44
ch
4.3. DÞ vô tin hä ......................................................................................47
ch c
4.4. DÞ vô tö vÊn........................................................................................51
ch
4.5. DÞ vô thiÕt kÕ vµ bao b×mÉ u m· ........................................................53
ch
4.6. DÞ vô ph©n phè
ch i..................................................................................56
4.7. Nghiª n cø u thÞtrö ê ng............................................................................58
4.8. DÞ vô ®µo t¹o......................................................................................60
ch
PhÇn 5: Dù kiÕn Chö ¬ng tr× C«ng t¸c DÞ vô hçtrî
nh ch
kinh doanh ViÖt Nam......................................................................... 63
5.1. C¬ së cho mét Chö ¬ng tr× c«ng t¸c DÞ vô Hçtrî
nh ch
Kinh doanh ë ViÖt Nam ........................................................................63
5.2. Tãm lö î c¸c s¸ng kiÕn ®ö î ®Ò xuÊt...................................................63
c c
5.3. Dù ¸n ®Ç tö thÝ®iÓm ®ö î ®Ò xuÊt ......................................................67
u c
Phô lôc A- Tµi liÖu tham kh¶o chä lä n c.............................................................71
Ph©n bèc¸c doanh nghiÖ p ®ö î pháng vÊn....................................... 75
Phô lôc B- c
Phô lôc C- C¸c b¶ng d÷ liÖu .............................................................................. 78
Phô lôc D- Mét sè nguå hçtrîkü thuËt cã thÓ khai th¸c nh»m
n
t¨ng cö ê c¸c dÞ vô hçtrîkinh doanh................................... 87
ng ch
iii
- C¸ c b¶ng sè liÖ u
Tè ®é t¨ng trö ëng trung b× hµng n¨m cña thö ¬ng m¹i
B¶ng 1: c nh
hµng hãa vµ thö ¬ng m¹i dÞ vô thÕ gií giai ®o¹n 1990-96
ch i, 2
B¶ng 2: Tû lÖ phÇn tr¨m xuÊt khÈu cña thÕ gií theo tr× ®é ph¸t triÓn:
i nh
1990 vµ 1996 3
B¶ng 3: Tæ ng s¶n phÈm què néi theo ngµnh ë ViÖ t Nam: 1990-1996
c 11
B¶ng 4: Lao ®éng ph©n theo ngµnh ë ViÖ t Nam: 1990-1995 12
B¶ng 5: C¸n c©n thanh to¸n cña ViÖ t Nam: 1993-1997 12
B¶ng 6: Nh÷ng dÞ vô hçtrîkinh doanh quan trä ®è ví
ch ng i i
c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖ t Nam, ph©n theo chø c n¨ng 21
Ph©n bè c¸c doanh nghiÖ p ®ö î pháng vÊn theo vÞtrÝ®Þ lý
B¶ng 7: c a 24
B¶ng 8: XÕp h¹ng dÞ vô hç trîkinh doanh theo tû lÖ phÇn tr¨m
ch
vÒ tÇm quan trä ®è ví n¨ng lùc c¹nh tranh
ng i i 28
NhËn xÐt vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lö î cña dÞ vô hçtrîkinh doanh
B¶ng 9: ng ch
(®¬n vÞ%) 29
B¶ng 10: NhËn xÐt vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt lö î cña dÞ vô hçtrîkinh doanh,
ng ch
ph©n theo së h÷u (%) 31
B¶ng 11: § ¸nh gi¸ chÊt lö î dÞ vô theo c¸c doanh nghiÖ p c¹nh tranh
ng ch
dùa trª n c¬ së chÊt lö î (%)
ng 32
B¶ng 12: Tû lÖ phÇn tr¨m dùa vµo dÞ vô hçtrîkinh doanh néi bé
ch 33
B¶ng 13: Nguå cung cÊp dÞ vô hç trîkinh doanh (%)
n ch 34
B¶ng 14: Tû lÖ phÇn tr¨m cho r»ng lý do ®Ó tù thùc hiÖn dÞ vô hçtrî
ch
kinh doanh lµ do quan t©m ®Õn chÊt lö îng 34
B¶ng 15: TÝ s½n cã cña dÞ vô hçtrîkinh doanh (%)
nh ch 36
YÕu tè chÊt lö î hµng ®Çu cÇn n©ng cÊp
B¶ng 16: ng 37
B¶ng 17: Nguå thuª dÞ vô, chia theo së h÷u (%)
n ch 38
B¶ng 18: So s¸nh gi÷a c¸c lo¹i dÞ vô hçtrîkinh doanh quan trä
ch ng 42
B¶ng 19: Ph©n bè kh¸ch hµng cña c¸c doanh nghiÖ p dÞ vô hç trî
ch
kinh doanh (%) 43
B¶ng 20: Lo¹i kh¸ch hµng trong nö í cña c¸c doanh nghiÖ p dÞ vô
c ch
trong mÉu ®iÒu tra (%) 44
B¶ng 21: Sö dông m¸y tÝ ph©n theo lÜnh vùc (%) ®è ví
nh ii
c¸c doanh nghiÖp cã sö dông m¸y tÝnh 49
B¶ng 22: ChÊt lö î cña dÞ vô tö vÊn theo nguå cung cÊp (%)
ng ch n 52
B¶ng 23: ChÊt lö î dÞ vô ph©n phè chia theo nguå thuª (%)
ng ch i, n 57
B¶ng 24: Tãm lö î nh÷ng ho¹t ®éng ®Ò xuÊt cho Chö ¬ng tr× c«ng t¸c
c nh
dÞ vô hç trîkinh doanh ë ViÖ t Nam
ch 69
iv
- v
- Lêi nã i ®Ç u
§ Ó hç trîkhu vùc kinh tÕ tö nh©n ph¸t triÓn, c¸c nhµ tµi trî què tÕ chñ
c
yÕu vÉn tËp trung t¨ng kh¶ n¨ng tiÕp cËn ví c¸c nguå tµi chÝ cho khu vùc nµy,
i n nh
gi¶m trë ng¹i do c¸c quy ®Þ vµ quy chÕ g©y ra, ®å thê x©y dùng hÖ thè
nh ng i ng
dÞ vô hç trîkinh doanh. Chö ¬ng tr× Ph¸t triÓn Dù ¸n Mª K«ng (MPDF), ví
ch nh i
sù tµi trîcña nhiÒu tæ chø c, lµ bö í khëi ®Çu ®Ó thùc hiÖ n môc tiª u trª n. Chö ¬ng
c
tr× nµy do C«ng ty Tµi chÝ Què tÕ (IFC) qu¶n lý nh»m môc tiª u thóc ®Èy sù
nh nh c
ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖ p tö nh©n võa vµ nhá ë ViÖ t Nam, Lµo vµ
Campuchia. C¸c kho¶n hç trî ®ö î cÊp th«ng qua hai chö ¬ng tr× lµ: Chö ¬ng
c nh
tr× thÈm ®Þ xóc tiÕn ®Çu tö (PhÇn A) vµ Chö ¬ng tr× dÞ vô hç trî kinh
nh nh, nh ch
doanh (PhÇn B). Trong phÇn A, kh¸ch hµng môc tiª u cña chö ¬ng tr× lµ nh÷ng
nh
c«ng ty cã dù ¸n ®Çu tö tõ 250.000 USD ®Õn 10 triÖu USD.
PhÇn B cña chö ¬ng tr× khuyÕn khÝ më réng hç trîcho c¶ c¸c c«ng ty
nh ch
vµ tæ chø c cung cÊp dÞ vô trong nö í ®Ó hçtrîc¸c doanh nghiÖ p võa vµ nhá trª n
ch c
c¸c lÜnh vùc nhö h¹ch to¸n kÕ to¸n, tµi chÝ dÞ vô ph¸p lý, marketing, nghiª n
nh, ch
cø u thÞ trö ê vµ tö vÊn vÒ qu¶n lý/kü thuËt. Vai trß cña DÞ vô Hç trî Kinh
ng, ch
doanh chØ ®ö î nhËn ra khi ngö ê ta thÊy r»ng c¸c doanh nghiÖ p võa vµ nhá kh«ng
c i
thÓ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ vµ cã l· i nÕu thiÕu c¸c dÞ vô hç trîkinh doanh cã chÊt
ch
lö î Nghiª n cø u nµy bµn vÒ mét yÕu tè “h¹ tÇng” v« cï quan trä ®è ví sù
ng. ng ng i i
thµnh c«ng cña c¶ PhÇn A vµ PhÇn B - ®ã lµ sù s½n cã nh÷ng dÞ vô hç trîkinh
ch
doanh cã chÊt lö î cao ë ViÖt Nam.
ng
C¸c t¸c gi¶ chóng t«i xin c¸m ¬n tÊt c¶ nh÷ng c¸n bé cña c¸c c«ng ty vµ c¬
quan ®· dµnh thê gian tr¶ lê c¸c cuéc pháng vÊn. Nghiª n cø u nµy sÏ kh«ng thÓ
i i
thùc hiÖn tè nÕu kh«ng cã sù hî t¸c cña hä Cuè cï xin ch©n thµnh c¸m ¬n
t p . i ng,
vÒ nh÷ng ®ãng gãp to lí cña Bµ Leila Webster vµ ¤ ng John McKenzie thuéc
n
Chö ¬ng tr× Ph¸t triÓn Dù ¸n Mª K«ng vµ xin c¸m ¬n C¬ quan Ph¸t triÓn què tÕ
nh c
cña Canada (CIDA) ®· tµi trîcho nghiª n cø u nµy.
vi
- Lêi gií i thiÖ u
Tö ¬ng lai ph¸t triÓn cña khu vùc tö nh©n ë ViÖ t Nam g¾n liÒn ví sù ph¸t
i
triÓn cña mét sè ngµnh dÞ vô hç trîkinh doanh then chè Còng nhö hÇu hÕt c¸c
ch t.
nÒn kinh tÕ ®i theo tö tö ëng M¸c xÝ ViÖ t Nam ®· coi c¸c ngµnh dÞ vô nhö
t, ch
nh÷ng ngµnh "phi s¶n xuÊt" vµ tõ ®ã ¸p ®Æt nh÷ng chÝ s¸ch k× h· m sù ph¸t
nh m
triÓn chung cña chóng. Cï ví sù vö ¬n lª n cña khè tö nh©n tõ sau c«ng cuéc
ng i i
®æ i mí trong thËp kû võa qua, c¸c ngµnh dÞ vô hç trîkinh doanh cña ViÖ t Nam
i ch
còng kh«ng ngõng lí m¹nh song vÉn Ý nhiÒu bÞ h¹n chÕ bëi nh÷ng trë ng¹i
n t
kh«ng nhá mang tÝ c¬ cÊu. Cho ®Õn nay gi¸ trÞ cña c¸c ngµnh dÞ vô hç trî
nh ch
kinh doanh ö í tÝ chØ chiÕm chö a ®Çy 1% tæ ng s¶n phÈm néi ®Þ cña ViÖ t Nam,
c nh a
tr¸i ngö î h¼n so ví nh÷ng nö í cã nÒn kinh tÕ thÞtrö ê ph¸t triÓn h¬n, bëi ë ®ã
c i c ng
c¸c dÞ vô hçtrîkinh doanh ®ãng gãp kh«ng dö í 10%.
ch i
C¸c dÞ vô hç trîkinh doanh gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
ch
c¸c doanh nghiÖp v×nã cho phÐp c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn mét sè nghiÖp vô ví sù
i
öc
trîgióp cña c¸c chuyª n gia cã tr× ®é chuyª n m«n. T¹i nh÷ng n í ®ang ph¸t triÓn,
nh
dÞ vô thö ê chiÕm Ý nhÊt mét phÇn ba tæ ng gi¸ trÞ®Çu vµo mµ c¸c doanh nghiÖp
ch ng t
ph¶i mua. Vµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng trong
nh÷ng n¨m qua cµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lî cho viÖc cung cÊp c¸c dÞ vô hçtrîkinh
i ch
doanh, v×vËy còng ®å thê n©ng cao vÞtrÝ vai trß cña nh÷ng dÞ vô ®Çu vµo ®ã.
ng i , ch
Tuy nhiª n, c¸c nhµ ho¹ch ®Þ chÝ s¸ch kinh tÕ, kÓ c¶ ë c¸c nÒn kinh tÕ x· héi chñ
nh nh
nghÜa hay kinh tÕ thÞtrö ê vÉn thö ê kh«ng ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vai trß quan trä cña
ng ng ng
c¸c dÞ vô hçtrîkinh doanh trong sù nghiÖp ph¸t triÓn chung.
ch
B¸o c¸o nµy tãm lö î hiÖn tr¹ng cña c¸c dÞ vô hç trîkinh doanh ë ViÖ t
c ch
Nam dùa trª n kÕt qu¶ thu ®ö î tõ mét cuéc ®iÒu tra tiÕn hµnh tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng
c
3 n¨m 1999 vÒ c¸c nhµ cung cÊp dÞ vô néi ®Þ vµ c¸c c«ng ty sö dông dÞ vô.
ch a ch
B¶y lÜnh vùc dÞ vô kinh doanh then chè ®ö î coi lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þ t¹o
ch t c nh
nª n mét khu vùc tö nh©n lí m¹nh vµ hiÖ u qu¶ sÏ ®ö î ph©n tÝ chi tiÕt trong b¸o
n c ch
c¸o. Nh÷ng dÞ vô nµy bao gå kÕ to¸n, dÞ vô m¸y tÝ tö vÊn, thiÕt kÕ vµ bao
ch m ch nh,
b×s¶n phÈm, ph©n phè nghiª n cø u thÞtrö ê vµ ®µo t¹o. Cuéc ®iÒu tra do C«ng
i, ng
ty tö vÊn ph¸t triÓn dÞ vô vµ C«ng ty Thiª n Ng©n (thay mÆt cho Ch ¬ng tr×
ö
ch nh
ph¸t triÓn dù ¸n Mª K«ng do IFC qu¶n lý) tiÕn hµnh. Lµ n¬i quy tô cña nhiÒu nhµ
tµi trîvµ do C«ng ty tµi chÝ què tÕ qu¶n lý, Chö ¬ng tr× ph¸t triÓn dù ¸n Mª
nh c nh
K«ng hö í vµo môc tiª u thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t nh©n ë ba
ö
ng
nö í ViÖt Nam, Lµo vµ Campuchia.
c
Nh÷ng kÕt luËn chÝ ®ö a ra trong b¸o c¸o lµ rÊt tæ ng hî vµ cã liª n quan
nh p
chÆt chÏ ®Õn nhau. Bëi vËy sÏ cÇn ph¶i cã mét phö ¬ng thø c thËt toµn diÖn th×mí i
cã thÓ gi¶i quyÕt ®ö î nh÷ng trë ng¹i cho sù ph¸t triÓn cña c¸c dÞ vô hç trîkinh
c ch
doanh ë ViÖt Nam. § Ó ®i ®Õn kÕt luËn, b¸o c¸o ®Ò xuÊt mét lo¹t c¸c biÖ n ph¸p gi¶i
vii
- quyÕt vµ cã thÓ tãm lö î thµnh ba giai ®o¹n chÝ n©ng cao nhËn thø c vÒ vÊn ®Ò,
c nh:
x©y dùng kü n¨ng, vµ ghi nhËn nh÷ng thµnh c«ng ®¹t ®ö îc.
viii
- tãm t¾ t tæng quan
Nh»m t¨ng cö ê n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖ p ViÖ t Nam võa
ng
vµ nhá, Chö ¬ng tr× Ph¸t triÓn Dù ¸n Mª K«ng cho ®Õn nay vÉn tËp trung vµo
nh
ö ng
nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tµi chÝ vµ t¨ng c ê n¨ng lùc qu¶n lý. Ví chø c n¨ng cung
nh i
cÊp trîgióp ph¸t triÓn cho c¸c doanh nghiÖ p võa vµ nhá, Chö ¬ng tr× Ph¸t triÓn
nh
Dù ¸n Mª k«ng ®· ®Ò nghÞthùc hiÖn Nghiª n cø u nµy ®Ó nhËn râ mét nh©n tè c¹nh
ö ng
tranh thø ba - ®ã lµ sù s½n cã cña nh÷ng dÞ vô hç trîkinh doanh chÊt l î cao
ch
ví gi¸ c¶ hî lý, cã thÓ ®¸p ø ng ®ö î nh÷ng nghiÖ p vô chuyª n m«n cña c¸c
i p c
doanh nghiÖp võa vµ nhá trong mét sè m¶ng ho¹t ®éng quan trä ng.
§ Ó ®¹t ®ö î môc tiª u trª n vµ ®Ó hç trîChö ¬ng tr× Ph¸t triÓn Dù ¸n Mª
c nh
K«ng trong c¸c ho¹t ®éng hiÖn nay ë ViÖ t Nam, Nghiª n cø u nµy ®· tËp trung vµo
ö
s¸u lo¹i dÞ vô hç trîkinh doanh lµ: h¹ch to¸n kÕ to¸n, t vÊn, thiÕt kÕ, tæ chø c
ch
ph©n phè nghiª n cø u thÞ trö ê vµ ®µo t¹o. C¸c ®iÒu tra viª n ®· pháng vÊn 64
i, ng
doanh nghiÖp cung cÊp dÞ vô hç trî kinh doanh vµ 89 nhµ s¶n xuÊt trong c¸c
ch
ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm, hãa chÊt vµ nhùa, vËt liÖu x©y dùng, ®iÖ n tö, may mÆc,
giµy dÐp, vµ gia c«ng kim lo¹i; ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖ p Nhµ n í vµ tö
öc
nh©n ë Hµ Néi, Tp. HåChÝMinh vµ c¸c tØnh kh¸c.
C¨n cø vµo kÕt qu¶ nghiª n cø u thùc ®Þ vµ th«ng qua pháng vÊn nh÷ng ®è
a i
tö î cã hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc nµy, nghiª n cø u ®· ®ö a ra ®ö î mét sè kÕt luËn c¬
ng c
b¶n nhö sau:
1. NhËn thø c cña Nhµ nö í vÒ vai trß cña c¸c dÞ vô hç trîkinh doanh trong nÒn
c ch
kinh tÕ cßn kh¸c xa so ví nh÷ng g×®ang diÔn ra trong thùc tiÔn.
i
2. So ví chÊt lö î cung cÊp th×gi¸ c¶ dÞ vô hçtrîkinh doanh ë ViÖ t Nam qu¸
i ng ch
®¾t.
3. DÞ vô hç trî kinh doanh ë ViÖ t Nam mí chØ ®¹t chÊt lö î tõ mø c trung
ch i ng
b× ®Õn yÕu kÐm; ®iÒu nµy ®· g©y ra thÕ c¹nh tranh bÊt lî cho gií kinh
nh i i
doanh.
4. Do nh÷ng lo ng¹i vÒ mÆt chÊt lö î mµ dÞ vô tù lµm lÊy vÉn ë mø c qu¸ cao.
ng ch
5. HÖ thè chÝ s¸ch qu¶n lý hiÖn hµnh g©y c¶n trë kh¶ n¨ng chuyª n m«n ho¸
ng nh
cña c¸c nhµ cung cÊp dÞ vô hçtrîkinh doanh.
ch
6. C¸c c«ng ty cung cÊp dÞ vô hçtrîkinh doanh nhÊt trÝví kh¸ch hµng r»ng hä
ch i
chö a ®ñ n¨ng lùc chuyª n m«n vµ chö a ®Þ hö í phôc vô kh¸ch hµng mét
nh ng
c¸ch râ rµng.
7. C¸c doanh nghiÖp Nhµ nö í ®ang chiÕm lÜnh mét sè m¶ng dÞ vô hç trî kinh
c ch
doanh mµ th«ng thö ê lÏ ra nh÷ng m¶ng ®ã ph¶i do khu vùc tö nh©n ®¶m nhiÖm.
ng
ix
- Nghiª n cø u cô thÓ vÒ mét sè dÞ vô hç trîkinh doanh cho thÊy tÊt c¶ c¸c
ch
doanh nghiÖp ®Òu ph¶i ®è ®Çu ví nh÷ng th¸ch thø c ®¸ng kÓ trong viÖ c cung cÊp
i i
c¸c dÞ vô hçtrîcã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cho c¸c kh¸ch hµng cña m×
ch nh.
Nh÷ng kÕt luËn nª u trª n ®· lµm n¶y sinh mét sè vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt,
song v×nh÷ng vÊn ®Ò nµy rÊt phø c t¹p vµ cã quan hÖ chÆt chÏ ví nhau, nª n viÖ c gi¶i
i
quyÕt riª ng lÎ tõng vÊn ®Ò sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶. Do vËy, b¸o c¸o nµy xin ®Ò xuÊt mét
lo¹t c¸c biÖn ph¸p phè hî ®Ó x©y dùng mét Chö ¬ng tr× c«ng t¸c ban ®Çu (gä lµ
ip nh i
Chö ¬ng tr× C«ng t¸c DÞ vô hçtrîkinh doanh ë ViÖt Nam), nh»m t¨ng c ê b¶y ö ng
nh ch
lÜnh vùc dÞ vô hçtrîkinh doanh mµ Nghiª n cø u nµy tËp trung vµo.
ch
Do sù h¹n chÕ vÒ nguå lùc vµ sù kh¸c biÖ t vÒ chø c n¨ng ho¹t ®éng cña
n
c¸c tæ chø c, c¬ quan tham gia thùc hiÖn Chö ¬ng tr× c«ng t¸c (gå c¸c c¬ quan
nh m
Nhµ nö í c¸c nhµ tµi trî c¸c doanh nghiÖ p ®Þ phö ¬ng, viÖn nghiª n cø u, vµ c¸c
c, , a
tæ chø c hç trîkinh doanh) nª n ®è ví mç lo¹i ho¹t ®éng ®· ® Ò xuÊt sÏ chä mét
ii i n
ngµnh. ViÖc lµm nµy cho phÐp cã thÓ triÓn khai ho¹t ®éng ngay trª n tõng lÜnh vùc
dÞ vô hç trîkinh doanh vµ nh÷ng bµi hä thu ®ö î tõ ngµnh thö nghiÖm cã thÓ
ch c c
¸p dông ®ö î cho nh÷ng lÜnh vùc dÞ vô hç trîkinh doanh kh¸c. VÒ kÕt cÊu, mç
c ch i
mét ho¹t ®éng ®· ®Ò xuÊt sÏ ®ö î m« t¶ theo ba giai ®o¹n: n©ng cao nhËn thø c vÒ
c
vÊn ®Ò, x©y dùng kü n¨ng, vµ ghi nhËn nh÷ng thµnh c«ng ®¹t ®ö î Sau ®©y lµ tãm
c.
t¾t nh÷ng s¸ng kiÕn ®Ò xuÊt phôc vô Chö ¬ng tr× C«ng t¸c DÞ vô hç trî kinh
nh ch
doanh ë ViÖt Nam:
ng ö
• Mét héi th¶o b¸o c¸o nh÷ng kÕt qu¶ nghiª n cø u vµ thµnh lËp mét Héi ®å T
vÊn dÞ vô hç trî kinh doanh ®Ó gióp ®ì Chö ¬ng tr× Ph¸t triÓn Dù ¸n Mª
ch nh
K«ng thùc hiÖn nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c cña Chö ¬ng tr× C«ng t¸c DÞ vô hç
nh ch
trîkinh doanh ë ViÖt Nam.
• Ho¹t ®éng n©ng cao nhËn thø c vÒ vai trß vµ ®ãng gãp cña dÞ vô hç trî kinh
ch
doanh.
• Ho¹t ®éng t¨ng cö ê kü n¨ng qu¶n lý vµ kü n¨ng marketing dÞ vô trong c¸c
ng ch
doanh nghiÖp cung cÊp dÞ vô hçtrîkinh doanh.
ch
• Ho¹t ®éng n©ng cao chÊt lö î dÞ vô, kÓ c¶ chö ¬ng tr× trao thö ëng cho
ng ch nh
dÞ vô xuÊt s¾c.
ch
• Nghiª n cø u mét trö ê hî cô thÓ lµ h× thµnh mét hiÖ p héi dÞ vô ngµnh
ng p nh ch
nh ö
ho¹t ®éng tù chñ vµ tù qu¶n lý, qua ®ã x¸c ®Þ ph ¬ng thø c nµo tè h¬n c¶.
t
• Ho¹t ®éng n©ng cao kü n¨ng cho nh÷ng ngö ê chuyª n cung cÊp dÞ vô.
i ch
• Ho¹t ®éng tiÕn hµnh ®µo t¹o liª n tôc nh»m n©ng cao kü n¨ng chuyª n m«n.
• Ho¹t ®éng nghiª n cø u, kiÕn nghÞ nh÷ng thay ®æ i cÇn thiÕt ®è ví nh÷ng quy
ii
®Þ vÒ cö í Internet vµ cö í viÔn th«ng què tÕ; vÒ chÝ s¸ch thuÕ ®è ví
nh c c c nh ii
c¸c c«ng ty dÞ vô; vµ vÒ s©n ch¬i thiÕu c«ng b»ng cho c¸c doanh nghiÖ p Nhµ
ch
nö í vµ c¸c c«ng ty tö nh©n cung cÊp dÞ vô.
c ch
• Mét dù ¸n ®Çu tö thö nghiÖm vÒ c¸c ho¹t ®éng hËu v¨n phßng.
x
- PhÇ n 1
Tæng quan vÒ nh vùc dÞch vô hç trî kinh doanh
lÜ
1.1. Vai trß cña ngµnh dÞ vô
ch
1.1.1. Qu¸ tr× toµn cÇu hãa c¸c thÞtrö ê thÕ gií hiÖn nay chñ yÕu xuÊt ph¸t
nh ng i
tõ qu¸ tr× què tÕ hãa ngµnh dÞ vô. MÆc dï ®è ví c¸c nhµ ho¹ch ®Þ chÝ
nh c ch ii nh nh
s¸ch, dÞ vô mang tÝ “v« h× nhö ng nã l¹i ®ãng vai trß hÕt sø c quan trä ®Ó
ch nh nh” ng
thóc ®Èy mä mÆt cña ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ. Nh÷ng dÞ vô h¹ tÇng c¬ së
i ch
(nhö dÞ vô c«ng Ý vËn t¶i, viÔn th«ng, dÞ vô tµi chÝ cã t¸c dông hç trî
ch ch, ch nh)
cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h× kinh doanh. Gi¸o dôc, ®µo t¹o, dÞ vô y tÕ vµ nghØ ng¬i
nh ch
gi¶i trÝ cã ¶nh hö ëng tí chÊt lö î lao ®éng trong c¸c c«ng ty. DÞ vô hç trî
i ng ch
kinh doanh vµ dÞ vô chuyª n ngµnh cung cÊp nh÷ng kü n¨ng chuyª n m«n ®Ó
ch
ö ng ch
n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty. ChÊt l î dÞ vô ChÝ phñ cung
nh
cÊp quyÕt ®Þ hiÖu qu¶ tö ¬ng ®è cña m«i trö ê kinh doanh cho c¸c c«ng ty,
nh i ng
doanh nghiÖp ho¹t ®éng.
1.1.2. Vai trß cña c¸c ngµnh dÞ vô trong ph¸t triÓn kinh tÕ vÉ n tiÕp tôc bÞ
ch
xem nhÑ mÆc dï ® · cã nh÷ng nghiª n cø u kü lö ìng vÒ t¸c ®éng cña chóng trong
suèt 20 n¨m qua (VÝ dô: Riddle, 1984, 1985, 1986, 1987; Shelp, 1981;
Singelmann, 1978; UNCTAD. 1989, 1993, 1995a). T¨ng trö ëng cña ngµnh dÞ ch
vô vÉn tiÕp tôc dÉ n ®Çu trong nÒn kinh tÕ, mét phÇn lµ do c«ng nghÖ th«ng tin
vµ viÔn th«ng ph¸t triÓn nhanh chãng hç trîcho cung ø ng dÞ vô. XÐt tõ khÝ
ch a
c¹nh m«i trö ê dÞ vô ®ö î coi lµ ngµnh c«ng nghiÖ p “s¹ch”. NhiÒu doanh
ng, ch c
nghiÖ p kinh doanh dÞ vô kh«ng cÇn lö î vèn ban ®Çu qu¸ lín vµ v× vËy kÓ
ch ng
c¶ c¸ nh©n ví sè vè kh«ng nhiÒu còng cã thÓ thµnh lËp doanh nghiÖ p cung
i n
ø ng dÞ vô. § i ®«i ví viÖ c ®¶m b¶o ®¸p ø ng kÞ nhu cÇu dÞ vô ngµy cµng
ch i p ch
lín, c¸c doanh nghiÖ p cung cÊp dÞ vô còng gãp phÇn chÝ yÕu t¹o c«ng ¨n
ch nh
viÖ c lµm mí - h¬n 90% viÖ c lµm míi trª n toµn cÇu, kÓ tõ gi÷a thËp kû 90 lµ tõ
i
khu vùc dÞ vô. § ãng vai trß ®Æc biÖt quan trä trong c¸c nÒn kinh tÕ ®ang
ch ng
ph¸t triÓn, c¸c c«ng ty dÞ vô ®· t¹o ra viÖ c lµm phï hî cho nh÷ng sinh viª n
ch p
tèt nghiÖ p ®¹i hä (nhê ®ã ng¨n chÆn t× tr¹ng “ch¶y m¸u” chÊt x¸m ë nh÷ng
c nh
nö íc kÐm ph¸t triÓn) ®å thê cho c¶ nh÷ng ngö ê chØ míi tè nghiÖ p phæ
ng i i t
th«ng vè rÊt khã t× ®ö î viÖ c lµm, nhÊt lµ phô n÷.
n m c
1.1.3. § è ví kinh tÕ trong nö í ngay c¶ ë nh÷ng nö í kÐm ph¸t triÓn nhÊt, c¸c
ii c, c
ngµnh dÞ vô còng ®ãng gãp kh«ng dö í 35% tæ ng s¶n phÈm què néi (GDP) vµ
ch i c
trung b× trª n 50% ë hÇu hÕt c¸c nö í NhiÒu nÒn kinh tÕ xem qua tö ëng lµ s¶n
nh c.
xuÊt nhö ng thùc ra dÞ vô mí lµ ngµnh chñ ®¹o, bëi gi¸ trÞ mµ nã t¹o ra chiÕm
ch i
tí h¬n mét nöa GDP, nhö ë c¸c nö í § ø c (72%), Hå K«ng (89%), Singapore
i c ng
(72%) vµ Mü (76%). H¬n n÷a, kÓ c¶ trong s¶n xuÊt hµng hãa, c¸c ®Çu vµo dÞ vô
ch
còng chiÕm phÇn lí trong trÞgi¸ gia t¨ng (tí 70%).
n i
1.1.4. Mét ®iÓm ®¸ng tiÕc lµ viÖ c thu thËp vµ b¸o c¸o nh÷ng sè liÖ u thè kª vÒ
ng
c¸c ngµnh dÞ vô trª n thÕ gií vÉn cßn yÕu kÐm (Riddle, 1989b; UNCTAD,
ch i
1
- 1995b; UNCTAD vµ Ng©n hµng ThÕ gií 1994) vµ do vËy, nh÷ng ®ãng gãp cña
i,
c¸c ngµnh dÞ vô chö a ®ö î thÓ hiÖ n ®Çy ®ñ. “DÞ vô” thö ê ®ö î hiÓu lµ dÞ
ch c ch ng c ch
vô “c¸ nh©n vµ céng ®å ng” h¬n lµ toµn bé ngµnh c«ng nghiÖ p dÞ vô. VÝ dô,
ch
nh÷ng bµi tæ ng quan vÒ kinh tÕ thö ê nãi vÒ “vËn t¶i” (mét ngµnh dÞ vô), “bö u
ng ch
chÝ viÔn th«ng” (mét ngµnh dÞ vô), “tµi chÝ (mét ngµnh dÞ vô), t¸ch rê
nh ch nh” ch i
khái “c¸c dÞ vô”. C¸ch nãi nhö vËy kh¾c s©u mét c¸i nh× truyÒn thè coi dÞ
ch n ng ch
vô lµ phÇn “thõa cßn l¹i” vµ khiÕn ngö ê ta kh«ng thÊy ®ö î mét m¶ng quan trä
i c ng
cña ngµnh c«ng nghiÖp dÞ vô nhö “dÞ vô hçtrîkinh doanh” hoÆc “dÞ vô cho
ch ch ch
c¸c nhµ s¶n xuÊt”, h÷u Ý cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖ p kinh tÕ. Theo thè kª
ch ng
thö ¬ng m¹i què tÕ cã hai lo¹i ho¹t ®éng kinh tÕ trong nö í ®ö î coi lµ “dÞ vô”
c c c ch
nhö ng vÉn bÞgép vµo ngµnh s¶n xuÊt vµ ®ö î xem lµ nh÷ng ngµnh “c«ng nghiÖ p”
c
khi tÝ GDP cña mét nö í - ®ã lµ c¸c ngµnh x©y dùng vµ c«ng Ý 1. Theo th«ng
nh c ch
lÖ , nh÷ng thè kª tr× bµy trong b¸o c¸o nµy xÕp ngµnh x©y dùng vµ ngµnh c«ng
ng nh
Ý vµo khè dÞ vô.
ch i ch
1.1.5. § Õn n¨m 1996, thö ¬ng m¹i dÞ vô thÕ gií ®· vö î qua con sè 1,3 ngh×
ch i t n
tû USD ví tè ®é t¨ng trö ëng trung b× hµng n¨m b»ng hoÆc cao h¬n tè ®é t¨ng
ic nh c
cña thö ¬ng m¹i hµng hãa (xem B¶ng 1). ThÞ phÇn trong thö ¬ng m¹i dÞ vô thÕ
ch
gií cña c¸c nö í ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang chuyÓn ®æ i ngµy cµng t¨ng (xem B¶ng
i c
2), trong ®ã t¨ng nhanh nhÊt lµ xuÊt khÈu “nh÷ng dÞ vô kh¸c”, nhö dÞ vô hç
ch ch
trî kinh doanh vµ dÞ vô nghÒ nghiÖ p, viÔn th«ng, x©y dùng, dÞ vô tµi chÝ
ch ch nh,
dÞ vô v¨n hãa, gi¸o dôc, y tÕ v.v
ch
B¶ng 1: Tèc ® é t¨ ng trö ëng trung b× hµng n¨ m cña th ö ¬ng m¹i hµng hãa
nh
vµ thö ¬ng m¹i dÞ vô thÕgiíi, giai ® o¹n 1990-96
ch
(%)
Nh÷ng nÒn kinh tÕ Nh÷ng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
®ang ph¸t triÓn/chuyÓn ®æ i
Khèi XuÊt khÈu NhËp khÈu XuÊt khÈu NhËp khÈu
Hµng hãa 10,0 11,1 6,2 5,5
DÞ vô:
ch 11,4 8,9 6,0 5,6
§ i l¹i 12,2 7,9 4,5 4,6
VËn t¶i 8,3 13,3 6,8 5,7
DÞ vô kh¸c
ch 15,5 9,4 6,9 7,3
MÆc dï nhiÒu ngö ê coi x©y dùng chØ lµ viÖ c x©y nª n nh÷ng kÕt cÊu mí nhö ng trª n thùc tÕ
1
i i,
ngµnh x©y dùng bao gå mét lo¹t nh÷ng dÞ vô nhö qu¶n lý dù ¸n, söa ch÷a vµ phôc hå v.v.. V×
m ch i
x©y dùng ®ö î tÝ nhö mét ngµnh dÞ vô trong thè kª thö ¬ng m¹i nª n viÖc xÕp nã cï ví
c nh ch ng ng i
nh÷ng dÞ vô ®Ó thè kª trong nö í cho phÐp xö lý song song. § è ví c¸c ngµnh c«ng Ý th×
ch ng c ii ch
qu¸ tr× s¶n xuÊt vµ ph©n phè lu«n ph¶i ®i kÌm ví nhau. Tuy nhiª n gÇn ®©y ®· xuÊt hiÖn nhiÒu
nh i i
c«ng ty chuyª n ph©n phè nh÷ng s¶n phÈm mang tÝ c«ng Ý nhö ®iÖn, khÝ ®è vµ nö í mµ hä
i nh ch t, c
nhËn ® ö î tõ c¸c nhµ s¶n xuÊt.
c
2
- Nguå Theo sè liÖ trong C¸n c©n thanh to¸n cña IMF.
n: u
B¶ng 2: Tû lÖphÇ tr¨ m xuÊt khÈu cña thÕgiíi theo tr× ® é ph¸t triÓn:
n nh
1990 vµ 1996
Nh÷ng nÒn kinh tÕ ®ang Nh÷ng nÒn kinh tÕ Toµn thÕ giíi
ph¸t triÓn/chuyÓn ®æ i ph¸t triÓn
Khu vùc 1990 1996 1990 1996 1990 1996
Hµng hãa 29 34 71 66 100 100
DÞ vô:
ch 24 30 76 70 100 100
§ i l¹i 27 33 73 67 100 100
VËn t¶i 25 29 75 71 100 100
DÞ vô kh¸c
ch 20 28 80 72
Nguå Theo sè liÖ trong C¸n c©n thanh to¸n cña IMF
n: u
1.1.6. Nh÷ng nghiª n cø u trong h¬n 15 n¨m qua ®· ghi nhËn mè liª n hÖ gi÷a sù
i
t¨ng trö ëng kinh tÕ nhanh vµ sù ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh dÞ vô then chè ®¸ng kÓ
ch t,
nhÊt lµ viÔn th«ng, dÞ vô hç trîkinh doanh vµ dÞ vô nghÒ nghiÖp (Riddle, 1986,
ch ch
1987; UNCTAD, 1989, 1993). Cã bè lo¹i h× dÞ vô mµ sù ph¸t triÓn cña
n nh ch
chóng cã ¶nh hö ëng ®Õn t¨ng trö ëng kinh tÕ (Riddle, 1991a) trong ®ã cã dÞ vôch
viÔ th«ng. § ©y lµ mét dÞ vô c«ng céng c¬ b¶n cho mä nÒn kinh tÕ, vµ lµ “xa lé”
n ch i
®Ó qua ®ã thùc hiÖn phÇ lí nh÷ng trao ®æ i dÞ vô. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c
nn ch
nÒn kinh tÕ què gia phô thuéc nhiÒu vµo kh¶ n¨ng cã thÓ truy nhËp vµo c¸c m¹ng
c
viÔn th«ng mét c¸ch nhanh chãng, dÔ dµng vµ kh«ng qu¸ tè kÐm (UNCTAD, 1997).
n
Tè ®é vµ hiÖu qu¶ trao ®æ i th«ng tin kh«ng chØ ¶nh hö ëng tí tÊt c¶ nh÷ng giao dÞ
c i ch
kinh doanh, mµ m¹ng lö í viÔn th«ng hiÖn ®¹i còng thóc ®Èy cho ba néi dung chuyÓn
i
dÞ quan trä trong c¬ cÊu ngµnh:
ch ng
a) Nh÷ng dÞ vô c¬ b¶n nhö y tÕ vµ gi¸o dôc cã thÓ ®ö î cung cÊp dö í h× thø c
ch c i nh
“y tÕ tõ xa” vµ “gi¸o dôc tõ xa”, nhê ®ã cã thÓ cung cÊp c¸c dÞ vô chuyª n
ch
m«n cã chÊt lö î cao tí nh÷ng vï d©n cö xa x«i hÎo l¸nh nhÊt. C¸c dù ¸n
ng i ng
thö nghiÖm ë mét sè nö í ®ang ph¸t triÓn ®ang chø ng tá r»ng viÖ c cung cÊp
c
dÞ vô tõ xa cã vai trß nhÊt ®Þ trong viÖ c thu hÑ p kho¶ng c¸ch vÒ mø c sè
ch nh ng
gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ví c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, ®å thê t¹o
i ng i
®iÒu kiÖn ®Ó d©n cö n«ng th«n, vï s©u, vï xa còng ®ö î sö dông c¸c dÞ
ng ng c ch
vô.
b) Kh¶ n¨ng cã nh÷ng c¬ cÊu lao ®éng ph©n t¸n (“lµm viÖ c tõ xa”), cho phÐp con
ngö ê cã thÓ lµm viÖc cho nh÷ng tæ chø c lí tõ nh÷ng céng ®å nhá. Xu
i n ng
hö í nµy rÊt quan trä ®Ó duy tr×vµ b¶o vÖ c¸c céng ®å ë vï xa (vµ nhê
ng ng ng ng
vËy gi¶m ¸p lùc vÒ d©n sè ë nh÷ng vï ®« thÞ lí th«ng qua t¨ng thª m kh¶
ng n)
n¨ng lùa chä viÖc lµm.
n
3
- c) Sù h× thµnh nh÷ng ho¹t ®éng “hËu v¨n phßng” g¾n ví viÖ c lµm kü n¨ng cao
nh i
lµ mét gi¶i ph¸p gãp phÇn h¹n chÕ di d©n.
1.1.7. HiÖn nay, sù liª n kÕt gi÷a viÔn th«ng ví dÞ vô vi tÝ ®· cho phÐp c¸c
i ch nh
c«ng ty sö dông c«ng nghÖ th«ng tin mét c¸ch cã hiÖ u qu¶ ®Ó hî t¸c ví c¸c ®è
p i i
t¸c chiÕn lö î cña m× t¹i mét nö í kh¸c vµ cung cÊp dÞ vô gi÷a c¸c què gia
c nh c ch c
mét c¸ch nhanh chãng. Mét trong nh÷ng ®iÓm næ i tréi nhÊt cña liª n kÕt ®ã lµ nã
cho phÐp m¹ng Internet toµn cÇu ph¸t triÓn m¹nh mÏ ví sè ngö ê sö dông dù tÝ
i i nh
sÏ lª n tí kho¶ng 300 triÖu vµo cuè n¨m 1999. Ngö ê sö dông m¹ng Internet cã
i i i
thÓ truy nhËp mä lo¹i th«ng tin ®· ®ö î sè hãa ë bÊt cø n¬i nµo trª n thÕ gií ®©y
i c i,
chÝ lµ c¬ së t¹o nª n mét m«i trö ê rÊt s«i ®éng mµ ë ®ã nh÷ng ý tö ëng vµ
nh ng
nh÷ng c«ng nghÖ mí ®ö î lan truyÒn rÊt nhanh.
i c
1.1.8. Do qu¸ tr× tù do hãa thö ¬ng m¹i dÞ vô trong khu«n khæ HiÖp ®Þ Chung
nh ch nh
vÒ Thö ¬ng m¹i vµ DÞ vô (GATS) vµ c¸c hiÖ p ®Þ tù do th ¬ng m¹i khu vùc, c¸c
ö
ch nh
c«ng ty kinh doanh dÞ vô ë tÊt c¶ c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¶i ®è mÆt ví c¹nh tranh
ch i i
què tÕ ngµy cµng gia t¨ng. § Ó tå t¹i vµ thµnh c«ng trong mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu,
c n
nhu cÇ thiÕt yÕu cña mä céng ®å kinh doanh nµo lµ cã thÓ truy nhËp m¹ng
u i ng
Internet ví gi¸ rÎ, tè ®é cao. LÇ ®Çu tiª n Internet ®· t¹o ra mét “s©n ch¬i thùc sù
i c n
b× ®¼ng” cho cuéc c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty cung ø ng dÞ vô võa vµ nhá thuéc
nh ch
nh÷ng nö í ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c c«ng ty cung cÊp dÞ vô lí xuyª n què gia.
c ch n c
Ngö î l¹i, v×ngµy cµng cã nhiÒu ng ê tiª u dï dÞ vô ®Õn ví Internet h¬n ®Ó t×
öi
c ng ch i m
kiÕm th«ng tin vÒ nh÷ng dÞ vô s½n cã trª n thÕ gií vµ mua nh÷ng dÞ vô Êy cho
ch i ch
nª n nh÷ng c«ng ty kh«ng cã ®iÒu kiÖ n truy nhËp hiÖu qu¶ vµo m¹ng Internet sÏ cã
nguy c¬ bÞ®µo th¶i.
1.1.9. Mét trong nh÷ng kh¸c biÖ t cã tÝ c¹nh tranh trùc tiÕp nhÊt lµ cö í viÔn
nh c
th«ng què tÕ, nã rÊt quan trä vµ thö ê lµ ®Çu vµo tè kÐm ®è ví c¸c c«ng ty
c ng ng n ii
cung cÊp dÞ vô. § iÖn tho¹i Internet ®· trë thµnh hiÖ n thùc, nã cho phÐp cung cÊp
ch
nh÷ng dÞ vô fax vµ ®iÖn tho¹i què tÕ ví cö í phÝrÎ ngang b»ng gä néi h¹t (do sö
ch c ic i
dông tè h¬n ®é réng b¨ng tÇn). Mét kh¸c biÖt n÷a lµ kh¶ n¨ng m«i gií dÞ vô, ví
t i ch i
kh¶ n¨ng nµy m¹ng Internet ®ang xo¸ bá nhiÒu chø c n¨ng trung gian (c¸c nhµ ph©n
phè b¸n bu«n, vµ trong mét sètrö ê hî thËm chÝc¶ b¸n lÎ) vµ hçtrîkh¸ch hµng
i, ng p
tù phôc vô trª n m¹ng. § å thê mét lo¹t nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh mí ®ang næ i
ng i i
lª n (thiÕt kÕ vµ trang trÝ trang web, cung cÊp dÞ vô truy nhËp Internet, thóc ®Èy
ch
thö ¬ng m¹i ®iÖn tö, v.v..) vµ ®©y chÝ lµ nh÷ng c¬ héi c¹nh tranh cho c¸c c«ng ty
nh
cña c¸c nö í ®ang ph¸t triÓn.
c
1.1.10. C¸c c«ng ty kinh doanh dÞ vô ®ang tÝ cùc sö dông Internet ®Ó cã thÓ dÔ
ch ch
öc
dµng trao ®æ i ví kh¸ch hµng vµ c¸c ®è t¸c chiÕn l î cña m× ®Ó t× kiÕm vµ
i i nh; m
ö ng
tham gia ®Êu thÇ c¸c hî ®å què tÕ; ®Ó nghiª n cø u nh÷ng thÞtr ê xuÊt khÈu
u p ng c
mí vµ nh÷ng th«ng lÖ, tËp qu¸n què tÕ phï hî nhÊt; vµ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc cña
i c p
m× ®è ví c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng. Internet cßn t¹o ®éng lùc lµm bï næ
nh i i ng
thö ¬ng m¹i ®iÖn tö trong c¶ c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ còng nh ®ang ph¸t triÓn.
ö
¦ í tÝ Ý nhÊt ®· cã kho¶ng 18 tû USD gi¸ trÞhµng “mua b¸n ®iÖ n tö” th«ng qua
c nh t
m¹ng Internet vµ ®Õn n¨m 2002 sÏ ®¹t kho¶ng 330 tû USD (Bacchetta vµ céng sù,
1998). H¬n 10% tæ ng lö î hµng tiª u dï ®ö î mua b¸n th«ng qua m¹ng ®iÖn tö.
ng ng c
4
- Nh÷ng nghiª n cø u cßn cho thÊy hiÖ n t¹i, gi¸ trÞtrao ®æ i vÒ dÞ vô qua m¹ng ® · cao
ch
h¬n 10 lÇn gi¸ trÞmua hµng tiª u dï ng. ViÖ c ph¸t triÓn nh÷ng dÞ vô chuyª n m«n
ch
hãa cao ®ßi hái lö î kh¸ch hµng ph¶i ®ñ lí ®Ó ®¶m b¶o cho mø c ®é chuyª n m«n
ng n
®ã. Kh¶ n¨ng tiÕp cËn ví nh÷ng kh¸ch hµng tiÒm n¨ng réng kh¾p trª n thÕ gií th«ng
i i
qua thö ¬ng m¹i ®iÖn tö ví sù hç trî cña Internet ®ang gióp t¹o nª n l î kh¸ch
ö ng
i
hµng quan trä ®ã.
ng
1.1.11. Thø ba lµ dÞ vô gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cÇn ph¶i s½n cã ®Ó ®¶m b¶o ®µo t¹o
ch
mét lùc lö î lao ®éng ®ñ chuyª n m«n. C¹nh tranh què tÕ ® · chuyÓn tõ c¹nh tranh
ng c
vÒ gi¸ c¶ sang chÊt lö î vµ tÝ linh ho¹t. § iÒu ®ã cã nghÜa lµ nh©n c«ng tr× ®é
ng nh nh
thÊp vµ gi¸ rÎ kh«ng cßn lµ mét lî thÕ c¹nh tranh n÷a. NhiÒu nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
i
®ang bÞh¹n chÕ lí do kh«ng cã mét ®éi ngò lao ®éng tay nghÒ cao, do hÖ thè
n ng
ö
gi¸o dôc phÇn lí chØ cung cÊp nh÷ng kiÕn thø c cò cña ch ¬ng tr× ®µo t¹o trong
n nh
nö í vè rÊt h¹n chÕ. KÕt qu¶ lµ lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh doanh bëi c¸c nhµ qu¶n lý
cn
kh«ng t× ®ö î ngö ê lao ®éng cã tr× ®é kü thuËt vµ tay nghÒ ®ñ ®Ó ®¸p ø ng. VÝdô
m c i nh
nh©n viª n trong lÜnh vùc dÞ vô kh«ng nh÷ng ph¶i cã kü thuËt (gå c¶ kh¶ n¨ng vÒ
ch m
c«ng nghÖ th«ng tin) mµ cßn ph¶i cã tr× ®é giao tiÕp vµ n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
nh
§ iÒu nµy cho phÐp nh©n viª n phôc vô kh¸ch hµng mét c¸ch hiÖu qu¶ ®Ó cung cÊp
dÞ vô cã chÊt lö î Ng©n hµng ThÕ gií ®ang thö nghiÖm mét c¸ch ®¸nh gi¸ mí
ch ng. i i
ö i”.
vÒ cña c¶i cña mét què gia th«ng qua viÖc ®o “Vè con ng ê Ng©n hµng ®· x¸c
c n
®Þ ë nh÷ng nö í thu nhËp cao nhö NhËt B¶n, vè con ngö ê chiÕm h¬n 80% cña
nh c n i
tæ ng tµi s¶n què gia.
c
1.1.12. Lo¹i dÞ vô thø tö lµ dÞ vô hçtrî kinh doanh chuyªn m«n vµ dÞ vô nghÒ
ch ch
ch
nghiÖ hçtrîcho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c. Trä t©m cña Nghiª n cø u nµy lµ
p ng
nh÷ng dÞ vô hçtrîkinh doanh vµ dÞ vô chuyª n m«n. C¸c dÞ vô nµy chiÕm mét
ch ch ch
vÞtrÝquan trä trong h¹ tÇ c¬ së dÞ vô cña bÊt kú mét nÒn kinh tÕ nµo vµ lµ dÞ
ng ng ch ch
vô ®Çu vµo cho tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖ p, s¶n xuÊt hµng hãa vµ dÞ vô. Trong
ch
c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, trung b× cã Ý nhÊt mét phÇn ba cña gi¸ trÞ®Çu vµo
nh t
mµ c¸c doanh nghiÖp mua lµ nh÷ng dÞ vô nhö h¹ch to¸n kÕ to¸n, luËt ph¸p, b¶o
ch
hiÓm, nghiª n cø u, thiÕt kÕ, marketing, vËn t¶i, bö u ®iÖ n vµ ®iÖ n nö í ChÊt lö î vµ
c. ng
ö
mø c ®é s½n cã cña chóng t¸c ®éng tí kh¶ n¨ng t¨ng tr ëng vµ c¹nh tranh trong xuÊt
i
khÈu cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong nö í cã sö dông ®Õn nh÷ng dÞ vô nµy, vµ
c ch
¶nh hö ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót ®Çu tö vµo nö í ®ã. DÞ vô hç trîkinh doanh gióp
c ch
c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng trö ëng nhêt¹o c¬ héi cho hä hî ®å nhËn hç
ký p ng
trîchuyª n m«n, vÝdô: luËt thuÕ, kiÓm to¸n, thiÕt kÕ ®å hä v.v.. NÕu thiÕu c¸c dÞ
a, ch
vô hç trîkinh doanh, c¸c doanh nghiÖ p võa vµ nhá ph¶i t¨ng chi phÝhµnh chÝ ®Ó nh
tuyÓn thª m nh©n viª n mí (mµ nh÷ng ngö ê nµy thö ê chØ biÕt chung chung chø
i i ng
kh«ng cã chuyª n m«n) hoÆc nÕu kh«ng sÏ tiÕn hµnh kinh doanh vµ bá qua nh÷ng
kh©u nµy.
1.2. DÞ vô hç trî kinh doanh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
ch
1.2.1. DÞ vô hçtrî kinh doanh quan träng trong c¶ chu tr× s¶n xuÊt
ch nh
UNCTAD ®· ph©n ®o¹n qu¸ tr× cung ø ng dÞ vô thµnh ba giai ®o¹n: “®Çu nguå
nh ch n”
(c¸c ho¹t ®éng nhö nghiª n cø u kh¶ thi, nghiª n cø u vµ ph¸t triÓn); “gi÷a nguå (nh
n” ö
kÕ to¸n, thiÕt kÕ kü thuËt, dÞ vô hµnh chÝ
ch nh); “cuè nguå (vÝdô: qu¶ng c¸o, kho
i n”
5
- b· i, vµ ph©n phè Cã mét c¸ch kh¸c ®Ó ph©n lo¹i dÞ vô hçtrîkinh doanh lµ th«ng
i). ch
qua chø c n¨ng cña chóng ®è ví c«ng ty sö dông (xem H× 1):
ii nh
• Gi¶m chi phÝcè ®Þnh
• Cung cÊp kü n¨ng vµ n©ng cao chÊt lö îng
• C¶i thiÖn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
• Cung cÊp th«ng tin thÞtrö êng
• Hç trîqu¶n lý tµi chÝnh
• T¹o cÇu nè gi÷a thÞtrö ê trong nö í vµ thÞtrö ê nö í ngoµi.
i ng c ng c
1.2.2. DÞ vô hç trîkinh doanh cßn ®ãng vai trß quan trä trong mét sè khÝ
ch ng a
c¹nh cña qu¸ tr× thay ®æ i c¬ cÊu kinh tÕ (Riddle, 1989a). Thø nhÊt, chóng gióp
nh
t¨ng cö ê chuyª n m«n hãa trong nÒn kinh tÕ. Thø hai, chóng t¹o ra sù thay ®æ i
ng
lí tõ chç Nhµ nö í ®éc quyÒn cung cÊp c¸c dÞ vô hç trîkinh doanh ®Õn chç
n c ch
c¸c dÞ vô nµy ®ö î cung cÊp bëi c¶ c¸c tæ chø c tö nh©n. Thø ba, chóng lµ ®Çu
ch c
vµo quan trä cho qu¸ tr× chuyÓn dÞ tõ xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ gia t¨ng thÊp
ng nh ch
sang xuÊt khÈu cã gi¸ trÞgia t¨ng cao.
1.2.3. Trong mét lo¹t c¸c nghiª n cø u cña m× Héi nghÞ cña Liª n Hî què vÒ
nh, p c
Thö ¬ng m¹i vµ Ph¸t triÓn (UNCTAD) ®· chØ ra r»ng: Sù cã mÆt hoÆc thiÕu v¾ng
nh÷ng dÞ vô hç trîkinh doanh chÊt lö î cao lµ nguyª n nh©n c¬ b¶n t¹o nª n sù
ch ng
kh¸c biÖt gi÷a mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn/chuyÓn ®æ i ví mét nÒn kinh tÕ ph¸t
i
ö
triÓn. Trong nhiÒu nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn/chuyÓn ®æ i, nh÷ng dÞ vô kiÓu nh
ch
vËy thö ê chØ cã trong c¸c c«ng ty lí hoÆc c¸c c¬ quan Nhµ nö í Khi dÞ vô
ng n c. ch
ö
hç trîkinh doanh kh«ng s½n cã cho c¸c doanh nghiÖ p võa vµ nhá thuéc khu vùc t
nh©n th× häph¶i ®i thuª dö í h× thø c tuyÓn dông nh©n viª n (®iÒu nµy lµm t¨ng
i nh
nh), hoÆc mua tõ nh÷ng nguå ë xa trong nö í (nhö vËy
chi phÝ vËn hµnh cè ®Þ n c
gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶), hay mua tõ nhµ cung cÊp n í ngoµi (nhö
öc
vËy lµm t¨ng nhËp khÈu).
6
- 7
- H× 1
nh
Nh÷ng chøc n¨ ng cña dÞ vô kinh doanh
ch
Qu¶n lýtµi chÝ
nh
Th«ng tin thÞ êng
tr-
KÕ to¸ n
Ph¸ triÓn c¬ së d÷ liÖ
t u
Ng©n hµng
Nghiªn cøu Internet
B¶o hiÓm
Nghiªn cøu thÞtr- êng
Vè rñi ro
n
ThiÕt kÕ vµ
TriÓ
qu¶n lý Website
Doanh nghiÖp
HiÖ u suÊt vËn hµnh
DÞ vô m¸ tÝ
ch y nh
DÞ vô t- vÊn
ch
DÞ vô vË chuyÓn
ch n Gi¶m
N© cao chÊt l- î
ng ng
DÞ vô m«i tr- ê
ch ng
vµ kün¨ng
Sö ch÷a thiÕt bÞ
a
DÞ vô thiÕt kÕ
ch
§a chÊ t/vË lý ®Þ cÇu
Þ t a
Thanh tra vµ thönghiÖ m
DÞ vô phßng thÝ
ch nghiÖm
ChuÈ n ho¸c«ng cô
DÞ vô ph¸ lý
ch p
§ ã gã
ng i
Nghiªn cøu/triÓn khai
§¶m b¶o chÊ t l- îng
D.vô liªn quan vÒ viÔ th«ng
n
§ µo t¹o
- 1.2.4. Mét thay ®æ i quan trä liª n quan trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr× ph¸t triÓn lµ sù
ng nh
“ngo¹i vi hãa” nh÷ng dÞ vô nhö vËy ®Ó h× thµnh c¸c c«ng ty ®éc lËp, cung cÊp
ch nh
dÞ vô cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trª n c¬ së “chi phÝkh¶ biÕn”. Qu¸ tr×
ch nh
ngo¹i vi hãa Êy g©y t¸c ®éng lí ®è ví c¶ c¬ cÊu chi phÝvµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh
nii
nãi chung cña c«ng ty. ë nh÷ng n¬i s½n cã nh÷ng dÞ vô hç trîkinh doanh ngo¹i
ch
vi, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ thuª nh÷ng nghiÖ p vô cÇn thiÕt vµ nhê ®ã
gi÷ ®ö î tæ ng chi phÝthÊp vµ tr¸nh ®ö î nh÷ng tæ n thö ¬ng do khñng ho¶ng kinh
c c
öc
tÕ g©y ra. Thª m vµo ®ã, c¸c doanh nghiÖ p võa vµ nhá ® î tù do sö dông, khai
th¸c trª n mét ph¹m vi réng lí h¬n nh÷ng nghiÖ p vô tÝ theo giê chø kh«ng ph¶i
n nh
®i thuª lao ®éng lµm toµn bé thê gian. C¸c c«ng ty dÞ vô ngo¹i vi ví ®éi ngò
i ch i
nh©n viª n chuyª n nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn nh÷ng kü n¨ng chuyª n m«n, nh÷ng kü
n¨ng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu ®è tö î kh¸ch hµng mí thùc sù ph¸t huy ®ö î t¸c
i ng i c
dông.
1.2.5. Theo mét nghiª n cø u chö a ®ö î c«ng bè cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸
c
do C«ng ty Tö vÊn Ph¸t triÓn DÞ vô thùc hiÖ n t¹i Indonesia vµ Malaysia, c¸c nhµ
ch
s¶n xuÊt hµng hãa vµ cung cÊp dÞ vô ®Òu coi dÞ vô hç trîkinh doanh vµ dÞ
ch ch ch
vô chuyª n m«n2 lµ nh÷ng ®Çu vµo quan trä nhÊt mang tÝ c¹nh tranh cña hä
ng nh ,
ö
tiÕp theo lµ viÔn th«ng vµ gi¸o dôc ®µo t¹o th ¬ng m¹i. Nghiª n cø u cßn chØ ra r»ng
®Ó c¹nh tranh ®ö î trª n thÞtrö ê què tÕ, c¸c nhµ xuÊt khÈu hµng hãa vµ dÞ vô
c ng c ch
®Òu phô thuéc tö ¬ng ®è nhiÒu vµo nhËp khÈu nh÷ng dÞ vô hç trî kinh doanh
i ch
®Çu vµo mét khi nh÷ng dÞ vô cã chÊt lö î tö ¬ng ®ö ¬ng kh«ng cã ë trong nö í
ch ng c.
V× thÕ, chó trä t¨ng cö ê nh÷ng dÞ vô hç trîkinh doanh sÏ cã lî cho nÒn
ng ng ch i
kinh tÕ trong nö í vµ gi¶m sù phô thuéc vµo nhËp khÈu. Ngoµi ra, nh÷ng nghiª n
c
cø u chö a c«ng bèdo C«ng ty Tö vÊn Ph¸t triÓn DÞ vô thùc hiÖn theo yª u cÇu cña
ch
ChÝ phñ Dominica, Hå K«ng vµ bang Nova Scotia (Canada) ®· chØ ra r»ng
nh ng
chÊt lö î vµ sè lö î c¸c lo¹i h× dÞ vô hç trî kinh doanh ë ®Þ phö ¬ng lµ
ng ng nh ch a
mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh hö ëng ®Õn qu¸ tr× ra quyÕt ®Þ cña c¸c nhµ ®Çu tö
nh nh
nö í ngoµi.
c
1.2.6. NÕu xÐt theo gãc ®é triÓn vä ph¸t triÓn th× phö ¬ng thø c ho¹t ®éng “hËu
ng
v¨n phßng” lµ mét xu hö í quan trä trong dÞ vô hç trî kinh doanh. § ã lµ
ng ng ch
viÖ c cung cÊp tõ xa bÊt kú mét chø c n¨ng hç trîkinh doanh nµo nhö xö lý sè liÖu,
m«i gií kh¸ch hµng, ®ßi bå thö ê b¶o hiÓm. OECD ö í tÝ nhu cÇu cña thÞ
i i ng c nh
trö ê vÒ dÞ vô “hËu v¨n phßng” n¨m 1998 mµ c¸c n í ®ang ph¸t triÓn cã thÓ
öc
ng ch
cung cÊp xÊp xØ 438 tû USD, hoÆc Ý nhÊt b»ng 15% tæ ng gi¸ trÞ xuÊt khÈu hiÖn
t
hµnh cña c¸c nö í kh«ng thuéc OECD. VÝ dô, nhu cÇu cña thÕ gií vÒ cung cÊp
c i
chØ dÉn thuè kho¶ng 200 triÖu USD, vÒ ph¸p lý 400 triÖu USD, vÒ phÇn mÒm m¸y
c
tÝ tö ¬ng thÝ cho n¨m 2000 (sù cè Y2K) vö î 600 triÖu USD. Riª ng c¸c c«ng
nh ch t
ty lí cña Mü ®· chi 50 tû USD mét n¨m cho xö lý th«ng tin, trong ®ã tè thiÓu
n i
DÞ vô hç trîkinh doanh vµ dÞ vô chuyª n nghiÖ p trong trö ê hî nµy bao gå c¸c dÞ vô
2
ch ch ng p m ch
nhö kÕ to¸n, qu¶ng c¸o, kiÓm to¸n, kiÕn tróc vµ thiÕt kÕ, dÞ vô m¸y tÝ t vÊn kü thuËt, c¸c dÞ
nh, ö
ch ch
vô m«i trö ê c¸c dÞ vô ph¸p luËt, tö vÊn qu¶n lý, nghiª n cø u thÞtrö ê vµ cung cÊp lao ®éng.
ng, ch ng
8
nguon tai.lieu . vn
