Xem mẫu
- TCNCYH 22 (2) - 2003
R−îu vang ®á vµ "nghÞch lý ph¸p"
(Red wine and the "Frech paradox")
GS.TSKH. Hoµng TÝch HuyÒn*
l¹ víi "c¸ch ¨n uèng" §Þa Trung H¶i, còng vÉn
ChÕ ®é dinh d−ìng kiÓu §Þa Trung H¶i mµ
¨n nhiÒu acid bÐo b·o hoµ tõ b¬, s÷a, kem, thÞt,
thµnh phÇn chñ yÕu lµ rau qu¶, c¸ biÓn, dÇu
còng kh«ng kh¸c nhau vÒ huyÕt ¸p, bÐo ph×,
olive, r−îu vang ®ang lµ tiÒn ®Ò cho cuéc "c¸ch
hµm l−îng cholesterol/m¸u ..., tøc lµ cïng cã
m¹ng Èm thùc" ë nhiÒu n¬i thuéc Ch©u ¢u,
nh÷ng yÕu tè nguy c¬ vÒ tim m¹ch, nh−ng tû lÖ
Ch©u Mü, lan sang c¶ c¸c ch©u lôc kh¸c. ChÕ
tö vong do bÖnh tim m¹ch ë ng−êi Ph¸p (nhÊt
®é ¨n uèng truyÒn thèng nµy ®· lµm gi¶m hµm
lµ ë miÒn Nam) l¹i thÊp h¬n h¼n so víi ë c¸c
l−îng cholesterol toµn phÇn, gi¶m LDL - C
n−íc kh¸c (nh− Anh quèc, Hoa Kú, §an M¹ch,
trong m¸u, nªn cÇn cho ng¨n ngõa v÷a x¬ ®éng
Thuþ §iÓn...). Giíi y häc gäi hiÖn t−îng nµy lµ
m¹ch, phßng bÖnh m¹ch vµnh nguyªn ph¸t vµ
"®iÒu ng−îc ®êi Ph¸p". "nghÞch lý Ph¸p"
thø ph¸t, cã thÓ phßng tiÓu ®−êng, bÐo ph×, t¨ng
(French paradox).
huyÕt ¸p vµ mét sè d¹ng ung th−.
ChÕ ®é dinh d−ìng mÉu mùc trªn kh«ng
cÊm dïng r−îu vang, nh−ng ph¶i uèng cã NhiÒu t¸c gi¶ ®· c«ng bè ®ã lµ do ng−êi
chõng mùc, dïng ®Õu ®Æn, vµ kh«ng ®−îc "qu¸ Ph¸p uèng nhiÒu r−îu vang ®á. ViÖc dïng r−îu
chÐn". N¨m 1970, c«ng tr×nh nghiªn cøu 7 vang ®á ®iÒu ®é (tÝnh ra kh«ng qu¸ 20 gam
n−íc (Seven Country Study) ®· chøng minh râ ethanol mçi ngµy) lµm gi¶m tû lÖ tö vong do
rµng lµ tû lÖ tö vong do bÖnh m¹ch vµnh ë c¸c bÖnh tim m¹ch xuèng 40%. NÕu so s¸nh d©n
n−íc vïng §Þa Trung H¶i thÊp h¬n h¼n so víi ë tØnh Toulouse (miÒn Nam n−íc Ph¸p) víi d©n ë
c¸c n−íc B¾c ¢u. Nh−ng khi ®ã, ch−a cã ai Belfast (Ireland)] vµ Glasgow (Anh) th× sù
nghÜ lµ nÕu uèng ®Òu r−îu vang hµng ngµy theo gi¶m nµy cßn lín h¬n nhiÒu. Vµ còng chØ cã
truyÒn thèng Nam ¢u còng cã thÓ dù phßng vang ®á (chø kh«ng ph¶i lµ c¸c lo¹i r−îu kh¸c)
nguyªn ph¸t bÖnh tim m¹ch. míi cã tÝnh −u viÖt nµy.
Ph¶i chê ®Õn n¨m 1979, c«ng tr×nh nghiªn C«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ ®Ò tµi nµy cã
cøu dÞch tÔ häc ë 8 n−íc Ch©u ¢u míi chøng nhiÒu, sau ®©y chØ xin nªu lªn mét sè kÕt qu¶
minh ®−îc lµ uèng r−îu vang lµm gi¶m tû lÖ tö ®iÓn h×nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y:
vong do bÖnh m¹ch vµnh. Cßn nÕu ¨n nhiÒu c¸c
1. C«ng tr×nh Copenhague (1995) so s¸nh
chÕ phÈm cña b¬ s÷a th× sÏ lµm t¨ng tö vong do
c¸c nhãm uèng r−îu vang ®á, bia, r−îu m¹nh ë
bÖnh m¹ch vµnh.
13.285 ng−êi d©n Copenhague (30-79 tuæi) vµ
N¨m 1989, Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi chñ tr× mét lo¹i trõ nh÷ng ng−êi uèng "qu¸ chÐn">5 cèc/
c«ng tr×nh trªn toµn cÇu ®Ó t×m hiÒu c¸c nguyªn ngµy.
nh©n bÖnh tim m¹ch vµ ®· ph¸t hiÖn mét ®iÒu
rÊt lý thó: ng−êi Ph¸p còng nh− mét sè n−íc xa
* Nguyªn Tr−ëng bé m«n D−îc lý - §¹i häc Y Hµ Néi
93
- TCNCYH 22 (2) - 2003
L−îng uèng R−îu vang ®á R−îu bia R−îu m¹nh
Tö vong do tim m¹ch, tai biÕn m¹ch n·o
Kh«ng bao giê uèng 1 1 1
Mét lÇn mçi th¸ng 0,69 0,79 0,95
Mét lÇn mçi tuÇn 0,53 0,87 1,08
1-2 cèc ngµy 0,47 0,79 1,16
3-5 cèc/ ngµy 0,44 0,72 1,35
Tö vong do c¸c nguyªn nh©n kh¸c
Kh«ng bao giê uèng 1 1 1
Mét lÇn mçi th¸ng 0,86 0,82 0,8
Mét lÇn mçi tuÇn 0,75 1,02 0,92
1-2 cèc./ ngµy 0,8 0,96 0,81
3-5 cèc/ ngµy 0,5 1,22 1,36
Nh− vËy, r−îu vang ®á cã t¸c dông b¶o ®Õn 1983, trong 12 - 18 n¨m: 29% sè ng−ßi
vÖ tim m¹ch h¬n h¼n bia, t¸c dông tÝch cùc uèng ®Òu ®Æn bia, 61% uèng r−îu vang, 11%
nµy phô thuéc liÒu l−îng. Uèng r−îu vang kiªng khem. Tæng sè cã 3.617 ng−êi chÕt
cßn ng¨n ngõa mét phÇn bÖnh ung th−. R−îu trong thêi gian nµy. So víi nhãm ng−êi kiªng
m¹nh kh«ng tèt cho tim m¹ch. Còng thÊy ë khem (nguy c¬ t−¬ng ®èi = 1) th× ë ng−êi
§an M¹ch, tû lÖ tö vong do m¹ch vµnh gi¶m uèng ®Òu mçi ngµy 2- 3 cèc r−îu vang ®á,
30% trong 15 n¨m lµ thêi kú mµ tiªu thô r−îu nguy c¬ lµ: 0,67 cho mçi nguyªn nh©n tö
ë n−íc nµy kh«ng t¨ng, nh−ng tû lÖ uèng vong. R−îu bia vµ vang ®Òu cã ¶nh h−ëng
r−îu vang l¹i t¨ng tõ 17% lªn 31%. tÝch cùc trªn tim m¹ch, nh−ng riªng r−îu
vang ®á lµm gi¶m tö vong do c¸c nguyªn
Mét c«ng tr×nh kh¸c, còng t¹i Copenhague
nh©n kh¸c.
(n¨m 2000), theo dâi > 24.000 ng−êi (tuæi
20-98) trong 10 n¨m: cã tæng céng 4.833 tö R−îu vang t¸c ®éng nh− thÕ nµo?
vong (1075 do bÖnh m¹ch vµnh vµ 1552 do R−îu vang cã 3 c¬ chÕ t¸c dông: chèng
ung th−). So víi ng−êi kiªng khem kh«ng oxy ho¸, gi·n m¹ch, chèng huyÕt khèi. Mµng
uèng r−îu (tÝnh to¸n nguy c¬ t−¬ng ®èi lµ 1), qu¶ nho vµ h¹t mÒm cña qu¶ chøa chñ yÕu
th× ë nhãm ng−êi ¨n uèng cã chõng mùc vµ c¸c thµnh phÇn polyphenol. Trong r−îu vang,
kh«ng uèng r−îu vang, nguy c¬ lµ 0,9, cßn ë phÇn r−îu (ethanol) gióp c¸c polyphenol hÊp
nhãm ng−êi cã uèng r−îu vang ®á ®iÒu ®é, thu dÔ dµng qua ruét non; nång ®é
th× nguy c¬ lµ 0,66. polyphenol trong r−îu nho gÊp 3 -4 lÇn so víi
2. Nghiªn cøu Scotland (1995) cho thÊy, ë trong n−íc Ðp qu¶ nho, do ®ã ho¹t tÝnh cña
ng−êi uèng r−îu vang cã tû lÖ viªm déng r−îu vang ®á h¬n h¼n so víi chØ ¨n nho.
m¹ch chØ d−íi Ýt h¬n so víi ng−êi kh«ng Cã 2 nhãm ho¹t chÊt chÝnh:
dïng r−îu vang. Nh−ng r−îu bia, r−îu m¹nh - Stilben, sinh ra cis vµ trans - resveratrol.
kh«ng cã hiÖu lùc ®iÒu trÞ bÖnh nµy.
- C¸c flavonoid chia ra:
3. Nghiªn cøu Lorraine (Ph¸p; 1999) -
+ Anthocyan ë mµng qu¶ nho, t¹o mµu
Theo dâi tuyÓn chän 36.250 ng−êi tõ 1978
cña r−îu vang ®á.
94
- TCNCYH 22 (2) - 2003
+ Catechin vµ quercetin, cÊu t¹o cña tanin §· cã thö t¸c dông cña cao h¹t nho chøa
Hµm l−îng resveratrol vµ c¸c polyphenol resvaratrol hµm l−îng cao trªn tÕ bµo ung th−
kh¸c rÊt cao trong mét sè lo¹i nho. R−îu vó, ung th− d¹ dµy, phæi, ung th− b¹ch cÇu ë
vang ®á chøa 1500 - 2800mg/ lÝt polyphenol, ng−êi, thÊy c¸c dßng tÕ bµo nµy bÞ øc chÕ, sù
nh−ng r−îu vang tr¾ng chØ chøa cã 150 - 450 øc chÕ nµy phô thuéc vµo nång ®é ho¹t chÊt,
mg/ lÝt (do kh«ng cã quy tr×nh ng©m mµng vµo thêi gian ñ.
qu¶ nho). KÕt luËn
Resveatrol vµ quercetin lµ nh÷ng chÊt R−îu vang ®á chøa nhiÒu lo¹i ho¹t chÊt
"siªu chèng oxy ho¸" (superantioxydant); "Siªu chèng oxy ho¸" cã nhiÒu lîi Ých phßng
lµm t¨ng HDL3 - cholesterol, ng¨n ngõa sù bÖnh vµ ®iÒu trÞ rÊt ®¸ng l−u ý. Nh÷ng nghiªn
oxy ho¸ qu¸ møc cña LDL - Cholesterol bëi cøu in vitro vµ in vivo trªn ®éng vËt, nghiªn
®¹i thùc bµo. Dung dÞch vang ®á pha lo·ng cøu ®iÒu tra dÞch tÔ häc trªn ng−êi ®· chøng
1/1000 chøa 10 micromol polyphenol sÏ øc tá r−îu vang ®á cã mét t−¬ng lai s¸ng sña
chÕ sù oxy ho¸ LDL - C m¹nh h¬n c¶ trong phßng vµ ch÷a bÖnh v÷a x¬ ®éng m¹ch,
vitamin E. ung th−, bÖnh do virut, sa sót trÝ tuÖ,.
§éng vËt cho ¨n chÕ ®é giµu cholesterol Alzheimer.
sÏ bÞ Ýt v÷a x¬ ®éng m¹ch chñ, nÕu cho uèng Lêi khuyªn cña thÇy thuèc lµ cïng víi c¸c
r−îu vang ®iÒu ®é, trong khi ®ã r−îu vang biÖn ph¸p b¶o vÖ søc khoÎ kh¸c, nh− cai
nguyªn chÊt hoÆc n−íc Ðp nho l¹i kh«ng cho thuèc l¸, ¨n uèng theo nhu cÇu n¨ng l−îng
hiÖu qu¶ nµy. vµ theo ®óng khoa häc dinh d−ìng (nh− chÕ
R−îu vµng cßn øc chÕ ®−îc khèi u nhê ®é dinh d−ìng §Þa Trung H¶i), luyÖn tËp th©n
ho¹t tÝnh chèng oxy ho¸: uèng vang cã chõng thÓ th−êng xuyªn... th× uèng r−îu vang ®á
mùc gióp chèng ®−îc u lymph« bµo kh«ng ®iÒu ®é hµng ngµy sÏ mang l¹i lîi Ých kh«ng
Hodgkin (nguy c¬ t−¬ng ®èi lµ 0,21 so víi nhá cho søc khoÎ vµ kÐo dµi tuæi thä! Tuy
chuÈn lµ 1) t¸c dông g©y ®ét biÕn cña néi nhiªn, uèng "qu¸ chÐn" th× lîi bÊt cËp h¹i, v×
m¹c phÕ qu¶n còng bÞ øc chÕ. r−îu vang còng vÉn lµ ... r−îu!
Polyphenol lµ nh÷ng chÊt cho oxyd nit¬ Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh
(NO) nªn r−îu vang lµm gi·n m¹ch. T¸c 1. Le Concours mÐdical: Tome 124 - 23;
dông tiªu fibrin, chèng huyÕt khèi còng lµ kÕt 15/6/2002. tr. 1591 -1596.
qu¶ cña sù lµm gi¶m hµm l−îng peroxyd
2. The Pharmaceutical Journal: TËp 266,
lipid, mµ peroxyd lipid khëi ®éng hoÆc kÝch
sè 7145; 4/2001.
thÝch t¹o thromboxan A2; t¸c dông cã lîi nµy
lu«n lu«n gÆp khi uèng r−îu vang ®á, dï cã 3. Antioxidants in human Health and
kÝch thÝch tiÓu cÇu b»ng c¸ch nµo, mµ chØ cÇn Disease: CABI Publishing New York (USA)
uèng víi liÒu thÊp (t−¬ng ®−¬ng nång ®é 1999.
ethanol lµ 0,28 gam./ lÝt) kh«ng g©y t¸c h¹i g×
khi l¸i xe hoÆc vËn hµnh m¸y, lµm viÖc trªn
cao!
95
nguon tai.lieu . vn
