Xem mẫu
- Quy trình thiết kế
PPDH
II.1. Thiết kế bài học và phân tích thiết kế đó
Kĩ thuật thiết kế bài học là việc phức tạp. Qua thiết kế này, GV đã xác
định và thiết kế mục tiêu, nội dung học tập, các hoạt động của người
học, các nguồn lực và phương tiện, môi trường học tập. Đây là chỗ dựa
chủ yếu để thiết kế PPDH nhưng chưa đủ để thiết kế thành công.
II.2. Lựa chọn kiểu PPDH và thiết kế phương án kết hợp các kiểu
đã chọn
Dựa vào thiết kế bài học và nhận thức lí luận của mình về các kiểu
PPDH (tức là phương pháp luận cụ thể), GV lựa chọn các kiểu PPDH và
thiết kế trình tự, cách thức kết hợp chúng với nhau trong phạm vi bài học
đó và có thể trong cả chuỗi bài học kế tiếp nhau. Điều này có nghĩa là:
kiểu PPDH phải được tổ chức thống nhất với từng loại họat động của
người học, theo các phương án thiết kế chính thức và dự phòng.
Ví dụ: đối với loại hoạt động phát hiện-tìm tòi của người học, có thể
chọn kiểu PPDH kiến tạo-tìm tòi kết hợp với kiểu khuyến khích-tham
gia trong 1 hoạt động. Nếu dự cảm thấy có thể chưa thành công thì GV
nên dự phòng phương án khác, chẳng hạn kiểu PPDH làm mẫu-tái tạo
kết hợp với kiểu kiến tạo-tìm tòi,... Trong những loại hoạt động khác
cũng thực hiện những bước tương tự.
II.3. Xác định những KN cần thiết của mỗi mô hình cụ thể thuộc
kiểu PPDH đã chọn và thiết kế chúng thành hệ thống
Mỗi kiểu PPDH có nhiều mô hình khác nhau.
- Ví dụ 1: kiểu PPDH khuyến khích-tham gia có những mô hình phổ biến
sau:
Đàm thoại
1.
Heuristic hay tìm tòi từng phần
2.
Làm sáng tỏ giá trị
3.
Song đề
4.
Tình huống quan hệ
5.
Thảo luận tham gia
6.
Ví dụ 2: kiểu PPDH kiến tạo-tìm tòi có những mô hình:
Tìm tòi thực nghiệm di chuyển
1.
Tìm tòi thực nghiệm biến đổi
2.
Tìm tòi bằng hành động theo giai đoạn
3.
Thảo luận thực nghiệm
4.
Động não...
5.
Ví dụ 3: kiểu PPDH vấn đề-nghiên cứu có những mô hình:
Thảo luận giải quyết vấn đề
1.
Tranh luận động não
2.
Nghiên cứu ngẫu nhiên
3.
Nghiên cứu tổng hợp hóa
4.
Xử lí tình huống
5.
Nghiên cứu độc lập...
6.
Ví dụ 4: kiểu PPDH thông báo-thu nhận có những mô hình sau:
Giải thích-minh họa
1.
Thuyết trình
2.
Giảng giải
3.
Trình bày tài liệu
4.
Đọc-chép
5.
Kể chuyện...
6.
Ví dụ 5: kiểu PPDH làm mẫu-tái tạo có những mô hình:
- Các trò chơi dạy học
1.
Thị phạm trực quan
2.
Trình diễn trực quan
3.
Luyện tập hệ thống hóa
4.
Ôn tập theo tín hiệu điểm tựa...
5.
Những mô hình như thế vô cùng phong phú trong kinh nghiệm dạy học
ở nhà trường. Khi thiết kế KN, GV phải chọn một vài mô hình cho mỗi
kiểu PPDH thích hợp với mình bằng cách đối chiếu chúng với vốn KN
mà mình có và khả năng hoạt động của người học (nhất là KN học tập
của họ).
Ví dụ: theo mô hình thảo luận lớp hoặc nhóm, GV cần có và phải tổ
chức những KN sau: sử dụng câu hỏi, ứng xử với hành vi tình thế của
người học, quản lí thời gian, đánh giá tiếp diễn kết quả họat động, tổ
chức môi trường và chỗ ngồi trong lớp, giao tiếp văn hóa trên lớp với cá
nhân, nhóm và cả lớp, KN quan sát và ghi chép bảng, KN thiết kế và sử
dụng phiếu học tập (phiếu sự kiện, phiếu làm việc),… Muốn vậy, phải
có điều kiện là người học biết phát biểu ý kiến, có tính sẵn sàng chia xẻ
quan điểm trong nhóm, biết làm việc cá nhân và hợp tác với người khác,
có khả năng tri giác nhạy bén và nhanh hiểu, biết thu thập dữ liệu, đánh
giá và xử lí thông tin trong quá trình trao đổi ý kiến, biết lắng nghe
người khác và thu hút người khác nghe mình,...
II.4. Xác định và thiết kế các phương tiện, công cụ, kĩ thuật phù hợp
với những mô hình PPDH đã chọn
Đây là thiết kế hình thức vật chất của PPDH. Các PPDH thường bị lẫn
với nhau chính ở điểm này, và GV mất phương hướng. Cũng điểm rắc
rối này làm cho đa số GV lúng túng không thể giải thích được mình đổi
mới PPDH nào, và chân dung thực sự của nó ra sao. Xét riêng về mặt
phương tiện, công cụ, tất cả các PPDH đều trùng nhau, như nhau, và là
tất cả những hiện tượng sư phạm mà chúng ta thấy trên lớp trong khi quá
trình dạy học đang diễn ra. Chỉ khi nào những bước trên được thực hiện
đúng và nghiêm túc, tổ chức, thì đến bước này GV mới ý thức rõ được
mình tổ chức các phương tiện, công cụ theo kiểu và mô hình PPDH nhất
- định nào. Khi đó GV mới thực sự là chủ thể tự giác của PPDH và có thể
đổi mới PPDH.
Theo ví dụ đã nêu trên về mô hình thảo luận nhóm, GV phải chọn các
phiếu học tập phù hợp với nội dung và chủ đề học tập và thiết kế các loại
phiếu vừa đủ và hợp lí; chọn và thiết kế các kiểu câu hỏi với số lượng và
tính chất thích hợp; chọn các học liệu bổ trợ như tranh, phim, phần mềm,
bảng thống kê,…; chọn những dụng cụ đo, thiết bị trình diễn thông tin;
thiết kế các bài trắc nghiệm, các phiếu điều tra, bài tập và tình huống,
chọn và tổ chức sơ đồ thảo luận theo quy mô nhóm, ghép nhóm người
học và kĩ thuật quản lí thời gian;… Bước này cần được kết hợp chặt chẽ
với việc thiết kế phương tiện từ khâu thiết kế bài học nói chung. Đến
đây, hệ thống phương tiện, công cụ, học liệu, các điều kiện bên trong
của hoạt động giảng dạy mới thực sự được xác định chắc chắn và đáng
tin cậy-chúng vừa thích hợp với thiết kế bài học, vừa thích hợp với thiết
kế bài học, vừa thích hợp với thiết kế PPDH cụ thể của bài học
nguon tai.lieu . vn
