Xem mẫu
- Mét lµ ngêi lao ®éng ph¶i tù do vÒ th©n thÓ, ph¶i lµm chñ ®îc søc lao
®éng cña m×nh vµ cã quyÒn ®em b¸n cho ngêi kh¸c.VËy ngêi cã søc lao
®éng ph¶i cã quyÒn së h÷u søc lao ®éng cña m×nh.
Hai lµ ngêi lao ®éng ph¶i tíc hÕt t liÖu t liÖu s¶n xuÊt ®Ó trë thµnh
ngêi v« s¶n vµ b¾t buéc ph¶i b¸n søc lao ®éng, v× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c
®Ó sinh sèng.
Sù tån t¹i ®ång thêi hai ®iÒu kiÖn nãi trªn tÊt yÕu biÕn søc lao ®éng thµnh
hµng ho¸. Søc lao ®éng biÕn thµnh hµng ho¸ lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh ®Ó biÕn
thµnh t b¶n.
Còng nh nh÷ng hµng ho¸ kh¸c, hµng ho¸ søc lao ®éng cã hai thuéc tÝnh
lµ gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông.
Gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng do thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt
vµ t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng.
Gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng lµ gi¸ trÞ cña t liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó
nu«i sèng ngêi c«ng nh©n, vî con anh ta, nh÷ng yÕu tè tinh thÇn, d©n téc,
t«n gi¸o cña nh÷ng ngêi c«ng nh©n, nh÷ng chi phÝ ®µo t¹o ngêi c«ng nh©n.
Gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng gièng gi¸ trÞ hµng ho¸ th«ng thêng ë chç:
nã ph¶n ¸nh mét lîng lao ®éng hao phÝ nhÊt ®Þnh ®Ó t¹o ra nã. Nhng gi÷a
chóng ta cã sù kh¸c nhau c¨n b¶n, gi¸ trÞ hµng ho¸ hµng ho¸ th«ng thêng
biÓu thÞ hao phÝ lao ®éng trùc tiÕp ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ nhng hµng ho¸ søc
6
- lao ®éng l¹i lµ sù hao phÝ lao ®éng gi¸n tiÕp th«ng qua viÖc s¶n xuÊt ra
nh÷ng vËt phÈm tiªu dïng ®Ó nu«i sèng ngêi c«ng nh©n. cßn hµ ng ho¸ søc
lao ®éng ngoµi yÕu tè vËt chÊt nã cßn cã yÕu tè tinh thÇn lÞch sö, d©n téc,
yÕu tè gia ®×nh vµ truyÒn thèng nghÒ nghiÖp mµ hµng ho¸ th«ng thêng ®ã
kh«ng cã.
Gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ søc lao ®éng chØ thÓ hiÖn ra trong qu¸ tr×nh
tiªu dïng søc lao ®éng, tøc lµ qu¸ tr×nh lao ®éng cña ngêi c«ng nh©n. Qu¸
tr×nh ®ã lµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra hµng ho¸, ®ång thêi lµ qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ
míi lín h¬n gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng. PhÇn lín h¬n ®ã lµ gi¸ trÞ thÆng
d mµ nhµ t b¶n chiÕm ®o¹t. Nh vËy gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ søc lao
®éng cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt lµ nguån gèc sinh ra gi¸ trÞ, tøc lµ gi¸ trÞ míi lín
h¬n gi¸ trÞ b¶n th©n nã.
3 B¶n chÊt gi¸ trÞ thÆng d
Môc ®Ých cña s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông mµ
lµ gi¸ trÞ, h¬n kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ ®¬n thuÇn mµ lµ gi¸ trÞ thÆng d. ®Ó s¶n
xuÊt gi¸ trÞ thÆng d.
Nhµ t b¶n muèn s¶n xuÊt ra 1 gi¸ trÞ sö dông cã mét gi¸ trÞ trao ®æi
nghÜa lµ mét hµng ho¸. H¬n n÷a, nhµ t b¶n muèn s¶n xuÊt ra mét hµng ho¸
cã gi¸ trÞ lín h¬n tæng gi¸ trÞ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ søc lao ®éng
mµ t b¶n ®ã bá ra ®Ó mua, nghÜa lµ muèn s¶n xuÊt ra mét gi¸ trÞ thÆng d.
7
- VËy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lµ sù thèng nhÊt gi÷a c¸c qu¸
tr×nh s¶ xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d. C
Mac viÕt: “víi t c¸ch lµ sù thèng nhÊt gi÷a hai qu¸ tr×nh lao ®éng vµ qu¸
tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸;
víi t c¸ch lµ sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh lao ®éng vµ qu¸ tr×nh lµm t¨ng gi¸
trÞ th× qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa, lµ h×nh
th¸i t b¶n chñ nghÜa cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸”.
Qu¸ tr×nh lao ®éng víi t c¸ch lµ qu¸ tr×nh t b¶n tiªu dïng søc lao ®éng
cã hai ®Æc trng:
Mét lµ, ngêi c«ng nh©n lao ®éng díi sù kiÓm so¸t cña nhµ t b¶n gièng
nh nh÷ng yÕu tè kh¸c cña s¶n xuÊt ®îc nhµ t b¶n sö dông sao cho hiÖu
qu¶ nhÊt.
Hai lµ, s¶n phÈm lµm ra thuéc së h÷u cña nhµ t b¶n, chø kh«ng ph¶i cña
ngêi c«ng nh©n.
C Mac ®· lÊy vÝ dô vÒ viÖc s¶n xuÊt cña níc Anh lµm ®èi tîng nghiªn
cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d. §Ó nghiªn cøu, Mac ®· sö dông
ph¬ng ph¸p gi¶ ®Þnh khoa häc th«ng qua gi¶i quyÕt chÆt chÏ tiÕn hµnh
nghiªn cøu: kh«ng xÐt ®Õn ngo¹i th¬ng, gi¸ c¶ thèng nhÊt víi gi¸ trÞ, toµn
bé gi¸ trÞ t liÖu s¶n ®em tiªu dïng chuyÓn hÕt mét lÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ
chØ nghiªn cøu trong nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n.
Tõ gi¶ ®Þnh trªn mµ C Mac ®a ra mét lo¹t c¸c gi¶ thiÕt vÒ nghiªn cøu:
8
- Nhµ t b¶n dù kiÕn kÐo 10 kg sîi;gi¸ 1 kg b«ng lµ 1 ®«la; hao mßn thiÕt
bÞ m¸y mãc ®Ó kÐo 5 kg b«ng thµnh 5 kg sîi lµ 1 ®«la; tiÒn thuª søc lao ®éng
1 ngµy lµ 4 ®«la; gi¸ trÞ míi 1 giê lao ®éng cña c«ng nh©n lµ 1 ®«la vµ chØ
cÇn 4 giê ngêi c«ng nh©n kÐo ®îc 5 kg b«ng thµnh 5 kg sîi.
Tõ ®ã ta cã b¶ng sau:
T b¶n øng tríc Gi¸ trÞ cña s¶n phÈm míi
Lao ®éng cô thÓ cña
10 c«ng nh©n b¶o tån vµ 10
Gi¸ trÞ 10 kg b«ng
®«la chuyÓn gi¸ trÞ 10 kg ®«la
b«ng vµo 10 kg sîi
Hao mßn m¸y KhÊu hao tµi s¶n cè
2 ®«la 2 ®«la
mãc ®Þnh
TiÒn thuª søc lao Gi¸ trÞ míi do 8 giê lao
®éng trong mét 4 ®«la ®éng cña ngêi c«ng 8 ®«la
ngµy nh©n t¹o ra.
Tæng chi phÝ s¶n 16 20
Tæng doanh thu
xuÊt ®«la ®«la
9
- Nhµ t b¶n ®èi chiÕu gi÷a doanh thu sau khi b¸n hµng (20 ®«la) víi tæng
chi phÝ t b¶n øng tríc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (16 ®«la) nhµ t b¶n nhËn thÊy
tiÒn øng ra ®· t¨ng lªn 4 ®«la, 4 ®«la nµy ®îc gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d.
Tõ sù nghiªn cøu trªn, chóng ta rót ra mét sè nhËn xÐt sau:
Mét lµ, nghiªn cøu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d chóng ta nhËn thÊy
m©u thuÉn cña c«ng thøc chung cña t b¶n ®· ®îc gi¶i quyÕt. ViÖc chuyÓn
ho¸ tiÒn thµnh t b¶n diÔn ra trong lÜnh vùc lu th«ng vµ ®ång thêi kh«ng
diÔn ra trong lÜnh vùc ®ã. ChØ cã trong lu th«ng nhµ t b¶n míi mua ®îc
mét thø hµng ho¸ ®Æc biÖt, ®ã lµ hµng ho¸ søc lao ®éng. Sau ®ã nhµt b¶n sö
dông hµng ho¸ ®ã trong s¶n xuÊt, tøc lµ ngoµi lÜnh vùc lu th«ng ®Ó s¶n xuÊt
gi¸ trÞ thÆng d cho nhµ t b¶n. Do ®ã tiÒn cña nhµ t b¶n míi biÕn thµnh t
b¶n.
Hai lµ, ph©n tÝch gi¸ trÞ s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt (10 kg sîi), chóng ta thÊy
cã hai phÇn :
Gi¸ trÞ nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt nhê lao ®éng cô thÓ cña ngêi c«ng nh©n
mµ ®îc b¶o tån vµ di chuyÓn vµo gi¸ trÞ cña s¶n phÈm míi (sîi) gäi lµ gi¸
trÞ cò.
10
nguon tai.lieu . vn