Xem mẫu
- ¨n vao ma vÉn gi÷ ® îc ngon miÖng.
+ CÇn h¹n chÕ r îu:
• R îu øc chÕ h×nh thanh glycogen ë gan va cã thÓ lam h¹ ® êng
huyÕt ë bÖnh nh©n dïng insulin hoÆc thuèc h¹ ® êng huyÕt.
353
Copyright@Ministry Of Health
• R îu lam t¨ng triglycerid cÊp va m¹n, lam rèi lo¹n chuyÓn hãa
chÊt
sulfamid.
• R îu cã chøa ® êng còng cã thÓ g©y t¨ng ® êng huyÕt.
• R îu lam th ¬ng tæn hÖ thÇn kinh nÆng h¬n.
Y häc cæ truyÒn còng rÊt chó ý ®Õn vÊn ®Ò tiÕt chÕ trong ®iÒu trÞ
tiªu
kh¸t:
• H¹n chÕ c¸c chÊt cao l ¬ng mü vÞ; gi¶m ¨n c¸c chÊt cay, bÐo,
ngät.
- Nªn ¨n nhiÒu chÊt hoa qu¶ rau xanh, gi¸ ®Ëu, bÝ, ng«, nªn uèng
n íc
tra xanh hang ngay.
• Gi¶m mì ®Ó tr¸nh nª trÖ, h¹i tú vÞ, kh«ng cã lîi cho ng êi bÖnh.
• TuyÖt ®èi kiªng r îu va thuèc l¸, v× r îu tÝnh «n vÞ cay ph¸t t¸n
vao
c¬ thÓ lam hao thªm t©n dÞch vèn ®· cã trªn bÖnh nh©n, do ®ã lam
t¨ng bÖnh va dÔ g©y biÕn chøng.
5.2.3. RÌn luyÖn c¬ thÓ hay ph ¬ng ph¸p tËp luyÖn cho ng êi
bÖnh ®¸i
th¸o ® êng
Khi dïng ph ¬ng ph¸p nay cÇn chó ý v× nã võa cã lîi l¹i võa cã
h¹i.
ë ng êi b×nh th êng: viÖc sö dông ® êng t¨ng lªn khi c¬ b¾p
ho¹t ®éng,
® êng sÏ ® îc cung cÊp do ® îc ®iÒu hßa s¶n xuÊt ® êng ë gan.
C©n
b»ng nay ® îc insuline ®iÒu chØnh.
- ë ng êi ®¸i th¸o ® êng: khi tËp luyÖn ® êng huyÕt t¨ng lªn râ
rÖt va
t×nh tr¹ng nhiÔm ceton cã thÓ x¶y ra khi bÖnh tiÓu ® êng kh«ng
® îc
kiÓm so¸t tèt, hoÆc sù h¹ ® êng huyÕt cã thÓ nÆng do l äng
insulin ® a
vao nhiÒu hoÆc insulin tiÕt ra do t¸c dông kÝch thÝch tôy cña thuèc
uèng
h¹ ® êng huyÕt. Mét kÕ ho¹ch ¨n cÈn träng va cã ®Þnh møc la rÊt
cÇn
thiÕt khi bÖnh nh©n ®ang ® îc ®iÒu trÞ insulin ®ång thêi víi viÖc
t¨ng
ho¹t ®éng hay thö tËp luyÖn nÆng. TËp luyÖn nÆng cã thÓ h¹i cho
bÖnh
nh©n ®¸i th¸o ® êng; t¨ng nguy c¬ biÕn chøng m¹n nh tim m¹ch,
thÇn
kinh va vâng m¹c. §Ó ®Ò phßng cÇn ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng tim m¹ch
tr í c
khi cho chÕ ®é tËp luyÖn va s¨n sãc cÈn thËn khi tËp luyÖn.
- RÌn luyÖn c¬ thÓ cã t¸c dông tèt, nh ng cÇn cã sù ph©n biÖt gi÷a
®¸i th¸o
® êng typ 1 va ®¸i th¸o ® êng typ 2, ng êi bÖnh cã thÓ tham gia
hÇu nh tÊt
c¶ mäi ho¹t ®éng thÓ dôc thÓ thao. Nh ng luyÖn tËp ph¶i phï hîp
víi tuæi t¸c
søc kháe va së thÝch.
+ Nªn tËp nh÷ng m«n rÌn luyÖn sù dÎo dai, dai søc nh ®i bé, ®i
xe ®¹p,
b¬i léi… h¬n la nh÷ng m«n ®ßi hái thÓ lùc cao nh n©ng t¹…
+ Nªn tËp theo nhãm (d ìng sinh, th¸i cùc quyÒn) ®Ó cã thÓ ®éng
viªn
va kiÓm tra gióp ®ì lÉn nhau.
354
Copyright@Ministry Of Health
+ Bai tËp nªn nhÑ nhang lóc ®Çu, vÒ sau t¨ng dÇn, tr¸nh qu¸ søc va
nªn
cã sù theo dâi cña thÇy thuèc.
- Tr íc khi tËp cÇn chó ý:
+ §¸nh gi¸ sù kiÓm so¸t ® êng huyÕt.
+ BÖnh nh©n cã hay kh«ng cã c¸c biÕn chøng cña ®¸i th¸o ® êng.
+ Kh¸m tim m¹ch, lam ®iÖn t©m ®å g¾ng søc nÕu cÇn.
+ Kh¸m ban ch©n: ®¸nh gi¸ bÖnh lý thÇn kinh, ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng
tuÇn
hoan ngo¹i biªn nÕu cã.
+ Kh¸m m¾t, nÕu cã viªm vâng m¹c t¨ng sinh ph¶i ®îi cho ®Õn khi
®iÒu
trÞ æn ®Þnh.
RÌn kuyÖn c¬ thÓ ®èi víi ®¸i th¸o ® êng typ 1: tr êng hîp nay
sÏ kh«ng
c¶i thiÖn ®¸ng kÓ møc ® êng huyÕt nh ng vÉn cã t¸c dông tèt
nh :
+ Lam gi¶m VLDL, LDL va t¨ng HDL – cholesterol.
+ C¶i thiÖn ho¹t ®éng tim m¹ch.
+ Gi¶m huyÕt ¸p.
- + Lam tinh thÇn s¶ng kho¸i.
RÌn kuyÖn c¬ thÓ ®èi víi ®¸i th¸o ® êng typ 2:
Trong ®¸i th¸o ® êng type 2, rÌn luyÖn c¬ thÓ cã t¸c dông ®iÒu
chØnh
® êng huyÕt th«ng qua c¬ chÕ lam gi¶m t×nh tr¹ng kh¸ng insulin.
T¸c dông
tèt cña rÌn luyÖn c¬ thÓ ®èi víi ®¸i th¸o ® êng type 2 la c¶i thiÖn
kiÓm so¸t
® êng huyÕt do:
+ Lam gi¶m sù thõa c©n.
+ Lam gi¶m sù kh¸ng insulin va t¸c dông tèt nh ®èi víi ®¸i th¸o
® êng
typ 1.
BÖnh nh©n ®¸i th¸o ® êng typ 2 nÕu chØ ®iÒu trÞ ®¬n thuÇn b»ng
chÕ ®é
dinh d ìng th× kh«ng ph¶i lo l¾ng vÒ viÖc h¹ ® êng huyÕt x¶y ra
khi tËp
- luyÖn, nh ng nÕu ®iÒu trÞ b»ng c¸c sulfamid gi¶m ® êng huyÕt th×
còng cÇn
chó ý t×nh tr¹ng h¹ ® êng huyÕt vÉn cã thÓ x¶y ra, nÕu kh«ng chó
ý tu©n thñ
c¸c quy ®Þnh dïng thuèc hay ¨n uèng.
YHCT trong bÖnh nay khuyªn ng êi bÖnh tËp d ìng sinh nhÑ
nhang, th
gi·n, ®i bé vËn ®éng nhÑ nhang mçi ngay. TuyÖt ®èi gi÷ c¬ thÓ
kh«ng bÞ
chÊn th ¬ng x©y x¸t ngoai da.
5.2.4. Th¸i ®é tinh thÇn trong cuéc sèng
Tù t¹o cho m×nh cuéc sèng tho¶i m¸i c¶ vÒ thÓ x¸c lÉn tinh thÇn,
tr¸nh
kh«ng ®Ó tøc giËn th¸i qu¸, c¨ng th¼ng qu¸ lam can khÝ uÊt kÕt, uÊt
trÖ sinh
nhiÖt hãa t¸o th ¬ng ©m sÏ sinh ra kh¸t nhiÒu, hay ®ãi; hoÆc vui
mõng th¸i
355
- Copyright@Ministry Of Health
qu¸, thÇn t¸n sinh nhiÖt thiªu ®èt ch©n ©m, lo nghÜ nhiÒu h¹i tú, lo
sî nhiÒu
h¹i thËn...
5.2.5. §iÒu trÞ dïng thuèc
Gåm ®iÒu trÞ b»ng insulin, hoÆc thuèc uèng h¹ ® êng huyÕt
sulfonylure.
Lùa chän thuèc ph¶i c©n nh¾c cÈn thËn tíi t¸c dông phô cã thÓ tæn
h¹i
tíi viÖc ®iÒu trÞ bÖnh va lam nÆng lªn c¸c biÕn chøng cña tiÓu
® êng. Nh ng
viÖc ®iÒu trÞ la b¾t buéc khi cã chØ ®Þnh ch¾c ch¾n. Ph¶i theo dâi
® êng huyÕt
nhiÒu lÇn khi thay ®æi liÒu l îng hoÆc ngõng (gi¸n c¸ch) bÊt cø
lo¹i thuèc nao.
Dïng thuèc lam gi¶m ® êng huyÕt
§èi víi §T§ typ 1, cÇn ®Õn chuyªn gia vÒ néi tiÕt ®Ó ® îc ®iÒu
chØnh
- ® êng huyÕt b»ng insulin va c¸c chÕ ®é theo dâi nghiªm nhÆt
trong ®iÒu
trÞ va phßng tr¸nh c¸c biÕn chøng.
§èi víi §T§ typ 2: dïng ph¸c ®å ®iÒu trÞ sau:
Kh«ng dïng thuèc (dinh d ìng, rÌn luyÖn c¬ thÓ)
§ êng huyÕt kh«ng kiÓm so¸t
§¬n trÞ liÖu (®iÒu trÞ c¸c biÕn chøng kÌm theo nÕu cã):
• Sulfonylurea
• Biguanid
• øc chÕ glucosidase
• Insulin
§ êng huyÕt kh«ng kiÓm so¸t
TrÞ liÖu phèi hîp:
• Sulfonylurea + biguanid
• Sulfonylurea + insulin
• Sunfonylurea + øc chÕ glucosidase
- KÝch thÝch cell tiÕt insulin
Thuèc sunfonylurea
øc chÕ ®Ò kh¸ng insulin
T¨ng nhËy c¶m cña m« ngo¹i vi ®èi víi insulin
Thuèc biguanid
Gi¶m sù thÌm ¨n
356
Copyright@Ministry Of Health
5.3. §iÒu trÞ cô thÓ
Tuú thuéc vao l îng ® êng huyÕt, tuú thuéc vao giai ®o¹n biÓu
hiÖn va
biÕn chøng cña bÖnh ma cã quyÕt ®Þnh chän lùa c¸ch phèi hîp
thuèc.
5.3.1. Khi bÖnh nh©n cã l îng ® êng huyÕt 6,5mmol/l
(120mg/dl) va
7mmol/l (126mg%/dl)
ChÕ ®é ¨n: tiÕt chÕ c¸c lo¹i thøc ¨n cung cÊp ® êng.
- TËp luyÖn theo thãi quen va së thÝch nh ®i bé, b¬i léi, ®¸nh
cÇu, tËp
d ìng sinh, th¸i cùc quyÒn, khiªu vò.
§Ò phßng c¸c biÕn chøng.
Theo dâi ® êng huyÕt th êng xuyªn: sau khi ¸p dông c¸c chÕ
®é theo dâi
® êng huyÕt mçi tuÇn 1 lÇn Ýt nhÊt 2 tuÇn liªn tiÕp (nÕu æn ®Þnh
sau ®ã
mçi th¸ng) ®Ó ®¸nh gi¸ sù æn ®Þnh cña chÕ ®é ®iÒu trÞ thÝch hîp
ch a,
nÕu l îng ® êng huyÕt vÉn ch a trë vÒ møc b×nh th êng th× cÇn
chó ý
chÕ ®é ¨n nghiªm ngÆt h¬n tr íc khi nghÜ tíi viÖc dïng thuèc
d¹ng thøc
¨n nh uèng c¸c lo¹i tra d îc th¶o thay cho n íc th êng nh :
tra khæ
qua, døa d¹i, vó s÷a ®Êt, cam th¶o nam …
5.3.2. Khi bÖnh nh©n cã ® êng huyÕt 126mg/dl hoÆc
7mmol/l va
- 180mg/dl ® îc chÈn ®o¸n la ®¸i th¸o ® êng typ 2, ch a cã
biÕn chøng
ChÕ ®é ¨n: tiÕt chÕ c¸c lo¹i thøc ¨n cung cÊp ® êng.
TËp luyÖn.
§Ò phßng c¸c biÕn chøng.
Theo dâi ® êng huyÕt th êng xuyªn.
Dïng thuèc.
a. §èi víi thÓ kh«ng cã kiªm chøng hoÆc biÕn chøng
PhÐp trÞ: d ìng ©m thanh nhiÖt.
Nh÷ng bai thuèc va c«ng thøc huyÖt sö dông:
+ Bai thuèc 1: bai thuèc nam kinh nghiÖm (gåm: khæ qua 65g, l¸
®a 35g).
Bai thuèc ® îc GS Bïi ChÝ HiÕu cÊu t¹o theo kinh nghiÖm cña d©n
gian
va nghiªn cøu ghi nhËn t¸c dông h¹ ® êng huyÕt c¶ trªn thùc
nghiÖm lÉn l©m
sang trªn bÖnh nh©n §T§ typ 2 ch a cã biÕn chøng cã ® êng
huyÕt 120mg
nguon tai.lieu . vn
