Xem mẫu
- yÕu tè nay sÏ t¨ng sù thu n¹p glucose ë m« ngo¹i vi (chñ yÕu la c¬)
va néi t¹ng
(gan ư ruét) nhưng l¹i øc chÕ sù s¶n xuÊt glucose tõ gan. NÕu cã
khiÕm khuyÕt
t¹i tÕ bao beta, c¬ va gan cã thÓ sÏ x¶y ra rèi lo¹n dung n¹p
glucose, nãi c¸ch
kh¸c rèi lo¹n dung n¹p glucose la hËu qu¶ cña sù khiÕm khuyÕt
trong sù tiÕt
insulin hoÆc ®Ò kh¸ng víi t¸c dông cña insulin t¹i m« ®Ých.
Sù ®Ò kh¸ng insulin t¹i m« la yÕu tè bÖnh sinh quan träng trong ®¸i
th¸o
®ưêng typ 2
ư Gan la vÞ trÝ ®Ò kh¸ng insulin ®Çu tiªn trong tr¹ng th¸i nhÞn ®ãi.
T¨ng
s¶n xuÊt glucose tõ gan la yÕu tè chÝnh lam t¨ng ®ưêng huyÕt lóc
®ãi.
ư Sau khi ¨n: cã t¨ng ®ưêng huyÕt va t¨ng tiÕt insulin. VÞ trÝ ®Ò
kh¸ng
- insulin trong giai ®o¹n nay chñ yÕu n»m ë c¬. Khi bÖnh nh©n ®¸i
th¸o
®ưêng typ 2 cã ®ưêng huyÕt lóc ®ãi t¨ng cao, t¨ng s¶n xuÊt
glucose tõ
gan còng gãp phÇn lam t¨ng ®ưêng huyÕt ë thêi ®iÓm sau hÊp thu.
334
Copyright@Ministry Of Health
Error!
Ngoai ra ë nh÷ng ngưêi lín tuæi, nhÊt la nh÷ng ngưêi bÞ bÐo ph×,
kh¶
n¨ng tæng hîp protein cña tÕ bao rÊt kÐm nªn kh«ng tæng hîp ®ưîc
receptor ®Ó
b¾t gi÷ insulin (receptor b¶n chÊt la protein), do ®ã tuy tuyÕn tôy
cña nh÷ng
ngưêi nay vÉn s¶n xuÊt insulin b×nh thưêng nhưng kh«ng cã t¸c
dông ®ưa
®ưêng vao trong tÕ bao.
B×nh thưêng
- §Ò kh¸ng insulin
Gi¶m tiÕt insulin
Gen ENVIRONMENT
ư Gen ®¸i th¸o ®ưêng
ư Gen ®Ò kh¸ng insulin
ư cell function genes
ư Besity genes
ư ChÕ ®é ¨n
ư Ýt vËn ®éng
ư NhiÔm ®éc
§¸I TH¸O §ưêNG TYP 2
2.3. §Æc ®iÓm l©m sang
2.3.1. §¸i th¸o ®ưêng typ 1
§¸i th¸o ®ưêng typ 1 la ®¸i th¸o ®ưêng phô thuéc insulin, chiÕm
tû lÖ 10
- ư 15% bÖnh ®¸i th¸o ®ưêng nãi chung. §¸i th¸o ®ưêng typ 1 cã 2
thÓ 1A va 1B.
ư Typ 1A: hay gÆp ë trÎ em va thanh thiÕu niªn, chiÕm 90% tû lÖ
bÖnh cña
typ 1, liªn quan ®Õn hÖ thèng kh¸ng nguyªn HLA.
ư Typ 1B: chiÕm 10% cña bÖnh typ I, thưêng kÕt hîp víi bÖnh tù
miÔn
thuéc hÖ thèng néi tiÕt, gÆp nhiÒu ë phô n÷ h¬n nam giíi, tuæi khëi
bÖnh
trÔ: 30 ư 50 tuæi.
§Æc ®iÓm l©m sang cña ®¸i th¸o ®ưêng typ 1:
+ BÖnh thưêng khëi ph¸t dưíi 40 tuæi.
+ TriÖu chøng l©m sang x¶y ra ®ét ngét, rÇm ré, sôt c©n nhiÒu.
+ Nång ®é glucagon huyÕt tư¬ng cao, øc chÕ ®ưîc b»ng insulin.
+ V× t×nh tr¹ng thiÕu insulin tuyÖt ®èi nªn dÔ bÞ nhiÔm ceton acid,
rÊt
®¸p øng víi ®iÒu trÞ insulin.
- 2.3.2. §¸i th¸o ®ưêng typ 2
ư La ®¸i th¸o ®ưêng kh«ng phô thuéc insulin.
335
Copyright@Ministry Of Health
ư Thưêng khëi ph¸t tõ tuæi 40 trë lªn.
ư TriÖu chøng l©m sang xuÊt hiÖn tõ tõ, hoÆc ®«i khi kh«ng cã
triÖu chøng.
BÖnh ®ưîc ph¸t hiÖn mét c¸ch t×nh cê do kh¸m søc kháe ®Þnh kú,
thÓ
tr¹ng thưêng mËp.
ư Nång ®é insulin huyÕt tư¬ng b×nh thưêng, hoÆc chØ cao tư¬ng
®èi, nghÜa
la cßn kh¶ n¨ng ®Ó duy tr× ®ưêng huyÕt æn ®Þnh.
ư Nång ®é glucagon huyÕt tư¬ng cao nhưng kh«ng øc chÕ ®ưîc
b»ng
insulin.
ư BÖnh nh©n thưêng bÞ h«n mª t¨ng ¸p lùc thÈm thÊu.
- ư §¸i th¸o ®ưêng typ 2 kh«ng cã liªn quan ®Õn c¬ chÕ tù miÔn va
hÖ thèng
kh¸ng nguyªn HLA.
ư YÕu tè di truyÒn chiÕm ưu thÕ ®èi víi ®¸i th¸o ®ưêng typ 2. Sù
ph©n tÝch
vÒ c©y chñng hÖ cho thÊy bÖnh ®¸i th¸o ®ưêng cã thÓ di truyÒn
theo kiÓu
lÆn, kiÓu tréi hoÆc kiÓu ®a yÕu tè trong cïng mét gia ®×nh. Như vËy
kh«ng thÓ quy ®Þnh mét kiÓu di truyÒn duy nhÊt bao gåm toan thÓ
héi
chøng tiÓu ®ưêng. ChØ riªng ®èi víi phenotyp gia t¨ng ®ưêng
huyÕt hoÆc
gi¶m dung n¹p ®èi víi chÊt ®ưêng ngưêi ta ®· m« t¶ ®Õn 30 kiÓu
rèi lo¹n
di truyÒn.
ThÝ dô: cã hai anh em sinh ®«i cïng trøng, ë tuæi > 40, tû sè tiÓu
®ưêng
- ®ång bé x¶y ra la 100% va tuæi < 40 la 50 %, chøng tá ¶nh hưëng
di truyÒn ưu
th¾ng trong bÖnh tiÓu ®ưêng ®øng tuæi.
2.4. Nguyªn nh©n, bÖnh sinh theo y häc cæ truyÒn
Dùa theo c¬ chÕ bÖnh sinh cña YHCT sinh c¸c triÖu chøng l©m
sang
tư¬ng øng víi m« t¶ cña YHH§, cã thÓ tæng hîp nguyªn nh©n
bÖnh sinh §T§
theo YHCT như sau:
ư Do ¨n qu¸ nhiÒu chÊt bÐo ngät bao gåm c¶ uèng rưîu qu¸ ®é: ¨n
uèng
qu¸ nhiÒu chÊt bÐo ngät, l¹i uèng nhiÒu rưîu c¶ thøc ¨n lÉn rưîu
®Òu
tÝch nhiÖt råi hãa háa ë trung tiªu. Háa nhiÖt sÏ thiªu ®èt t©n dÞch
lam
cho ©m hư, ©m cang hư nhiÖt cang tÝch sinh ra c¸c chøng kh¸t,
uèng
nhiÒu vÉn kh«ng hÕt kh¸t, gÇy nhiÒu.
- ư Do t×nh chÝ: tinh thÇn c¨ng th¼ng, c¶m xóc ©m tÝnh kÐo dai lam
cho thÇn
t¸n hãa háa hoÆc do ngò chÝ cùc uÊt còng hãa háa. Háa sinh ra
thiªu ®èt
phÇn ©m cña phñ t¹ng.
ư Do uèng nhiÒu c¸c thuèc ®an th¹ch (thuèc tæng hîp tõ hãa chÊt
như t©n
dưîc) lam cho thËn thñy bÞ kh« kiÖt, do ®ã sinh ra kh¸t nhiÒu va ®i
tiÓu
tiÖn nhiÒu.
ư Do bÖnh l©u ngay: bÖnh l©u ngay lam cho ©m hư, ©m hư sinh
néi nhiÖt,
nhiÖt tÝch l¹i hãa háa l¹i tiÕp tôc tæn thư¬ng ch©n ©m sinh ra chøng
nãng
336
Copyright@Ministry Of Health
n¶y, bøt røt, kh¸t nưíc, gÇy kh«… hoÆc háa nhiÖt sinh ra ®êm, ®êm
lưu
- niªn g©y nªn thÊp trÖ sinh ra chøng tª b×, dÞ c¶m ngoai da.
ư Do tiªn thiªn bÊt tóc hoÆc do phßng dôc qu¸ ®é: lam cho ©m tinh
hư tæn,
t¸c ®éng d©y chuyÒn tæn h¹i c¸c ©m t¹ng như thËn ©m, can ©m,
t©m ©m,
phÕ ©m, vÞ ©m..v..v.
Error!
H×nh 19.2. Nguyªn nh©n va c¬ chÕ bÖnh sinh theo YHCT
Uèng rưîu
+
¨n nhiÒu
bÐo ngät
BÖnh
l©u
ngay
Uèng
- thuèc
nãng
T×nh
chÝ
Phßng
dôc
qu¸
®é
Tiªn
thiªn
bÊt
tóc
TÝCH NHIÖT HãA HáA
↓
CH©N ©M HAO TæN
VÞ ©m hư
- TiÓu nhiÒu,
kh¸t, gÇy
PhÕ ©m hư
TiÓu nhiÒu,
kh¸t nhiÒu,
uèng nhiÒu
ThËn ©m hư
TiÓu nhiÒu,
gÇy, mê m¾t
§am thÊp
Tª b×, tiÓu
nhiÒu
TIªU KH¸T, Hư LAO, MA MéC…
3. CHÈN §O¸N
3.1. Theo y häc hiÖn ®¹i
3.1.1. Tiªu chÝ chÈn ®o¸n míi bÖnh ®¸i th¸o ®ưêng
- (1) Mét mÉu ®ưêng huyÕt tư¬ng bÊt kú 200mg/dl kÕt hîp víi
c¸c triÖu
chøng l©m sang cña t¨ng ®ưêng huyÕt.
(2) §ưêng huyÕt tư¬ng lóc ®ãi 126mg/dl (sau 8 giê kh«ng ¨n).
(3) §ưêng huyÕt tư¬ng 2 giê sau khi uèng 75g glucose
200mg/dl.
3.1.2. TriÖu chøng l©m sang
Thưêng biÓu hiÖn bëi nhãm triÖu chøng:
ư Kh¸t nưíc va uèng nưíc nhiÒu.
ư TiÓu nhiÒu hay cßn gäi la ®a niÖu thÈm thÊu.
ư ¨n nhiÒu.
ư Sôt c©n.
337
Copyright@Ministry Of Health
Sù xuÊt hiÖn c¸c triÖu chøng trªn la do t×nh tr¹ng thiÕu insulin dÉn
®Õn
nguon tai.lieu . vn