1. Trang Chủ
  2. Sức khỏe trẻ em
  3. PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ TỔN THƯƠNG MONTEGGIA CŨ Ở TRẺ EM

PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ TỔN THƯƠNG MONTEGGIA CŨ Ở TRẺ EM

Tài liệu tham khảo dành cho giáo viên, sinh viên chuyên ngành y khoa - Các bệnh thường gặp, cách nhận biết, biễu hiện lâm sàng và phương pháp điều trị. 1 ÑIEÀU TRÒ TOÅN THÖÔNG MONTEGGIA CUÕ ÔÛ TREÛ EM BAÈNG PHAÃU THUAÄT Nguyeãn Thaønh Nhaân (1) TOÙM TAÉT Töø thaùng 06/2001 ñeán thaùng 12/2003, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu tieàn cöùu treân 41 tröôøng hôïp toån thöông Monteggia cuõ ôû treû em baèng phaãu thuaät caét xöông söûa truïc (CXST) cao xöông truï, naén choûm quay, coù hay khoâng ta

Thể loại Tài liệu miễn phí Sức khỏe trẻ em

Số trang 9

Ngày tạo 8/29/2018 10:17:12 PM +00:00

Loại tệp PDF

Kích thước

Tên tệp

Tải PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ TỔN THƯƠNG MONTEGG... (.pdf)

Xem mẫu

  1. 1 ÑIEÀU TRÒ TOÅN THÖÔNG MONTEGGIA CUÕ ÔÛ TREÛ EM BAÈNG PHAÃU THUAÄT Nguyeãn Thaønh Nhaân (1) TOÙM TAÉT Töø thaùng 06/2001 ñeán thaùng 12/2003, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu tieàn cöùu treân 41 tröôøng hôïp toån thöông Monteggia cuõ ôû treû em baèng phaãu thuaät caét xöông söûa truïc (CXST) cao xöông truï, naén choûm quay, coù hay khoâng taùi taïo daây chaèng voøng. Ñoàng thôøi hoài cöùu 12 tröôøng hôïp ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät tröôùc ñaây. Tuoåi trung bình cuûa beänh nhaân ôû hai loâ nghieân cöùu laø 8 (3 – 15 tuoåi) vaø 8 tuoåi 3 thaùng (5 – 12 tuoåi). Thôøi gian boû soùt toån thöông trung bình laø 13 thaùng (1 thaùng ñeán 9 naêm) vaø 9 thaùng (1 thaùng ñeán 3 naêm). Thôøi gian theo doõi trung bình laø 9,5 thaùng (4 – 23 thaùng), vaø 39 thaùng (15 – 65 thaùng). Keát quaû ñieàu trò ñaùnh giaù theo tieâu chuaån cuûa Anderson laø 35,5% vaø 25%, raát toát 47,1% vaø 50% toát, khoâng toát 8,5% vaø 16,7%, thaát baïi 8,8% vaø 8,3%. Caùc bieán chöùng goàm: (2, 0) loä neïp oác, (2, 1) can leäch xöông truï, (3, 2) traät laïi choûm quay. Maát saáp caúng tay trung bình (430, 460), maát ngöûa caúng tay trung bình (20, 60). (3, 0) coù giôùi haïn gaäp khuyûu, maát gaäp trung bình khoâng quaù 20, (3, 0) coù giôùi haïn duoãi khuyûu, maát duoãi trung bình 1,320. SUMMARY Surgical treatment of old monteggia lesion in children Nguyen Thanh Nhan From June 2001 to December 2003, we performed a prospective study of fourty-one patients of old Monteggia lesion, treated by high ulnar osteotomy, radial head reduction with or without annular ligament reconstruction. And the same time, we retrospectively reviewed the results of operative treatment in twelve patients. The mean age at the time of the reconstruction was 8 years (range, three years to fifteen years) and 8 years and three months (range, five years to twelve years). The mean time from the injury to the operation was 13 months (range, one month to nine years), 9 months (range, one months to three years). The mean duration of follow-up was nine months and two weeks (range, four months to twenty- three months), thirty-nine months (range, fifteen months to sixty-five months). Using criteria for evaluation of Anderson, we had (35.3%, 25%) excellent, (47,1%, 50%) satisfactory, (8.8%, 16.7%) unsatisfactory, (8.8%, 8.3%) failure. There was three complications, including: plate and screws exposure in (two, nil); malunion in (two, one) patients; radial head redislocation in (three, two) patients. The patients lost a mean of (fourty-three, fourty-six) degrees of pronation, and a mean of (two, six) degrees of supination of the forearm. Three patients demonstrated a loss of flexion of the elbow (mean, two degrees), and three had a loss of extension (mean, 1.32 degrees). (1) Baùc só Noäi truù, Boä moân CTCH, Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM
  2. 2 ÑAËT VAÁN ÑEÀ Gaõy traät Monteggia laø loaïi toån thöông phöùc taïp goàm: gaõy xöông truï, traät choûm quay, toån thöông caùc daây chaèng vaø bao khôùp. Neáu ñöôïc phaùt hieâïn sôùm thì vieäc ñieàu trò seõ deã daøng vaø hieäu quaû. Ngöôïc laïi neáu boû soùt toån thöông, ñieàu trò seõ khoù khaên, phöùc taïp hôn raát nhieàu maø laïi keùm hieäu quaû. Maëc duø tieân löôïng cuûa toån thöông naøy ôû treû em toát hôn, ít bieán chöùng hôn so vôùi ngöôøi lôùn, nhöng chuùng ta phaûi heát söùc thaän troïng, ñaëc bieät laø khoâng ñöôïc boû soùt toån thöông traät choûm quay. Neáu khoâng phaùt hieän vaø ñieàu trò chính xaùc coù theå daãn ñeán suy giaûm chöùc naêng nhö : giôùi haïn vaän ñoäng, maát vöõng khuyûu, khoâng theå choáng tay nghieâng quay, giaûm söùc maïnh cuûa khuyûu vaø daàn taïo neân veïo ngoaøi khuyûu, maát chöùc naêng vaø ñau khi vaän ñoäng. Laâu daøi seõ gaây bieán daïng choûm quay vaø loài caàu ngoaøi laøm cho vieäc ñieàu trò caøng theâm khoù khaên. Trong nöôùc hieän chöa coù nghieân cöùu naøo quan taâm saâu saéc ñeán vaán ñeà naøy. ÔÛ nöôùc ngoaøi, maëc duø coù nhieàu baùo caùo vaø nghieân cöùu veà ñeà taøi naøy, nhöng vaán ñeà ñieàu trò ñeán nay vaãn coøn ñang baøn caõi vaø soá löôïng ca beänh thöôøng laø ít. Trong ñieàu trò gaõy traät cuõ Monteggia ôû treû em tröôùc ñaây, thöôøng laø khoâng can thieäp gì, phaãu thuaät caét boû choûm quay ñöôïc thöïc hieän khi treû lôùn. Gaàn ñaây ña soá caùc taùc giaû ñeàu khuyeân khoâng ñöôïc caét boû choûm quay vì seõ daãn ñeán bieán daïng khuyûu veïo ngoaøi, troài ñaàu xa xöông truï, leäch höôùng ñaàu xöông quay… Ngay caû ôû ngöôøi lôùn, caét boû choûm quay cuõng ñeå laïi nhieàu di chöùng xaáu veà sau. Taïi Khoa Nhi beänh vieän Chaán thöông Chænh hình TPHCM, caùc tröôøng hôïp gaõy traät cuõ Monteggia ñeàu ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät, trong ñoù töø naêm 1992 trôû laïi ñaây kyõ thuaät Bouyala: phaãu thuaät naén choûm quay, CXST cao xöông truï, taùi taïo laïi daây chaèng voøng ñaõ ñöôïc aùp duïng vôùi keát quaû töông ñoái khaû quan. Ñaùnh giaù laïi keát quaû ñieàu trò loaïi toån thöông naøy baèng phaãu thuaät, cuõng nhö tìm caùch khaéc phuïc, traùnh boû soùt loaïi toån thöông naøy laø noäi dung vaø muïch ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi naøy. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Ñoái töôïng: Taát caû caùc beänh nhi töø 15 tuoåi trôû xuoáng coù toån thöông Monteggia cuõ ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät taïi Khoa Nhi Beänh vieän Chaán thöông Chænh hình thaønh phoá Hoà Chí Minh, trong thôøi gian töø thaùng 06/2001 ñeán thaùng 12/2003. Caùc beänh nhi bò toån thöông Monteggia cuõ ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät tröôùc ñaây taïi Khoa Nhi, ñang ñöôïc taùi khaùm theo doõi hoaëc vaøo laáy duïng cuï hoaëc ñeán theo thö môøi. Phöông phaùp nghieân cöùu: Nghieân cöùu tieàn cöùu vaø hoài cöùu, moâ taû soá lieäu thu thaäp ñöôïc, phaân tích keát quaû töø ñoù ruùt ra nhöõng kinh nghieäm trong ñieàu trò toån thöông Monteggia cuõ ôû treû em. Caùc tröôøng hôïp tieàn cöùu ñöôïc laäp hoà sô beänh aùn theo maãu beänh aùn thieát keá rieâng cho beänh nhaân bò toån thöông Monteggia cuõ. Tröïc tieáp tham gia phaãu thuaät, ñaùnh giaù trong luùc moå, ghi nhaän phöông phaùp ñieàu trò, theo doõi beänh nhaân taùi khaùm theo lòch heïn, ñaùnh giaù phuïc hoài chöùc naêng sau moå, ñaùnh giaù caùc bieán chöùng cuûa phaãu thuaät.
  3. 3 Caùc tröôøng hôïp hoài cöùu ñöôïc tra cöùu laïi hoà sô cuõ, ghi nhaän laïi caùc tham soá caàn nghieân cöùu nhö trong tieàn cöùu. Ñöôïc chuïp X quang, khaùm laâm saøng ñaùnh giaù chöùc naêng ñeå ñaùnh giaù laïi keát quaû ñieàu trò. KEÁT QUAÛ Tyû leä beänh nhaân phaân boá theo giôùi tính: Tieàn cöùu Hoài cöùu Giôùi tính Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % 70,7 66,7 Beù trai 29 8 29,3 33,3 Beù gaùi 12 4 100,0 100 Toång coäng 41 12 Tyû leä beänh nhaân phaân boá theo ñòa lyù: Tieàn cöùu Hoài cöùu Nôi cö truù Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % 19,5 33,3 T.P Hoà Chí Minh 8 4 80,49 66,7 Caùc tænh 33 8 100,0 100 Toång coäng 41 12 Tyû leä beänh nhaân phaân boá theo xöû trí ban ñaàu. Tieàn cöùu Hoài cöùu Ñieàu trò Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % 14,6 33,3 Khoâng ñieàu trò gì 6 4 61 50 Boù boät 25 6 22 8,3 Boù thuoác 9 1 8,3 Ñieàu trò noäi khoa 1 2,4 1 100,0 100,0 Toång coäng 41 12 Tyû leä beänh nhaân phaân boá theo phaân loaïi cuûa Bado. Tieàn cöùu Hoài cöùu Phaân loaïi Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % 75,6 75 BADO I 31 9 2,4 0 BADO II 1 0 22 25 BADO III 9 3 0 BADO IV 0 0 0 100,0 100,0 Toång coäng 41 12
  4. 4 Kyõ thuaät moå. Kyõ thuaät moå Tieàn cöùu Hoài cöùu Bouyala 28 8 Bouyala + taùi taïo daây chaèng voøng 3 2 Bouyala + Xuyeân kim giöõ choûm 3 0 Kyõ thuaät khaùc 1 2 Toång coäng 35 12 Ñaùnh giaù keát quaû ñieàu trò theo ANDERSON. Tieàn cöùu Hoài cöùu Keát quaû ñieàu trò Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % 35,3 25 Raát toát 12 3 47,1 50 Toát 16 6 8,8 16,7 Khoâng toát 3 2 8,8 8,3 Thaát baïi 3 1 100,0 100,0 Toång soá 34 12 Caùc bieán chöùng cuûa ñieàu trò. Tieàn cöùu (N=35) Hoài cöùu (N=12) Bieán chöùng Soá ca Tyû leä % Soá ca Tyû leä % 5,7 0 Loä neïp oác 2 0 5,7 8,3 Can leäch xöông truï 2 1 8,6 16,7 Traät laïi choûm quay 3 2 20 25 Toång coäng 7 3 BAØN LUAÄN + Beù trai chieám ña soá ôû loaïi toån thöông naøy trong caû 2 loâ nghieân cöùu tieàn cöùu vaø hoài cöùu, vôùi tyû leä (70,7%, 66,7%). Tyû leä nam – nöõ: 2 – 2,4: 1. Keát quaû treân coù theå giaûi thích do caùc beù trai hieáu ñoäng deã xaûy ra tai naïn hôn caùc beù gaùi. + Caùc em cö truù ôû haàu heát caùc tænh, thaønh phía nam, töø Ninh thuaän trôû vaøo cho ñeán Baïc Lieâu, Caø Mau. Moät soá tröôøng hôïp ôû khaù xa nhö Quaûng Ngaõi, Phuù Yeân, Khaùnh Hoøa, Gia Lai. Tuy nhieân, tyû leä chieám cao nhaát vaãn laø thaønh phoá Hoà Chí Minh, nôi coù maïng löôùi y teá phaùt trieån khaù toát, vôùi 8/41 ca (19,5%) ôû tieàn cöùu, vaø 4/12 ca (33,3%) ôû hoài cöùu. Ñieàu naøy cho
  5. 5 thaáy söï phaân boá roäng raõi cuûa toån thöông Monteggia bò boû soùt, coù theå gaëp ôû baát kyø tænh, thaønh naøo ôû Mieàn Nam vaø keå caû caùc tænh Mieàn Trung, Taây Nguyeân. + Töø keát quaû nghieân cöùu cho thaáy, xöû trí ban ñaàu baèng boù boät coù tyû leä cao nhaát (61%, 50%), cuøng vôùi ñieàu trò noäi khoa (2,4%, 8,3%). Nhö vaäy nguyeân nhaân boû soùt toån thöông töø ngaønh y teá laø khaù cao (63,4%, 58,3%). Ñaây laø moät keát quaû thaät baát ngôø! Nguyeân nhaân töø phía ngaønh y teá coøn cao hôn caû nguyeân nhaân do yù thöùc cuûa ngöôøi daân (36,6%, 41,7%). Con soá naøy caûnh baùo veà vaán ñeà chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu, nguy cô boû soùt loaïi toån thöông naøy laø khaù cao. Tình hình chuùng ta laø nhö vaây, coøn ôû nöôùc ngoaøi thì sao? Qua nghieân cöùu tö lieäu, y vaên thaáy raèng chæ coù baùo caùo cuûa Gleeson vaø Beattie (1994) laø khaù ñaày ñuû veà vaán ñeà naøy. Nghieân cöùu hoài cöùu treân 220 ca gaõy xöông caúng tay ôû treû em cho thaáy 50% tröôøng hôïp gaõy Monteggia bò boû soùt chaån ñoaùn laø do caùc baùc siõ thöôøng truù (senior house officers) cuûa Khoa Tai naïn vaø Caáp cöùu vaø 25% bò boû soùt chaån ñoaùn do baùc siõ X quang (senior radiologist). Ñeå giaûm thieåu boû soùt toån thöông naøy, hoï khuyeân neân höôùng daãn caùch khaùm laâm saøng ñuùng vaø ñaùnh giaù X quang khuyûu ôû treû em cho caùc baùc siõ treû (junior doctors) cuûa Khoa Tai naïn vaø Caáp cöùu. + Qua nghieân cöùu cho thaáy loaïi toån thöông Bado I coù tyû leä cao nhaát ôû caû tieàn cöùu vaø hoài cöùu (75,6%, 75%), Bado III chieám tyû leä cao thöù 2 (22%, 25%), chæ coù 1 ca Bado II duy nhaát (2,4%). Khoâng gaëp tröôøng hôïp naøo toån thöông loaïi Bado IV. Tyû leä naøy cuõng töông töï nhö trong y vaên, vôùi tyû leä Bado I laø 70%, Bado III 23% vaø Bado II vôùi chæ 3%. Coøn ôû ngöôøi lôùn, trong 40 ca tieàn cöùu cuûa Nguyeãn Vaên Thaùi, Bado I coù tyû leä laø 70%, Bado II 20%, Bado III 10%, khoâng coù tröôøng hôïp naøo Bado IV. So saùnh thaáy tyû leä Bado II ôû ngöôøi lôùn cao hôn raát nhieàu (20%) so vôùi ôû treû em (2,4%). Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc y vaên ghi nhaän. Trong 41 ca tieàn cöùu coù 3 ca ñaëc bieät, chöa thaáy coù baùo caùo naøo ñeà caäp ñeán, ca 1 ñöôïc xem nhö toån thöông loaïi III vôùi choûm quay traät ra ngoaøi, nhöng gaõy bong suïn tieáp hôïp moûm khuyûu khoâng thaáy coù trong phaân loaïi cuûa Letts (loaïi E). Ca 2 laø ca toån thöông phoái hôïp giöõa gaõy Monteggia loaïi I vaø gaõy moûm treân roøng roïc. Ca 3 khoâng phaûi laø toån thöông phoái hôïp treân cuøng moät tay, nhöng coù toån thöông naëng, gaõy 1/3 giöõa thaân xöông ñuøi cuøng beân, vaø ñöôïc boù boät caû 2 nôi nhöng boû soùt traät choûm quay, tuy khoâng thaät ñaëc bieät nhöng laø 1 ca ñaùng ñeå xem xeùt. + Trong 35 ca tieàn cöùu theo doõi ñöôïc, coù ñeán 34 ca ñöôïc phaãu thuaät theo kyõ thuaät Bouyala, trong ñoù coù 3 ca taùi taïo daây chaèng voøng, 3 ca xuyeân kim qua loài caàu choûm quay, 1 ca CXST xöông truï ngang möùc can xöông ôû 1/3 treân. + Hoài cöùu 12 ca, coù 10 ca phaãu thuaät theo kyõ thuaät Bouyala, trong ñoù 02 ca taùi taïo daây chaèng voøng. 02 ca coøn laïi, 01 ca keát hôïp xöông truï baèng kim Kirschner vaø xuyeân kim giöõ choûm, 01 ca naén choûm quay vaø taùi taïo daây chaèng voøng. Kyõ thuaät Bouyala coù theå aùp duïng ñöôïc vôùi keát quaû khaû quan. Taùi taïo daây chaèng voøng khoâng thöïc hieän thöôøng qui, chæ thöïc hieän khi choûm naén vaøo khoâng vöõng vaø chæ söû duïng baèng chæ vicryl. Xuyeân kim qua loài caàu-choûm quay coù theå aùp duïng ñöôïc, vaø chæ söû duïng khi choûm quay, loài caàu coù bieán daïng gaây maát vöõng. + Vì coù 1 ca lieät thaàn kinh quay khoâng phuïc hoài neân khoâng theå ñaùnh giaù ñöôïc theo Anderson neân coù taát caû 34 ca tieàn cöùu vaø 12 ca hoài cöùu ñöôïc ñaùnh giaù theo thang naøy. Vôùi thôøi gian theo doõi trung bình laø 9,5 thaùng (4 thaùng ñeán 1 naêm 11 thaùng) cho tieàn cöùu vaø 3 naêm 3 thaùng (1 naêm 3 thaùng ñeán 5 naêm 5 thaùng) cho hoài cöùu.
  6. 6 Nhaän thaáy soá ca raát toát vaø toát chieám tyû leä khaù cao, ñeán 82,4% ôû tieàn cöùu vaø 75% hoài cöùu. Ñoái vôùi moät loaïi toån thöông cuõ maø ñieàu trò ñaït ñöôïc keát quaû nhö treân laø raát ñaùng khích leä. Vôùi thôøi gian theo doõi ñuû laâu ôû hoài cöùu, cho thaáy ñöôïc ñoä tin caäy vaø coù theå khaúng ñònh raèng toån thöông Monteggia cuõ ôû treû con caàn phaûi ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät ngay khi phaùt hieän. Soá ca coù tyû leä khoâng toát laø thaáp, chæ coù 3/34 (8,8%) ôû tieàn cöùu vaø 2/12 (16,7%) ôû hoài cöùu. Hoài cöùu coù tyû leä cao coù leõ laø do soá ca ít quaù. 3 ca coù chöùc naêng khoâng toát ôû tieàn cöùu laø caùc tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc baøn luaän nhieàu trong caùc phaàn treân. Ñoù laø caùc ca gaõy Bado I keøm gaõy moûm treân roøng roïc, ca ñeán muoän 8 naêm coù choûm quay vaø loài caàu bieán daïng nhieàu, vaø ca Bado II muoän 3 naêm, choûm quay loài caàu bieán daïng nhieàu vaø hai laàn phaãu thuaät. Töø keát quaû treân thaáy raèng caùc ca khoâng toát laø nhöõng ca ñeán muoän laâu naêm (3, 8 naêm) hoaëc keøm theo toån thöông khaùc (gaõy moûm treân roøng roïc). Trong ñoù ca Bado II khoâng toát thaät söï (gaäp duoãi: 1200- 100-00, saáp ngöûa: 450-00-300), 2 ca coøn laïi chöùc naêng chaáp nhaän ñöôïc vì chæ giôùi haïn chuû yeáu saáp caúng tay. Tyû leä thaát baïi laø töông ñöông nhau ôû tieàn cöùu 3/34 (8,8%) vaø hoài cöùu 1/12 (8,3%). Coù tyû leä khoâng cao, tuy nhieân cuõng khoâng phaûi laø ít. Ñieàu naøy noùi leân khoù khaên trong ñieàu trò toån thöông Monteggia cuõ, coù tröôøng hôïp ñöôïc phaãu thuaät laïi ñeán laàn 3 (vì can leäch xöông truï, baùn traät choûm quay ra ngoaøi) vaãn khoâng thaønh coâng, cho thaáy caùc toån thöông trong Monteggia laø phöùc taïp vaø chuùng ta vaãn chöa hieåu heát veà toån thöông naøy. Coù tröôøng hôïp Bado III sau moå cho keát quaû toát nhöng sau ñoù theo doõi thaáy choûm quay traät ra sau, vaãn chöa hieåu ñöôïc nguyeân nhaân thaát baïi. + Caùc bieán chöùng goàm: loä neïp oác, chæ coù 2/35 (5,7%) coù bieán chöùng naày, coù tyû leä thaáp nhöng laø bieán chöùng nguy hieåm vì coù theå daån ñeán nhieãm truøng, vieâm xöông. Ñeå traùnh bieán chöùng naày caàn löu yù khuyeân beänh nhaân neân chuù yù traùnh tì ñeø vuøng khuyûu hoaëc phaûi ñoän loùt neáu caàn thieát. Veà phía phaãu thuaät vieân phaûi baûo ñaûm keát hôïp xöông vöõng chaéc, vaø coù theå laáy neïp sôùm vaøo khoaûng thaùng thöù 4, thöù 5 neáu laønh xöông; can leäch xöông truï, coù 2/35 (5,7%). Ñeå traùnh bieán chöùng naày caàn löu yù khi CXST neân thöïc hieän cao ôû vuøng haønh xöông, khoaûng 1 cm döôùi moûm veït, traùnh ñuïc thaáp ôû vuøng thaân xöông, taùc duïng naén choûm quay yeáu vaø laønh xöông chaäm deã gaây can leäch. Trong tröôøng hôïp can leäch xöông truï ôû ñoaïn 1/3 giöõa, neáu nhieàu phaûi CXST ôû ñoaïn can xöông, tröôøng hôïp can leäch ít môùi coù theå aùp duïng kyõ thuaät Bouyala. Hai bieán chöùng treân laø hai bieán chöùng coù theå traùnh ñöôïc neáu chuùng ta löu yù vaø thöïc hieän ñuùng kyõ thuaät; traät laïi choûm quay, coù 3/35 (8,6%). Nguyeân nhaân traät laïi do ñeán muoän, choûm quay vaø loài caàu bieán daïng, vaø do khoâng ñaùnh giaù heát toån thöông tröôùc moå. KEÁT LUAÄN Qua nghieân cöùu 41 tröôøng hôïp tieàn cöùu vaø 12 tröôøng hôïp hoài cöùu ôû caùc beänh nhi bò toån thöông Monteggia cuõ ñöôïc ñieàu trò baèng phaãu thuaät, coù moät soá keát luaän nhö sau: • Ñaëc ñieåm toån thöông Monteggia ôû treû em gaëp ôû Beänh vieän Chaán thöông Chænh hình thaønh phoá Hoà Chí Minh, coù tyû leä theo phaân loaïi Bado laø Bado I (75,6%), Bado II (2,4%), Bado III (22%). Tyû leä naøy phuø hôïp vôùi y vaên. Coù 3 tröôøng hôïp ñaëc bieät, qua tham khaûo y vaên vaø caùc taøi lieäu chöa thaáy coù baùo caùo. Ñoù laø caùc tröôøng hôïp: Toån thöông Bado I keøm gaõy moûm treân roøng roïc cuøng beân.
  7. 7 Gaõy bong suïn tieáp hôïp moûm khuyûu, choûm quay traät ra ngoaøi, chöa coù trong phaân loaïi cuûa Letts (loaïi E). Toån thöông Bado I vaø gaõy thaân xöông ñuøi cuøng beân do tai naïn löu thoâng. • Soá tröôøng hôïp boû soùt toån thöông khaù nhieàu, coù 41 ca trong hai naêm röôõi (06/2001 – 12/2003). Soá lieäu coù theå ñöôïc xem laø nhieàu nhaát trong caùc coâng trình nghieân cöùu veà toån thöông Monteggia bò boû soùt ôû caû trong vaø ngoaøi nöôùc. Thôøi gian boû soùt toån thöông, coù nhieàu tröôøng hôïp raát laâu, ñeán 8, 9 naêm sau chaán thöông, coù theå xem laø laâu nhaát trong caùc taøi lieäu vaø y vaên tham khaûo ñöôïc. Nguyeân nhaân boû soùt toån thöông töø phía ngaønh y teá coù tyû leä khaù cao (63,4%; 58,3%). Coøn nhieàu tröôøng hôïp ñieàu trò thuoác daân gian khoâng ñuùng qui caùch. Ñieàu naøy cho thaáy yù thöùc cuûa ngöôøi daân veà caùc vaán ñeà söùc khoeû coøn raát haïn cheá, vaø coâng taùc chaêm soùc söùc khoeû ban ñaàu coøn nhieàu baát caäp. • Ñieàu trò toån thöông Monteggia cuõ baèng phaãu thuaät ñaõ ñem laïi keát quaû töông ñoái khaû quan, keát quaû raát toát vaø toát khaù cao (82,4%, 75%), chöùc naêng gaáp-duoãi khuyûu vaø ngöûa caúng tay haàu nhö khoâng bò giôùi haïn, chæ giôùi haïn saáp caúng tay (maát saáp caúng tay trung bình laø 430, 460). Ña soá tröôøng hôïp ñöôïc phaãu thuaät theo kyõ thuaät cuûa taùc giaû Bouyala (34/35 ca tieàn cöùu theo doõi ñöôïc, 10/12 ca hoài cöùu). Ñieàu naøy cho thaáy kyõ thuaät Bouyala laø moät kyõ thuaät coù theå löïa choïn ñeå ñieàu trò cho toån thöông Monteggia cuõ. Tuy nhieân, tuøy töøng tröôøng hôïp cuï theå maø coù caùch ñieàu trò töông öùng thích hôïp nhö ñaõ baøn luaän ôû phaàn kyõ thuaät moå. Ñieàu trò toån thöông Monteggia cuõ baèng phaãu thuaät cuõng gaëp raát nhieàu khoù khaên, coù 3 ca tieàn cöùu vaø 2 ca hoài cöùu phaûi moå laïi laàn 2, caù bieät coù tröôøng hôïp phaûi moå laïi laàn 3. Coù 3 ca tieàn cöùu vaø 1 ca hoài cöùu ñieàu trò thaát baïi. Ñieàu naøy cho thaáy raèng, neáu boû soùt toån thöông naøy seõ gaây ra raát nhieàu phieàn toaùi. Beân caïnh ñoù ñieàu trò phaãu thuaät ñoøi hoûi toán keùm nhieàu, nhaát laø ôû nhöõng beänh nhaân ngheøo ôû vuøng saâu vuøng xa. Khuyûu laø vuøng vaän ñoäng nhieàu, neân ña soá tröôøng hôïp laø seïo xaáu ñieàu naøy cuõng aûnh höôûng ñeán thaåm myõ vaø taâm lyù caùc em veà laâu daøi, nhaát laø caùc em nöõ. Chuùng toâi thaáy raèng ñieàu quan troïng laø laøm sao phaùt hieän ñöôïc sôùm loaïi toån thöông naøy thì vieäc ñieàu trò, chuû yeáu laø ñieàu trò baûo toàn chöù khoâng phaûi phaãu thuaät, seõ deã daøng vaø hieäu quaû hôn raát nhieàu, traùnh ñöôïc nhöõng cuoäc moå cuõng nhö caùc bieán chöùng khoâng caàn thieát. Vaäy caàn chuù troïng ñeán coâng taùc ñaøo taïo cho sinh vieân Y khoa, vaø caùc baùc syõ veà loaïi toån thöông naøy, nhaát laø nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc caáp cöùu vaø chaán thöông. Luoân nhôù ñeán baøi hoïc vôõ loøng maø quyù Thaày ñaõ chæ daïy, ñoù laø “daáu chöõ i”, vaø “daáu cong xöông truï” thì seõ haïn cheá ñöôïc caùc tröôøng hôïp boû soùt toån thöông naøy.
  8. 8 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Boehler L. (Dòch giaû: Nguyeãn Quang Long) (1985), Ñieàu trò phaãu thuaät gaõy traät môùi kieåu Monteggia vaø ñieàu trò phaãu thuaät gaõy cuõ xöông truï coù traät choûm quay (gaõy kieåu Monteggia), Kyõ thuaät ñieàu trò gaõy xöông, NXB Y Hoïc, tr. 246 – 248. 2. Bouyala JM, Bollini G, Jacquemier M, Chrestian P, Tallet JM, Tisserand P, Mouttet A. (1988): The treatment of old dislocation of the radial head in childhood by osteotomy of the upper end of the ulna, The French Journal of Orthopeadic Surgery , 2, No 2, pp 203 – 212. 3. Buøi Vaên Ñöùc (1983): Gaõy traät Monteggia, gaõy xöông chi treân, Taøi lieäu chaán thöông chænh hình, soá 8, tr. 76 – 77. 4. Inoue G, Shionoya K. (1998): Corrective ulnar osteotomy for malunited anterior Monteggia lesions in children: 12 patients followed for 1-12 years, Acta Orthopaedica Scandinavica, 69-1, pp 73 – 76. 5. Jacquemier M, Dick R, Jouve JL, Rambaud M, Ramaherison P, Bollini G, Bouyala JM. (1990): La lesion Monteggia, Les fractures des membres chez l’enfant, Sauramps Medical, pp 215 – 231. 6. Löông Ñình Laâm (1997): Gaõy traät Monteggia, Baøi giaûng beänh hoïc chaán thöông chænh hình vaø phuïc hoài chöùc naêng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM, tr. 90 – 91. 7. Ngoâ Baûo Khang (1989): Gaõy Monteggia, Baøi giaûng beänh hoïc ngoaïi khoa boä moân ngoaïi, tröôøng Ñaïi hoïc Y Döôïc TP.HCM, taäp V, tr. 135 – 138. 8. Nguyeãn Thaønh Nhaân (2004): Ñieàu trò toån thöông Monteggia cuõ ôû treû em baèng phaãu thuaät, Luaän vaên baùc só noäi truù, Ñaïi hoïc Y döôïc TP. HCM. 9. Nguyeãn Vaên Quang (1987): Phaãu thuaät keát hôïp xöông beân trong, Nguyeân taéc chaán thöông chænh hình, NXB Hoäi Y Döôïc Hoïc TP. HCM, tr. 277 – 286. 10. Nguyeãn Vaên Thaùi (2000): Ñieàu trò gaõy Monteggia cuõ baèng phöông phaùp keát hôïp xöông neïp oác vaø taùi taïo daây chaèng voøng, Luaän vaên chuyeân khoa II, Ñaïi hoïc Y Döôïc TP. HCM. 11. Stanley E, Garza De La. (1996): Monteggia Fracture-Dislocation in Children, In: Beaty J, Kasser J, eds. Rockwood and Wilkins, Fractures in Children, 4 th. ed. Philadelphia, Pa: Lippincott Williams and Wilkins, pp 548 – 586. 12. Stanley E, Garza De La. (2001): Monteggia Fracture-Dislocation in Children, In: Beaty J, Kasser J, eds. Rockwood and Wilkins, Fractures in Children, 5 th. ed. Philadelphia, Pa: Lippincott Williams and Wilkins, pp 529 – 562.
  9. 9 13. Willis RB. (2003): Xöû trí gaõy traät Monteggia, Khoaù hoïc chaán thöông cô xöông khôùp treû em, Beänh vieän Chaán thöông Chænh hình TP. HCM, ngaøy 13-14/01, tr. 81 – 85. 14. Wilkins KE. (2002): Monteggia lesions, Educational modules for fractures in children, University of Texas Health Science Center of San Antonio, November.
nguon tai.lieu . vn
Y học thường thức Y khoa - Dược Sức khỏe trẻ em Sức khỏe người cao tuổi Thời trang - Làm đẹp Sức khỏe phụ nữ Sinh học Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Xã hội học