Xem mẫu
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC PHÂN MÔN VẼ TRANG TRÍ Ở BẬC THCS A. MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề 1. Thực trạng của vấn đề đòi hỏi phải có giải pháp mới để giải quyết Người ta nói “Dạy học là một nghệ thuật, nhưng dạy những môn nghệ thuật thì càng phải nghệ thuật hơn.”. Mĩ thuật là một môn ngh ệ thuật cho nên việc dạy học cũng đòi hỏi phải có nghệ thuật cao. Môn mĩ thuật ở bậc Trung h ọc C ở s ở gồm bốn phân môn: Vẽ theo mẫu, vẽ trang trí, vẽ tranh, th ường th ức mĩ thu ật. Đ ối với mỗi phân môn khác nhau giáo viên cần phải có phương pháp và cách truyền thụ riêng thì mới có hiệu quả. Vẽ trang trí là một trong bốn phân môn ở b ậc Trung h ọc Cơ sở và có vị trí rất quan trọng trong môn mĩ thuật vì nó ảnh hưởng và liên quan đến tất cả các phân môn khác. Học sinh vẽ trang trí tốt sẽ giúp các em có được một kiến thức vững chắc học tốt các phân môn còn lại. Với mục tiêu chung và chương trình cụ thể, dạy học mĩ thuật ở Trung học Cơ sở không chỉ là vẽ mà lấy hoạt động mĩ thuật để nâng cao hiểu bi ết cho h ọc sinh giúp các em có thêm kiến thức, kỹ năng trong quá trình hoàn thiện nhân cách Đức-Trí- Thể - Mĩ. Từ những lý do trên mà tôi chọn đề tài: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS”. 2. Ý nghĩa và tác dụng của giải pháp mới - Giúp học sinh có cách nhìn cách cảm nhận về bố cục đường nét, hình mảng, màu sắc, đậm nhạt. Trên cơ sở đó học sinh có thể tạo ra các họa ti ết, các hình trang trí, bài trang trí đẹp, đồng thời cảm thụ được vẻ đẹp của sản phẩm mĩ thuật - Phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo, làm giàu cảm xúc thẩm mĩ cho h ọc sinh trên cơ sở cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng cơ bản về trang trí. Trang 1
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” - Giúp cho học sinh biết vận dụng kiến thức vào th ực ti ển cu ộc s ống và các môn khác ở trường phổ thông. 3. Cơ sở và thời gian tiến hành nghiên cứu đề tài - Dựa vào chuẩn kiến thức, kĩ năng môn Mĩ thuật Trung học Cơ sở. - Tham khảo các tài liệu về môn Mĩ thuật Trung học Cơ sở. - Tình hình thực tế học tập của học sinh đang giảng d ạy năm h ọc 2012– 2013. II. Phương pháp tiến hành 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn Mĩ thuật là một bộ môn thuộc lĩnh vực ngh ệ thuật. Tuy môn h ọc cung c ấp kiến thức theo những quy định chung nhưng khi vận dụng giáo viên không nên đòi hỏi hoặc bắt buộc tất cả học sinh phải làm bài như nhau, tuân th ủ một cách máy móc, rập khuôn theo cái chung. Có thể cùng một mẫu, một đề tài, một nội dung yêu cầu nhưng sản phẩm sẽ khác nhau về hình, nét, màu s ắc, b ố c ục và cách khai thác đề tài, nội dung. Cách nhìn, cách hiểu, cách cảm nhận của m ỗi h ọc sinh khác nhau sẽ tạo ra những sản phẩm khác nhau. Kết quả học tập của học sinh ph ụ thu ộc vào kiến thức, vào “nghệ thuật truyền đạt” của giáo viên, nhưng quan trọng hơn cả là khả năng cảm nhận của học sinh. Bởi lẽ học sinh có h ứng thú thì m ới ch ịu khó suy nghĩ, tìm tòi và thể hiện bằng cảm xúc của mình. D ạy h ọc mĩ thu ật không đ ơn giản là dạy học kĩ thuật vẽ mà còn phải kết hợp dạy học cảm thụ th ế gi ới xung quanh. Bắt buộc gò ép học sinh trong học mĩ thuật s ẽ d ẫn đ ến khuôn m ẫu, đ ơn điệu. -Nhiều giáo viên còn lúng túng, thiếu những ph ương pháp m ẫu c ụ th ể đ ể tham khảo, học tập vận dụng phương pháp dạy học tích cực. - Việc kiểm tra thi cử vẫn theo lối cũ, chưa khuyến khích cách học tự học, tự tìm tòi, sáng tạo. - Phương tiện, thiết bị dạy học môn mĩ thuật còn chưa đáp ứng đủ ch ương trình. - Không ít giáo viên dạy mĩ thuật theo kiểu chuyên nghiệp: dạy kĩ thuật vẽ là chủ yếu, chưa chú ý đến mục tiêu là giáo dục th ẩm mĩ cho h ọc sinh nên ch ưa th ực sự phát huy khả năng độc lập suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo của học sinh. Trang 2
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” 2. Các biện pháp tiến hành, thời gian tạo ra giải pháp: Đối với đề tài này bản thân tôi sử dụng một số phương pháp như: Ph ương pháp nghiên cứu tài liệu, tìm hiểu đối tượng học sinh, phương pháp thực hành,... - Đề tài này được áp dụng trong các giờ dạy phân môn vẽ trang trí ở l ớp 6, 7, 8, 9 trường Trung học Cơ sở Ân Hữu từ tháng 10/2005. B. NỘI DUNG I. Mục tiêu dạy học phân môn Vẽ trang trí - Vẽ trang trí giúp học sinh có cách nhìn cách cảm về bố c ục đường nét, hình mảng, màu sắc, đậm nhạt. Trên cơ sở đó học sinh có thể tạo ra các họa ti ết, các hình trang trí, bài trang trí đẹp, đồng thời cảm thụ được vẻ đẹp của sản phẩm mĩ thuật. - Vẽ trang trí nhằm phát huy trí tưởng tượng, sáng tạo, làm giàu c ảm xúc thẩm mĩ cho học sinh trên cơ sở cung cấp kiến thức và rèn luyện kĩ năng cơ bản về trang trí. Từ những kiến thức kĩ năng cơ bản đó h ọc sinh có kh ả năng c ảm th ụ được vẻ đẹp của thiên nhiên và cuộc sống xung quanh qua nh ững hình t ượng được khái quát hoá, điển hình hoá bằng ngôn ngữ đặc trưng của hội hoạ là hình m ảng, đường nét, màu sắc đậm nhạt theo nguyên tắc của nghệ thuật trang trí. - Vẽ trang trí còn giúp cho học sinh biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống và các môn khác ở trường phổ thông. II. Mô tả nội dung giải pháp mới 1. Thuyết minh tính mới a) Yêu cầu đối với học sinh khi học phân môn vẽ trang trí: - Phải có phương tiện để học và thể hiện làm bài tranh trí nh ư: Bút chf, t ẩy, thước kẻ, compa, màu vẽ, giấy vẽ,… - Nắm được nội dung vẽ tranmg trí khác với v ẽ theo m ẫu. M ỗi bài h ọc v ẽ trang trí đều có sự khác nhau về mức độ yêu cầu. - Thông qua bài giảng về các mảng hình chính, ph ụ, tìm ch ọn và s ắp x ếp hoạ tiết, tìm đậm nhạt và tìm màu, học sinh biết cách tìm m ột bài trang trí theo đúng phương pháp( tìm Trang 3
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” và sắp xếp). Học vẽ trang trí học sinh cần có một tư duy sáng tạo và say mê, tìm tòi để bài vẽ có hiệu quả cao. b) Yêu cầu đối với người dạy: - Phải nắm chắc chương trình dạy vẽ trang trí của m ỗi l ớp thông qua các bài cụ thể. - Mỗi bài dạy vẽ trang trí ph ải đảm bào đúng ki ến th ức c ơ b ản, có tr ọng tâm, mang đặc trưng môn học. - Biết mở rộng kiến thức trong mỗi bài d ạy b ằng s ự h ướng d ẫn h ọc sinh tìm tòi, sáng tạo( tìm hoạ tiết, tìm bố cục, tìm màu cho hài hoà). - Hướng dẫn cách làm bài trang trí và góp ý kiến từng bài cho học sinh. * Một số hoạ tiết vốn cổ dân tộc: * Phương pháp dạy học phân môn Vẽ trang trí Nghệ thuật trang trí là một phần không thể thiếu trong vi ệc giáo dục th ẩm mĩ cho học sinh nói chung và chương trình mĩ thuật bậc THCS nói riêng. Đ ối với người dạy và người học cần phải nắm vững kiến thức cơ bản về trang trí mới phát huy và nâng cao được năng lực sáng tạo, óc thẩm mĩ vốn có trong mỗi người và uốn nắn được thị hiếu cho đúng hướng Trang 4
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” Để nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí, ngoài nh ững ki ến th ức cần thiết về mặt lý thuyết và một số kỹ năng thực hành, người giáo viên giảng dạy cần phải biết vận dụng khoa học, linh hoạt những phương pháp dạy học phù h ợp với phân môn trang trí. a) Phương pháp dạy lí thuyết trang trí: - Trong chương trình dạy phân môn trang trí các l ớp 6, 7, 8, 9 không có bài lí thuyết dành riêng cho một tiết, thường lí thuyết được giảng trước khi h ọc sinh làm bài. Thời gian này chỉ chiếm khoảng 15 đến 17 phút. Do đó nh ững ki ến th ức c ơ bản giáo viên phải chắt lọc có trọng tâm để truyền thụ cho học sinh. Học sinh có thể căn cứ vào đó để làm bài cho có hiệu quả. Tuy nhiên, giáo viên có th ể t ổ ch ức mở rộng kiến thức cho học sinh vào các buổi ngoại khoá, chuyên đề,… - Căn cứ vào yêu cầu của bài để giảng cho h ọc sinh, có bài c ần r ất nhi ều thời gian như: Phương pháp sắp xếp bố cục, phương pháp và cách dùng màu trong trang trí, phương pháp sáng tác tranh cổ động. Dù thời gian dài hay ngắn thì bài lí thuyết dạy trang trí cũng phải lưu ý: + Cần xây dựng nội dung trọng tâm bài trang trí: Tìm hi ểu khái ni ệm c ơ b ản, sử dụng những dẫn chứng thực tế, hình ảnh, đồ vật cụ thể có tác d ụng và s ức thuyết phục cao để minh hoạ cho khái niệm cơ bản. + Mở rộng nội dung cơ bản bằng những dẫn chứng cụ thể như: Cho học sinh quan sát tranh, ảnh, đồ vật, bài vẽ đẹp, chưa đẹp của học sin. Giáo viên phân tích và rút ra kết luận. Sự liên hệ với đời sống thực tế rất cần cho bài h ọc lí thuy ết, giáo viên nên có nhiều liên hệ thực tế để làm rõ hơn những khái niệm vừa đ ược trình bày. Trong chương trình trang trí hầu hết các bài đều có sự liên h ệ đến th ực tế. (Ví dụ: Các bài trang trí cơ bản như hình vuông, đường diềm, hình tròn hoặc các bài trang trí ứng dụng như: Kẻ chữ, trang trí đầu báo tường, trang trí qu ạt gi ấy, trang trí lọ hoa, trang trí đìa tròn, trang trí hộp mứt, trang trí l ều tr ại, trang trí túi xách,…). Trang 5
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” Trang 6
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” - Phần lí thuyết chỉ giúp học sinh nắm vững những khái niệm cơ bản, những kiến thức tạo cơ sở ban đầu cho sự hình thành sáng tạo, tìm tòi đ ể h ọc sinh v ận dụng trong bài trang trí cụ thể, vì vậy bài lí thuy ết phải có tr ọng tâm, giáo viên giảng giải vừa sức với khả năng nhận thức của học sinh và có nhiều liên h ệ th ực tế để học sinh dễ hiểu và dễ làm bài. Khi giảng lí thuyết cơ bản giáo viên nên đặt nhi ều câu h ỏi đ ể h ọc sinh th ảo luận nhóm trả lời, giúp các em nắm chắc hơn bài học và làm cho tiết dạy thêm sinh động. - Lí thuyết cơ bản không ch ỉ dừng ở ph ần gi ảng cho toàn l ớp mà giáo viên cần sử dụng nó khi hướng dẫn góp ý cho từng em. Thông qua bài làm c ủa h ọc sinh giáo viên có thể biết ngay những phần lí thuy ết các em có n ắm ch ắc hay không và trên cơ sở đó góp ý, nhắc lại những phần lí thuyết đã dạy, giúp các em sữa ch ữa, tìm cách giải quyết mới trong bài làm trang trí. b) Phương pháp dạy bài thực hành trang trí: * Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nội dung bài trang trí: - Nhằm phân biệt bài trang trí thuộc loại nào: trang trí c ơ b ản hay trang trí ứng dụng. Nếu là trang trí cơ bản thì bố cục, hoạ tiết, màu sắc luôn có sự tìm tòi để có một bài vẽ trang trí có bố cục đẹp, hài hoà. Còn nếu là bài trang trí ứng d ụng thì phải lưu ý đến tính thực tiễn khi sử dụng như: Hoạ tiết, màu s ắc, bố cục phù hợp với nội dung yêu cầu sử dụng. Mỗi nội dung bài trang trí đều có những kiến thức chủ yếu thông qua giảng dạy giúp học sinh hiểu được lí thuyết, n ắm đ ược cách làm. Ví dụ: Trong bài Trang trí đĩa tròn yêu cầu học sinh trang trí hoạ tiết trên các lọ hoa sao cho đẹp, còn phần tạo dáng lọ hoa yêu c ầu h ọc sinh tìm ki ểu l ọ sao cho có được những kiểu lọ mới, lạ và đẹp. Nội dung bài học rất phong phú song th ực tế thời gian không cho phép giáo viên giảng giải lí thuy ết quá nhi ều vì n ếu nói nhiều sẽ thiếu thời gian cho học sinh làm bài.Vì vậy m ỗi nội dung bài d ạy giáo viên phải cân nhắc, suy nghĩ để chọn những kiến thức trọng tâm nh ất sao cho phù hợp với nội dung yêu cầu và đảm bảo thời gian bài học. * Hướng dẫn học sinh tìm các mảng hình: - Tạo thói quen cho học sinh suy nghĩ trước khi tìm mảng hình và bước đầu phải tìm các đường, nét, mảng hình kỉ hà nhằm tạo nên bố cục hợp lí. Trang 7
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” - Những bố cục trên phải được hướng dẫn cụ thể ở phần lí thuyết: Cách sắp xếp bố cục, tìm hoạ tiết, tìm mảng hình và vận dụng các thể thức trang trí. - Sau khi tìm bố cục bằng các hình kỉ hà, có th ể tìm các ho ạ ti ết phù h ợp v ới các mảng đó. Ví dụ: - Sử dụng các hoạ tiết cho phù hợp với các mảng hình kỉ hà ph ải là nh ững hoạ tiết đơn giản và cách điệu. Ví dụ: Trang 8
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” - Về màu sắc cần hướng dẫn học sinh biết cách sử dụng màu sắc sao cho hợp lí và hài hoà. Có thể sử dụng hoà sắc nóng hay hoà sắc lạnh, sử dun gj gam màu trầm hay màu sáng. Trong mỗi bài vẽ trang trí cần tìm màu chủ đạo, từ màu chủ đạo tìm các màu khác cho hợp lí và đặt các màu cạnh nhau cho hài hoà. Quá trình vẽ một bài trang trí là quá trình tìm tòi, suy nghĩ để dùng màu nào cho hợp lí. Muốn vậy học sinh phải thuộc bảng pha màu, đó là cơ sở để khám phá tìm ra các màu mới tạo nên các hoà sắc đẹp. c. Các phương pháp dạy học phân môn vẽ trang trí: * Phương pháp quan sát. - Phương pháp quan sát có một vai trò quan trọng đ ối với phân môn v ẽ trang trí, sử dụng phương pháp này học sinh được quan sát tìm hiểu đối t ượng, tìm ra v ẻ đẹp của đối tượng từ đó có tính chọn lọc tạo điều kiện cho bài v ẽ trang trí đ ẹp hơn. Học sinh cũng có thể quan sát những công trình kiến trúc, nh ững s ản ph ẩm mĩ thuật ứng dụng, những bài trang trí cơ bản đến phức tạp để có cách nh ận xét, đánh giá, cảm nhận được tính thẩm mĩ. Từ đó h ọc sinh có kinh nghi ệm đ ể làm bài ho ặc vận dụng bài trang trí đã học vào thực tế cuộc sống. - Giáo viên phải có sự hướng dẫn cụ thể cách quan sát, phân tích các s ản phẩm mĩ thuật về bố cục, đường nét, màu sắc… để học sinh có được phương pháp quan sát tốt, góp phần hình thành tính thẩm mĩ, trong cách nhìn nhận đánh giá cho học sinh. Học sinh phải có được kĩ năng quan sát mọi sự vật hiện t ượng xung quanh để nắm bắt được đặc điểm, giúp cho trí tưởng tượng được phát tri ển phong phú, làm tăng cảm xúc thẩm mĩ, tránh phản ánh sai lệch hiện th ực cuộc s ống. Thông qua quan sát, nhận xét góp phần hình thành thị hiếu thẩm mĩ cho h ọc sinh , phát huy tính sáng tạo và bồi dưỡng tình cảm trân trọng cái đẹp - Phương pháp quan sát thường được áp dụng trong hoạt động quan sát nh ận xét, giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát phân tích nhận xét các tư liệu tham khảo cho bài học như tranh ảnh từ sách báo, bài vẽ trang trí của hoạ sĩ ho ặc của h ọc sinh. Cuối tiết học giáo viên cùng học sinh thực hiện hoạt động quan sát nh ận xét để đánh giá kết quả của bài học, từ đó học sinh có th ể rút kinh nghi ệm cho bài h ọc sau. Trang 9
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” * Phương pháp trực quan. - Dạy mĩ thuật chủ yếu là bằng đồ dùng dạy h ọc. Dạy trên nh ững gì h ọc sinh nhìn thấy. Vì vậy khi dạy học phân môn vẽ trang trí giáo viên c ần ph ải l ựa chọn đồ dùng dạy học, tranh dạy học điển hình có tính chắt lọc chọn lựa, rõ n ội dung, có tính thẩm mĩ, khuôn khổ hợp lý để học sinh dễ quan sát. - Dạy học bằng đồ dùng dạy học giúp học sinh lĩnh hội tri thức nhanh, nhớ lâu và hứng thú hơn. Song trên thực tế, một số giáo viên dạy mĩ thu ật ở tr ường THCS còn bộc lộ những số thiếu sót sau: + Chưa khai thác hết lợi thế của đồ dùng dạy học. + Sử dụng đồ dùng dạy h ọc ch ưa có trọng tâm, ch ưa th ực s ự chú ý đ ến tính thẩm mĩ của nó: chưa chọn lọc được mẫu đẹp về hình về cấu trúc và màu sắc.. +Trình bày đồ dùng dạy học chưa khoa học. + Ít sử dụng kết quả học tập của học sinh làm đồ dùng dạy học. - Để sử dụng đồ dùng dạy học mĩ thuật ở THCS có hi ệu qu ả, giáo viên c ần chú ý: + Có cách trình bày đồ dùng dạy học khác nhau tùy theo nội dung bài dạy . + Trình bày cùng một lúc để học sinh có cách nhìn bao quát v ề nội dung bài học. + Trình bày theo trình tự bài giảng để học sinh theo dõi từng ph ần của nội dung. + Sau khi giới thiệu đồ dùng dạy học theo từng nội dung, giáo viên ph ải c ất đi để học sinh tập trung vào nội dung khác. Cuối cùng trình bày tổng th ể để ch ốt lại nội dung tổng quát của bài dạy. + Cần phải chú ý tới vị trí trình bày đồ dùng dạy học. - Giáo viên cần có kế hoạch sưu tầm bài vẽ trang trí c ủa h ọc sinh đ ể làm t ư liệu giảng dạy. Sau khi có tư liệu, cần phân loại từng bài dạy sao cho sát đối tượng, đúng với nội dung yêu cầu của từng bài dạy. Chính những bài vẽ của học sinh mới là là minh chứng sinh động cho bài dạy, bởi chúng sát nội dung, yêu c ầu bài học, phù hợp với khả năng học sinh, vì vậy có tác d ụng khích l ệ đ ộng viên các em học tập. * Phương pháp vấn đáp. Trang 10
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” Dùng các câu hỏi để học sinh suy nghĩ trả lời về n ội dung bài h ọc. H ọc sinh được suy nghĩ trước và dự đoán nội dung mà giáo viên sẽ giảng, các em sẽ không bị động trong qua trình tiếp thu kiến thức. Cần kết hợp nhuần nhuyễn giữa phương pháp thuyết trình và phương pháp vấn đáp. Lời giảng đan xen với câu hỏi, tạo điều kiện cho học sinh đ ược ch ủ động nghe-suy nghĩ-dự đoán-chờ đợi thông tin mới. Phương pháp vấn đáp hường được sử dụng trong các hoạt động quan sát, nhận xét, đánh giá k ết quả h ọc t ập. V ới phương pháp vấn đáp giáo viên có thể tìm hiểu được mức độ tiếp thu bài h ọc c ủa học sinh, biết được kiến thức lĩnh hội của học sinh để có sự điều chỉnh hoặc bổ sung kịp thời. Thông qua phương pháp vấn đáp h ọc sinh có th ể trao đ ổi ý ki ến v ới nhau để rồi đi đến ý kiến thống nhất hoặc mục tiêu của bài học. * Phương phương pháp trực quan kết hợp với phương pháp phân tích. Các bài học của phân môn vẽ trang trí thường không nặng về lý thuyết nhưng yêu cầu của phân môn là phải giúp cho các em kh ắc sâu ki ến th ức, nh ớ lâu. Vì vậy phương pháp trực quan kết hợp với phương pháp phân tích là m ột gi ải pháp phù hợp trong việc dạy học phân môn vẽ trang trí. Tuy không có đi ều ki ện ti ếp xúc trực tiếp những công trình, sản phẩm, nhưng thông qua tranh ảnh, bài vẽ trang trí và được phân tích cụ thể học sinh sẽ tiếp thu nội dung ki ến th ức bài h ọc m ột cách dễ dàng hơn. Ví dụ: Hướng dẫn học sinh sử dụng hình mảng, đưòng nét phải dứt khoát mới tạo nên bố cục chặt chẽ. Trang 11
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” Cần tránh những bố cục lỏng lẻo, nặng nề do cách sắp xếp hình mảng không hợp lí. Không dùng nét viền đều nhau tạo nên sự khô cứng trong trang trí. - Hoạ tiết phải phù hợp với nội dung yêu cầu s ử dụng và m ạng tính dân t ộc, hoạ tiết đã được đơn giản, cách điệu, tránh vẽ nét viền khô cứng. - Những bố cục cần tránh: Trang 12
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” - Những bố cục nên làm: * Phương pháp gợi mở. Có hiệu quả cao khi sử dụng trong dạy học phân môn v ẽ trang trí. Giáo viên dùng lời nhận xét, câu hỏi gợi mở để học sinh quan sát, nh ận xét, suy nghĩ, so sánh đối chiếu và tự điều chỉnh, sửa chữa bài vẽ của mình. Ph ương pháp này rất phù hợp với việc hướng dẫn học sinh làm bài tập, vì nó phát huy được kh ả năng đ ộc lập suy nghĩ, tìm tòi, tính tích cực h ọc tập của mọi h ọc sinh. S ử d ụng ph ương pháp gợi mở giáo viên tạo điều kiện cho học sinh tự suy nghĩ, tự tìm hiểu để tìm đ ến kiến thức bài học. *Phương pháp nêu vấn đề: Đây cũng là một trong những ph ương pháp d ạy h ọc theo ph ương pháp tích cực. Giáo viên hoặc học sinh đưa ra một vấn đề chung cho các nhóm ho ặc các thành viên thảo luận để đi đến thống nhất, kết luận chung. Từ một vấn đề đ ược đặt ra nhiều học sinh được tham gia thảo luận, trình bày ý kiến của mình. Trang 13
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” Ví dụ : Làm thế nào để trang trí được một một đầu báo tường đẹp? Từ một vấn đề đặt ta như vậy học sinh có th ể t ự tìm đ ến nh ững n ội dung yêu cầu của bài học Trang trí đầu bào tường. Sau khi giải quyết vấn đề đặt ra học sinh lại một lần nữa khẳng định kiến thức mình đã tìm đến thông qua kết quả và quá trình thực hành. * Phương pháp trò chơi. Sử dụng phương pháp trò chơi giáo viên sẽ tạo được tính tích cực ho ạt đ ộng thi đua học tập giữa các nhóm, các cá nhân. Phương pháp này gây được h ứng thú học tập cho học sinh, tạo ở các em sự háo h ức chờ đón đ ể đ ược h ọc phân môn v ẽ trang trí. Giáo viên là người đóng vai trò chỉ đạo tổ chức các hoạt động chơi mà học để đạt được hiệu quả cao nhất. * Phương pháp làm việc theo nhóm: Phương pháp này phát huy được tính tích cực, chủ động, mọi h ọc sinh đều được tham gia học tập. Xây dựng cho học sinh tinh thần t ập th ể, ý th ức c ộng đ ồng với công việc chung, đồng thời hình thành ở học sinh phương pháp làm việc khoa học, tự lập kế hoạch và làm việc theo kế hoạch. - Hình thành học tập: +Giao bài tập +Giao câu hỏi theo phiếu bài tập, giao bài cho t ừng nhóm h ọc sinh th ảo luận. - Tổ chức: +Chia nhóm. Có thể đặt tên cho nhóm. +Cử nhóm trưởng và thư ký ghi chép… +Vị trí của nhóm - Tiến hành: +Nhận bài tập. +Nhóm trưởng nêu yêu cầu. +Các thành viên thảo luận hoặc cùng làm. +Nhóm trưởng hoặc đại diện thay mặt nhóm trình bày. +Các nhóm hoặc cá nhân khác góp ý, bổ sung, tranh luận, đánh giá. +Giáo viên nhận xét, bổ sung, tổng kết, đánh giá. Trang 14
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” - Làm việc theo nhóm tạo điều kiện cho nhiều học sinh được tham gia vào quá trình nhận thức, mặt khác giúp học sinh tích cực tự giác h ọc tập hơn. Góp ý, trao đổi, tranh luận sẽ là cơ sở tốt cho sự hình thành và phát tri ển kh ả năng t ư duy, phân tích ở học sinh. - Với các bài vẽ trang trí, phương pháp này có thể thực hiện ở đầu tiết h ọc qua phần quan sát nhận xét, hoặc cuối tiết học để nhận xét đánh giá k ết qu ả bài học. - Tùy theo yêu cầu của các loại bài, từng bài cụ thể và từng thời điểm nh ất định mà giáo viên vận dụng phương pháp làm việc theo nhóm sao cho phù h ợp, có hiệu quả nhất. * Phương pháp luyện tập: Phân môn vẽ trang trí lấy thực hành làm hoạt động chính và ch ỉ có trên c ơ s ở thực hành thì nhận thức lý thuyết mới rõ dần. Học vẽ trang trí, h ọc sinh ph ải đ ược làm nhiều bài tập, có thể là các bài tập sẽ trùng lặp nội dung, yêu cầu, cách ti ến hành, song mỗi bài học sinh phải tìm ra cách vẽ khác nhau: về khai thác nội dung yêu cầu bài học, tìm hoạ tiết, bố cục, xây dựng hình tượng, cách xử lý màu, đậm nhạt… Vẽ trang trí thường thể hiện rõ sự tưởng tượng, sáng tạo chủ quan, s ự khái quát hoá đối tượng theo cách vẽ trang trí được thể hiện bằng mảng bẹt, b ố c ục theo cách sắp xếp của trang trí như: đối xứng, xen kẽ, nhắc lại, mảng hình không đều. Hình mảng, đường nét, màu sắc được cách điệu hoá. Trong phân môn vẽ trang trí cần chú trọng hình thành và phát tri ển ở h ọc sinh các kĩ năng sau để thực hiện tốt phương pháp luyện tập: +Kĩ năng tư duy tạo hình. +Kĩ năng vẽ hình, chỉnh hình. +Kĩ năng vẽ đậm nhạt và vẽ màu. +Kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tế. Hướng dẫn học sinh làm bài, giáo viên cần tìm ra những thi ếu sót v ề bố c ục, vẽ hình, vẽ màu, gợi ý cho các em suy nghĩ và t ự tìm ra cách s ửa ch ữa, đi ều ch ỉnh theo khả năng, phù hợp với từng dạng bài của mỗi em. C ần có k ế ho ạch làm vi ệc với từng loại học sinh; giỏi, khá, trung bình, yếu kém. Mỗi loại h ọc sinh đ ều có Trang 15
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” yêu cầu, gợi ý riêng và cách bổ sung khác nhau. Giáo viên làm việc với t ừng h ọc sinh, góp ý, khích lệ mỗi em hoàn thành bài vẽ bằng khả năng của mình. * Đánh giá kết quả bài học. Việc đánh giá kết quả bài học cần được tính ngay từ khi xác định mục tiêu và thiết kế bài học nhằm giúp học sinh và giáo viên kịp thời nắm được thông tin để điều chỉnh hoạt động dạy và học. Dựa vào mục tiêu của môn mĩ thuật là giáo d ục th ị hi ếu th ẩm mĩ, nhìn nh ận ra cái đẹp, cảm thụ cái đẹp, tập tạo ra cái đẹp để thưởng thức và vận dụng cái đẹp vào cuộc sống. Do vậy đánh giá kết quả học mĩ thuật không nên quá ph ụ thu ộc vào k ết qu ả bài vẽ cụ thể, vì đằng sau bài vẽ và quá trình h ọc mĩ thu ật, h ọc sinh còn hi ểu bi ết về cái đẹp và đã vận dụng vào sinh hoạt, học tập hàng ngày. Hơn nữa một bộ phận học sinh hiểu và cảm thụ được cái đẹp nhưng rất khó th ể hi ện ra bài v ẽ. Cái đích của dạy mĩ thuật ở phổ thông là đào tạo ra nhiều người biết thưởng th ức cái đẹp chứ không phải là đào tạo người làm ra cái đẹp cho xã hội. 2. Khả năng áp dụng a)Một số điều lưu ý chung khi dạy phân môn vẽ trang trí: - Cần dựa vào các kiến thức cũ để dạy các kiến thức mới. - Sử dụng đồ dùng trực quan hoặc thực tế xung quanh để dạy các ki ến th ức mới. - Dựa vào các hoạt động thực hành để dạy các kiến thức mới. - Sử dụng các ví dụ minh hoạ để khắc sâu kiến thức mới. b. Phạm vi sử dụng: Kinh nghiệm này có thể thực hiện ở tất cả các lớp và các đ ối t ượng h ọc sinh. BẢNG SO SÁNH KẾT QUẢ THỰC HIỆN Trước khi triển khai Sau khi triển khai biện pháp biện pháp Năm học 2009-2010 Năm học 2010-2011 Năm học 2011-2012 Khối 6 Khối 7 Khối 8 Trang 16
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” -Tổng số hs: 95 -Tổng số hs: 95 -Tổng số hs: 95 -Dưới TB: 2 (1,4%) -Dưới TB: 1 (0,7%) -CĐ: 0 (0%) -TB: 54 (70,9%) -TB: 47 (66%) -ĐẠT: 95 (100%) -Khá: 35 (24,8%) -Khá: 40 (28,4%) -Giỏi: 4 (2,8%) -Giỏi: 7 (5%) Khối 7 Khối 8 Khối 9 -Tổng số hs: 120 -Tổng số hs: 120 -Tổng số hs: 120 -Dưới TB: 4 (2,7%) -Dưới TB: 1 (0,7%) -CĐ: 0 (0%) -TB: 80 (73,3%) -TB: 68 (65,3%) -ĐẠT: 120 (100%) -Khá: 28 (18,7%) -Khá: 37 (24,7%) -Giỏi: 8 (5,3%) -Giỏi: 14 (9,3%) C. KẾT LUẬN - Những điều kiện, kinh nghiệm áp dụng, sử dụng giải pháp: Nói đến phương pháp dạy học là nói đến cách dạy của giáo viên và cách h ọc c ủa h ọc sinh. Giáo viên không chỉ chú ý đến phương pháp truyền đạt mà còn phải tạo dựng cho học sinh phương pháp tiếp nhận, để cuối cùng là kiến thức đến với h ọc sinh một cách dễ dàng, nhanh và sâu sắc hơn. Như đ ịnh hướng đổi mới phương pháp dạy học: Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tích cực, tự giác, ch ủ đ ộng, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, phương pháp nâng cao hiệu quả dạy h ọc phân môn v ẽ trang trí ở bậc THCS rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. - Những triển vọng trong việc vận dụng, sử dụng giải pháp: Qua quá trình giảng dạy tôi đã áp dụng các phương pháp dạy h ọc nêu trên vào gi ảng d ạy ở phân môn vẽ trang trí, và đã phát huy được tính tích cực học tập của h ọc sinh, đem l ại hiệu quả. Trên đây là một số vấn đề tôi đã suy nghĩ, học hỏi và thể hiện trong quá trình giảng dạy, đặc biệt là phân môn vẽ trang trí. Tôi rất mong sự góp ý của đồng Trang 17
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” nghiệp để sáng kiến hoàn chỉnh hơn, góp phần nâng cao hiệu quả gi ảng dạy và giáo dục học sinh. - Kiến nghị, đề xuất: Để phát huy hiệu quả môn học, bản thân tôi kiến nghị với BGH nhà trường sắp xếp cho một phòng học riêng để quá trình học tập của học sinh được tiến hành thuận lợi hơn. TÀI LIỆU THAM KHẢO Trang 18
- SKKN: “Phương pháp nâng cao hiệu quả dạy học phân môn vẽ trang trí ở bậc THCS” 1. SGK và SGV Mĩ thuật 6, 7, 8, 9. 2. Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục THCS. 3. Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Mĩ thuật. 4. Sách bồi dưỡng giáo viên Cao đẳng Sư phạm và giáo viên THCS. *** Trang 19
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học