Xem mẫu

Ph©n tÝch vÊn ®Ò b¶n quyÒn trong viÖc x©y dùng c¸c nguån th«ng tin thùc cña th− viÖn sè Jiang Xiangdong. Suzi tushuguan shiti xinxi ziyuan jianshe de banquan wenti fenxi, Zhongguo tushuguan xuebao (shuangyuekan), 2004n., d. 5 q., d. 56 - 59 y. viÔn phè dÞch Ph−¬ng thøc x©y dùng nguån th«ng tin thùc cña th− viÖn sè chñ yÕu gåm 3 bé phËn lín: sè ho¸ c¸c nguån th«ng tin cña th− viÖn truyÒn thèng, mua c¸c chÕ phÈm vμ c¬ së d÷ liÖu sè ho¸ vμ download c¸c nguån th«ng tin trªn m¹ng. Trong bμi viÕt nμy t¸c gi¶ bμnvÒvÊn ®Ò b¶n quyÒn trong viÖcx©ydùng nguån th«ng tin thùc cña th− viÖn sè vμ ®Ò xuÊt mét sè ®èi s¸chvÒvÊn®Òb¶nquyÒn. guånth«ngtincñath−viÖnsè(gäit¾t lμ DL) gåm nguån th«ng tin sè thùc vμ nguån th«ng tin sè ¶o. Do sè trang viÕt cã h¹n, bμi nμy chØ bμn vÒ vÊn ®Ò b¶n quyÒn trong viÖc x©y dùng nguån th«ng tin thùc cña DL. Ph−¬ng thøc x©y dùng nguån th«ng tin thùc cña DL chñ yÕu bao gåm: sè ho¸ nguån th«ng tin l−u tr÷ trong th− viÖn truyÒn thèng, mua c¸c chÕ phÈm vμ c¬ së d÷ liÖu sè ho¸ vμ download c¸c nguån th«ng tin trªn m¹ng. NÕu kh«ng gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn ®Ò b¶n quyÒn cã liªn quan, sÏ g©y ra mét lo¹t ¶nh h−ëng ®èi víi c«ng t¸c phôc vô th«ng tin sè vÒ sau, khiÕn cho −u thÕ phôc vô th«ng tin cña DL bÞ suy gi¶m. Do vËy chóng ta cÇn nghiªncøu nghiªmtóc vÊn®Ò nμy. 1. VÊn ®Ò b¶n quyÒn trong viÖc sè ho¸ c¸c nguån th«ng tin l−u tr÷ trong th− viÖn truyÒn thèng vμ s¸ch l−îc b¶n quyÒn 1.1 TÝnh chÊt ph¸p lý cña hμnh vi sè ho¸c¸c t¸cphÈml−u tr÷ trongth−viÖn Sè ho¸ c¸c t− liÖu l−u tr÷ trong th− viÖn lμ h¹t nh©n cña viÖc x©y dùng c¸c nguån l−u tr÷ thùc cña th− viÖn sè. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi th«ng tin t− liÖu m« pháng thμnh th«ng tin sè, ph¶i ch¨ng th− viÖn cã quyÒn tiÕn hμnh sè ho¸ tμi liÖu l−u tr÷ trong th− viÖn? Ph¶i ch¨ng quyÒn sè ho¸ lμ quyÒn riªng cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn? Muèn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn, then chèt lμ ®Þnh tÝnh nh− thÕ nμo hμnh vi sè ho¸c¸ct¸cphÈml−u tr÷ trongth− viÖn. VÊn ®Ò b¶n quyÒn... VÒ tÝnh chÊt ph¸p lý cña hμnh vi sè ho¸, giíi th− viÖn häc Trung Quèc cã 3 quan ®iÓm kh¸c nhau. Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng sè ho¸ t¸c phÈm lμ t¸c phÈm bÞ chuyÓn tõ ng«n ng÷ loμi ng−êi thμnh ng«n ng÷ m¸y mãc, do ®ã lμ mét thø hμnh vi t−¬ng tù nh− “phiªn dÞch” (1); quan ®iÓm thø hai cho r»ng, ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh chÊt ph¸p lý cña hμnh vi sè ho¸, cÇn n¾m yªu cÇu cña luËt b¶n quyÒn ®èi víi t¸c phÈm cÊu thμnh b¶n quyÒn, chñ tr−¬ng khi sè ho¸ toμn v¨n hoÆc phÇn lín t¸c phÈm cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn th× b¶n quyÒn cña nã vÉn thuéc vÒ ng−êi gi÷ b¶n quyÒn gèc, nÕu dïng mét phÇn néi dung cña nã lμm tμi liÖu gèc ®Ó vËn dông vμo mét t¸c phÈm sè ho¸ míi th× cÇn c¨n cø vμo tû lÖ cña t¸c phÈm gèc ®−îc dïng trong t¸c phÈm sè ho¸ ®Ó quyÕt ®Þnh (2); quan ®iÓm thø ba cho r»ng, hμnh vi sè ho¸ t¸cphÈmlμhμnhviphôc chÕ(3). Quan ®iÓm thø nhÊt Ýt nhÊt cã vÊn ®Ò vÒ mÆt ph¸p lý, bëi v× viÖc sè ho¸ t¸c phÈm kh«ng ®¹t ®Õn yªu cÇu t¸i s¸ng t¹o ®Ó cÊu thμnh t¸c phÈm “phiªn dÞch”, t¸c phÈm ®e ®−îc sè ho¸ hoμn toμn t−¬ng ®ång víi néi dung t¸c phÈm gèc, kh«ng cã nh©n tè t¸i s¸ng t¹o. Quan ®iÓm thø hai tuy míi mÎ, nh−ng ®e lÉn lén 2 kh¸i niÖm kh¸c nhau lμ quyÒn sè ho¸ vμ quyÒn biªn so¹n. Quan ®iÓm thø ba ®−îc thùc tiÔn lËp ph¸p vμ t− ph¸p trong, ngoμi n−íc tiÕp nhËn. HiÖn nay cã c¸c c«ng −íc quèc tÕ vμ v¨n b¶n luËtph¸ptrong n−ícchñ yÕusau®©y®Þnh tÝnh hμnh vi sè ho¸ t− liÖu lμ hμnh vi phôc chÕ: Tuyªn bè vÒ c¸c nghÞ ®Þnh t−¬ng quan trong 2 c«ng −íc WCT vμ WPPT cña WIPO, ChØ thÞ sè EC2001/29 cña Liªn minh ch©u ¢u, c¸ch diÔn ®¹t t¹i §iÒu 10 (5) LuËt vÒ quyÒn tr−íc t¸c cña Trung Quèc vÒ ph−¬ng thøc phôc chÕ. Do vËy hμnh vi sè ho¸ t− liÖu l−u tr÷ trong th− viÖn lμ hμnh vi phôc chÕ ®iÓn h×nh. Do quyÒn phôc chÕ lμ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®Ó t¸c gi¶ thùc hiÖn c¸c quyÒn réng rei vÒ b¶n quyÒn cña m×nh, nªn ë møc ®é rÊt lín, viÖc b¶o hé b¶n quyÒn cÇn lμm cho hμnh vi phôc chÕ, vèn lμ hμnh vi cã thÓ trμn lan, 45 ®−îc kiÓm so¸t mét c¸ch h÷u hiÖu. Sù ph¸t triÓn cña kü thuËt sè khiÕn cã thÓ sè ho¸ d−êng nh− tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh t¸c phÈm, nÕu hμnh vi sè ho¸ kh«ng chÞu sù ®iÒu chØnh cña luËt b¶n quyÒn, kh«ng trë thμnh quyÒn riªng cña ng−êi gi÷ quyÒn, th× chÕ ®é b¶n quyÒn hiÖn hμnh sÏ ch¼ng cãý nghÜag×. 1.2 S¸ch l−îc b¶n quyÒn trong viÖc sè ho¸c¸c t¸cphÈml−u tr÷ trongth−viÖn Hμnh vi sè ho¸ ®e thuéc vÒ hμnh vi phôc chÕ, mμ quyÒn phôc chÕ l¹i lμ quyÒn riªng cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn, vËy ph¶i ch¨ng khi tiÕn hμnh sè ho¸ c¸c t¸c phÈm l−u tr÷ trong th− viÖn, th− viÖn ®Òu cÇn ®−îc ng−êi gi÷ b¶n quyÒn cho phÐp? §Ó x¸c ®Þnh ®iÒu nμy, cÇn c¨n cø vμo tr¹ng th¸i b¶n quyÒn cña t¸c phÈm vμ ph−¬ng thøcsödôngt¸c phÈm. 1.2.1 T¸c phÈm ®−îc ®−a vμo lÜnh vùc c«ngh÷u T«n chØ lËp ph¸p cña chÕ ®é b¶n quyÒn hiÖn ®¹i lμ khuyÕn khÝch vμ b¶o hé viÖc s¸ng t¸c vμ truyÒn b¸ t¸c phÈm, môc tiªu cuèi cïng cña nã lμ v× lîi Ých chung cña xe héi, dï r»ng ph−¬ng thøc thùc hiÖn ®iÒu ®ã lμ th«ng qua viÖc t¨ng c−êng lîi Ých cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn, nh−ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lμ quyÒn riªng cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn lμ tuyÖt ®èi vμ v« h¹n, kh«ng thÕ sÏ c¶n trë vμ gß bã sù tiÕn bé vμ phån vinh cña khoa häc kü thuËt vμ v¨n ho¸. Do vËy c¸c n−íc trªn thÕ giíi ®Òu tiÕn hμnh h¹n chÕ ®èi víi b¶n quyÒn, mét trong nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó h¹n chÕ lμ quy ®Þnh thêi h¹n b¶n quyÒn. Thêi h¹n b¶n quyÒn lμ giíi h¹n thêi gian mμ b¶n quyÒn ®−îc ph¸p luËt b¶o hé, t¸c phÈm trong thêi h¹n b¶o hé sÏ ®−îc b¶o hé b¶n quyÒn, t¸c phÈm ngoμi thêi h¹n b¶o hé sÏ ®−îc ®−a vμo lÜnh vùc c«ng h÷u, bÊt kú ai còng ®Òu cã thÓ sö dông miÔn phÝ. Nh−ng ®iÒu cÇn ®Æc biÖt nhÊn m¹nh lμ, tuy t¸c phÈm ®−îc ®−a vμo lÜnh vùc c«ng h÷u, nh−ng quyÒn nh©n th©n (trõ quyÒn c«ng bè), tøc lμ quyÒn tinh thÇn cña t¸c gi¶ cña nã th× kh«ng chÞu sù h¹n chÕ cña thêi h¹n b¶o 46 hé. QuyÒn ký tªn, quyÒn söa ch÷a vμ quyÒn b¶o vÖ sù hoμn chØnh cña t¸c phÈm cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn vÉn ®−îc luËt b¶n quyÒn b¶o hé, khi tiÕn hμnh sè ho¸ c¸c t¸c phÈm cã b¶n quyÒn ®e ®−îc ®−a vμo lÜnh vùc c«ng h÷u, th− viÖn kh«ng ®−îc x©m ph¹m c¸c quyÒn trªn cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn. HiÖn nay ë Trung Quèc cã DL ®−a lªn m¹ng rÊt nhiÒu ¶nh cò kh«ng ký tªn (4), ®ã lμ sù x©m ph¹m quyÒn tinh thÇn cña t¸c gi¶, c¸ch lμm nμy cÇn hÕt søc tr¸nh. 1.2.2 T¸c phÈm kh«ng ®−îc b¶o hé b¶n quyÒn Cã mét sè t¸c phÈm tuy cã ®ñ ®iÒu kiÖn b¶o hé b¶n quyÒn nh−ng v× lîi Ých chung cña xe héi, chóng bÞ g¹t ra ngoμi hÖ thèng b¶o hé b¶n quyÒn; cã mét sè t¸c phÈm th× do tÝnh duy nhÊt cña h×nh thøc biÓu ®¹t nªn kh«ng cã tÝnh s¸ng t¹o ®éc ®¸o, kh«ng ®−îc b¶o hé b¶n quyÒn. Cã 3 lo¹i t¸c phÈm mμ LuËt vÒ quyÒn tr−íc t¸c cña Trung Quèc kh«ng b¶o hé v× t×nh h×nh nãitrªn: 1) Ph¸p luËt, ph¸p quy, nghÞ quyÕt, quyÕt ®Þnh, mÖnh lÖnh vμ c¸c v¨n kiÖn kh¸c cã tÝnh chÊt lËp ph¸p, hμnh chÝnh, t− ph¸p cña c¬ quan nhμ n−íc vμ c¸c b¶n dÞch quanph−¬ngchÝnhthøc. 2) Tin tøc thêi sù. §iÒu 5 (1) §iÒu lÖ thùc thi LuËt vÒ quyÒn tr−íc t¸c míi n¨m 2002 cña Trung Quèc quy ®Þnh: “Tin tøc thêi sù lμ nh÷ng th«ng tin thùc tÕ ®¬n thuÇn ®−îc loan truyÒn qua c¸c ph−¬ng tiÖn truyÒn th«ng nh− b¸o chÝ, ®μi ph¸t thanh, ®μi truyÒn h×nh…”. NÕu trong tin tøc cã bao gåm phÇn ph©n tÝch vμ b×nh luËn cña nhμ b¸o th× lo¹i tin tøc nμy ®−îc b¶o hé b¶nquyÒn. 3) LÞch, biÓu sè th«ng dông, biÓu mÉu th«ngdông vμc«ngthøc. Do luËt vÒ quyÒn tr−íc t¸c kh«ng b¶o hé nh÷ng t¸c phÈm nãi trªn nªn th− viÖn cã thÓ tiÕn hμnh xö lý sè ho¸ ®èi víi lo¹i t¸c phÈm nμy vμ cung cÊp dÞch vô truyÒn b¸ trªn m¹ng, ë Trung Quèc cã kh«ng Ýt Th«ng tin Khoa häc x héi, sè 3, 2006 DL x©y dùng “C¬ së d÷ liÖu ph¸p luËt ph¸p quy”, “C¬ së d÷ liÖu tiªu chuÈn kü thuËt”… Khi tiÕn hμnh sè ho¸ c¸c tμi liÖu thuéc lo¹i tiªu chuÈn kü thuËt, DL cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn tr¹ng th¸i quyÒn kinh doanh xuÊt b¶n riªng cña chóng. LÊy tiªu chuÈn nhμ n−íc lμm thÝ dô, hoμn toμn kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c tiªu chuÈn nhμ n−íc do c¸c c¬ quan, tæ chøc qu¶n lý tiªu chuÈn ho¸ nhμ n−íc chÕ ®Þnh ®Òu thuéc lo¹i tμi liÖu ph¸p quy vμ ®Òu kh«ng ®−îc luËt b¶n quyÒn b¶o hé. Nãi chung, tiªu chuÈn nhμ n−íc cã thÓ ®−îc chia thμnh 2 lo¹i: tiªu chuÈn cã tÝnh c−ìng chÕ vμ tiªu chuÈn cã tÝnh khuyÕn nghÞ. Tiªu chuÈn cã tÝnh c−ìng chÕ lμ tiªu chuÈn ®ßi hái doanh nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i chÊp hμnh trong s¶n xuÊt, thic«ng vμ chÞusù gi¸m s¸t thùc thi cña c¬ quan qu¶n lý tiªu chuÈn ho¸, lμ quy ph¹m kü thuËt cã tÝnh chÊt ph¸p quy, do ®ã kh«ng ®−îc luËt b¶n quyÒn b¶o hé. Tiªu chuÈn cã tÝnh khuyÕn nghÞ thuéc vÒ quy ph¹m kü thuËt tù nguyÖn ¸p dông, hoμn toμn kh«ng mang tÝnh chÊt ph¸p quy, nÕu trong qu¸ tr×nh chÕ ®Þnh lo¹i tiªu chuÈn nμy cÇn bá ra lao ®éng cã tÝnh s¸ng t¹o, phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cÊu thμnh t¸c phÈm ®−îc luËt b¶n quyÒn quy ®Þnh, th× lo¹i tiªu chuÈn nμy ®−îc luËt b¶n quyÒn b¶o hé. Trong vô tranh chÊp b¶n quyÒn mμ ViÖn Nghiªn cøu ThiÕt kÕ Tiªu chuÈn X©y dùng Trung Quèc kiÖn C«ng ty XuÊt b¶n §iÖn tö Yinguan B¾c Kinh, bªn nguyªn lμ ng−êi chÕ ®Þnh tiªu chuÈn thiÕt kÕ x©y dùng nhμ n−íc. N¨m 2000, bªn bÞ ®e ®−a tËp biÓu ®å tæng qu¸t vÒ tiªu chuÈn thiÕt kÕ x©y dùng nhμ n−íc vÒ n−íc, ®iÖn, nhiÖt do bªn nguyªn biªn so¹n vμo ®Üa quang mμ m×nh chÕ t¸c vμ xuÊt b¶n ph¸t hμnh d−íi h×nh thøc xuÊt b¶n phÈm ®iÖn tö, bªn nguyªn kiÖn bªn bÞ x©m ph¹m b¶n quyÒn cña m×nh. Toμ ¸n nh©n d©n trung cÊp sè 1 thμnh phè B¾c Kinh cho r»ng, tiªu chuÈn kü thuËt mμ bªn nguyªn ®øng quyÒn tuy VÊn ®Ò b¶n quyÒn... do c¬ quan hμnh chÝnh nhμ n−íc ban hμnh d−íi h×nh thøc tμi liÖu, nh−ng thuéc vÒ tiªu chuÈn cã tÝnh chØ ®¹o kü thuËt, lμ tiªu chuÈn cã tÝnh khuyÕn nghÞ, trong qu¸ tr×nh chÕ ®Þnh tiªu chuÈn nμy, ng−êi chÕ ®Þnh ®e ph¶i bá ra lao ®éng cã tÝnh s¸ng t¹o, nªn nã phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó cÊu thμnh t¸c phÈm, thuéc ph¹m vi b¶o hé cña luËt vÒ quyÒn tr−íc t¸c, do ®ã bªn bÞ ®e x©m ph¹m quyÒn phôc chÕ vμ quyÒn ph¸t hμnh cña bªn nguyªn, toμ tuyªn bªn bÞ ph¶i båi th−êng cho bªn nguyªn kho¶n thiÖt h¹i kinh tÕ lμ 120.000 NDT (5). Cßn cÇn chØ ra r»ng, tiªu chuÈn cã tÝnh c−ìng chÕ nhμ n−íc tuy kh«ng ®−îc luËt b¶n quyÒn b¶o hé, nh−ng còng kh«ng cã nghÜa lμ bÊt cø ai còng cã thÓ tuú tiÖn truyÒn b¸. Th«ng th−êng, ®Ó b¶o ®¶m cho nh÷ng tiªu chuÈn nμy ®−îc ban bè vμ thùc thi ®óng ®¾n, c¬ quan qu¶n lý tiªu chuÈn ho¸ sÏc¨n cø vμochøc n¨ng vμ quyÒn h¹n, trao quyÒn xuÊt b¶n chóng cho c¬ quan xuÊt b¶n ®−îc chØ ®Þnh. Ngμy 18 th¸ng 8 n¨m 1997, Côc Gi¸m s¸t Kü thuËt Nhμ n−íc vμ Vô B¸o chÝ XuÊt b¶n nhμ n−íc ®e liªn hîp c«ng bè BiÖn ph¸p qu¶n lý viÖc xuÊt b¶n tiªu chuÈn, quy ®Þnh “tiªu chuÈn ph¶i do ®¬n vÞ xuÊt b¶n chÝnh thøc, ®−îc ngμnh hμnh chÝnh xuÊt b¶n Quèc vô viÖn phª chuÈn xuÊt b¶n, tiªu chuÈn nhμ n−íc do Nhμ xuÊt b¶n Tiªu chuÈn Nhμ n−íc xuÊt b¶n”. Th¸ng 6 n¨m 1999, Toμ ¸n Nh©n d©n Tèi cao Trung Quèc, trong c«ng v¨n tr−ng cÇu ý kiÕn göi Côc B¶n quyÒn Nhμ n−íc Trung Quèc, cho r»ng, “®Ó b¶o ®¶m c«ng bè vμ thùc thi ®óng ®¾n tiªu chuÈn, ngμnh qu¶n lý tiªu chuÈn ho¸ c¨n cø theo chøc n¨ng quyÒn h¹n trao quyÒn xuÊt b¶n tiªu chuÈn cã tÝnh c−ìng chÕ cho Nhμ xuÊt b¶n Tiªu chuÈn Trung Quèc, ®©y võa lμ mét sù x¸c nhËn t− c¸ch kinh doanh, lo¹i trõ t− c¸ch xuÊt b¶n cña c¸c ®¬n vÞ xuÊt b¶nkh¸c, ®ång thêi d−êng nh− còng nªn coi ®©y lμ mét sù cÊp phÐp ®éc quyÒn kinh doanh d©n sù”. Trong c«ng v¨n tr¶ lêi, Côc B¶n quyÒn Nhμ n−íc cho 47 r»ng “t− c¸ch xuÊt b¶n nμy lμ mét thø quyÒn hμnh chÝnh mang tÝnh chÊt ®Æc biÖt, chø kh«ng ph¶i lμ quyÒn d©n sù mang tÝnh chÊt quyÒn tr−íc t¸c” (6). §iÒu ®ã cho thÊy trong ho¹t ®éng xuÊt b¶n, phæ biÕn tiªu chuÈn nhμ n−íc, Nhμ XuÊt b¶n Tiªu chuÈn Trung Quèc ®−îc phÐp ®éc quyÒn kinh doanh xuÊt b¶n, ®©y lμ quyÒn b¾t nguån tõ quyÒn hμnh chÝnh, ng−êi kh¸c phæ biÕn nh÷ng tiªu chuÈn nhμ n−íc cã tÝnh c−ìng chÕ nμy tuy kh«ng x©m ph¹m b¶n quyÒn, nh−ng x©m h¹i ®Õn ®éc quyÒn kinh doanh xuÊt b¶n mμ quyÒn hμnh chÝnh trao cho nã, ®©y lμ t×nh h×nh ®Æc biÖt cña Trung Quèc trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ kinh tÕ kÕ ho¹ch sang kinh tÕ thÞ tr−êng. Muèn tiÕn hμnh xö lý vμ truyÒn b¸ lo¹i v¨n b¶n nμy, DL cÇn ®−îc nhμ xuÊt b¶nnμy cho phÐp. 1.2.3 Nh÷ng t¸c phÈm cßn trong thêi h¹n b¶o hé Do hμnh vi sè ho¸ lμ mét trong nh÷ng ph−¬ng thøc phôc chÕ, mμ quyÒn phôc chÕ l¹i lμ mét thø quyÒn riªng cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn, nªn nÕu ch−a ®−îc ng−êi gi÷ b¶n quyÒn cho phÐp mμ tù ý tiÕn hμnh xö lý sè ho¸ t¸c phÈm cña ng−êi kh¸c th× ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm t−¬ng øng vÒ x©m ph¹m quyÒn. Nh−ng quyÒn sè ho¸ ®e thuéc quyÒnphôc chÕ th× tÊt nhiªn nã lμ mét thø quyÒn h¹n chÕ, kh«ng thÓ lμ quyÒn tuyÖt ®èi, do ®ã th− viÖn hoμn toμn cã thÓ chiÓu theo quy ®Þnh “Th− viÖn, nhμ l−u tr÷, nhμ l−u niÖm, b¶o tμng, cung mü thuËt, v× nhu cÇu tr−ng bμy hay b¶o tån nguyªn b¶n, phôc chÕ c¸c t¸c phÈm mμ m×nh s−u tËp ®−îc” t¹i §iÒu 22 (8) LuËt vÒ quyÒn tr−íc t¸c míi, kh«ng cÇn ®−îc ng−êi gi÷ b¶n quyÒn ®ång ý, còng kh«ng cÇn tr¶ phÝ, yªn t©m m¹nh d¹n tiÕn hμnh c«ng t¸c sè ho¸ c¸c tμi liÖu l−u tr÷, nh−ng môc ®Ých cña viÖc sè ho¸ chØ cã thÓ lμ v× “nhu cÇu tr−ng bμy vμ b¶o tån nguyªn b¶n”, kh«ng ®−îc cung cÊp dÞch vô trªn m¹ng, b»ng kh«ng sÏ x©m ph¹m “quyÒn truyÒn b¸ th«ng tin trªn m¹ng” cña ng−êi gi÷ b¶n quyÒn. VÊn ®Ò lμ th− viÖn cã thÓ dïng ph−¬ng thøc “sö dông hîp lý” ®Ó cung cÊp dÞch vô ®äc b¶n 48 phôc chÕ sè ho¸ cho ®éc gi¶ trªn m¹ng côc bé trong th− viÖn hay kh«ng? T¸c gi¶ cho r»ng LuËt vÒ quyÒn tr−íc t¸c cña Trung Quèc tuy kh«ng trao cho th− viÖn ®Æc quyÒn nμy, nh−ng ph−¬ng thøc sö dông nμy sÏ kh«ng dÉn ®Õn tranh chÊp b¶n quyÒn. Nh×n vμo xu h−íng lËp ph¸p b¶n quyÒn sè ë n−íc ngoμi, th× ph−¬ng thøc sö dông nμy thuéc ph¹m trï “sö dông hîp lý”. ThÝ dô §iÒu 404 LuËt b¶n quyÒn sè ngh×n n¨mn¨m 1998 cña Mü quy ®Þnh cho phÐp th− viÖn dïng ph−¬ng thøc “sö dông hîp lý” ®Ó chÕ t¸c 3 lo¹i phôc chÕ phÈm l−u tr÷ trong th− viÖn, trong ®ã bao gåm b¶n phôc chÕ sè, nh−ng kh«ng ®−îc ®em b¶n phôc chÕ sè truyÒn b¸ cho c«ng chóng ngoμi toμ nhμth− viÖn. §iÒu ®ã cã nghÜa lμ th− viÖn cã thÓ cung cÊp dÞch vô ®äc b¶n phôc chÕ sè cho ®éc gi¶ trªn m¹ng côc bé hoÆc trªn c¸c m¸y lÎ trong th− viÖn. B¶n söa ®æi LuËt vÒ quyÒn tr−íc t¸ccña Hμn Quèc n¨m 2001 quy ®Þnh, th− viÖn cã thÓ kh«ng cÇn xin phÐp ng−êi gi÷ b¶n quyÒn, cho phÐp ng−êi sö dông cña th− viÖn m×nh ®äc c¸c t¸c phÈm cã b¶n quyÒn qua mμn h×nh m¸y vi tÝnh, nh−ng kh«ng cho phÐp download vμ in Ên (7). NÕu DL cung cÊp dÞch vô th«ng tin qua m¹ng réng ngoμi m¹ng côc bé d−íi h×nh thøc thu phÝ th× cÇn ®−îc t¸c gi¶ vμ nhμ xuÊt b¶n cïng cho phÐp, kh«ng thÕ sÏ x©m ph¹m quyÒn truyÒn b¸ th«ngtintrªn m¹ngcñahä. Trùc tiÕp mua chÕ phÈm vμ c¬ së d÷ liÖu sè ho¸ lμ biÖn ph¸p quan träng ®Ó x©y dùng nguån l−u tr÷ thùc cña DL. VÒ h×nh th¸i néi dung, cã thÓ chia chÕ phÈm sè ho¸ lμm 2 lo¹i lín lμ s¸ch ®iÖn tö vμ chÕ phÈm nghe nh×n. HiÖn nay viÖc xuÊt b¶n s¸ch ®iÖn tö ®ang ph¸t triÓn m¹nh. N¨m 2003, trªn 150 nhμ xuÊt b¶n, th− viÖn, c«ng ty m¸y tÝnh vμ website ®e tù ph¸t tæ chøc Liªn minh b¶o hé b¶n quyÒn sè vμ eBook Trung Quèc, trong 1- 2 n¨m tíi, th«ng qua nç lùc chung cña c¸c thμnh viªn liªn minh, trªn internet, sè s¸ch ®iÖn tö chÝnh b¶n cã thÓ cung cÊp cho ®éc gi¶ download sÏ ®¹t 50.000 b¶n (8). vμo ®Çu n¨m 2002, TËp Th«ng tin Khoa häc x héi, sè 3, 2006 ®oμn xuÊt b¶n Liaoning, trªn “m¹ng s¸ch ®iÖn tö Trung Quèc”, n¬i nã chuyªn kinh doanh s¸ch ®iÖn tö, b¾t ®Çu cung cÊp lo¹t ®Çu 5.000 lo¹i s¸ch ®iÖn tö, dù tÝnh trong mét thêi gian ng¾n l−îng cung cÊp cã thÓ ®¹t tíi 25.000 lo¹i (9). ThÞ tr−êng s¸ch ®iÖn tö §μi Loan còng rÊt s«i ®éng, l−îng tiªu thô hμng th¸ng cña m¹ng Hoa v¨n ®¹ttíi2.000.000 b¶n(10). Métsè nhμxuÊt b¶n næi tiÕng ë n−íc ngoμi nh− McGraw Hill, MacMillan Pub., Random House, St. Marper Collins ®Òu ®Æt ch©n vμo lÜnh vùc xuÊt b¶n s¸ch ®iÖn tö. ViÖc DL trùc tiÕp mua s¸ch ®iÖn tö ®Ó ®−a vμo l−u tr÷ trong th− viÖn kh«ng nh÷ng cã thÓ bít ®−îc kho¶n kinh phÝ ®Çu t− ®Ó chuyÓn ®æi sè ho¸ mμ cßn cã thÓ tr¸nh ®−îc tranh chÊp b¶n quyÒn. §−¬ng nhiªn trong t×nh h×nh hiÖn nay khi chñng lo¹i s¸ch ®iÖn tö cßn ch−a thËt phong phó, ®©y chØ lμ mét ph−¬ng thøc kh«ng chñ ®¹o ®Ó bæ sung nguån l−u tr÷ cho th− viÖn sè. V× mét b¶n sao s¸ch ®iÖn tö chØ cã thÓ cung cÊp cho mét ®éc gi¶ sö dông, khi mua cÇn chó ý vÊn ®Ò sè b¶n sao. Khi cung cÊp dÞch vô s¸ch ®iÖn tö cho ng−êi dïng, DL cÇn tu©n thñ hîp ®ång ®e ký víi nhμ kinh doanh xuÊt b¶n, lμm tèt c«ng t¸c b¶o hé b¶n quyÒn sè, ®ång thêi còng cÇn cè g¾ng b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh, trong ®iÒu kho¶n hîp ®ång mua, cÇn ghi râ cho phÐp th− viÖn cã quyÒn c¨n cø theo quy ®Þnh vÒ “sö dông hîp lý” t¹i §iÒu 22 (8) LuËt vÒ quyÒn tr−íc t¸c ®Ó phôc chÕ Ýt nhÊt 1 b¶n sao nh»m môc ®Ých b¶o tån nguyªn b¶n, vμ quy ®Þnh râ vÒ ph−¬ng thøc sö dông vμ ph¹m vi truyÒn b¸s¸ch ®iÖntö. Ngoμira, s¸ch®iÖn tö mua vÒ cã thÓ b¶o tån trong m¸y phôc vô cña nhμ kinh doanh s¸ch, còng cã thÓ b¶o tån trong m¸y phôc vô cña DL, nh−ng b¶o tån trong m¸y phôc vô cña nhμ kinh doanh s¸ch cã rñi ro nhÊt ®Þnh, mét khi website cña nhμ kinh doanh s¸ch ph¸ s¶n, lîiÝchcñath− viÖnsÏbÞ tænthÊt. VÒ viÖc mua c¸c chÕ phÈm nghe nh×n, th− viÖn c¸c cÊp, c¸c lo¹i ë Trung Quèc phÇn nhiÒu ®Òu më dÞch vô nghe nh×n d−íi h×nh thøc cho thuª cã tr¶ phÝ, th− ... - tailieumienphi.vn
nguon tai.lieu . vn