Xem mẫu

  1. PHÂN TÍCH NH NG NHÂN T NH HƯ NG T I S ĐA D NG CÂY TR NG TRONG VƯ N GIA ĐÌNH T I HUY N ĐÀ B C, T NH HOÀ BÌNH Nguy n Th Ng c Hu , inh Văn o và c ng s SUMMARY Influence of factors to crop genetic diversity in home gardens at Dabac district, Hoabinh province Home gardens in Dabac district of Hoabinh province are found being an ecosystem well suit for in situ conservation of plant resources. A comprehensive study is being carried out in three communities of Dabac to look at the effect of natural and culture - socioeconomic factors to the management of plant resources in home gardens. The study focuses on analyzing the current gardening patterns, traditional knowledge in genetic resources management, and natural, social and cultural factors influencing the diversity of plant varieties. The data have been obtained using participapatory rural appraisal (PRA)/and Baseline survey techniques. Analysis of the relationship between socio - economic factors and amount of crop diversity was done. The results showed that the ecological, socioeconomic and culture factors have been effecting to the plants diversity in Home gardens in different levels. These information will greatly help in promoting research and development programes aimed at enhancing conservation and utilization of local crop resources for better nutrition of households and enhancing their income. Keywords: Home gardens, plant resources, socioeconomic factors, Dabac. ã gián ti p tác ng n s a d ng tài I. TV N nguyên cây tr ng trong vùng nói chung và à B c là huy n mi n núi c a t nh Hoà trong vư n gia ình nói riêng. S tác ng Bình, nơi có s a d ng cao v tài nguyên này thông qua các nhân t t nhiên và kinh di truy n th c v t. Vư n gia ình c a các t xã h i. N goài ra, do tính ch t c thù nông h vùng cao huy n à B c là m t riêng c a m t huy n mi n núi là a d ng h th ng s n xu t th c phNm và các s n thành ph n dân t c nên y u t văn hoá phNm c n thi t khác, là nơi ch a ng a trong canh tác và s d ng cũng nh hư ng d ng loài và a d ng di truy n nhi u loài l n n tài nguyên cây tr ng. có cơ s cây tr ng a phương mà trên ng ru ng khoa h c, góp ph n xây d ng k ho ch b o không tr ng ư c và m t s d ng hoang d i t n tài nguyên cây tr ng trong vư n gia có quan h g n gũi v i cây tr ng. Vì th ình t i huy n à B c, Trung tâm Tài vư n gia ình à B c là nơi b o t n nguyên th c v t ã ti n hành nghiên c u v insitu lý tư ng cho các nhóm th c v t này tác ng các y u t t nhiên, kinh t xã h i (N guy n Th N g c Hu và CS, 2007). Tuy và văn hoá n a d ng tài nguyên cây nhiên trong vài năm tr l i ây trư c s i tr ng trong vư n gia ình t i 3 i m i n m i kinh t theo hư ng kinh t th trư ng hình c a huy n, t ó xu t nh ng gi i
  2. pháp phù h p nh m gi m thi u nh ng rào i u ki n giao thông thu n l i, n m sát c n và phát huy l i th trong ho t ng b o ư ng giao thông gi a th xã Hoà Bình và t n tài nguyên di truy n th c v t trong huy n à B c. Tân Minh n m r t xa trung vư n gia ình. tâm so v i hai xã trên, có cao trung bình 560 - 600 m. i u ki n kinh t và giao thông II. PHƯƠN G PHÁP N GHIÊN C U khó khăn hơn, hơn n a dân cư ây ch y u là bà con dân t c thi u s nên i u ki n kinh - i u tra nhanh nông thôn có s tham t và nh n th c c a bà con còn h n h p. gia (PRA), ánh giá nhanh nông thôn (RRA) và phương pháp i u tra cơ b n kinh T i c 3 i m nghiên c u Toàn Sơn, t xã h i và a d ng tài nguyên th c v t. Tu Lý và Tân Minh u có s a d ng khá cao v tài nguyên th c v t trong vư n gia - Quan sát và th ng kê cây tr ng trong ình. T ng s 10 nhóm cây tr ng chính v i vư n. 274 gi ng cây tr ng thu c 163 loài c a - Ph ng v n sâu các h nông dân có 110 chi, 62 h ã ư c xác nh. Có 15 kinh nghi m trong vi c làm vư n. loài cây tr ng b n a ư c tr ng r t ph - S d ng phương pháp phân tích th ng bi n trong các vư n gia ình c a các i m kê sinh h c trong nông nghi p x lý và nghiên c u. Gi a 3 xã có s giao thoa m t phân tích s li u. thi t v các loài cây tr ng ph thu c chính Ba xã Toàn Sơn, Tu Lý và Tân Minh vào i u ki n t nhiên và th trư ng. Tuy thu c huy n à B c, nơi tương i khác nhiên m c và s phân b a d ng tài nhau v ti u a lý ã ư c ch n làm i m nguyên cây tr ng r t khác nhau gi a các nghiên c u. M i xã ch n ra 2 - 3 thôn i n vư n h trong m t xã và gi a các xã. Các hình ti n hành ph ng v n (10 h - 15 nhóm cây rau và cây ăn qu có s loài cây h /thôn) b ng bi u m u i u tra có s n và tr ng cao nh t. S loài cây ư c tr ng i u tra có s tham gia (1 thôn/xã) (15 nông trong các vư n gia ình t i 3 xã cũng có s dân/n i dung). khác nhau. Trong 3 xã, Toàn Sơn có bình quân s loài tr ng trong m t vư n gia ình III. K T QU VÀ TH O LU N cao nh t là 28 loài, ti p là Tu Lý v i 27 loài, Tân Minh có s loài trong m t vư n 1. Khái quát chung v a d ng tài th p nh t là 17 loài. S bi n ng v s nguyên cây tr ng trong vư n gia ình t i loài gi a các vư n là r t l n, c bi t là các i m nghiên c u Tu Lý vư n có s loài th p nh t là 7 loài Ba xã Tu Lý, Toàn Sơn và Tân Minh i và vư n có s loài nhi u nh t là 61. Tuy di n ư c nghiên c u do có các c i m nhiên s loài bình quân trên 100 m2 l i cao riêng và i n hình cho huy n à B c. Tu Lý nh t xã Tân Minh (2,6 loài/m2), do ây là xã n m ngay sát th tr n à B c có cao i u ki n a hình i núi nên di n tích trung bình 330 - 340 m, trung tâm giao vư n nhà li n k ít, d n n s loài trung thương c a huy n và nơi trung chuy n hàng bình/100m2 cao nh t. hoá nông s n i n các huy n th lân c n. ây là xã có i u ki n kinh t khá và t p 2. h ng nhân t nh hư ng n s a quán làm vư n n i b t nh t trong huy n. d ng tài nguyên th c v t trong vư n gia Toàn Sơn n m cao 340 - 350 m, v i ình
  3. 2.1. i u kiên t nhiên vùng khác c a t nh, cây tr ng ây phát à B c là huy n mi n núi c a t nh Hoà tri n tương i thu n l i. Tuy nhiên v i Bình, có a hình tương i ph c t p, ch lư ng mưa phân b không u, ch t p trung y u là r ng và núi cao r t khó cho phát tri n vào mùa mưa, còn mùa khô h n thì r t ít và s n xu t nông nghi p. a hình không b ng h u như không có, trong khi ó h th ng ph ng làm cho c u trúc vư n gia ình ây tư i tiêu khác l i b h n ch nên gây khó khác bi t so v i các t nh vùng ng b ng. khăn cho vi c tr ng tr t các lo i cây tr ng Ki u vư n ây ch y u là vư n t p g n ưa nư c vào mùa khô do không có nư c. T i v i vư n i. S n phNm c a vư n ch y u là Toàn Sơn có n 60% s vư n ph thu c t cung t c p cho các nhu c u hàng ngày vào ngu n nư c tr i còn Tân Minh là 55%, c a nông h , còn l i m t lư ng nh ư c riêng Tu Lý có 45% vì ây là xã n m trong bán ra th trư ng a phương và các t nh lân khu khá b ng ph ng nên cũng có l i th hơn c n. S n phNm hàng hoá t vư n t i Tu Lý v ngu n nư c tích tr (b ng 1). là rau - qu , Toàn Sơn là qu - c và Tân Th c t h n ch v ngu n nư c nêu Minh thì chưa xác nh ư c lo i s n phNm trên ã nh hư ng áng k n s lư ng các hàng hoá chính. V i cao so v i m t nư c loài, gi ng cây tr ng ưa Nm trong vư n, c bi n trung bình kho ng 300 - 600 m ã cho bi t h n ch vi c phát tri n các loài cây à B c có i u ki n khí h u mát m hơn các tr ng ch y u trong v ông. B ng 1. M t s y u t t nhiên tác ng n vư n gia ình Xã Tân Minh Tu Lý Toàn Sơn Ki u vư n T p-Đ i Quy ho ch sơ b T p-Đ i Đ cao (m) 560 - 600 300 - 320 310 - 330 0 Nhi t đ trung bình ( C) 23.5 25 25 Lư ng mưa trung bình (mm) 1570 1725 1650 Ki u đ t vư n chính Th t - s i Th t Th t Ngu n cung c p nư c chính cho vư n (%) - Gi ng và ao đào 25 40 20 - Su i và mương tư i 20 15 19 - Nư c tr i 55 45 60 M c đ khô h n (tháng) 7 4 7,5 2.2. i u ki n kinh t xã h i cây ư c tr ng b i các nông h thu c b n nhóm dân t c Mư ng, Dao, Tày, Kinh cho - Thành ph n dân t c và s a d ng tài th y có s khác nhau v lo i cây tr ng nguyên th c v t trong vư n gia ình. trong vư n c a m i dân t c. Vư n gia ình Truy n th ng làm vư n c a ngư i dân c a ngư i Dao và ngư i Mư ng có s a Vi t Nam có t lâu i nhưng m i vùng, d ng loài và gi ng cao hơn vư n c a ngư i m i dân t c có quan i m và ki n th c làm Tày và ngư i Kinh. c bi t là cây thu c vư n khác nhau ã t o ra các ki u vư n có s a d ng r t cao trong vư n gia ình khác nhau và làm phong phú thêm các lo i c a ngư i Dao, chi m t i 44,4% t ng s cây tr ng trong vư n gia ình. T i huy n loài có trong vư n, trong khi vư n c a à B c, k t qu so sánh s loài và nhóm ngư i Kinh ch có 17,6%. Qua phân tích
  4. trên cho th y y u t dân t c cũng nh dân. S phát tri n kinh t vư n thư ng ư c hư ng ít nhi u n s a d ng ngu n tài quan tâm nhi u khi h ã có ti m l c v nguyên cây tr ng trong vư n gia ình t i kinh t ho c khi vư n có l i th kinh t cao à B c. hơn các ho t ng s n xu t kinh t khác - Kinh t h . trong gia ình. i v i s a d ng tài nguyên cây tr ng trong vư n thì ây là y u S giàu có c a h là v n quan tr ng t quan tr ng và là y u t kh i ngu n nh m b o cho s phát tri n m nh m và b n hư ng n s t n t i và phát tri n cây tr ng v ng các ho t ng c a h c bi t là v n trong vư n gia ình vùng cao. u tư s n xu t nông nghi p c a các h nông S gi ng S gi ng S gi ng Thu nh p h Thu nh p h Thu nh p h (tri u) (tri u) (tri u) Tân Minh Tu Lý Toàn Sơn Hình 1. M i tương quan gi a thu nh p h và s loài cây trong vư n nh ( Hi n tr ng kinh t h gia ình t i 3 th p nh t Toàn Sơn có R2 = 0,03. Như i m i u tra h u h t m c trung bình và v y n u xét riêng s nh hư ng c a y u t khá chi m n 81 - 97,7%, ch có 3,7% h thu nh p n s lư ng gi ng thì y u t này giàu t i xã Tu Lý. S h nghèo thi u ăn, nh hư ng không áng k n a d ng tài thi u v n u tư cho s n xu t, cơ s h t ng nguyên cây tr ng trong vư n gia ình t i kém, thu nh p t vư n gia ình còn chi m à B c. 2,3 - 15,6%. S khác nhau v kinh t gi a - Tu i ch h . các h d n n nh ng k ho ch phát tri n vư n theo nhi u hư ng khác nhau, t t y u Trong các y u t kinh t xã h i nh d n n s khác bi t v a d ng cây tr ng hư ng n b o t n a d ng tài nguyên cây trong vư n. K t qu phân tích m i tương tr ng trong vư n gia ình thì tu i c a ch quan gi a thu nh p c a h và s lư ng h là y u t t ng quát nh t vì trong nó th gi ng cây tr ng trong vư n (khi lo i tr các hi n t ng h p v nh n th c, kinh nghi m y u t khác) th hi n trên hình 1 cho th y và trình xã h i c a ch h . ây là gi a 2 nhân t trên có m i tương quan nh ng v n có nh hư ng gián ti p n thu n nhưng không ch t. T i Tân Minh có vi c ra quy t nh c a ch h trong k h s tương quan cao nh t trong 3 xã là R2 ho ch phát tri n vư n c a h . Theo k t = 0,28, ti p n là Tú Lý có R2 = 0,11 và qu ánh giá n u tu i c a các ch h ư c
  5. i u tra chia thành 4 nhóm, nhóm 1 dư i ch h có trình văn hoá c p II thì có s 35 tu i, nhóm 2: 35 - 45, nhóm 3 t 46 - gi ng trung bình là 25,9 gi ng/vư n, ti p 59 và nhóm t 60 tu i tr lên. thì các h n là các ch h có trình văn hoá c p có tu i ch h 35 - 45 có s gi ng III v i s gi ng trung bình là 24,1 và s trung bình cao nh t 27,6 gi ng cây gi ng th p nh t 22,9/vư n thu c nh ng tr ng/vư n. Hai nhóm có tu i ch h ch h có văn hoá c p I. Th c t là a dư i 35 và 46 - 59 thì không có gì khác ph n trình văn hoá c a ngư i dân huy n nhau nhi u nhưng nhóm có tu i ch h à B c ch m c xoá mù ch và h c v n trên 60 thì s gi ng trung bình/vư n th p c p II, nh ng ngư i này ch y u là nhà hơn c , t 21,2 gi ng/vư n. Có th gi i s n xu t nông nghi p và h cũng có trình thích nh ng h trong tu i 36 - 45 là nhân th c và ý th c làm nông nghi p nh ng h sau khi l p gia ình và ã n hơn các h gia ình có trình văn hoá nh v kinh t nên h có ý th c t t phát c p khác. K t qu này làm cơ s cho vi c tri n kinh t t ng h p k c kinh t vư n. xây d ng các chương trình giáo d c nâng S t p trung cao này ã t o nên nh ng s c cao nh n th c c a nông dân trong công tác thái m i v thành ph n gi ng cây tr ng b o t n a d ng sinh h c t i ch . trong vư n c a h . - Lao ng và nhân khNu. - Trình văn hoá ch h . Th c t k t qu i u tra th hi n trên Trình h c v n c a ch h ư c th hình 2 là m i tương quan thu n gi a s lao hi n như y u t xác nh năng l c nh n ng trong h và s gi ng trung bình. th c c a h trong vi c th c hi n các ho t Nh ng h có s lao ng th p nh t (1 lao ng kinh t xã h i. Kh năng ti p thu các ng) cũng là nh ng h có s gi ng trung v n m i c a nông dân là r t quan tr ng bình th p nh t (17 gi ng) và s h có s lao trong các chương trình phát tri n nông ng cao nh t (4 lao ng) thì s gi ng thôn. K t qu phân tích cho th y nh ng trung bình cũng là cao nh t (29 gi ng). S gi ng S gi ng trung bình S lao đ ng S lao đ ng Hình 2. S lao ng h và s gi ng cây tr ng trong vư n i u này ch ng t r ng s lao ng quan tâm n s n xu t nông nghi p nói trong h càng cao thì càng có nhi u ngư i chung và làm vư n nói riêng. S th t này
  6. t o nên s a d ng cây tr ng trong vư n gia vư n không có y u t nào có th thay th ình và làm cơ s cho vi c xây d ng các k ư c v n th trư ng, ch khi có th ho ch ho t ng nh m b o t n a d ng sinh trư ng thì nông s n hàng hoá m i tiêu th h c nông nghi p. ư c và t ó kích thích nông dân có hư ng - Th trư ng. tr ng tr t nhi u lo i cây khác nhau trong vư n. Do ó c n có chính sách và h tr Thương phN chính c a vư n t i các m nông dân v ti p th . i m nghiên c u là rau và qu , ây là nh ng th mà h nông dân mu n s n xu t - Chính sách. ra th t nhi u, tiêu th ư c trên th trư ng Vi c nh hư ng phát tri n kinh t và bán ư c giá. Vi c quy t nh bán nông vư n ã ư c lãnh o a phương huy n s n c a mình âu và khi nào i v i nông à B c t p trung ưu tiên hàng u nh m dân à B c, c bi t là s n phN t vư n là m khuy n khích nông dân trong huy n tham hoàn toàn ph thu c vào th trư ng. N u th gia phát tri n kinh t . Hi n nay huy n ã có trư ng bi n ng t t thì nông dân ư c l i nhi u chính sách c th như t ch c các l p và ngư c l i. S n phN bán ra ch y u cho m t p hu n v làm vư n, tr ng cây r ng, canh các thương lái và ch a phương, chưa có tác trên t d c và t ch c các chuy n thăm s n phN vư n nào mang tính ch t hàng m quan h c h i mô hình làm kinh t gi i hoá c s n c a a phương. i u này làm nh m áp d ng vào a phương. K t qu cho cho giá s n phN t vư n c a h bán không m th y nhi u mô hình làm VAC ã ư c áp ư c giá nên h ành tiêu dùng trong d ng, nhi u cây tr ng có hi u qu ã ư c nhà là chính, d n d n m c tiêu xây d ng ưa v như h ng nhân h u, mía, na, khoai vư n ây ch y u mang tính ch t ph c v s KS4... bư c u em l i ngu n thu cho n i gia. nông dân và th c s ã góp ph n làm a T i xã Tân Minh thì ch có s n phN m d ng thêm thành ph n gi ng cây tr ng t i c a cây có c ư c bán ra nhi u nh t nhưng a phương. m i ch t kho ng 25%, còn l i rau, gia v 2.3. V n văn hoá c ng ng và và cây ăn qu ch t dư i 10%. i v i xã vư n gia ình Toàn Sơn thì a ph n các lo i cây u có M i dân t c và m i a phương u có th ư c bán ra th trư ng vì xã có l i th nh ng quan i m v tâm linh, tín ngư ng v giao thông, nhưng lư ng bán ra không riêng và ư c lưu gi t i này qua i cao ch chi m m t lư ng r t nh , cao nh t khác. Do s t n t i theo th i gian và ý th c là cây ăn qu và rau ch t kho ng 20%. ti n b c a ngư i dân ã bi n quan i m Th c tr ng này cũng gi ng như t i Tu Lý này tr thành nh ng nét văn hoá c bi t nhưng c th hơn là cây rau và cây thu c c a a phương và dân t c mình như vi c ây ư c bán ra nhi u hơn vì Tu Lý g n v i dùng các nông s n làm v t cúng l t tiên trung tâm th tr n à B c, nơi có nhu c u vào các d p gi t , ngày r m, ngày l qu c cao v rau và m t s lo i cây ư c coi là gia... Xu t phát t nh ng nhu câu văn hoá rau làm thu c mà ngư i dân có th s d ng trên, nhi u lo i cây như cau, chu i, bư i, như lo i th c ăn th c u ng hàng ngày. T i hoa hu , tr u... ã ư c coi là lo i cây à B c s kích thích s n xu t và phát tri n không th thay th vì chúng ư c coi là s n
  7. phNm ph c v cho i s ng văn hoá tinh d ng như chu i, mít, khoai môn s , g ng, th n. Do tính ch t mùa v i v i các s n hành... phNm nông nghi p nên bà con nông dân à B c ã tr ng nhi u lo i cây khác nhau 2.5. Các t ch c chính tr và oàn th t i c ng ng nh m t t o ra s n phNm ph c v cho các ngày l văn hoá trong c năm c a mình. Các cơ quan qu n lý hành chính như: i u này ã t o ra các nét văn hoá k t tinh S Nông nghi p & PTNT, phòng kinh t trong các phương th c canh tác và phương huy n, UBND xã có tác ng gián ti p n th c s d ng i v i t ng lo i cây tr ng s a d ng cây trong vư n thông qua các riêng, góp ph n lưu gi s a d ng tài ho t ng ch o phương hư ng, ư ng nguyên cây tr ng trong vư n gia ình. l i phát tri n các lo i cây con. Các t ch c như khuy n nông, h i nông dân, h i ph 2.4. Giá tr s d ng c a a d ng tài n óng vai trò quan tr ng trong vi c nguyên tuyên truy n v n ng tham gia và ng S n phNm a d ng thu ư c t mư i viên khuy n khích, giúp th c hi n; nhóm cây tr ng trong vư n gia ình là Ngân hàng h tr v v n; khuy n nông t p ngu n nguyên li u quan tr ng ph c v thi t hu n và chuy n giao k thu t. Như v y th c n cu c s ng hàng ngày c a các nông phương hư ng phát tri n kinh t xã h i c a h vùng cao. Các loài cây ăn qu , rau là a phương, ho t ng c a các t ch c ngu n b sung vitamin cho cơ th , nhi u oàn th cũng là các nhân t nh hư ng loài cây thu c góp ph n h n ch b nh t t gián ti p n s a d ng cây tr ng trong cho các h nghèo, nhi u loài cây tr ng vư n gia ình. s d ng trong tín ngư ng, tâm linh... K t qu phân tích thông tin thu ư c cho th y IV. K T LU N VÀ KI N N GHN tuy thu nh p t vư n so v i bình quân thu nh p trong năm c a m t h gia ình t i 3 xã 1. K t lu n trung bình ch là 20,1%, t i Tân Minh ch a hình, phân b lư ng mưa và ngu n m c 14,3%, T i Tu Lý 18,8% và Toàn nư c tư i có nh hư ng áng k n s Sơn là 25,4% nhưng giá tr s d ng t vư n lư ng và phân b các loài, gi ng cây tr ng gia ình l i r t cao và quan tr ng i v i trong vư n gia ình t i huy n à B c, t nh các h nông dân mi n núi. ây là i m Hoà Bình. h t s c quan tr ng cho th y vai trò c a Các y u t như thành ph n dân t c, vư n gia ình i v i cu c s ng c a ngư i kinh t h , tu i và trình c a ch h , s dân vùng cao. S n phNm trong vư n a nhân khN u và lao ng là y u t nh hư ng d ng chính là xu t phát t nhu c u s d ng rõ n s lư ng gi ng cây tr ng trong cho các m c ích khác nhau c a các thành vư n. Vư n gia ình c a các h dân t c viên trong gia ình, s thích c a ngư i qu n Dao, Mư ng, các h có trình văn hoá lý vư n. K t qu nghiên c u cho th y h u ch h c p II là nơi có s a d ng cao hơn h t nh ng loài cây ư c tr ng ph bi n các h khác. H có tu i c a ch h t 35 trong vư n gia ình u có a m c ích s - 45 thư ng quan tâm nhi u hơn n vư n gia ình.
  8. Th trư ng huy n à B c không nh trong vư n gia ình huy n à B c, hư ng rõ nét n vư n nhưng là y u t t nh Hoà Bình. T p chí Nông nghi p & quan tr ng tác ng m nh m n s bi n Phát tri n nông thôn s 8, tr.14 - 18. ng cây tr ng trong vư n. 3 Pablo BEyzaguirre and Olga F. Y u t văn hoá giúp cho vi c duy trì Linares, 2004. Home garden and biodiversity. Smithsonian Institution. các ki n th c b n a trong các phương th c canh tác và s d ng các s n phN m t 4 Watson, J.W and P.B. Eyzaguirre, 2002. vư n. a d ng m c ích s d ng cũng góp Home gardens and insitu conservation of plant genetic resources in farming ph n duy trì s phong phú cây tr ng trong systems. Proceedings of the Second vư n gia ình. international Home gardens Workshop, N h ng thông tin trên s r t h u ích khi 17 - 19 July 2001, Witzenhausen, xây d ng các chương trình nghiên c u thúc Federal Republic of Germany. N y ho t ng b o t n và s d ng các ngu n gen cây tr ng a phương góp ph n gư i ph n bi n: guy n Văn Vi t tăng thu nh p và dinh dư ng cho các nông h vùng cao. 2. Ki n ngh thúc N y b o t n tài nguyên th c v t trong vư n gia ình c n nghiên c u tìm ra th trư ng tiêu th b n v ng các s n phN m t vư n nh m khuy n khích nông dân gieo tr ng b n v ng cây tr ng trong vư n gia ình. M i chính sách và h tr k thu t cho ngư i s n xu t ph i t p trung nh m gi m thi u nh ng rào c n c a các y u t sinh thái (khí h u, a hình) và nh ng i u ki n kinh t xã h i (văn hoá truy n th ng, l i ích sinh k , nh n th c...). TÀI LI U THAM KH O 1 Engels, J.M.M. and D. Wood, 1999. Conservation of agrobiodiversity.Pp. 355 - 385 in Agrobiodiversity: Characterization, Utilization, and Management(Wood and Lenne, eds.). CABI Publishing, Wallingford, UK. 2 guy n Th g c Hu , gô c Th , Hoàng Gia Trinh, 2007. M c và phân b a d ng tài nguyên cây tr ng
  9. T¹p chÝ khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp ViÖt Nam 9
nguon tai.lieu . vn