Xem mẫu
- Phên têm hoåc nhêåp mön 61 àoá ngûúâi ta traánh àûúåc nhûäng sûå hiïíu lêìm mùåc duâ coá rêët nhiïìu nghôa vaâ dêëu hiïåu. Trong nhûäng ngön ngûä cöí xûa coá nhiïìu àiïím bêët àõnh khöng thïí coá mùåt trong nhûäng ngön ngûä hiïån nay cuãa chuáng ta. Trong möåt vaâi ngön ngûä Do Thaái chùèng haån, chuáng chó coá phuå êm maâ khöng coá nguyïn êm. Ngûúâi àoåc hay ngûúâi nghe phaãi chiïëu theo cêu noái hay chûä viïët maâ àoaán ra nhûäng nguyïn êm vùæng mùåt. Chûä viïët cöí Ai Cêåp cuäng thïë vò chuáng ta khöng biïët tiïëng cöí Ai Cêåp àoåc ra sao. Chûä viïët thiïng liïng cuãa Ai Cêåp cuäng coá nhûäng àiïìu bêët àõnh nhû thïë. Ngûúâi àoåc cûá tûå do xïëp nhûäng hònh aãnh tûâ phaãi sang traái hay tûâ traái sang phaãi tuyâ theo yá muöën. Muöën àoåc phaãi tuyâ theo nhûäng hònh aãnh cuãa nhûäng con chim hay suác vêåt khaác. Ngûúâi viïët cuäng coá thïí viïët tûâ trïn xuöëng dûúái tuyâ theo quan niïåm vïì nghïå thuêåt. Àiïìu khoá chõu nhêët trong chûä cöí Ai Cêåp laâ khöng hïì viïët chûä naây xa chûä noå. Nhûäng dêëu hiïåu cûá xuêët hiïån theo möåt khoaãng caách àïìu àïìu khiïën cho ngûúâi ta khöng biïët roä möåt chûä thuöåc chûä trïn hay chûä dûúái. Trong chûä viïët Ba Tû traái laåi giûäa hai chûä coá möåt chûä nghiïng chûáng toã hai chûä khaác nhau. Chûä viïët vaâ ngön ngûä Trung Hoa rêët cöí hiïån nay haäy coân duâng cho 400 triïåu ngûúâi. Caác baån àûâng cho laâ töi hiïíu tiïëng Trung Hoa. Töi chó khaão cûáu vúái hy voång tòm thêëy nhûäng àiïím giöëng nhau nhû nhûäng àiïìu vûâa noái, vaâ töi àaä khöng bõ thêët voång. Ngön ngûä Trung Hoa àêìy rêîy nhûäng sûå bêët àõnh nhû thïë àuã laâm chuáng ta ruâng mònh. Ngön ngûä àoá göìm coá nhiïìu vêìn coá thïí àoåc riïng biïåt hay cuâng vúái nhûäng vêìn khaác. Möåt trong caác thöí ngûä Trung Hoa coá túái 400 vêìn. Ngûä vûång göìm coá 4000 chûä thaânh ra coá chûä coá túái 10 nghôa, coá chûä coá ñt hún hay nhiïìu hún. Vò toaân thïí khöng giuáp cho ngûúâi nghe àoaán àûúåc ngûúâi noái àõnh noái gò. Ngûúâi ta àaä àùåt ra khöng biïët bao nhiïu laâ phûúng saách àïí traánh sûå hiïíu lêìm. Trong nhûäng phûúng saách àoá coá phûúng saách cêìn phaãi kïí viïåc gheáp hai vêìn thaânh möåt tiïëng vaâ àoåc tiïëng àoá theo böën thanh êm khaác nhau. Ngön ngûä àoá khöng coá vùn phaåm. Khöng phên biïåt àûúåc trong möåt ngûä xem chûä àoá laâ danh tûâ hay tñnh tûâ hay àöång tûâ, giöëng àûåc hay giöëng caái, söë nhiïìu hay söë ñt. Thúâi gian naâo hay thïí naâo. Ngön ngûä chó coá nhûäng nguyïn liïåu cuäng nhû tiïëng noái trûâu tûúång cuãa chuáng ta phên chia ra thaânh nhûäng nguyïn liïåu bùçng caách xoaá boã nhûäng sûå biïíu thõ caác dêy liïn laåc giûäa nhûäng tiïëng. Trong tiïëng Trung Hoa möîi khi coá àiïìu gò bêët àõnh, ngûúâi nghe phaãi dûåa vaâo toaân thïí maâ quyïët àõnh tuyâ theo trñ thöng minh http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 62 cuãa mònh. Töi ghi möåt cêu tuåc ngûä Trung Hoa noái tûâng tiïëng möåt nhû sau: ñt, nhòn, nhiïìu, àiïìu kyâ diïåu. Cêu tuåc ngûä naây khöng coá gò khoá hiïíu: noá coá thïí coá nghôa laâ: caâng tröng ñt bao nhiïu caâng thêëy nhiïìu àiïìu kyâ diïån bêëy nhiïu, hay: àöëi vúái nhûäng ngûúâi tröìng caâng ñt, caâng coá nhiïìu àiïìu kyâ diïåu. Giûäa hai baãn dõch khaác nhau chó khaác nhau vïì vùn phaåm nay têët nhiïn thûåc khoá quyïët àõnh xem nïn duâng baãn naâo. Vêåy maâ ngûúâi ta thûúâng noái rùçng tiïëng Trung Hoa laâ thûá tiïëng tuyïåt haão trong cöng viïåc trao àöíi tû tûúãng. Vêåy sûå coá nhiïìu nghôa khöng hùèn àaä àûa àïën sûå bêët àõnh trong ngön ngûä. Tuy nhiïn àöëi vúái sûå biïíu thõ trong giêëc mú, tònh traång khöng àûúåc chùæc chùæn nhû trûúâng húåp cuãa caác ngön ngûä thúâi cöí. Nhûäng ngön ngûä naây àûúåc duâng laâm phûúng tiïån giao tiïëp, phaãi àûúåc hiïíu bùçng caách naây hay caách khaác. trong khi giêëc mú khöng cêìn ai hiïíu caã. Cho nïn chuáng ta seä khöng ngaåc nhiïn khi thêëy giêëc mú coá nhiïìu nghôa, bêët àõnh, khiïën cho chuáng ta khöng thïí quyïët àõnh möåt caách chùæc chùæn. Kïët quaã àöåc nhêët chùæc chùæn thu lûúåm àûúåc trong sûå so saánh naây laâ nhûäng sûå bêët àõnh noái trïn luön coá mùåt trong moåi caách diïîn taã trong thúâi cöí. Chó coá kinh nghiïåm laâm ài laâm laåi nhiïìu lêìn múái giuáp cho ta thûåc sûå hiïíu roä giêëc mú. Theo yá töi, tñnh bêët àõnh naây khöng àûa chuáng ta ài xa àûúåc vaâ cöng trònh khaão cûáu cuãa nhiïìu nhaâ khoa hoåc khaác àaä chûáng toã rùçng töi noái àuáng. Nhûäng ngûúâi khöng chuyïn mön thûúâng toã veã coi thûúâng, bi quan trûúác nhûäng sûå khoá khùn vaâ tñnh bêët àõnh cuãa nhûäng cöng trònh khoa hoåc. Thaái àöå àoá thûåc bêët cöng. Nhiïìu ngûúâi trong caác baån chùæc khöng laå gò khi thêëy möåt tònh traång bi quan khinh khi nhû thïë khi ngûúâi ta gùåp khoá khùn trong viïåc àoåc caác têëm bia trong thaânh Babylone. Coá möåt thúâi nhûäng ngûúâi àoåc caác têëm bia naây bõ coi laâ nhûäng tay àaåi bõp vaâ cöng trònh cuãa hoå laâ caã möåt sûå lûúâng gaåt. Nhûng àïën nùm 1857, Höåi hoaâng gia khaão cûáu vïì AÁ chêu àaä laâm möåt cuöåc thñ nghiïåm coá tñnh chêët quyïët àõnh. Höåi naây yïu cêìu böën nhaâ chuyïn mön nöíi danh nhêët thúâi àoá gûãi àïën cho mònh böën baãn dõch cuãa möåt têëm bia. Möîi baãn àïìu àûång trong phong bò daán kñn, röìi sau khi múã böën phong bò àoá ra Höåi coá thïí tuyïn böë rùçng caã böën àïìu phuâ húåp vúái nhûäng àiïìu àaä tòm ra quaã laâ cöng trònh àoåc bia cuãa hoå àaä àaåt àûúåc nhûäng tiïën böå àaáng kïí. Nhûäng lúâi chïë giïîu cuãa boån ngûúâi ûa baâi baác nhúâ àoá múái dõu ài vaâ cöng viïåc àoåc bia múái caâng ngaây caâng tiïën triïíu àûúåc. http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 63 2. Coá nhiïìu baån cho rùçng, nhûäng giaãi phaáp maâ chuáng ta bùæt buöåc phaãi chêëp nhêån thûúâng coá tònh caách gûúång eáp, giaã taåo, khöng àuáng chöî vaâ nhiïìu khi khöi haâi. Töi kïí cho caác baån nghe möåt cêu chuyïån múái nhêët thuöåc loaåi naây. Taåi Thuåy Sô möåt öng Giaám àöëc möåt Àaåi chuãng viïån bõ caách chûác vò àaä khaão cûáu Phên têm hoåc. Têët nhiïn öng ta phaãn àöëi dûä àöåi, möåt túâ baáo úã Berne, kinh àö Thuåy Sô àaä àùng baãn aán cuãa caác nhaâ chûác traánh hoåc àûúâng. Töi trñch möåt vaâi àoaån dñnh daáng àïën mön Phên têm hoåc: “Coá nhiïìu thñ duå lêëy trong cuöën saách cuãa baác sô Pfister àaáng àûúåc chuá yá àïën vò tñnh caách giaã taåo vaâ cêìu kyâ. Quaã laâ möåt àiïìu kyâ khöi khi thêëy möåt öng Giaám àöëc Àaåi chuãng viïån chêëp nhêån nhûäng àiïìu àoá maâ khöng coá möåt lúâi phï bònh chó trñch naâo”. Hoå muöën chuáng ta coi nhûäng lúâi phï phaán naây laâ nhûäng lúâi cuãa möåt võ thêím phaán vö tû. Chuáng ta haäy xeát kyä lúâi phï phaán naây vúái hy voång laâ thïm möåt chuát suy nghô vaâ möåt chuát khaã nùng nûäa cuäng chùèng haåi gò. Quaã thûåc laâ möåt àiïìu thuá võ khi thêëy loaâi ngûúâi chó cêìn dûåa vaâo nhûäng caãm nghô àêìu tiïn cuãa mònh thöi maâ cuäng daám àûa ra nhûäng lúâi phï phaán rêët nhanh choáng vaâ quaã quyïët vïì möåt vêën àïì gai goác nhû vêën àïì têm lyá vö thûác. Hoå cho rùçng lúâi giaãi thñch cuãa chuáng ta coá veã cêìu kyâ, gûúång eáp, hoå khöng thñch nïn cho ngay rùçng lúâi àoá sai, chaã coá giaá trõ gò caã. Khöng möåt phuát naâo hoå nghô rùçng nïëu nhûäng giaãi thñch naây coá veã gûúång eáp vaâ cêìu kyâ, têët nhiïn cuäng phaãi coá nhûäng lyá do gò chùæc chùæn maâ moåi ngûúâi cêìn tòm hiïíu. Kïët quaã chñnh trong viïåc giaãi thñch naây laâ sûå di chuyïín vaâ sûå di chuyïín laâ möåt phûúng tiïån maånh nhêët giuáp cho sûå kiïím duyïåt hoaåt àöång. Sûå kiïím duyïåt duâng phûúng tiïån naây àïí taåo ra nhûäng caái gò duâng thay thïë sûå viïåc maâ chuáng ta goåi laâ sûå aám chó. Nhûäng sûå aám chó naây thûúâng gùæn liïìn vaâo möåt thûåc chêët búãi möåt söë caác sûå liïn tûúãng, thûåc chêët naây laâ thïí naâo chuáng ta cuäng chûa biïët àûúåc roä raâng. Chó coá àiïìu rùçng àoá laâ têët caã nhûäng àiïìu gò ngûúâi ta cêìn giêëu giïëm. Khi coá nhûäng àiïìu cêìn giêëu giïëm chuáng ta khöng thïí chúâ àúåi tòm thêëy chuáng úã núi chuáng phaãi coá mùåt. Nhûäng uyã ban kiïím soaát taåi biïn giúái ngaây nay lêu hún nhûäng nhaâ chûác traách hoåc àûúâng Thuyå Sô nhiïìu. Muöën tòm caác taâi liïåu vaâ hònh veä ngûúâi ta khöng chó luåc soaát caác tuái vaâ cùåp da maâ coân phaãi xeát caã nhûäng núi khöng chúâ àúåi nhêët nhû nhûäng goát giêìy hai lúáp. Nïëu hoå tòm ra àûúåc nhûäng àöì quöëc cêëm bùçng nhûäng caách khaám xeát tó mó àoá thò sûå chõu khoá cuãa hoå quaã khöng phaãi laâ vö ñch. http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 64 Duâ giûäa yïëu töë tiïìm taâng vaâ àiïìu thay thïë noá trong giêëc mú roä raâng coá nhûäng liïn quan rêët xa vúâi, kyâ laå, khi thò khöi haâi, khi thò kheáo leáo, chuáng ta cuäng chùèng laâm gò khaác hún laâ laâm theo àuáng nhûäng kinh nghiïåm do nhûäng giêëc mú cung cêëp maâ chuáng ta àaä khöng tûå mònh tòm ra àûúåc nhûäng lúâi giaãi àaáp. Rêët ñt khi chuáng ta tûå mònh tòm àûúåc caách giaãi thñch möåt giêëc mú; khöng möåt ai coá thïí tûå mònh tòm ra àûúåc liïn quan giûäa möåt yïëu töë tiïìm taâng vaâ àiïìu thay thïë cho yïëu töë naây trong giêëc mú roä raâng. Coá khi nhúâ möåt yá kiïën àöåt nhiïn naãy ra trong àêìu, ngûúâi nùçm mú cho ta biïët dïî daâng liïn quan àoá, coá khi chuáng ta àûúåc cung cêëp àuã taâi liïåu àïí giaãi thñch. Nïëu ngûúâi nùçm mú khöng chõu giuáp thò chuáng ta seä khöng laâm sao hiïíu àûúåc möåt vaâi yïëu töë trong giêëc mú roä raâng. Töi kïí cho caác baån nghe möåt cêu chuyïån múái xaãy ra. Möåt thên chuã cuãa töi bõ mêët cha trong luác àang àiïìu trõ. Baâ ta tòm àuã moåi caách laâm cho cha söëng laåi. Trong möåt giêëc mú baâ ta thêëy cha hiïån ra vaâ baão: “Bêy giúâ laâ mûúâi möåt giúâ mûúâi lùm, mûúâi möåt giúâ rûúäi, mûúâi hai giúâ keám mûúâi lùm”. Baâ ta giaãi thñch sûå kiïån naây bùçng caách noái rùçng thuúã coân sinh thúâi ngûúâi cha rêët thñch caác con vïì àuáng giúâ ùn cúm. Giûäa kyã niïåm naây vaâ yïëu töë trong giêëc mú têët nhiïn phaãi coá möåt liïn quan gò duâ chuáng ta khöng thïí dûåa vaâo kyã niïåm naây àïí biïët roä yïëu töë kia bùæt nguöìn tûâ àêu. Nhûng trong khi chûäa chaåy, töi nghi ngúâ rùçng coá möåt thaái àöå phï bònh chó trñch naâo àoá àöëi vúái ngûúâi cha yïu quyá coá dñnh daáng àïën sûå phaát sinh ra giêëc mú. Baâ nùçm mú kïí cho chuáng ta nghe, coá möåt lêìn trong cêu chuyïån vïì vêën àïì têm lyá, baâ ta coá nghe möåt ngûúâi baâ con noái: “Ngûúâi cöí sú (der Urmensh) söëng laåi trong möîi chuáng ta”. Cêu noái naây giuáp chuáng ta hiïíu àûúåc thaái àöå cuãa baâ khaách. Àoá laâ möåt cú höåi rêët töët cho baâ ta laâm cho cha söëng laåi. Baâ ta biïën cha thaânh möåt ngûúâi cuãa thúâi àaåi (home de I'heure, Urmensch), do àoá ngûúâi cha múái cûá mûúâi lùm phuát laåi baáo giúâ möåt lêìn. Trong cêu chuyïån naây coá àiïìu gò laâm ta nghô àïën möåt löëi chúi chûä. Nhiïìu khi ngûúâi ta cho rùçng ngûúâi giaãi thñch giêëc mú muöën chúi chûä trong khi sûå thûåc ngûúâi chúi chûä chñnh laâ ngûúâi nùçm mú. Trong nhiïìu thñ duå khaác chuáng ta khöng thïí biïët roä àoá laâ möåt löëi chúi chûä hay möåt giêëc mú. Chuáng ta àaä gùåp trûúâng húåp tûúng tûå nhû thïë trong möåt vaâi sûå lúä lúâi. Möåt ngûúâi nùçm mú thêëy mònh ngöìi cuâng öng baác trong möåt chiïëc xe húi (xe tûå àöång). Theo öng ta thò giêëc mú àoá coá yá nghôa laâ öng ta àaä tûå mònh thoaã maän tònh duåc cuãa mònh khöng cêìn sûå giuáp àúä cuãa ngûúâi khaác (do chûä antoeárotisme chúi chûä vúái autömbile coá nghôa laâ xe tûå àöång hay xe húi). Coá phaãi http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 65 öng naây muöën noái àuâa vaâ noái rùçng mònh nùçm mú trong khi thûåc sûå chó muöën chúi chûä khöng? Töi khöng tin nhû thïë. Theo yá töi öng ta quaã àaä nùçm mú thûåc. Nhûng do àêu maâ coá sûå giöëng nhau giûäa viïåc tûå thoaã maän vïì tònh duåc vúái chiïëc xe húi? Cêu hoãi naây àaä laâm töi suy nghô rêët lêu vaâ khaão cûáu thûåc kyä caâng vïì sûå chúi chûä. Sau cuâng töi ài àïën kïët luêån laâ àaä coá möåt loaåt yá tûúãng hûäu thûác len loãi vaâo trong vö thûác vaâ taái xuêët hiïån dûúái hònh thûác möåt sûå chúi chûä. Chõu aãnh hûúãng cuãa vö thûác, nhûäng yá tûúãng hûäu thûác naây chõu taác duång cuãa sûå di chuyïín vaâ cö àoång trong cöng viïåc xêy dûång giêëc mú vaâ sûå chúi chûä. Nhûng giêëc mú chúi chûä khöng gêy cho ngûúâi ta caái khoaái caãm nhû möåt troâ chúi chûä thûåc sûå. Taåi sao laåi nhû thïë? “Giêëc mú hñ tûâ” khöng laâm cho ta cûúâi, traái laåi chó laâm cho ta dûãng dûng. Vïì àiïím naây chuáng ta tiïën àïën gêìn löëi àoaán möång ngaây xûa. Töi kïí cho caác baån nghe möåt cêu chuyïån àoaán möång naây vò tñnh lõch sûã cuãa noá. Giêëc mú cuãa Àaåi àïë Alexandre àûúåc Plutarque vaâ Arteámodore úã Ïphese kïí laåi. Trong luác cöng phaá thaânh Tyr, Àaåi àïë Alexandre nùçm mú thêëy möåt con quyã nhaãy nhoát trûúác mùåt mònh. Thêìy boái Aristadre àoaán rùçng thïë naâo thaânh Tyr cuäng thêët thuã vò phên tñch chûä satyros (con quyã) ra, ngûúâi ta thêëy coá nghôa laâ: thaânh Tyr thïë naâo cuäng thuöåc vïì öng. Quaã nhiïn vïì sau thaânh Tyr bõ haå thûåc. Sûå giaãi thñch naây coá veã nhû giaã taåo nhûng àuáng tûâ àêìu àïën cuöëi. 3. Caác baån seä ngaåc nhiïn khi thêëy rùçng ngay caã nhûäng ngûúâi chuyïn khaão cûáu vïì phên têm hoåc vaâ sûå giaãi thñch giêëc mú cuäng nhùçm phaãn àöëi quan niïåm trïn cuãa chuáng ta vïì giêëc mú. Sûå lêìm lêîn naây àaä àûa àïën nhiïìu àiïìu sai lêìm rêët gêìn quan niïåm cuãa y hoåc vïì giêëc mú. Möåt trong caác àiïìu àoá cho rùçng giêëc mú chó laâ möåt mûu toan thñch ûáng vaâo hiïån taåi vaâ giaãi quyïët caác viïåc trong tûúng lai, nghôa laâ giêëc mú coá khuynh hûúáng khaão cûáu tûúng lai àïí töí chûác hiïån taåi (A.Macder). Chuáng ta àaä coá dõp chûáng toã rùçng quan niïåm naây lêîn löån giêëc mú roä raâng vúái nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng nghôa laâ chuá troång àïën cöng viïåc xêy dûång trong giêëc mú. Vò muöën biïíu thõ cho àúâi söëng tinh thêìn vö thûác coá chûáa àûång nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng nïn quan niïåm naây khöng múái meã maâ cuäng khöng àêìy àuã, vò ngoaâi sûå xêy dûång tûúng lai ra, sûå hoaåt àöång tinh thêìn coân laâm nhiïìu viïåc khaác nûäa. Vò möåt sûå lêìm lêîn àaáng tiïëc hún nûäa, ngûúâi ta àaä cho rùçng àùçng sau giêëc mú bao giúâ cuäng coá yá tûúãng chïët choác. Töi khöng hiïíu ngûúâi ta àõnh noái gò trong cöng thûác naây http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 66 nhûng chùæc chùæn laâ noá bùæt nguöìn úã chöî ngûúâi ta lêîn löån giêëc mú vaâ caá tñnh cuãa ngûúâi nùçm mú. Töi kïí cho caác baån nghe möåt cêu chuyïån nûäa àïí chûáng toã rùçng coá ngûúâi thûúâng cho rùçng giêëc mú coá thïí àûúåc giaãi thñch bùçng hai caách: möåt caách coá tñnh chêët phên têm, möåt caách theo kinh thaánh khöng biïët gò àïën sûå coá mùåt cuãa caác sûå ham muöën, chó noái àïën nhûäng hoaåt àöång tinh thêìn cao cêëp thöi. Têët nhiïn cuäng coá nhûäng giêëc mú loaåi naây nhûng àoá chó laâ nhûäng trûúâng húåp àùåc biïåt khöng thïí coi laâ coá tñnh chêët chung. Theo àiïìu hoå noái, chuáng ta khöng thïí naâo quan niïåm rùçng giêëc mú laåi coá thïí coá tñnh chêët tònh duåc vaâ laâ sûå gùåp gúä cuãa giöëng àûåc vaâ giöëng caái àûúåc (A.Adler). Têët nhiïn cuäng coá möåt vaâi giêëc mú nhû thïë vaâ sau naây baån seä biïët chuáng chó laâ nhûäng triïåu chûáng loaån thêìn kinh. Töi kïí ra nhûäng sûå tòm toâi múái vïì tñnh chêët giêëc mú noái trïn àïí caác baån biïët maâ àïì phoâng hay ñt nhêët cuäng àïí baån biïët roä yá kiïën töi vïì vêën àïì. 4. Ngûúâi ta àaä tòm caách laâm giaãm giaá trõ khaách quan cuãa nhûäng cöng trònh naây bùçng caách cho rùçng nhûäng ngûúâi bònh thûúâng thu xïëp sao cho giêëc mú cuãa mònh húåp vúái yá kiïën cuãa caác baác sô: ngûúâi cho rùçng mònh coá nhûäng giêëc mú vïì quyïìn lûåc, ngûúâi cho rùçng mònh coá nhûäng giêëc mú söëng laåi sau khi daä chïët thûåc, (W.Setkel). Nhûng lyá luêån naây khöng coân möåt chuát giaá trõ gò khi moåi ngûúâi thêëy rùçng trûúác khi khoa hoåc phên têm ra àúâi, ngûúâi àúâi àaä nùçm mú röìi vaâ ngay caã khi khoa hoåc àoá àaä ra àúâi thò bao giúâ ngûúâi ta cuäng nùçm mú röìi múái àïën hoãi nhaâ phên têm hoåc vïì giêëc mú. Nhûäng sûå kiïån do quan niïåm naây àûa ra rêët dïî hiïíu vaâ khöng laâm haåi gò cho thuyïët vïì giêëc mú caã. Nhûäng “caái gò coân soát laåi trong ngaây” phaát sinh ra giêëc mú thûúâng bùæt nguöìn úã àúâi söëng con ngûúâi khi hoå thûác. Nïëu nhûäng lúâi noái vïì àïì nghõ cuãa baác sô coá möåt têìm quan troång naâo àöëi vúái con bïånh, nhûäng lúâi naây cuäng chùèng khaác gò nhûäng caái gò coân soát laåi tinh thêìn, chùèng khaác gò nhûäng ham muöën chûa àûúåc thoaã maän, cuäng coá taác duång chùèng khaác gò nhûäng sûå kñch àöång cú thïí aãnh hûúãng àïën ngûúâi nùçm mú trong luác nguã. Cuäng nhû nhûäng yïëu töë kñch àöång giêëc mú khaác, nhûäng yá tûúãng do thêìy thuöëc gúåi ra cuäng coá thïí xuêët hiïån trong giêëc mú roä raâng hay trong nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng. Chuáng ta biïët laâ chuáng ta coá thïí taåo ra giêëc mú vaâ nhûäng vêåt liïåu giuáp cho giêëc mú phaát hiïån. Trong trûúâng húåp naây ngûúâi thêìy thuöëc cuäng khöng laâm gò khaác hún cöng viïåc cuãa thñ nghiïåm viïn Maury Vold khi öng naây àùåt http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 67 chên tay cuãa ngûúâi nùçm nguã theo möåt chiïìu hûúáng naâo àoá àïí gêy ra giêëc mú nhû yá muöën. Chuáng ta coá thïí gúåi ra cho ngûúâi nùçm mú àöëi tûúång cuãa giêëc mú chûá khöng thïí aãnh hûúãng gò àïën nhûäng àiïìu ngûúâi àoá sùæp mú. Sûå hoaåt àöång cuãa cöng viïåc xêy dûång vaâ sûå ham muöën vö thûác khöng chõu aãnh hûúãng gò tûâ bïn ngoaâi vaâo. Khaão saát nhûäng sûå kñch àöång cú thïí giêëc mú thûúâng àûúåc toã roä trong phaãn ûáng thïí xaác. Do àoá lúâi baâi baác noái trïn vïì giaá trõ khaách quan cuãa nhûäng cöng trònh khaão cûáu vïì giêëc mú bùæt nguöìn úã chöî àaä lêîn löån giêëc mú vúái nhûäng vêåt liïåu xêy dûång giêëc mú. Àoá laâ têët caã nhûäng àiïìu töi muöën trònh baây cuâng caác baån vïì giêëc mú. Chùæc caác baån cuäng àoaán rùçng töi boã soát rêët nhiïìu àiïìu. Súã dô coá sûå thiïëu soát àoá laâ vò giêëc mú coân liïn laåc chùåt cheä vúái nhûäng chûáng bïånh thêìn kinh. Chuáng ta khaão saát giêëc mú vúái muåc àñch sûãa soaån cho viïåc khaão saát caác chûáng bïånh thêìn kinh. Àiïìu naây húåp lyá hún laâ viïåc àïí chuêín bõ cho viïåc khaão saát giêëc mú. Giêëc mú coá thïí giuáp hiïíu àûúåc caác chûáng bïånh thêìn kinh. Traái laåi chuáng ta chó hiïíu giêëc mú möåt caách hoaân bõ hún, chi tiïët hún nïëu chuáng ta hiïíu roä vïì chûáng bïånh thêìn kinh. Töi khöng biïët caác baån nghô gò vïì vêën àïì àoá nhûng phêìn töi, töi khöng hïì höëi tiïëc khi daânh thûåc nhiïìu thò giúâ cho sûå khaão saát giêëc mú vaâ yïu cêìu caác baån chuá troång àùåc biïåt vïì vêën àïì giêëc mú. Khöng coá mön hoåc naâo coá thïí giuáp cho chuáng ta möåt yá niïåm àuáng hún vïì mön phên têm hoåc. Muöën chûáng toã rùçng nhûäng triïåu chûáng cuãa bïånh thêìn kinh coá yá nghôa, coá ñch lúåi cho ta trong viïåc tòm hiïíu ngûúâi bïånh, coá thïí giaãi thñch àûúåc khi khaão saát àúâi söëng ngûúâi bïånh, cêìn phaãi laâm viïåc trong nhiïìu thaáng, coá khi nhiïìu nùm. Traái laåi chó cêìn laâm viïåc möåt söë giúâ thöi cuäng àuã hiïíu àûúåc giêëc mú, nhûäng tiïìn àïì cuãa mön phên têm hoåc vïì tñnh caách vö thûác cuãa caác hoaåt àöång tinh thêìn. Xem chuáng chõu nhûäng aãnh hûúãng khuynh hûúáng naâo vaâ chuáng hoaåt àöång ra sao. Vaâ nïëu chuáng ta coá thïí thïm vaâo tñnh caách tûúng àöìng giûäa giêëc mú vaâ bïånh thêìn kinh, möåt sûå biïën àöíi nhanh choáng khiïën cho ngûúi nùçm mú trúã thaânh möåt ngûúâi thûác tónh, biïët àiïìu, thò chuáng ta coá thïí chùæc chùæn rùçng cùn bïånh thêìn kinh cuäng chó laâ sûå suy suåp cuãa nhûäng liïn quan thöng thûúâng giûäa nhûäng àöång lûåc khaác nhau trong àúâi söëng tinh thêìn. http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 68 PHÊÌN 3 THUYÏËT TÖÍNG QUAÁT VÏÌ CAÁC CHÛÁNG BÏÅNH THÊÌN KINH 16. PHÊN TÊM HOÅC VAÂ THÊÌN KINH HOÅC Töi sung sûúáng khi laåi àûúåc tiïëp tuåc cêu chuyïån vúái caác baån. Trûúác àêy töi àaä noái cho caác baån nghe vïì quan niïåm phên têm hoåc cuãa caác haânh vi sai laåc vaâ giêëc mú. Ngaây nay töi muöën caác baån laâm quen vúái nhûäng hiïån tûúång chûáng bïånh thêìn kinh, nhûäng hiïån tûúång naây coá hún möåt àiïím tûúng àöìng vúái nhûäng haânh vi sai laåc cuäng yïu cêìu caác baån coá möåt thaái àöå nhû àöëi vúái caác hiïån tûúång trïn. Trûúác àêy töi khöng hïì tiïën thïm möåt bûúác naâo trûúác khi àûúåc sûå àöìng yá cuãa caác baån; töi àaä thaão luêån nhiïìu vaâ àaä giaãi hïët nhûäng àiïìu thùæc mùæc cuãa baån; töi àaä tin cêåy úã caác baån vaâ leä phaãi cuãa caác baån àïí tiïën àûúåc nhûäng bûúác tiïën quyïët àõnh. Ngaây nay sûå viïåc khöng thïí xaãy ra nhû thïë nûäa, búãi möåt leä rêët thûúâng: Haânh vi sai laåc vaâ giêëc mú àöëi vúái caác baån khöng phaãi laâ nhûäng hiïån tûúång xa laå gò, caác baån coá thïí cuäng coá nhûäng kinh nghiïåm giöëng nhû cuãa töi. Nhûng phaåm vi chûáng bïånh thêìn kinh àöëi vúái caác baån hoaân toaân múái laå. Nïëu khöng phaãi laâ thêìy thuöëc caác baån chùèng laâm sao biïët thïm àûúåc gò ngoaâi nhûäng àiïìu töi noái cho caác baån nghe, trong khi sûå phaán àoaán chó coá giaá trõ khi ngûúâi àûa ra phaán àoaán àoá quen thuöåc vúái caác vêåt liïåu àûúåc àûa ra aánh saáng. Tuy nhiïn caác baån àûâng cho rùçng töi seä noái cho caác baån nghe nhûäng àiïìu coá tñnh giaáo àiïìu, töi cuäng khöng bùæt buöåc caác baån phaãi àöìng yá vúái töi vö àiïìu kiïån, nïëu caác baån tûúãng lêìm thò seä xaãy ra nhiïìu àiïìu tai haåi lùæm. Töi khöng hïì coá yá muöën bùæt buöåc ai cöng nhêån nhûäng àiïìu mònh noái, töi chó muöën kñch thñch caác baån, laâm tan nhûäng thaânh kiïën. Khi naâo vò thiïëu thöën taâi liïåu maâ baån khöng giaãi quyïët àûúåc vêën àïì gò, baån àûâng vöåi tin, hay vûát boã yá tûúãng naây hay yá tûúãng khaác. Caác baån chó cêìn ngöìi nghe vaâ lônh höåi nhûäng àiïìu nghe noái. Coá àûúåc vaâi àiïìu tin tûúãng àêu phaãi laâ chuyïån dïî, nhûäng àiïìu naâo àïën vúái mònh möåt caách quaá dïî daâng http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 69 thûúâng laâ nhûäng àiïìu chùèng coá giaá trõ gò. Chó coá nhûäng ngûúâi naâo dêìy cöng laâm viïåc àïm ngaây trong bao nhiïu nùm roâng raä, tûå mònh laâm ài laâm laåi biïët bao nhiïu thñ nghiïåm caá nhên múái meã, kyâ thuá múái coá quyïìn tûå cho laâ mònh biïët àûúåc nhiïìu àiïìu. Vïì phûúng diïån trñ thûác, nhûäng quan niïåm hêëp têëp, chúáp nhoaáng, nhûäng sûå phaán àoaán vöåi vaâng duâng àûúåc gò? Nhûäng tiïëng seát aái tònh chó coá trong phûúng diïån tònh caãm thöi. Chuáng ta khöng àoâi hoãi thên chuã cuãa chuáng ta tin tûúãng vaâo sûå hiïåu nghiïåm cuãa phûúng phaáp phên têm hoåc, hay àûáng vïì phña chuáng ta. Nïëu hoå laâm nhû thïë chuáng ta seä bõ nghi ngúâ, chuáng ta chó yïu cêìu hoå coá möåt thaái àöå bi quan khoan hoaâ. Vêåy caác baån haäy thûã àïí cho thêëm dêìn trong loâng mònh nhûäng yá niïåm vïì phên têm naâo àoá nhûäng quan niïåm khaác nhau naây hoaâ húåp vúái nhau, liïn kïët vúái nhau àïí húåp thaânh möåt quan niïåm cuöëi cuâng coá tñnh quyïët àõnh. Ngoaâi ra caác baån khöng nïn cho rùçng àiïìu töi trònh baây vúái caác baån vïì phên têm hoåc coá möåt tñnh caách vuå lúåi naâo. Àoá chó laâ möåt sûå kiïån bùæt nguöìn úã thûåc nghiïåm, möåt sûå quan saát trûåc tiïëp hay hêåu cuãa nhûäng cöng trònh quan saát hay thûåc nghiïåm naây. Chñnh nhûäng tiïën böå àaåt àûúåc trong lônh vûåc khoa hoåc seä giuáp chuáng ta biïët nhûäng cöng trònh khaão cûáu cuãa chuáng ta àaä àêìy àuã chûa, coá húåp lyá khöng. Riïng töi, dûåa vaâo cuöåc söëng khaá daâi vaâ hai mûúi lùm nùm kinh nghiïåm, töi coá thïí cam àoan vúái caác baån laâ töi àaä phaãi laâm viïåc rêët cêìn cuâ múái coá thïí coá àûúåc möåt múá kinh nghiïåm xaä höåi, quan àiïím cuãa töi vïì mön phên têm hoåc. Töi luön luön coá caãm tûúãng rùçng nhûäng àöëi thuã cuãa töi khöng nhêån ra nhûäng àiïìu àoá, vaâ cho rùçng nhûäng yá kiïën cuãa töi chó laâ nhûäng yá kiïën chuã quan coá thïí chöëng àöëi àûúåc dïî daâng. Töi quaã thûåc khöng hiïíu thaái àöå naây. Coá thïí laâ caác thêìy thuöëc ngaåi khöng muöën giao thiïåp quaá thên mêåt vúái nhûäng thên chuã mùæc bïånh thêìn kinh cuãa hoå, khöng theâm chuá yá àïën nhûäng lúâi hoå noái nïn khöng thïí lúåi duång àûúåc nhûäng àiïìu naây àïí tòm ra nhûäng hiïíu biïët coá giaá trong viïåc trõ liïåu, khöng thïí àûa ra àûúåc nhûäng àiïìu quan saát giuáp cho hoå àaåt àûúåc nhûäng kïët luêån coá tñnh caách töíng quaát hún. Töi seä cöë traánh khöng àaã àöång àïën nhûäng sûå caäi vaä vö ñch trong phaåm vi nhûäng baâi hoåc naây. Töi khöng tin laâ buát chiïën coá thïí duâng àûúåc viïåc gò. Buát chiïën chó laâ con àeã cuãa löëi lyá luêån giaáo àiïìu ngaây xûa cuãa ngûúâi Hy Laåp, súã dô khöng thaânh cöng vò ngûúâi ta àaä quaá chuá troång àïën löëi biïån chûáng. Riïng töi, töi cho rùçng nhûäng cuöåc buát chiïën trong phaåm vi khoa hoåc chaã àûa àïën kïët quaã gò, cuå thïí nhêët laâ chuáng thûúâng coá khuynh hûúáng àïì cao caá nhên. Tûâ trûúác túái nay, töi chó coá thaão http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 70 luêån gay go vúái möåt nhaâ baác hoåc thöi, àoá laâ nhaâ baác hoåc Lowenfeld úã Munich vaâ kïët quaã cuãa cuöåc thaão luêån àoá àaä laâm cho chuáng töi trúã thaânh hai ngûúâi baån sau khi àaä laâ àöëi thuã cuãa nhau. Vò khöng tin rùçng nhûäng cuöåc buát chiïën sau naây cuäng àûa àïën kïët quaã khaã quan nhû thïë nïn töi àaä khöng laâm laåi cuöåc thñ nghiïåm. Caác baån coá thïí cho rùçng thaái àöå lêín traánh nhûäng cuöåc buát chiïën nhû thïë chûáng toã laâ mònh khöng àuã lyá leä àïí baâo chûäa, hay möåt thaái àöå ngoan cöë. Töi traã lúâi nghi vêën àoá laâ möåt khi ngûúâi ta àaä daây cöng hoåc hoãi khaão cûáu àïí àûa ra möåt quan niïåm khoa hoåc, ngûúâi ta coá àuã can àaãm àïí tûå baâo chûäa vaâ giûä nguyïn quan àiïím cuãa mònh chöëng laåi vúái bêët cûá trúã lûåc naâo. Töi cuäng cêìn thïm rùçng, töi àaä nhiïìu lêìn hoaân bõ quan àiïím cuãa töi, nhiïìu lêìn thay àöíi yá kiïën vaâ lêìn naâo cuäng cöng böë nhûäng sûå thay àöíi àoá cöng khai trûúác mùæt moåi ngûúâi . Hêåu quaã cuãa sûå thaânh thûåc àoá ra sao caác baån coá biïët khöng? Coá ngûúâi khöng hïì chuá troång àïën nhûäng àiïìu thay àöíi àoá vaâ tiïëp tuåc chó trñch töi vïì nhûäng quan àiïím maâ töi khöng coân giûä nûäa. Ngûúâi khaác laåi cho rùçng thay àöíi nhû thïë chûáng toã laâ ngûúâi ta khöng thïí tin cêåy núi töi àûúåc, vò keã naâo luön luön thay àöíi quan niïåm cuãa mònh thò khöng àaáng àûúåc tin cêåy vaâ nhûäng àiïìu thay àöíi naây cuäng chùèng coá giaá trõ gò hún nhûäng àiïìu àûa ra tûâ trûúác. Nhûng keã naâo cûá giûä nguyïn quan niïåm cuãa mònh tûâ àêìu àïën cuöëi laåi bõ chñnh nhûäng ngûúâi àoá cho laâ ngoan cöë, cûáng àêìu cûáng cöí. Àûáng trûúác hai thaái àöå àoá, töi thêëy chùèng coân gò khaác hún laâ “àûúâng ta ta cûá ài”. Töi nhêët àõnh cûá tiïëp tuåc con àûúâng àaä vaåch sùén, khöng coá àiïìu gò ngùn cêëm töi thay àöíi möåt vaâi quan àiïím tuyâ theo àaâ tiïën triïín cuãa khoa hoåc, mùåc duâ vêîn giûä nguyïn nhûäng yá tûúãng cùn baãn trong mön phên têm hoåc. Töi coá böín phêån trònh baây cho caác baån nghe vïì quan àiïím cuãa mön phên têm hoåc vïì caác hiïån tûúång naáo loaån thêìn kinh. Töi seä noái àïën nhûäng àiïím tûúng àöìng vaâ traái ngûúåc giûäa nhûäng hiïån tûúång naây vaâ nhûäng hiïån tûúång àaä hoåc phêìn trïn. Lêëy thñ duå vïì möåt triïåu chûáng thûúâng coá trong söë thên chuã, chuáng ta seä khöng àïí yá àïën nhûäng àiïìu khöí naäo trong phên têm hoåc khöng thïí baão thên chuã cuãa hoå laâ hoå chùèng coá bïånh têåt gò hïët röìi cho hoå möåt liïìu thuöëc böí. Möåt trong caác baån àöìng nghiïåp cuãa töi khi àûúåc hoãi vïì thaái àöå nïn coá àöëi vúái caác thên chuã àaä traã lúâi laâ “töi yïu cêìu hoå traã töi möåt söë tiïìn laâ bao nhiïu àoá”. Vò thïë cho nïn nhûäng baác sô haânh nghïì phên têm hoåc thûúâng khöng coá nhiïìu thên chuã. Cûãa phoâng khaám bïånh cuãa töi thûúâng boåc bùçng cao su vaâ coá hai lêìn cûãa. Laâm http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 71 nhû thïë khöng phaãi laâ khöng coá yá nghôa àêu. Khaách haâng vaâo phoâng khaám bïånh thûúâng quïn àoáng cûãa phoâng. Töi luön luön nhùæc hoå phaãi àoáng cûãa phoâng laåi bêët kïí àõa võ cuãa hoå trong xaä höåi ra sao. Àoá quaã laâ möåt àiïìu khoá chõu vò phêìn lúán hoå laâ nhûäng ngûúâi tûâ trûúác túái nay chûa hïì giú tay ra súâ vaâo quaã àêëm cûãa bao giúâ, vò hoå luön luön coá ngûúâi múã cûãa cho hoå ra vaâo. Nhûng duâ sao töi laâm thïë vêîn laâ phaãi vò keã naâo vaâo phoâng maâ khöng àoáng cûãa thûúâng laâ nhûäng keã khöng àûúåc giaáo duåc hùèn hoi vaâ chuáng ta khöng coá lyá do gò gûúång nheå àöëi vúái hoå. Caác baån àûâng vöåi phaán àoaán trûúác khi biïët roä cêu chuyïån. Thên chuã chó khöng àoáng cûãa phoâng khi trong phoâng àúåi khöng coá ai caã thöi. Nhûng khi trong phoâng àúåi coá ngûúâi laâ thïë naâo hoå cuäng àoáng cûãa rêët kyä, vò hoå khöng muöën cho ngûúâi khaác nghe àûúåc nhûäng àiïìu hoå sùæp noái vúái öng thêìy thuöëc. Nhû thïë tûác laâ viïåc thên chuã khöng àoáng cûãa phoâng khaám bïånh khöng phaãi laâ viïåc ngêîu nhiïn, khöng phaãi laâ khöng coá yá nghôa, khöng phaãi laâ khöng coá möåt têìm quan troång naâo àoá. Thên chuã thûúâng laâ nhûäng ngûúâi muöën nöíi tiïëng, muöën àûúåc ngûúâi àúâi sùn soác. Hoå thûúâng goåi àiïån hoãi trûúác xem coá thïí àïën vaâo giúâ naâo vaâ tûúãng tûúång nhû coá haâng daäy daâi ngûúâi àang àûáng chúâ trûúác cûãa phoâng khaám bïånh. Nhûng khi àïën núi hoå chó gùåp möåt cùn phoâng tröëng röîng, àöì àaåc rêët têìm thûúâng. Hoå bûåc mònh, toã veã khinh thûúâng öng thêëy thuöëc bùçng thaái àöå khöng theâm àoáng cûãa coá veã nhû muöën baão thùèng öng thêìy naây: “Àoáng cûãa laâm gò khi chùèng coá ma naâo trong phoâng àúåi”, röìi trong luác khaám bïånh hoå thûúâng toã veã vö lïî ngang bûúáng. Phên tñch thaái àöå naây, chuáng ta khöng biïët gò hún nhûäng àiïìu àaä biïët röìi, nghôa laâ thaái àöå àoá khöng phaãi ngêîu nhiïn, maâ coá möåt yá nghôa, lïå thuöåc vaâo möåt toaân thïí tinh thêìn nhêët àõnh, dêëu hiïåu cuãa möåt traång thaái tinh thêìn quan troång. Khöng möåt thên chuã naâo laåi thuá nhêån rùçng hoå coá yá muöën toã ra vö lïî vúái öng thêìy thuöëc, àiïìu àoá chûáng toã rùçng hoå khöng hïì coá yá thûác vïì viïåc mònh laâm. Coá thïí coá ngûúâi thuá nhêån rùçng hoå àaä thêët voång khi nhòn thêëy cùn phoâng àúåi vùæng nhû chuâa baâ Àanh, nhûng àiïìu chùæc chùæn laâ hoå khöng yá thûác vïì thaái àöå cuãa hoå. Töi so saánh thaái àöå naây vúái möåt àiïìu quan saát àûúåc núi möåt thên chuã khaác. Sûå quan saát naây hïët sûác múái meã coá thïí àûúåc kïí laåi möåt caách vùæn tùæt tuy trong mön phên têm hoåc nhiïìu khi khoá loâng traánh àûúåc nhûäng löëi kïí chuyïån daâi doâng. http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 72 Möåt sô quan treã tuöíi yïu cêìu töi chûäa bïånh cho baâ meå vúå. Baâ naây tuy söëng trong möåt hoaân caãnh hïët sûác sung sûúáng nhûng vêîn àêìu àöåc cuöåc söëng cuãa mònh vaâ cuãa ngûúâi khaác bùçng möåt thiïn kiïën chùèng coá nghôa lyá gò. Baâ ta khoaãng chûâng 53 tuöíi, coân giûä àûúåc veã àeåp ngaây xûa, daáng àiïåu niïìm núã, dïî chõu, vui veã, giaãn dõ. Baâ kïí cho töi nghe chuyïån cuãa baâ, baâ söëng rêët sung sûúáng bïn caånh chöìng, möåt öng Giaám àöëc möåt cú xûúãng, baâ chaã coá àiïìu gò phaân naân vïì thaái àöå cuãa chöìng àöëi vúái mònh. Hai ngûúâi lêëy nhau vò tònh àaä 30 nùm nay, khöng hïì xaãy ra caäi coå, ghen tuöng gò. Hai ngûúâi con àaä lêåp gia àònh, ngûúâi chöìng chûa hïì coá yá àõnh vïì hûu. Nhûng caách àêy möåt nùm coá möåt viïåc khöng tûúãng tûúång nöíi xêíy ra. Baâ ta nhêån àûúåc möåt bûác thû nùåc danh töë caáo chöìng baâ dan dñu vúái möåt ngûúâi con gaái khaác. Haånh phuác gia àònh bùæt àêìu tan raä tûâ khi àoá. Cuöåc àiïìu tra cho biïët coá möåt chõ böìi phoâng cuãa baâ gheát cay gheát àùæng möåt ngûúâi baån cuä tuy cuäng sinh ra trong hoaân caãnh ngheâo naân nhû mònh nhûng àaä thaânh cöng hún mònh, thay vò ài úã àúå nhû mònh ngûúâi baån naây àaä hoåc hoãi vaâ trúã thaânh möåt ngûúâi thû kyá trong xûúãng cuãa chöìng baâ chuã. Töíng àöång viïn àaä thu huát ra mùåt trêån möåt söë nhên viïn trong xûúãng ngûúâi baån trúã nïn möåt nhên vêåt quan troång, àûúåc ùn úã ngay trong xûúãng, giao thiïåp vúái caác öng tai to mùåt lúán àûúåc moåi ngûúâi troång voång. Muå hêìu phoâng tûác bûåc tòm hïët caách noái xêëu ngûúâi baån cuä. Möåt höm nhên dõp möåt öng khaách ly thên vúái vúå, àang söëng chung vúái tònh nhên àïën chúi, baâ chuã noái cho muå hêìu phoâng nghe laâ úã àõa võ baâ ta chùæc baâ ta khöng chõu nöíi caãnh chöìng coá tònh nhên nhû thïë. Saáng höm sau baâ ta nhêån àûúåc bûác thû nùåc danh noái trïn. Baâ ta àöì chûâng taác giaã bûác thû chñnh laâ muå hêìu phoâng vò baâ biïët muå naây gheát cay gheát àùæng cö thû kyá. Nhûng baâ ta vêîn bõ caái thû àoá aám aãnh, baâ nöíi trêån löi àònh, xó vaã chöìng rêët thêåm tïå. Öng chöìng tûúi cûúâi cöë trêën tônh vúå, nhúâ hai võ baác sô trong gia àònh vaâ úã xûúãng àïën trêën tônh giuáp mònh. Muå hêìu phoâng bõ àuöíi, ngûúâi thû kyá vêîn giûä nguyïn àõa võ cuä. Ngûúâi vúå luön luön tuyïn böë rùçng mònh khöng coân nghi ngúâ gò vaâ khöng àïí yá àïën bûác thû nûäa. Nhûng àoá chó laâ bïì ngoaâi, möîi khi nghe noái àïën tïn ngûúâi con gaái hay gùåp ngûúâi naây ngoaâi phöë laâ baâ ta laåi nöíi trêån löi àònh ghen tuöng, bûåc tûác. Cêu chuyïån nhû thïë àoá, chaã cêìn phaãi coá nhiïìu kinh nghiïåm vïì thêìn kinh múái thêëy laâ baâ ta luön luön tòm caách giêëu giïëm tònh caãm thûåc cuãa mònh vaâ trong thêm têm, baâ ta khöng hïì rûát boã àûúåc loâng tin núi bûác thû nùåc danh kia. http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 73 Thaái àöå cuãa nhaâ thêìn kinh hoåc àûáng trûúác sûå viïåc naây ra sao? Thaái àöå naây khaác hùèn vúái thaái àöå àöëi vúái thên chuã khöng àoáng cûãa phoâng khaám bïånh. Nhaâ thêìn kinh hoåc khöng cho thaái àöå khöng àoáng cûãa laâ quan troång vïì phûúng diïån têm lyá, àoá chó laâ möåt sûå ngêîu nhiïn. Nhûng àûáng trûúác ngûúâi àaân baâ ghen tuöng naây thò khaác. Haânh àöång cuãa ngûúâi naây khöng quan troång, nhûng triïåu chûáng cuãa cùn bïånh múái àaáng àïí yá. Vïì phûúng diïån chuã quan, triïåu chûáng naây laâm cho ngûúâi àaân baâ àau àúán khöí súã; vïì phûúng diïån khaách quan triïåu chûáng àoá àe doaå haånh phuác cuãa möåt gia àònh. Do àoá nhaâ thêìn kinh hoåc khöng thïí khöng quan têm àïën. Nhaâ thêìn kinh hoåc trûúác hïët tòm caách xaác àõnh hiïån tûúång bùçng möåt trong caác tñnh chêët thûåc sûå cuãa noá. Ngûúâi àaân baâ khöng phaãi laâ khöng coá lyá khi nghi ngúâ ngûúâi chöìng. Vò kinh nghiïåm cho thêëy coá nhiïìu ngûúâi àaân öng tuy àaä coá vúå maâ vêîn coá nhûäng cö nhên tònh treã. Nhûng coá möåt vaâi àiïìu khaác khöng tûúãng tûúång àûúåc, nhû coá veã vö nghôa lyá. Ngoaâi nhûäng àiïìu noái trong thû nùåc danh, ngûúâi àaân baâ khöng coá lyá do naâo khaác àïí nghi ngúâ chöìng. Baâ ta biïët roä nguöìn göëc cuãa bûác thû vaâ bûác thû quaã thûåc khöng àaáng tin chuát naâo. Vêåy àaáng leä baâ ta phaãi cho rùçng mònh khöng coá lyá do gò àïí ghen tuöng caã. Chñnh baâ cuäng tûå nhuã nhû thïë. Tuy nhiïn, baâ vêîn khöng thïí khöng àau àúán chùèng khaác gò coá àuã chûáng cúá laâ chöìng mònh ngoaåi tònh thûåc. Y hoåc goåi àoá laâ nhûäng yá kiïën aám aãnh, nghôa laâ nhûäng yá kiïën boã ngoaâi tai moåi lyá leä húåp lyá, àuáng sûå thûåc. Baâ khaách naây quaã àang bõ loâng ghen aám aãnh. Àoá laâ àùåc tñnh thiïët yïëu cuãa trûúâng húåp naây. Sau nhêån xeát àêìu tiïn naây, nhaâ thêìn kinh hoåc coân quan têm àïën möåt sûå kiïån khaác nûäa. Nïëu sûå aám aãnh boã ngoaâi tai hïët moåi sûå thûåc thò tûác laâ noá khöng bùæt nguöìn úã sûå thûåc. Vêåy noá bùæt nguöìn úã àêu? Nhûäng trûúâng húåp aám aãnh nhiïìu khöng taã. Taåi sao úã àêy laåi laâ sûå ghen tuöng? Nhaâ thêìn kinh hoåc chùèng coá gò noái vúái chuáng ta vïì àiïím naây caã. Öng ta chó quan têm àïën möåt trong caác cêu hoãi cuãa chuáng ta thöi. Öng ta seä tòm hiïíu vïì di truyïìn cuãa ngûúâi bïånh vaâ coá leä seä traã lúâi rùçng: “Sûå aám aãnh chó xaãy ra àöëi vúái nhûäng ngûúâi coá tñnh caách di truyïìn. Nghôa laâ coá nhûäng ngûúâi cha, öng àaä bõ chûáng bïånh àoá”. Noái khaác ài, nïëu ngûúâi àaân baâ naây bõ aám aãnh laâ vò baâ ta àaä coá sùén trong maáu sûå di truyïìn. Lúâi giaãi thñch naây quaã rêët thuá võ nhûng coá giaãi hïët nhûäng àiïìu thùæc mùæc khöng? Coá coân nguyïn nhên naâo khaác nûäa khöng? Thûúâng thûúâng sûå aám aãnh hay xaãy ra àöëi vúái sûå ghen tuöng hún àöëi vúái caác sûå khaác; àiïìu naây coá phaãi laâ möåt sûå ngêîu nhiïn khöng? Coá tñnh caách voä àoaán khöng? Coá http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 74 thïí giaãi thñch àûúåc khöng? Vaâ coá phaãi möåt khi möåt ngûúâi àaä bõ aám aãnh röìi thò khöng laâm sao cho ngûúâi àoá thoaát khoãi sûå aám aãnh àoá khöng? Taåi sao nhaâ thêìn kinh hoåc khöng giaãng giaãi roä hún cho chuáng ta biïët? Traã lúâi cêu hoãi naây chuáng ta coá thïí noái: keã naâo cho hún caái gò mònh coá laâ khöng lûúng thiïån. Nhaâ thêìn kinh hoåc khöng coá phûúng tiïån ài sêu naây, nïn chùèng thïí laâm gò hún laâ àûa ra möåt lúâi àoaán bïånh khöng coá gò chùæc chùæn. Thïë mön phên têm hoåc coá laâm àûúåc gò hún khöng? Têët nhiïn laâ coá. Ngay caã trong trûúâng húåp khoá khùn naây chuáng ta cuäng coá thïí àûa ra nhûäng sûå kiïån giaãi thñch àûúåc. Chuáng ta cêìn àïí yá àïën chi tiïët nhoã nhùåt coá veã khöng quan troång laâ chñnh ngûúâi àaân baâ àaä laâ nguyïn nhên gêy ra bûác thû nùåc danh àoá: chñnh baâ ta höm trûúác àaä phaân naân vúái muå hêìu phoâng laâ mònh seä khöí súã vö cuâng khi biïët chöìng coá nhên tònh. Noái cêu àoá chñnh baâ ta àaä gúåi yá cho muå hêìu phoâng gûãi bûác thû nùåc danh. Vêåy sûå aám aãnh khöng hïì dñnh daáng gò àïën bûác thû caã, noá àaä coá tûâ trûúác trong tònh traång möåt möëi lo êu (hay möåt sûå ham muöën). Thïm vaâo àoá möåt vaâi sûå kiïån do töi tòm ra sau hai giúâ àöìng höì phên tñch. Sau khi nghe kïí chuyïån xong, töi hoãi baâ ta möåt vaâi àiïìu nhûng baâ ta khöng sùén saâng traã lúâi. Baâ noái rùçng, baâ chùèng coá àiïìu gò cêìn noái nûäa vaâ sau hai giúâ noái chuyïån baâ tuyïn böë laâ baâ khoãi bõ aám aãnh röìi, thêëy trong ngûúâi khoeã khoùæn dïî chõu. Têët nhiïn baâ noái nhû thïë vò cuöåc noái chuyïån tiïëp tuåc. Nhûng trong hai giúâ àoá baâ khaách àaä àïí löå möåt vaâi àiïím giuáp cho ta hiïíu roä tònh traång cuãa baâ. Baâ coá caãm tònh àùåc biïåt vúái möåt chaâng treã tuöíi, ngûúâi con rïí àaä nhúâ àïën töi sùn soác baâ. Baâ khöng hïì coá yá thûác gò vïì caãm tònh àoá, vò laâ meå vúå vaâ chaâng rïí nïn möëi caãm tònh biïën thaânh möåt têëm loâng êu yïëm rêët dïî hiïíu. Chuáng ta àuã kinh nghiïåm àïí ài sêu vaâo cuöåc àúâi tinh thêìn cuãa ngûúâi àaân baâ rêët töët naây. Caãm tònh cuãa baâ àöëi vúái con rïí kinh khuãng quaá nïn khöng thïí coá trong yá thûác baâ ta àûúåc, nhûng noá vêîn tiïìm taâng trong vö thûác vaâ thuác àêíy maånh meä ghï gúám. Baâ cêìn coá möåt caái gò àïí thoaát khoãi sûå aám aãnh àoá, chñnh sûå di chuyïín àïì taâi àaä giuáp baâ giaãi quyïët àûúåc vêën àïì. Baâ lyá luêån laâ trong khi mònh coá thïí yïu möåt chaâng treã tuöíi àûúåc thò khöng coá lyá do naâo khiïën cho chöìng mònh laåi khöng yïu möåt cö gaái. Do àoá baâ khöng coân höëi hêån vïì tònh yïu cuãa mònh nûäa. Viïåc chöìng phuå tònh mònh nhû möåt liïìu thuöëc an thêìn daán trïn möåt vïët thûúng noáng boãng. Vò khöng yá thûác àûúåc tònh yïu cuãa mònh nïn baâ bõ aám aãnh búãi hònh boáng cuãa tònh yïu naây, möåt boáng daáng maâ baâ cho laâ rêët coá lúåi cho mònh. Moåi lyá leä àûa ra àïìu khöng coá hiïåu quaã gò vò chuáng àêu coá nhùçm àuáng muåc tiïu, chó nhùçm vaâo caái mêîu cuãa http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 75 muåc tiïu àoá thöi, chñnh caái muåc tiïu naây nêëp trong vö thûác truyïìn cho caái mêîu bïn ngoaâi sûác maånh cuãa mònh. Chuáng ta haäy toám tùæt laåi nhûäng dûä kiïån thu lûúåm àûúåc trong viïåc phên tñch naây röìi dûåa vaâo àoá tòm hiïíu trûúâng húåp cuãa baâ khaách. Dûä kiïån thûá nhêët: yá cöë àõnh khöng phaãi laâ möåt thûá gò vö lyá, khöng hiïíu àûúåc, yá àoá coá yá nghôa, coá lyá do, lïå thuöåc vaâo möåt biïën cöë tònh caãm trong àúâi söëng ngûúâi bïånh. Dûä kiïån thûá hai yá cöë àõnh naây laâ möåt sûå kiïån cêìn thiïët, phaãn ûáng chöëng laåi möåt sûå hoaåt àöång tinh thêìn vö thûác maâ chuáng ta àûa ra aánh saáng àûúåc nhúâ möåt vaâi dêëu hiïåu khaác. Chñnh vò coá dêy liïn laåc vúái vö thûác maâ yá àoá múái coá tñnh caách aám aãnh, múái chöëng laåi moåi lyá luêån húåp lyá, àuáng vúái sûå thûåc. YÁ àoá coân laâ möåt niïìm an uãi àöëi vúái ngûúâi bïånh nûäa. Dûä kiïån thûá ba: nïëu höm trûúác ngûúâi bïånh kïí lïí têm tònh vúái muå hêìu phoâng chñnh laâ vò baâ ta àaä bõ thuác àêíy búãi tònh yïu thêìm kñn àöëi vúái con rïí, tònh yïu naây chñnh laâ bûác phöng che lêëp hêåu trûúâng cùn bïånh. Trûúâng húåp naây giöëng triïu chûáng àûúåc phên tñch trong phêìn trïn úã nhiïìu àiïím, vò úã caã hai núi chuáng ta dïìu tòm ra àûúåc yá nghôa hay yá muöën cuãa sûå biïíu thõ tinh thêìn, nhûäng liïn quan giûäa chuáng ta vaâ möåt yïëu töë vö thûác. Têët nhiïn chuáng ta chûa giaãi quyïët àûúåc möåt thùæc mùæc trong vêën àïì trïn. Coân nhiïìu vêën àïì chûa tòm ra àûúåc giaãi phaáp. Coá nhûäng vêën àïì khöng giaãi quyïët nöíi vò möåt vaâi àiïìu kiïån àùåc biïåt khoá khùn. Taåi sao ngûúâi àaân baâ àûúåc chöìng chiïìu chuöång naây laåi ài yïu con rïí? Taåi sao niïìm an uãi laåi khöng coá möåt hònh thûác khaác hún laâ boáng daáng, laâ sûå di chuyïín vïì phña ngûúâi chöìng möåt tònh traång àùåc biïåt cuãa ngûúâi bïånh? Nhûäng vêën àïì àoá coá phaãi laâ nhûäng vêën àïì gai goác khöng? Chuáng ta coá nhiïìu taâi liïåu àïí traã lúâi nhûäng cêu hoãi àoá. Ngûúâi àaân baâ naây coá thïí àaä àïën tuöíi höìi xuên vaâ cêìn àûúåc thoaã maän tònh duåc: riïng möåt sûå kiïån naây coá leä cuäng àaä giaãi thñch àûúåc nhiïìu. Coá thïí laâ öng chöìng khöng coá àuã sûác cung phuâng cho baâ vúå vïì phûúng diïån sinh lyá. Nhûäng ngûúâi chöìng nhû thïë thûúâng toã ra êu yïëm àöëi vúái vúå vaâ rêët khoan dung àöëi vúái tñnh nïët caáu kónh cuãa vúå. Viïåc ngûúâi bïånh yïu con rïí khöng phaãi laâ khöng coá yá nghôa. Chñnh vò quaá yïu con gaái, yïu möåt caách say mï nhû ngûúâi con trai yïu con gaái. Nïn tònh yïu àoá àaä biïën thïí thaânh tònh yïu ngûúâi con rïí. Töi tûúãng chùèng cêìn nhùæc laåi caác baån rùçng nhûäng sûå giao húåp giûäa meå vaâ con rïí thûúâng bõ phï phaán thûåc gùæt gao trong xaä höåi, ngay caã trong thúâi cöí nhûäng sûå loaån luên naây cuäng bõ trûâng trõ ghï gúám. Sûå loaån luên naây vûúåt quaá mûác luên lyá maâ xaä http://ebooks.vdcmedia.com
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học