Xem mẫu
- Sigmund Freud 46 baãn tñnh chuáng ta. Nhûng thûåc ra àiïìu naây khöng àuáng hùèn, chuáng ta khöng àïën nöîi xêëu xa nhû nhûäng àiïìu do sûå giaãi thñch giêëc mú àûa ra. Chñnh vò nhûäng khuynh hûúáng trong giêëc mú chó laâ nhûäng caái gò coân soát laåi cuãa thúâi thú êëu, chñnh vò giêëc mú àaä biïën chuáng ta thaânh nhûäng àûáa beá con vïì phûúng diïån tinh thêìn vaâ tònh caãm nïn chuáng ta chùèng coá lyá do gò xêëu höí vïì nhûäng àiïìu giaãi thñch trong giêëc mú. Nhûng sûå húåp lyá khöng phaãi laâ têët caã àúâi söëng tinh thêìn cuãa chuáng ta, sûå khöng húåp lyá cuäng chiïëm giûä möåt phêìn trong àoá nïn chuáng ta thûúâng xêëu höí maâ khöng coá lyá do gò caã. Vò thïë nïn chuáng ta múái kiïím duyïåt giêëc mú vaâ xêëu höí, khoá chõu khi thêëy nhûäng sûå ham muöën bõ cêëm chó loåt vaâo yá thûác cuãa chuáng ta, trong möåt vaâi trûúâng húåp chuáng ta coân xêëu höí caã àöëi vúái nhûäng giêëc mú bõ biïën daång laâm nhû chuáng ta hiïíu chuáng lùæm. Caác baån haäy nhúá laåi caái baâ luác trûúác nùçm mú thêëy mònh àïì nghõ cung cêëp aái tònh. Vò vêåy vêën àïì khöng thïí àûúåc coi laâ àaä giaãi quyïët, cuäng coá thïí laâ nïëu cûá tiïëp tuåc khaão saát giêëc mú, biïët àêu chuáng ta laåi chùèng tòm ra möåt àûúâng löëi àïí phaán xeát baãn tñnh cuãa con ngûúâi. Àïën giai àoaån cuöëi cuãa cuöåc khaão saát, chuáng ta àûáng trûúác hai dûä kiïån khúãi àêìu cho hai àiïìu bñ êín, nghi ngúâ khaác. Àiïìu thûá nhêët: sûå thuåt luâi do sûå xêy dûång giêëc mú gêy ra khöng chó coá tñnh chêët hònh thûác maâ coân coá tñnh chêët nöåi dung nûäa. Sûå thuåt luâi naây khöng nhûäng diïîn taã nhûäng yá tûúãng cuãa chuáng ta möåt caách sú khai maâ coân thûác dêåy nhûäng àùåc tñnh cuãa àúâi söëng tinh thêìn cöí löî, sûå nöíi bêåt cuä kyä cuãa caái töi, nhûäng khuynh hûúáng cöí sú cuãa àúâi söëng tònh duåc, nhûäng cùn baãn cuä kyä cuãa trñ thûác nïëu quaã thûåc chuáng ta gaán cho nhûäng sûå viïåc kïí trïn caái tïn kyá hiïåu tûúång trûng. Àiïìu thûá hai: têët caã nhûäng caái gò coá tñnh caách treã con àoá ngaây xûa quan troång, nhûng ngaây nay luâi vaâo vö thûác. Caái gò chó tiïìm taâng nhêët thúâi khöng coân laâ vö thûác nûäa: vö thûác hoåp thaânh möåt phaåm vi tinh thêìn àùåc biïåt, coá nhûäng khuynh hûúáng riïng biïåt, caách diïîn taã àùåc biïåt, vaâ nhûäng sûå hoaåt àöång vïì tinh thêìn riïng cho phaåm vi naây thöi. Nhûng nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng do sûå giaãi thñch giêëc mú tòm ra khöng thuöåc phaåm vi naây: ngay trong khi thûác chuáng ta cuäng coá thïí coá nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng àoá. Vêåy maâ nhûäng yá tûúãng àoá àïìu vö thûác caã. Laâm sao giaãi quyïët àûúåc sûå mêu thuêîn àoá? Coá leä chuáng ta cêìn phên biïåt: möåt caái gò àoá thoaát ra tûâ yá thûác cuãa chuáng ta - ta coá thïí goåi laâ dêëu vïët cuãa nhûäng biïën cöë trong ngaây - chia àöi nhûäng àùåc tñnh ra, liïn kïët vúái möåt caái gò thuöåc phaåm vi vö thûác, http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 47 röìi giêëc mú thoaát ra tûâ sûå liïn kïët àoá. Cöng viïåc xêy dûång trong giêëc mú diïîn biïën giûäa hai loaåi yá tûúãng àoá. AÃnh hûúãng cuãa vö thûác àöëi vúái dêëu vïët cuãa nhûäng biïën cöë trong ngaây cung cêëp àiïìu kiïån cuãa sûå thuåt luâi. Àoá laâ àiïìu àêìy àuã nhêët maâ chuáng ta thu lûúåm àûúåc vïì tñnh chêët cuãa giêëc mú trong khi chúâ àúåi thaám hiïím àûúåc nhûäng phaåm vi tinh thêìn khaác. Nhûng àaä àïën luác chuáng ta phaãi gaán cho tñnh chêët vö thûác cuãa nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng trong giêëc mú möåt caái tïn khaác àïí phên biïåt vúái nhûäng yïëu töë vö thûác trong phaåm vi tñnh chêët êëu trô cuãa giêëc mú. Têët nhiïn chuáng ta coá thïí àùåt cêu hoãi sau àêy: caái gò àaä laâm cho tinh thêìn thuåt luâi nhû thïë trong giêëc mú? Taåi sao tinh thêìn laåi khöng huãy boã àûúåc nhûäng sûå kñch àöång gêy röëi trong giêëc nguã maâ khöng cêìn àïën sûå thuåt luâi naây? Vaâ nïëu tinh thêìn naây vò sûå kiïím duyïåt phaãi thay àöíi böå mùåt cuãa caác sûå hònh dung trong giêëc mú bùçng caách quay vïì dô vaäng thò viïåc gò noá phaãi laâm söëng laåi nhûäng khuynh hûúáng tinh thêìn, nhûäng sûå ham muöën, nhûäng àùåc tñnh löîi thúâi, nghôa laâ thïm vaâo tñnh caách hònh thûác cuãa sûå thuåt luâi möåt tñnh caách nöåi dung nûäa. Cêu traã lúâi duy nhêët thoãa àaáng àoá laâ phûúng tiïån duy nhêët àïí húåp thaânh möåt giêëc mú, vaâ vïì phûúng diïån taác àöång thò khöng thïí quan niïåm khaác hún vïì sûå huãy diïåt nhûäng sûå kñch àöång gêy röëi trong giêëc mú. Nhûng trong tònh traång hiïíu biïët hiïån thúâi cuãa chuáng ta, chuáng ta chûa coá quyïìn traã lúâi nhû thïë. 14. SÛÅ THÛÅC CAÁC HAM MUÖËN Khöng biïët töi coá phaãi nhùæc laåi cho caác baån biïët vïì con àûúâng maâ chuáng ta àaä ài qua khöng? Khöng biïët töi coá cêìn nhùæc laåi laâ vò sûå aáp duång kyä thuêåt cuãa chuáng ta àaä àùåt chuáng ta trûúác sûå biïën daång cuãa giêëc mú maâ chuáng ta àaä coá yá àõnh taåm gaác sûå biïën daång sang möåt bïn àïí tòm trong nhûäng giêëc mú treã con nhûäng dûä kiïån coá tñnh quyïët àõnh vïì tñnh chêët giêëc mú khöng? Töi coá cêìn phaãi nhùæc laåi laâ sau khi àaåt àûúåc nhûäng kïët quaã naây chuáng ta àaä têën cöng sûå biïën daång trong giêëc mú vaâ loaåi dêìn tûâng khoá khùn möåt ài khöng? Bêy giúâ thò chuáng ta bõ bùæt buöåc phaãi cöng nhêån rùçng nhûäng kïët quaã àaåt àûúåc theo con àûúâng thûá nhêët khöng phuâ húåp vúái nhûäng kïët quaã trong con àûúâng thûá hai. Do àoá chuáng ta phaãi kiïím àiïím laåi hai loaåi kïët quaã naây cho phuâ húåp vúái nhau. http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 48 Trong caã hai trûúâng húåp chuáng ta àïìu biïët rùçng cöng viïåc xêy dûång giêëc mú chñnh laâ möåt sûå biïën àöíi nhûäng yá tûúãng thaânh nhûäng biïën cöë aão giaác. Sûå biïën àöíi àoá laâ caã möåt àiïìu bñ mêåt, nhûng àoá laâ möåt vêën àïì thuöåc phaåm vi têm lyá hoåc töíng quaát khöng liïn can gò àïën chuáng ta. Nhûng giêëc mú treã con àaä cho thêëy laâ cöng viïåc xêy dûång giêëc mú coá muåc àñch duâng sûå thûåc hiïån möåt ham muöën àïí huyã diïåt möåt sûå kñch àöång gêy röëi trong giêëc mú. Chuáng ta khöng thïí noái nhû thïë àöëi vúái sûå biïën daång cuãa giêëc mú trûúác khi coá thïí giaãi thñch àûúåc sûå biïën daång àoá. Nhûng ngay tûâ luác àêìu chuáng ta àaä chúâ àúåi àïí coá thïí àem nhûäng giêëc mú bõ biïën daång vïì cuâng möåt phûúng diïån vúái nhûäng giêëc mú treã con. Kïët quaã thûá nhêët cuãa sûå chúâ àúåi àoá laâ chuáng ta àaä tòm ra rùçng moåi giêëc mú àïìu laâ nhûäng giêëc mú treã con, hoaåt àöång vúái nhûäng vêåt liïåu treã con, nhûäng khuynh hûúáng vaâ diïîn biïën treã con. Vò vêën àïì biïën daång cuãa giêëc mú àûúåc coi laâ àaä giaãi quyïët xong, chuáng ta cêìn xeát àïën vêën àïì xem sûå thûåc hiïån nhûäng ham muöën coá thïí aáp duång àûúåc cho nhûäng giêëc mú bõ biïën daång hay khöng? Trong phêìn trïn chuáng ta àaä àem nhiïìu giêëc mú ra giaãi thñch nhûng khöng àïí yá àïën sûå thûåc hiïån caác àiïìu ham muöën. Töi tin rùçng hún möåt lêìn caác baån àaä tûå hoãi: “Sûå thûåc hiïån caác àiïìu ham muöën ài àïën àêu röìi, khi giaáo sû cho rùçng àoá chñnh laâ muåc àñch cuãa viïåc xêy dûång?”. Cêu hoãi àoá coá nhiïìu yá nghôa: àoá laâ cêu hoãi cuãa têët caã moåi ngûúâi duâ khöng chuyïn mön. Nhên loaåi thûúâng ghï súå nhûäng sûå múái meã trong bònh diïån tri thûác, cho nïn sûå múái meã naâo cuäng bõ thu heåp laåi thaânh möåt cuöën phim rêët nhoã. Trong lyá thuyïët vïì giêëc mú, sûå thûåc hiïån caác àiïìu ham muöën chñnh laâ caái phim thu nhoã àoá. Vûâa nghe noái giêëc mú laâ sûå thûåc hiïån caác àiïìu ham muöën, ngûúâi ta àaä vöåi vaä hoãi ngay xem sûå thûåc hiïån àoá úã chöî naâo? Vaâ caã ngay khi vûâa múái àùåt vêën àïì xong ngûúâi ta àaä traã lúâi bùçng möåt lúâi phuã nhêån. Sûåc nhúá laåi nhûäng kinh nghiïåm cuãa chñnh mònh trong àoá ngûúâi ta gùåp bao nhiïu sûå khoá chõu lo êu vò nhûäng giêëc mú, ngûúâi ta tuyïn böë ngay rùçng thuyïët cuãa phên têm hoåc vïì giêëc mú khöng àuáng sûå thûåc. Chuáng ta traã lúâi dïî daâng rùçng trong nhûäng giêëc mú bõ biïën daång, sûå thûåc hiïån nhûäng àiïìu ham muöën thûúâng khöng roä raâng, cêìn phaãi tòm ra cho nïn khöng thïí chûáng minh àûúåc trûúác khi àem ra giaãi thñch giêëc mú. Chuáng ta cuäng biïët rùçng nhûäng àiïìu ham muöën trong nhûäng giêëc mú thûúâng laâ nhûäng sûå ham muöën bõ cêëm àoaán, bõ kiïím duyïåt döìn eáp, chñnh laâ nguyïn nhên cuãa sûå biïën daång, lyá do cho sûå can thiïåp cuãa kiïím duyïåt. Nhûng khoá laâm cho nhûäng ngûúâi khöng chuyïn mön hiïíu àûúåc laâ http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 49 trûúác khi giaãi thñch giêëc mú ngûúâi ta khöng thïí ài tòm sûå thûåc hiïån caác àiïìu ham muöën àûúåc. Hoå seä luön luön quïn àiïìu àoá. Thaái àöå cuãa hoå àöëi vúái vêën àïì thûåc hiïån caác àiïìu ham muöën thûåc ra chó laâ kïët quaã cuãa sûå kiïím duyïåt trong giêëc mú. Thaái àöå àoá thay thïë cho nhûäng sûå ham muöën bõ kiïím duyïåt vaâ laâ hêåu quaã cuãa sûå phuã nhêån sûå coá mùåt cuãa nhûäng àiïìu ham muöën naây. Têët nhiïn chuáng ta coân phaãi giaãi thñch nhûäng giêëc mú nùång nïì, lo súå phêåp phöìng, nhûäng aác möång. Àêy laâ lêìn àêìu tiïn chuáng ta àûáng trûúác vêën àïì tònh caãm trong giêëc mú, möåt vêën àïì quan troång nhûng chûa thïí àem ra phên tñch úã àêy àûúåc. Nïëu quaã giêëc mú laâ sûå thûåc hiïån caác àiïìu ham muöën thò khöng thïí coá caác giêëc mú nùång nïì àûúåc: nhûäng nhaâ phï bònh khöng chuyïn mön coá veã nhû àaä noái àuáng. Nhûng coá ba àiïìu phûác taåp maâ hoå khöng àïí yá túái. Àiïìu thûá nhêët: cöng viïåc xêy dûång coá thïí khöng thaânh cöng hoaân toaân do àoá coá möåt söë caãm giaác nùång nïì tûâ nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng ài qua giêëc mú roä raâng. Sûå phên tñch seä coá nhiïåm vuå chûáng minh rùçng, nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng naây nùång nïì hún nhûäng yá tûúãng trong giêëc mú roä raâng. Àïën luác àoá chuáng ta phaãi cöng nhêån rùçng cöng viïåc xêy dûång chûa àaåt àûúåc muåc àñch cuäng nhû ngûúâi ta khöng hïët khaát khi thêëy mònh uöëng trong giêëc mú. Ngûúâi ta tha höì mú thêëy mònh uöëng nûúác trong giêëc mú nhûng muöën cho hïët khaát phaãi thûác dêåy múái àûúåc. Tuy vêåy giêëc mú àoá vêîn laâ giêëc mú thûåc tuy sûå ham muöën khöng àûúåc thûåc hiïån. Chuáng ta phaãi noái: “Duâ sûå ham muöën chûa àûúåc thûåc hiïån nhûng yá àoá vêîn laâ yá àaáng khen”. Nhûäng trûúâng húåp khöng thaânh cöng khöng hiïëm. Vò nhûäng tònh caãm rêët dai dùèng nïn cöng viïåc xêy dûång rêët khoá khùn trong viïåc tòm caách thay àöíi yá nghôa cuãa chuáng. Chñnh vò thïë maâ ngay caã khi cöng viïåc xêy dûång àaä thaânh cöng trong viïåc biïën nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng thaânh nhûäng sûå thûåc hiïån ham muöën, nhûäng tònh caãm nùång nïì vêîn len loãi qua giêëc mú roä raâng. Trong nhûäng giêëc mú nhû thïë, coá sûå mêu thuêîn giûäa tònh caãm vaâ nöåi dung maâ caác nhaâ phï bònh coá thïí cho rùçng giêëc mú khöng phaãi laâ thûåc hiïån nhûäng ham muöën laâ vò nöåi dung khöng coá gò quan troång cuäng coá thïí coá möåt caãm tûúãng nùång nïì. Àïí baâi baác lyá luêån naây chuáng ta noái rùçng chñnh trong nhûäng giêëc mú àoá nhûäng khuynh hûúáng thûåc hiïån sûå ham muöën xuêët hiïån roä raâng hún hïët vò úã trong tònh traång cö àöåc. Súã dô coá sûå lêìm lêîn laâ vò nhûäng ngûúâi khöng biïët gò àïën caác chûáng bïånh thêìn kinh tûúãng tûúång rùçng giûäa tònh caãm vaâ nöåi dung giêëc mú coá möåt dêy liïn laåc chùåt cheä, khöng http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 50 hiïíu rùçng nöåi dung coá thïí bõ thay àöíi maâ tònh caãm thò vêîn y nguyïn. Möåt àiïìu rùæc röëi nûäa quan troång, sêu xa hún laâ nhû sau: Sûå thûåc hiïån ham muöën chùæc chùæn laâ möåt àiïìu khoan khoaái. Nhûng cho ai? Têët nhiïn cho keã naâo coá sûå ham muöën àoá. Nhûng chuáng ta thêëy thaái àöå cuãa ngûúâi nùçm mú àöëi vúái sûå ham muöën naây rêët àùåc biïåt. Anh ta gaåt boã, kiïím duyïåt chuáng, khöng muöën nghe noái àïën chuáng. Vêåy sûå thûåc hiïån khöng thïí gêy cho anh ta möåt sûå khoan khoaái naâo, traái laåi nûäa. Kinh nghiïåm cho ta thêëy laâ àiïìu mêu thuêîn naây xuêët hiïån dûúái hònh thûác möåt àiïìu lo ngaåi phêåp phöìng. Ngûúâi nùçm mú coá veã nhû hai ngûúâi tuy vêîn bõ raâng buöåc vaâo vúái nhau. Töi kïí cho caác baån nghe möåt giêëc mú thuöåc loaåi àoá. Coá möåt baâ tiïn hûáa heån thûåc hiïån cho möåt cùåp vúå chöìng ba àiïìu ûúác muöën àêìu tiïn cuãa hoå. Ngûúâi vúå muöën coá möåt cùåp xuác xñch. Loaáng möåt caái laâ xuác xñch coá ngay trûúác mùåt: möåt àiïìu àaä thûåc hiïån. Giêån dûä ngûúâi chöìng muöën nhûäng chiïëc xuác xñch àoá treo tooâng teng trïn muäi vúå. Vûâa noái xong laâ àiïìu ûúác cuãa ngûúâi chöìng thûåc hiïån ngay. Têët nhiïn ngûúâi vúå chùèng khoaái gò tònh traång àoá. Cêu chuyïån tiïëp tuåc ra sao khoãi phaãi noái. Vò vúå chöìng tuy hai nhûng chó laâ möåt nïn àiïìu ûúác thûá ba cuãa hoå laâ nhûäng miïëng xuác xñch rúâi khoãi muäi ngûúâi vúå. Cêu chuyïån naây chûáng toã rùçng àiïìu mong muöën cuãa ngûúâi naây khöng phaãi laâ àiïìu mong muöën cuãa ngûúâi khaác möîi khi coá sûå bêët hoaâ giûäa hai bïn. Bêy giúâ thò chùèng coân möåt khoá khùn trong viïåc tòm hiïíu nhûäng cún aác möång nûäa. Nhûäng cún aác möång thûúâng khöng bõ biïën daång, khöng bõ kiïím duyïåt. AÁc möång thûúâng laâ sûå thûåc hiïån cuãa möåt giêëc mú, nhûng sûå ham muöën naây khöng àûúåc hoan nghïnh, maâ bõ döìn eáp, xua àuöíi. Nöîi lo êu phêåp phöìng thay thïë cho sûå kiïím duyïåt. Giêëc mú treã con laâ sûå thûåc hiïån thaânh thûåc möåt ham muöën àûúåc chêëp nhêån, giêëc mú bõ biïën daång thûúâng thûúâng laâ sûå thûåc hiïån giaã taåo cuãa möåt ham muöën bõ döìn eáp, cún aác möång laâ sûå thûåc hiïån thaânh thûåc cuãa möåt sûå ham muöën bõ xua àuöíi. Sûå lo êu phêåp phöìng laâ dêëu hiïåu chûáng toã rùçng loâng ham muöën maånh hún caã sûå kiïím duyïåt, cûá viïåc thûåc hiïån mùåc duâ coá sûå kiïím duyïåt. Do àoá àöëi vúái chuáng ta, nhûäng ngûúâi luön luön àûáng vïì phe kiïím duyïåt, sûå thûåc hiïån naây chó gêy ra nhûäng caãm giaác nùång nïì vaâ laâ möåt cú höåi cho chuáng ta àïì phoâng. Sûå lo êu phêåp phöìng trong giêëc mú laâ sûå lo êu trûúác sûác maånh cuãa loâng ham muöën maâ trûúác àêy ngûúâi ta àaä kòm haäm àûúåc. http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 51 Caái gò àuáng vúái nhûäng cún aác möång khöng biïën daång cuäng àuáng vúái nhûäng cún aác möång coá biïën daång chuát ñt vaâ nhûäng giêëc mú khoá chõu khaác trong àoá nhûäng caãm giaác nùång nïì cuäng gêìn nhûäng nöîi lo êu phêåp phöìng. Sau cún aác möång ngûúâi ta thûúâng thûác dêåy trûúác khi loâng ham muöën bõ kòm haäm àûúåc thûåc hiïån hoaân toaân. Trong trûúâng húåp naây, giêëc mú khöng laâm xong nhiïåm vuå tuy tñnh chêët chùèng coá gò thay àöíi. Chuáng ta àaä so saánh giêëc mú nhû möåt ngûúâi gaác àïm coá nhiïåm vuå baão vïå cho giêëc nguã khoãi bõ quêëy röëi. Möîi khi thêëy mònh quaá yïëu khöng baão vïå àûúåc giêëc nguã, ngûúâi gaác àïm thûúâng àaánh thûác ngûúâi àang nguã dêåy. Ngay caã khi nùçm mú bùæt àêìu xoay chiïìu, àaáng nghi ngúâ, sùæp trúã thaânh nöîi lo êu, chuáng ta vêîn tiïëp tuåc nguã, vûâa nguã vûâa tûå nhuã: “Mònh nùçm mú àêëy maâ”. Laâm sao loâng ham muöën àuã sûác maånh àïí coá thïí khöng chõu sûå kiïím duyïåt? Àiïìu àoá coá thïí vò loâng ham muöën cuäng nhû sûå kiïím duyïåt. Vò nhûäng lyá do chûa àûúåc biïët, loâng ham muöën coá thïí tùng cûúâng àöå lïn rêët nhiïìu: nhûng ngûúâi ta vêîn coá caãm tûúãng rùçng chñnh sûå kiïím duyïåt àaä gêy ra sûå thay àöíi trong möëi liïn quan giûäa nhûäng àöång lûåc coá trong giêëc mú. Kiïím duyïåt thûúâng thay àöíi tuyâ theo trûúâng húåp, möîi yïëu töë àïìu àûúåc duyïåt xeát tuyâ theo mûác àöå nghiïm troång. Nhiïìu khi sûå thay àöíi coân ài xa hún nûäa vaâ khöng phaãi luác naâo sûå kiïím duyïåt cuäng toã ra nghiïm khùæc àïìu àïìu vúái möåt yïëu töë. Nïëu trong möåt trûúâng húåp naâo àoá, sûå kiïím duyïåt thêëy mònh bêët lûåc trûúác möåt loâng ham muöën naâo àoá, sûå kiïím duyïåt ngoaâi sûå biïën daång ra coân coá möåt phûúng saách cuöëi cuâng laâ gêy ra sûå lo êu. Chuáng ta khöng hiïíu taåi sao nhûäng sûå ham muöën bõ kòm haäm laåi xuêët hiïån ban àïm àïí quêëy röëi giêëc nguã? Chuáng ta chó coá thïí traã lúâi cêu hoãi àoá bùçng caách chuá troång àïën tñnh chêët cuãa giêëc nguã. Ban ngaây, nhûäng sûå ham muöën naây bõ kiïím duyïåt gùæt gao nïn khöng xuêët hiïån àûúåc. Nhûng ban àïm sûå kiïím duyïët naây bõ gaåt ra möåt bïn hay ñt nhêët cuäng keám maånh ài àïí cho giêëc mú àûúåc dïî daâng. Do àoá nhûäng sûå ham muöën bõ kòm haäm múái coá cú höåi xuêët hiïån. Coá nhûäng ngûúâi mêët nguã thûúâng thuá nhêån rùçng sûå mêët nguã àoá nhiïìu khi coá tñnh caách cöë yá ngay tûâ àêìu, ngûúâi ta mêët nguã vò súå nùçm mú, súå sûå kiïím duyïåt bõ yïëu ài. Sûå baäi boã kiïím duyïåt khöng phaãi laâ möåt sûå thiïëu tiïn liïåu thö löî, àiïìu àoá thûåc dïî nhêån ra. Giêëc nguã laâm cho tñnh cú àöång cuãa chuáng ta bõ tï liïåt; nhûäng yá nghô xêëu xa chùèng phaát sinh ra caái gò àûúåc ngoaâi giêëc mú, maâ giêëc mú thò http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 52 chùèng laâm haåi ai caã, do àoá ngûúâi nùçm mú coá thïí tûå nhuã: “Duâ sao àoá chó laâ giêëc mú”. Vò chó laâ giêëc mú nïn chuáng ta chùèng cêìn quan têm àïën, cûá viïåc nguã khò. Àiïìu thûá ba, nïëu caác baån nhúá laåi sûå tûúng tûå giûäa ngûúâi nùçm mú chöëng laåi nhûäng sûå ham muöën cuãa mònh vaâ con ngûúâi giaã taåo göìm coá hai ngûúâi khaác biïåt nhûng gùæn liïìn vaâo nhau chùåt cheä, caác baån seä thêëy coá möåt lyá do khaác àïí cho sûå thûåc hiïån ham muöën coá möåt hêåu quaã khoá chõu ghï gúám, àoá laâ sûå trûâng phaåt. Trúã laåi cêu chuyïån ba àiïìu ûúác muöën: nhûäng miïëng xuác xñch trïn àôa laâ sûå thûåc hiïån àiïìu ûúác thûá nhêët cuãa ngûúâi àaân baâ: xuác xñch nhaãy lïn muäi ngûúâi àaân baâ laâ sûå thûåc hiïån àiïìu ûúác thûá hai cuãa ngûúâi chöìng, nhûng cuäng laâ möåt sûå trûâng phaåt àöëi vúái ngûúâi àaân baâ vïì àiïìu ûúác muöën vö nghôa lyá cuãa chõ ta. Trong caác chûáng bïånh thêìn kinh, chuáng ta thay lyá do cùæt nghôa àiïìu ûúác muöën thûá ba trong cêu chuyïån. Nhûäng khuynh hûúáng trûâng phaåt nhû thïë coá rêët nhiïìu trong àúâi söëng tinh thêìn, nhûäng khuynh hûúáng rêët maånh vaâ chõu traách nhiïåm vïì phêìn lúán nhûäng giêëc mú haäi huâng. Caác baån seä baão laâ duâ coá cöng nhêån caác àiïìu naây ài nûäa thò sûå thûåc hiïån sûå ham muöën chùèng coân coá gò caã. Nhûng nïëu xeát laåi thûåc kyä caác baån seä thêëy laâ caác baån nghô lêìm. Nïëu caác baån nghô rùçng giêëc mú coá thïí coá thiïn hònh vaån traång, vaâ tñnh chêët thûåc sûå cuãa noá laâ gò thò àõnh nghôa cuãa chuáng ta: “giêëc mú laâ sûå thûåc hiïån sûå ham muöën, möåt sûå súå haäi, möåt sûå trûâng phaåt” chñnh laâ möåt àõnh nghôa coá giúái haån. Ngoaâi ra laåi coân sûå viïåc laâ nhûäng sûå súå haäi, sûå lo êu traái ngûúåc hùèn vúái ham muöën, vaâ trong sûå liïn tûúãng nhûäng àiïìu traái ngûúåc nhau thûúâng rêët gêìn nhau, coá khi truâng húåp vúái nhau úã trong vö thûác. Têët nhiïn sûå trûâng phaåt cuäng laâ möåt ham muöën, ham muöën cuãa möåt ngûúâi khaác, ngûúâi giûä vai troâ kiïím duyïåt. Nhû thïë tûác laâ töi khöng nhûúång böå caác baån chuát naâo vïì thaái àöå thiïn võ cuãa caác baån àöëi vúái viïåc thûåc hiïån sûå ham muöën. Nhûng töi coá böín phêån cho caác baån hay rùçng giêëc mú biïën daång naâo cuäng khöng laâ gò khaác hún sûå thûåc hiïån àiïìu ham muöën. Caác baån haäy nhúá laåi giêëc mú vïì 1 fl 50 lêëy ba veá. Möåt baâ ban ngaây vûâa àûúåc chöìng cho biïët laâ baån baâ ta tïn laâ Elise, chó keám baâ ta coá ba thaáng vûâa àñnh hön, ban àïm nùçm mú thêëy cuâng chöìng ài xem haát. Möåt phêìn lúán trong raåp tröëng, khöng coá khaách. Ngûúâi chöìng noái laâ Elise cuäng muöën cuâng võ hön phu ài xem haát nhûng khöng ài àûúåc vò chó lêëy àûúåc ba chöî thöi vúái giaá1 fl 50. Baâ ta nghô rùçng chaã coá gò àaáng tiïëc reã caã. Chuáng ta thêëy laâ nhûäng yá tûúãng trong mú gùæn liïìn http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 53 vaâo sûå khöng thñch chöìng mònh. Chuáng ta phaãi tòm hiïíu xem nhûäng yá nghô buöìn baä àoá àaä thaânh hònh nhû thïë naâo, àûúåc biïën àöíi thaânh sûå thûåc hiïån ham muöën nhû thïë naâo vaâ chuáng coá dêëu vïët gò trong giêëc mú roä raâng khöng? Chuáng ta thêëy nhûäng yïëu töë “quaá súám”, “quaá vöåi vaä” àaä bõ kiïím duyïåt gaåt boã. Viïåc möåt phêìn lúán raåp haåt tröëng aám chó àïën sûå kiïån bõ kiïím duyïåt. Àiïìu bñ mêåt vïì con söë 3 (3 chöî vúái trõ giaá 1 fl 50) bêy giúâ trúã nïn dïî hiïíu, nhúâ coá tñnh caách tûúång trûng trong giêëc mú. Con söë 3 tûúång trûng cho ngûúâi àaân öng vaâ giêëc mú roä raâng coá thïí àûúåc giaãi thñch nhû sau: duâng tiïìn höìi mön mua möåt têëm chöìng (vúái söë höìi mön cuãa mònh, àaáng leä mònh phaãi mua àûúåc möåt têëm chöìng mûúâi lêìn hún). Hön nhên roä raâng àûúåc thay thïë bùçng viïåc ài xem haát. “Viïåc mua veá quaá súám” nguyå trang cho yá nghô: “Mònh àaä lêëy chöìng quaá súám”. Nhûng sûå thay thïë naây laâ hêåu quaã cuãa sûå thûåc hiïån ham muöën. Ngûúâi nùçm mú chó bûåc mònh vò àaä lêëy chöìng quaá súám khi nghe ngûúâi baån gaái chó keám mònh coá ba thaáng vûâa àñnh hön xong. Coá möåt thúâi baâ ta tûå haâo vò lêëy chöìng vaâ tûå cho mònh hún Elise. Nhûäng ngûúâi con gaái ngêy thú thûúâng tûå haâo vò àaä àñnh hön vaâ cho rùçng mònh coá quyïìn laâm àuã moåi thûá, ài xem moåi vúã tuöìng, tham dûå moåi sinh hoaåt xaä höåi. Sûå toâ moâ àûúåc biïët hïët naây chùæc chùæn luác àêìu coá tñnh tònh duåc, hûúáng vïì phña tònh duåc, nhêët laâ àúâi söëng tònh duåc cuãa cha meå. Sau naây sûå toâ moâ trúã thaânh möåt lyá do vûäng chùæc àïí cho ngûúâi con gaái ài lêëy chöìng súám. Vò thïë nïn viïåc ài xem haát thaânh möåt sûå thay thïë aám chó tònh traång àaä coá chöìng. Trong luác höëi tiïëc vò lêëy chöìng quaá súám, baâ ta quay trúã laåi thúâi xa xûa luác viïåc lêëy chöìng laâ sûå thûåc hiïån möåt ham muöën vò lêëy chöìng xong baâ ta coá thïí mùåc sûác ài xem haát. Vò thïë trong giêëc mú nhúá laåi súã thñch ngaây xûa baâ ta múái lêëy viïåc ài xem haát thay thïë cho sûå lêëy chöìng. Chuáng ta coá thïí cho rùçng vò muöën chûáng minh sûå coá mùåt cuãa sûå thûåc hiïån möåt ham muöën bõ che dêëu, chuáng ta seä duâng möåt thñ duå tiïån cho chuáng ta nhêët. Chuáng ta cuäng seä laâm nhû thïë àöëi vúái nhûäng giêëc mú biïën daång khaác. Töi khöng laâm àûúåc cöng viïåc àoá trûúác caác baån nhûng töi àoaán chùæc rùçng nïëu coá laâm chuáng ta seä thaânh cöng hoaân toaân. Tuy nhiïn töi muöën dûâng laåi möåt chuát núi chi tiïët naây. Kinh nghiïåm cho thêëy rùçng chi tiïët naây hay bõ têën cöng nhêët vaâ noá chñnh laâ nguyïn nhên cuãa bao nhiïu mêu thuêîn, bao nhiïu sûå hiïíu lêìm. Ngoaâi ra caác baån coá thïí coá caãm tûúãng rùçng töi àaä ruát ài möåt phêìn caác sûå khùèng àõnh khi noái àïën giêëc mú laâ http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 54 möåt ham muöën àûúåc thûåc hiïån, hay àiïìu traái laåi cuãa noá nghôa laâ möåt àiïìu lo êu hay möåt sûå trûâng phaåt àûúåc thûåc hiïån, vaâ caác baån coá thïí cho rùçng àoá laâ cú höåi töët àïí töi phaãi nhûúång böå hún nûäa. Ngûúâi ta traách töi vò löëi trònh baây vùæn tùæt quaá, hay àïí laâm cho ngûúâi ta tin, nhûäng àiïìu quaá àuáng àöëi vúái töi. Coá nhiïìu baån àaä theo töi trong viïåc giaãi thñch giêëc mú vaâ chêëp nhêån nhûäng kïët quaã cuãa sûå giaãi thñch naây dûâng laåi úã àiïím choát khi töi chûáng minh xong laâ giêëc mú chñnh laâ möåt ham muöën àûúåc thûåc hiïån, röìi hoãi: “Giêëc mú bao giúâ cuäng coá yá nghôa vaâ yá nghôa naây kyä thuêåt phên têm coá thïí tòm ra àûúåc, taåi sao chuáng ta laåi bõ boá trong caái cöng thûác cuãa sûå thûåc hiïån möåt sûå ham muöën? Taåi sao nhûäng yá nghôa ban àïm laåi khöng coá nhiïìu nghôa khaác nhau nhû nhûäng yá nghô ban ngaây? Noái khaác ài, taåi sao lêìn naây giêëc mú tûúng ûáng vúái möåt sûå ham muöën àûúåc thûåc hiïån, maâ lêìn khaác laåi khöng tûúng ûáng vúái àiïìu traái laåi, nghôa laâ möåt sûå lo êu àûúåc thûåc hiïån, taåi sao giêëc mú laåi khöng diïîn taã möåt dûå àõnh, möåt sûå caãnh caáo, möåt sûå suy nghô àùæn ào coá àiïìu phaãi àiïìu traái, hay laâ möåt lúâi traách moác, möåt lúâi höëi hêån, möåt mûu toan laâm möåt viïåc gò cêìn kñp, v.v....? Taåi sao giêëc mú bao giúâ cuäng chó diïîn taã möåt thûá laâ sûå ham muöën hay ñt nhêët àiïìu traái ngûúåc laåi sûå ham muöën? Caác baån coá thïí nghô rùçng möåt sûå bêët àöìng yá vïì phûúng diïån naây chùèng coá gò quan troång, möåt khi ngûúâi ta àöìng yá vïì caác àiïím khaác, chuáng ta chó cêìn tòm hiïíu yá nghôa cuãa giêëc mú, tòm ra phûúng saách giuáp ta laâm àûúåc àiïìu àoá, coân viïåc chuáng ta coá êën àõnh cho yá nghôa àoá möåt giúái haån naâo hay khöng, khöng phaãi laâ àiïìu quan hïå. Nhûnng sûå thûåc khöng phaãi thïë. Möåt sûå hiïíu lêìm coá thïí tai haåi cho têët caã nhûäng àiïìu chuáng ta àaä thu lûúåm àûúåc vïì giêëc mú, giaãm giaá trõ nhûäng àiïìu naây khi chuáng ta muöën tòm hiïíu nhûäng cùn bïånh thêìn kinh. Trong cöng viïåc thûúng maåi chuáng ta coá thïí buöng tröi, nhûng vïì khoa hoåc möåt thaái àöå nhû thïë khöng thïí chêëp nhêån àûúåc, coá thïí coá haåi nûäa. Vêåy taåi sao giêëc mú laåi khöng gò khaác hún laâ sûå thûåc hiïån möåt ham muöën? Cêu traã lúâi cuãa töi laâ: töi chõu khöng biïët taåi sao. Sûå viïåc xaãy ra nhû thïë quaã chùèng coá gò bêët tiïån caã. Nhûng sûå viïåc laåi khöng xaãy ra nhû thïë vaâ chi tiïët naây laâ chi tiïët duy nhêët chöëng àöëi laåi quan niïåm röång raäi hún vaâ tiïån hún vïì giêëc mú. Cêu traã lúâi thûá hai laâ giêëc mú cuäng coá thïí tûúng ûáng vúái nhûäng hònh thûác tû tûúãng vaâ trñ thûác khaác nhau. Töi àaä kïí cho caác baån nghe laâ coá möåt giêëc mú xuêët hiïån liïìn trong ba àïm, töi àaä giaãi thñch laâ giêëc mú àoá http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 55 tûúng ûáng vúái möåt dûå tñnh vaâ khi dûå tñnh àoá àaä thaânh hiïån thûåc thò giêëc mú khöng coân lyá do gò àïí taái xuêët hiïån nûäa. Sau àoá töi coá àûa ra thñ duå möåt giêëc mú maâ nöåi dung laâ möåt sûå thuá töåi. Vêåy taåi sao töi laåi tûå mêu thuêîn khi noái rùçng giêëc mú chó laâ möåt ham muöën àaä àûúåc thûåc hiïån. Súã dô phaãi nhû thïë laâ muöën traánh möåt sûå hiïíu lêìm tai haåi coá thïí laâm cho moåi cöë gùæng cuãa chuáng ta tûâ trûúác túái nay vïì giêëc mú trúã thaânh nûúác laä ra söng, möåt sûå hiïíu lêìm lêîn löån giêëc mú vúái nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng trong àoá röìi àem aáp duång cho caái kia nhûäng àiïìu chó coá thïí àem aáp duång cho nhûäng caái naây thöi. Àuáng ra laâ giêëc mú coá thïí biïíu thõ cho têët caã nhûäng gò àaä kïí trïn vaâ thay thïë cho chuáng: dûå tñnh, caãnh caáo, suy nghô, sûãa soaån, giaãi quyïët möåt vêën àïì naâo àoá, v.v.... Nhûng xeát cho kyä thò nhêån xeát trïn chó àuáng vúái yá tûúãng tiïìm taâng bõ biïën daång thaânh giêëc mú maâ thöi. Tû tûúãng vö thûác cuãa con ngûúâi luön luön chuá troång àïën nhûäng dûå tñnh, nhûäng sûå sûãa soaån suy nghô maâ cöng viïåc xêy dûång biïën thaânh giêëc mú. Nïëu àïën möåt luác naâo àoá, baån khöng chuá troång àïën cöng viïåc xêy dûång nûäa maâ chó chuá troång àïën viïåc laâm cho vö thûác trúã thaânh möåt yá nghô cuãa con ngûúâi thò baån seä gaåt boã cöng viïåc xêy dûång röìi múái noái möåt caách húåp lyá laâ giêëc mú chñnh laâ möåt dûå tñnh, möåt sûå caãnh caáo.v.v...Trûúâng húåp naây xaãy ra luön trong hoaåt àöång cuãa phên têm hoåc: ngûúâi ta tòm caách huyã diïåt hònh thûác cuãa giêëc mú vaâ thay vaâo àoá bùçng nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng, nguyïn nhên phaát sinh ra giêëc mú. Do àoá khi chó chuá troång vaâo nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng, chuáng ta tònh cúâ tòm ra rùçng têët caã nhûäng haânh vi vûâa noái àïìu xaãy ra ngoaâi yá thûác cuãa chuáng ta: möåt kïët quaã thûåc huy hoaâng nhûng cuäng laâm ta böëi röëi khöng keám. Nhûng ngay caã khi cho rùçng giêëc mú coá thïí coá nhiïìu yá nghôa khaác nhau, caác baån chó coá quyïìn noái àïën nhûäng yá nghôa àoá khi biïët chùæc rùçng mònh àang duâng nhûäng tûâ ngûä vùæn tùæt chûá khöng thïí múã röång nhêån xeát àoá cho toaân thïí tñnh chêët giêëc mú. Khi noái àïën giêëc mú baån phaãi nghô àïën giêëc mú roä raâng, nghôa laâ àïí kïët quaã cöng viïåc xêy dûång, hay àïën chñnh cöng viïåc àoá nghôa laâ àïën sûå hoaåt àöång tinh thêìn do giêëc mú roä raâng vaâ nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng hoåp thaânh. Duâng hai chûä giêëc mú vaâo möåt cöng viïåc gò khaác laâ chó coá thïí gêy ra nhûäng sûå hiïíu lêìm, lêîn löån thöi. Nïëu nhûäng àiïìu khùèng àõnh cuãa caác baån liïn quan àïën nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng, baån nïn noái roä ngay chûá àûâng goái gheám noá sau nhûäng danh tûâ mú http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 56 höì thûúâng duâng. Nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng, chñnh laâ nguyïn liïåu maâ cöng viïåc xêy dûång biïën thaânh giêëc mú roä raâng. Taåi sao baån cûá lêîn löån nguyïn liïåu vúái chñnh cöng viïåc àaä nùån nguyïn liïåu naây thaânh möåt thûá coá hònh thûác? Nïëu coá ngûúâi naâo khöng biïët àïën kïët quaã cuãa cöng viïåc àoá, khöng thïí giaãi thñch àûúåc kïët quaã àoá tûâ àêu maâ coá vaâ àaä thaânh hònh nhû thïë naâo thò baån coá khaác gò keã àoá. Yïëu töë duy nhêët cêìn thiïët cuãa giêëc mú laâ cöng viïåc xêy dûång giêëc mú taác duång trïn nguyïn liïåu do nhûäng yá tûúãng húåp thaânh. Vïì phûúng diïån lyá thuyïët, ta khöng coá quyïìn khöng biïët àïën àiïìu àoá, tuy vïì phûúng diïån thûåc tïë nhiïìu khi chuáng ta phaãi boã qua. Cöng viïåc xêy dûång khöng phaãi chó gaán cho nhûäng yá tûúãng naây möåt sûå phaát biïíu coá tnh caách cöí löî hay thuåt luâi: noá coân thïm vaâo möåt vaâi àiïìu tuy khöng thuöåc nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng trong ngaây nhûng cuäng laâ àöång lûåc phaát sinh ra giêëc mú. Àiïìu thïm vaâo rêët cêìn thiïët naây khöng laâm gò khaác hún laâ ham muöën, vaâ nöåi dung giêëc mú chõu möåt sûå biïën daång maâ muåc àñch laâ sûå thûåc hiïån ham muöën naây. Möåt khi baån coi giêëc mú nhû biïíu thõ cho nhûäng yá tûúãng giêëc mú coá thïí coá bêët cûá yá nghôa naâo mònh gaán cho noá: caãnh caáo, dûå tñnh, sûãa soaån, v.v... nhûng giêëc mú bao giúâ cuäng chó laâ sûå thûåc hiïån möåt ham muöën vö thûác vaâ chó laâ thïë thöi nïëu ta coi noá nhû kïët quaã cuãa möåt cöng trònh xêy dûång. Vêåy giêëc mú khöng bao giúâ chó laâ möåt dûå tñnh, möåt caãnh caáo khöng thöi, nhûng bao giúâ cuäng laâ möåt dûå tñnh, möåt sûå caãnh caáo nhúâ sûå coá mùåt cuãa möåt ham muöën vö thûác, àaä nhêån àûúåc möåt sûå phaát biïíu coá tñnh caách cöí löî bõ biïën daång àïí cho sûå ham muöën àûúåc thûåc hiïån. Möåt trong caác àùåc tñnh cuãa giêëc mú, sûå thûåc hiïån ham muöën, laâ möåt àùåc tñnh, bêët biïën khöng thay àöíi, àùåc tñnh khaác coá thïí thay àöíi, noá coá thïí laâ möåt ham muöën nhûng trong trûúâng húåp naây giêëc mú biïíu thõ cho möåt sûå ham muöën tiïìm taâng trong ngaây àûúåc thûåc hiïån nhúâ sûå giuáp àúä cuãa möåt ham muöën vö thûác. Töi hiïíu roä nhûäng àiïìu àoá lùæm nhûng khöng biïët àaä laâm cho baån hiïíu àûúåc chûa? Thûåc khoá chûáng minh quaá. Muöën chûáng minh, khöng nhûäng chuáng ta phaãi phên tñch thûåc nhiïìu giêëc mú maâ ngoaâi ra àiïím gai goác vaâ nhiïìu yá nghôa nhêët trong quan niïåm cuãa chuáng ta vïì giêëc mú khöng thïí àûúåc trònh baây gêy loâng tin cêåy cuãa caác baån khöng gùæn liïìn vaâo nhûäng àiïìu sùæp noái dûúái àêy. Khi nhiïìu phêìn trong möåt sûå gò lïn quan vúái nhau thûåc chùåt cheä, laâm sao chuáng ta coá thïí tòm hiïíu sêu röång tñnh chêët cuãa möåt phêìn maâ khöng cêìn chuá troång àïën nhûäng phêìn khaác cuäng coá tñnh chêët giöëng http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 57 nhû thïë? Vò chûa biïët gò àïën nhûäng àiïím gêìn giêëc mú nhêët, nghôa laâ nhûäng triïåu chûáng cuãa cùn bïånh thêìn kinh, chuáng ta àaânh phaãi haâi loâng vúái nhûäng àiïím àaä thu lûúåm àûúåc. Töi kïí cho caác baån möåt thñ duå khaác vaâ àûa ra möåt àiïìu nhêån xeát múái. Möåt lêìn nûäa chuáng ta laåi quay laåi giêëc mú vïì ba veá haát vúái giaá 1 fl 50. Töi àoaán chùæc rùçng khi choån thñ duå àoá ngay tûâ àêìu töi khöng coá möåt hêåu yá naâo caã. Baån biïët nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng trong giêëc mú àoá: höëi tiïëc vò àaä lêëy chöìng quaá súám, yá nghô rùçng mònh coá thïí lêëy àûúåc möåt ngûúâi chöìng khaá hún nïëu biïët chúâ àúåi. Baån cuäng biïët sûå ham muöën naâo àaä laâm cho nhûäng yá àoá trúã thaânh giêëc mú: loâng ham thñch xem haát, bùæt nguöìn úã chöî cho rùçng mònh seä biïët thïm rêët nhiïìu sau khi lêëy chöìng. Ngûúâi ta biïët roä rùçng àöëi vúái nhûäng àûáa treã thò loâng ham biïët naây hûúáng vïì àúâi söëng tònh duåc cuãa cha meå: àoá laâ möåt loâng ham biïët cuãa treã con vaâ nïëu sau naây noá coá töìn taåi thò àoá chñnh laâ möåt khuynh hûúáng coá cöåi rïî tûâ thuúã xa xûa trong thúâi thú êëu. Nhûng tin nhêån àûúåc trong ngaây khöng liïn can gò àïën viïåc thñch ài xem haát caã: noá chó coá tñnh chêët gúåi lïn sûå höëi tiïëc thöi. Sûå ham muöën àoá ngay luác àêìu khöng thuöåc hoaân toaân vaâo nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng vaâ chuáng ta khöng cêìn biïët àïën noá trong sûå giaãi thñch giêëc mú. Nhûng ngay nhûäng àiïìu laâm traái yá mònh tûå noá cuäng khöng àuã gêy ra giêëc mú. YÁ tûúãng: “Mònh lêëy chöìng quaá súám” thûåc ra laâ vö lyá chó coá thïí phaát sinh ra trong giêëc mú khi laâm thûác dêåy sûå ham muöën biïët roä nhûäng gò seä xaãy ra sau khi lêëy chöìng. Sûå ham muöën naây hoåp thaânh nöåi dung giêëc mú, thay thïë cuöåc hön nhên bùçng möåt cuöåc ài xem haát vaâ gaán cho noá hònh thûác cuãa möåt giêëc mú àoá: phaãi röìi, töi coá thïí ài xem haát vaâ biïët têët caã moåi àiïìu thûúâng bõ cêëm chó, trong khi chõ khöng laâm àûúåc nhû thïë. Töi coá chöìng röìi, chõ coân phaãi chúâ. Vò thïë maâ tònh traång hiïån thúâi àûúåc thay thïë bùçng tònh traång traái ngûúåc cuãa noá vaâ möåt sûå àùæc thùæng ngaây xûa thay cho möåt sûå thêët voång hiïån thúâi. Coá möåt sûå haâi loâng vò àûúåc ài xem haát bïn caånh möåt sûå haâi loâng vò àaä thùæng möåt ngûúâi baån vò biïët nhiïìu àiïìu hún baån. Chñnh sûå haâi loâng sau gêy ra giêëc mú roä raâng, vaâ nöåi dung giêëc mú àoá laâ mònh ài xem haát àûúåc trong khi baån mònh chûa àûúåc pheáp ài. Gùæn liïìn vaâo sûå haâi loâng naây coân coá bao nhiïu phêìn khaác cuãa giêëc mú, nhûng phêìn naây che dêëu nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng. Sûå giaãi thñch giêëc mú cêìn boã qua nhûäng yá tûúãng nùång nïì trong giêëc mú chó bùçng nhûäng aám chó noái trong phêìn trïn. http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 58 Laâm nhû trïn töi chó muöën caác baån àïí yá àïën nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng giûä möåt àõa võ quan troång. Xin caác baån àûâng quïn rùçng: 1) ngûúâi nùçm mú khöng coá möåt yá niïåm gò vïì nhûäng yá tûúãng àoá caã. 2) nhûäng yá tûúãng àoá rêët dïî hiïíu, coá maåch laåc hùèn hoi, nïn múái coá thïí àûúåc coi nhû nhûäng phaãn ûáng tûå nhiïn cuãa biïën cöë trong ngaây phaát sinh ra giêëc mú. 3) nhûäng yá tûúãng àoá cuäng coá giaá trõ nhû bêët cûá möåt khuynh hûúáng tinh thêìn vaâ hoaåt àöång tri thûác naâo. Vò thïë nïn töi goåi nhûäng yá tûúãng naây laâ “nhûäng caái gò coân soát laåi trong ngaây” vaâ gaán cho danh tûâ naây möåt yá nghôa chùåt cheä hún trûúác. Sau àoá cêìn phên biïåt nhûäng caái gò coân soát laåi trong ngaây naây vúái nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng laâ têët caã nhûäng caái gò chuáng ta thu lûúåm àûúåc bùçng caách giaãi thñch giêëc mú, coân nhûäng caái gò coân soát laåi chó laâ möåt phêìn trong caác yá tûúãng tiïìm taâng thöi. Coá möåt caái gò goáp phêìn vaâo nhûäng caái gò coân soát laåi trong ngaây vaâ caái àoá chñnh laâ möåt sûå ham muöën maånh meä, nhûng bõ döìn eáp vaâ chó coá sûå ham muöën naây múái gêy ra giêëc mú thöi. Taác duång cuãa sûå ham muöën naây laâm cho nhiïìu yá tûúãng tiïìm taâng khaác xuêët hiïån, nhûäng yá tûúãng naây khöng thïí coi laâ húåp lyá coá thïí giaãi thñch àûúåc bùçng àúâi söëng khi thûác. Àïí hiïíu roä liïn quan giûäa nhûäng caái gò coân soát laåi vaâ sûå ham muöën vö thûác, töi àaä duâng möåt sûå so saánh. Doanh nghiïåp naâo cuäng cêìn coá möåt nhaâ tû baãn boã tiïìn ra chi tiïu vaâ möåt nhaâ thêìu khoaán àïí thûåc hiïån nhûäng saáng kiïën cuãa anh ta. Sûå ham muöën vö thûác giûä möåt vai troâ cuãa nhaâ tû baãn trong giêëc mú: chñnh anh ta cung cêëp nhûäng nghõ lûåc cêìn thiïët cho sûå thaânh lêåp giêëc mú. Ngûúâi thêìu khoaán àûúåc hònh dung úã àêy bùçng caái gò coân soát laåi trong ngaây quyïët àõnh vïì moåi sûå chi tiïu vaâ duâng nghõ lûåc naây. Nhûng trong möåt vaâi trûúâng húåp chñnh nhaâ tû baãn cuäng coá thïí coá saáng kiïën, vaâ nhûäng àiïìu hiïíu biïët cêìn thiïët àïí thûåc hiïån cuäng nhû ngûúâi thêìu khoaán cuäng coá thïí coá tû baãn cêìn thiïët. Àiïìu naây àún giaãn hoaá khña caånh thûåc tïë cuãa vêën àïì nhûng khöng giuáp cho sûå hiïíu biïët vïì lyá thuyïët àûúåc dïî daâng. Trong kinh tïë hoåc, ngûúâi ta chia con ngûúâi duy nhêët naây thaânh hai ngûúâi khaác, möåt vïì phûúng diïån nhaâ tû baãn vaâ möåt vïì phûúng diïån ngûúâi thêìu khoaán: laâm nhû thïë naâo ngûúâi ta lêåp laåi tònh traång cú baãn sú khúãi cuãa sûå so saánh. Trong sûå thaânh lêåp giêëc mú cuäng coá nhûäng yá tûúãng nhû thïë. Trong luác naây chuáng ta khöng thïí ài xa hún nûäa vò coá leä tûâ lêu caác baån àaä thùæc mùæc vïì möåt vêën àïì cêìn àûúåc xeát àïën. Caác baån seä hoãi: “Nhûäng caái gò coân soát laåi trong ngaây coá phaãi cuäng coá tñnh caách vö thûác nhû sûå ham muöën vö thûác cêìn thiïët cho sûå thaânh lêåp http://ebooks.vdcmedia.com
- Phên têm hoåc nhêåp mön 59 giêëc mú khöng? Hoãi nhû thïë khöng coân gò chñnh àaáng hún, búãi vò àoá laâ vêën àïì chñnh trong cêu chuyïån naây. Nhûng caái gò coân soát laåi khöng vö thûác theo nghôa cuãa sûå ham muöën vö thûác. Sûå ham muöën thuöåc vaâo möåt vö thûác khaác, bùæt nguöìn trong thúâi thú êëu coá sûå hoaåt àöång riïng biïåt. Cêìn phên biïåt hai loaåi vö thûác àoá, möîi loaåi àïìu coá yá nghôa riïng biïåt. Nhûng chuáng ta haäy chúâ cho túái khi naâo quen vúái hiïån tûúång cuãa caác chûáng bïånh thêìn kinh àaä röìi seä phên biïåt. Trûúác kia ngûúâi ta thûúâng traách chuáng ta úã chöî chuáng ta chó coá möåt vö thûác thöi. Bêy giúâ chuáng ta seä noái nhû thïë naâo nïëu chuáng ta nhêån rùçng phaãi coá hai vö thûác múái thoaã maän àûúåc. Thöi haäy dûâng laåi úã àoá. Caác baån chó múái nghe thêëy nhûäng àiïìu chûa àûúåc àêìy àuã, nhûng chaã laâ möåt àiïåu khñch lïå sao khi nghô rùçng nhûäng àiïìu hiïíu biïët cuãa chuáng ta coá thïí phaát triïín àûúåc nhúâ nhûäng cöng trònh khaão cûáu cuãa chñnh chuáng ta hay cuãa nhûäng ngûúâi seä àïën sau chuáng ta? Vaâ nhûäng àiïìu chuáng ta àaä hoåc hoãi àûúåc khöng phaãi laâ nhûäng àiïìu múái laå vaâ kyâ diïåu û? 15. NHÛÄNG ÀIÏÌU MÚ HÖÌ VAÂ PHÏ BÒNH. Töi khöng muöën rúâi boã phaåm vi giêëc mú maâ khöng noái àïën nhûäng àiïím nghi ngúâ vaâ mú höì chñnh trong nhûäng quan niïåm múái vûâa àûúåc trònh baây. Nhûäng baån naâo chùm chuá theo töi tûâ àêìu hùèn biïët roä nhûäng àiïím naây. 1. Mùåc duâ chuáng ta aáp duång àuáng kyä thuêåt nhû thïë naâo chùng nûäa, nhûäng kïët quaã thu lûúåm àûúåc cuäng haäy coân mú höì àïën nöîi ngûúâi ta khöng thïí ài ngûúåc tûâ nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng vïì giêëc mú roä raâng. Coá baån cho rùçng trûúác hïët, ngûúâi ta khöng biïët phaãi hiïíu möåt yïëu töë naâo àoá theo nghôa thöng thûúâng hay theo nghôa tûúång trûng vò nhûäng àöì duâng àïí tûúång trûng vêîn coá giaá trõ thûåc cuãa chuáng. Vò khöng coá möåt tiïu chuêín naâo caã nïn sûå giaãi thñch phaãi àïí tuyâ thuöåc ngûúâi giaãi thñch. Ngoaâi ra vò coá nhûäng àiïím traái ngûúåc nhau lêîn löån trong cöng viïåc xêy dûång, thaânh ra ngûúâi ta khöng àûúåc hiïíu theo nghôa êm hay nghôa dûúng, theo nghôa trûåc tiïëp hay nghôa phaãn traái: àoá cuäng laâ möåt àiïím tuyâ theo ngûúâi giaãi thñch. Àiïìu thûá ba, vò trong giêëc mú coá nhiïìu sûå àaão ngûúåc, ngûúâi ta coá thïí coi bêët cûá àoaån naâo trong giêëc mú nhû möåt sûå löån ngûúåc. Sau cuâng, rêët ñt khi coá trûúâng húåp maâ chó coá möåt sûå giaãi thñch thöi: vò coá nhiïìu löëi giaãi thñch cho nïn khoá biïët löëi naâo àuáng. Kïët luêån laâ giúái haån cuãa sûå voä àoaán cuãa ngûúâi giaãi thñch quaá http://ebooks.vdcmedia.com
- Sigmund Freud 60 röång khöng phuâ húåp vúái tñnh caách thiïët thûåc cuãa nhûäng kïët quaã. Vaâ caác baån coá thïí cho rùçng nhûäng lêìm lêîn khöng hùèn àaä tûâ giêëc mú maâ ra nhûng coá thïí bùæt nguöìn úã chöî lêìm lêîn cuãa chñnh nhûäng quan niïåm cuãa chuáng ta. Lyá luêån àoá rêët àuáng nhûng töi nghô laâ chuáng phuâ húåp vúái nhûäng àiïìu kïët luêån cuãa caác baån, theo àoá thò trong sûå giaãi thñch coá nhiïìu àiïím ûúác àoaán vaâ nhûäng àiïím sai cuãa phûúng phaáp chuáng ta àem duâng khöng thïí laâm cho chuáng ta tin cêåy àûúåc. Nhûng nïëu thay vò noái àïën nhûäng sûå voä àoaán vuãa ngûúâi giaãi thñch, caác baån noái rùçng sûå giaãi thñch tuyâ thuöåc vaâo sûå kheáo leáo, kinh nghiïåm vaâ sûå thöng minh cuãa ngûúâi giaãi thñch thò töi chõu ngay. Ngûúâi ta khöng thïí naâo gaåt boã yïëu töë caá nhên ñt nhêët cuäng trong trûúâng húåp àûáng trûúác möåt sûå giaãi thñch khoá khùn nhû thïë naây. Ngûúâi naây giaãi thñch àuáng hún, hay húåp lyá hún ngûúâi khaác laâ möåt àiïìu khöng thïí traánh àûúåc, cuäng nhû trong moåi kyä thuêåt khaác. Trong sûå giaãi thñch giêëc mú àiïìu gò coá veã nhû voä àoaán seä khöng coân laâ voä àoaán nûäa khi ngûúâi ta coá thïí choån trong nhûäng caách giaãi thñch àûúåc àûa ra caách naâo ngûúâi ta coi laâ thoaã àaáng nhêët, vaâ vûát boã nhûäng caách giaãi thñch khaác, àûa vaâo nhûäng dêy liïn laåc giûäa nhûäng yá tûúãng trong giêëc mú, giûäa giêëc mú vaâ àúâi söëng ngûúâi nùçm mú vaâ vaâo tònh traång tinh thêìn cuãa giêëc mú. Súã dô trong vêën àïì giaãi thñch giêëc mú coá nhûäng àiïím chûa àûúåc hoaân haão chñnh laâ vò tñnh chêët cuãa giêëc mú laâ möåt caái gò vö àõnh vaâ ngûúâi ta coá thïí gùæn cho giêëc mú bêët cûá yá nghôa naâo ngûúâi ta muöën. Töi àaä noái laâ cöng viïåc xêy dûång trong giêëc mú laâm cho nhûäng yá tûúãng tiïìm taâng phaát biïíu ra dûúái möåt hònh thûác cöí löî giöëng nhû löëi viïët tûúång hònh. Vêåy moåi sûå biïíu thõ theo löëi cöí löî àïìu bêët àõnh, thûúâng coá hai nghôa laâm cho ta khöng thïí quyïët àoaán nïn theo nghôa naâo. Sûå gùåp gúä cuãa caác àiïím traái nhau trong cöng viïåc xêy dûång cuäng giöëng nhû nhûäng nghôa phaãn traái nhau trong caác ngön ngûä cöí xûa. Nhaâ ngön ngûä hoåc R.Abel (1884) thûúâng noái rùçng, khi ta gùåp trong caác ngön ngûä cöí nhûäng chûä coá nhiïìu nghôa, ta àûâng cho rùçng trong cêu chuyïån nhûäng tiïëng àoá bao giúâ cuäng coá hai nghôa. Gioång noái vaâ cûã chó cuãa ngûúâi noái chuyïån àuã chó cho ta biïët ngûúâi àöëi thoaåi àõnh duâng nghôa naâo trong caác nghôa àoá. Trong chûä viïët khöng thïí duâng àûúåc cûã chó, ngûúâi ta thûúâng gheáp thïm vaâo bïn caånh chûä hònh veä, khöng àoåc lïn vñ duå nhû hònh möåt ngûúâi ngöìi xöím hay möåt ngûúâi àûáng thùèng bïn caånh chûä “ken” tuyâ theo chûä àoá coá nghôa laâ yïëu hay khoeã. Do http://ebooks.vdcmedia.com
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học