Xem mẫu
- Chương I
NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ BẢO HỘ LAO ĐỘNG
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1 Điều kiện lao động
Điều kiện lao động là một tập hợp tổng thể về các yếu tố tự nhiên, kỹ thuật, kinh tế, xã
hội, được biểu hiện thong qua các công cụ và phương tiện lao động, quá trình công nghệ, môi
trường lao động và sự sắp xếp, bố trí tác động qua lại của chúng trong mối quan hệ với con
người, tạo nên một điều kiện nhất định cho con người trong quá trình lao động
Đánh giá, phân tích điều kiện lao động phải tiến hành đánh giá, phân tích đồng thời trong
mối quan hệ tác động qua lại của tất cả các yếu tố trên.
1.1.2 Các yếu tố nguy hiểm và có hại
Trong một điều kiện lao động cụ thể, bao giờ cũng xuất hiện các yếu tố vật chất có ảnh hưởng
xấu, nguy hiểm, có nguy cơ gây tai nạn hoặc bệnh nghề nghiệp cho người lao động, gọi đó là các
yếu tố nguy hiểm có hại. Cụ thể là:
- Các yếu tố vật lý như nhiệt độ, độ ẩm, tiếng ồn, rung động, các bức xạ có hại, bụi.
- Các yếu tố hóa học như các chất độc, các loại hơi, khí, bụi độc, các chất phóng xạ.
- Các yếu tố sinh vật, vi sinh vật như các loại vi khuẩn, siêu vi khuẩn, kí sinh trùng, côn
trùng, rắn.
- Các yếu tố bất lợi về tư thế lao động, không tiện nghi do không gian chỗ làm việc, nhà
xưởng chật hẹp, mất vệ sinh, Các yếu tố tâm lý không thuận lợi.
1.1.3 Tai nạn lao động
Tai nạn lao động là tai nạn xảy ra trong quá trình lao động, do tác động đột ngột từ bên
ngoài, làm chết người hay làm tổn thương, hoặc phá hủy chức năng hoạt động bình thường của
một bộ phận nào đó của cơ thể.
Khi bị nhiễm độc đột ngột thì gọi là nhiễm độc cấp tính, có thể gây chết người ngay tức
khắc hoặc hủy hoại chức năng nào đó của cơ thể thì cũng được gọi là tai nạn lao động.
1.1.4. Bệnh nghề nghiệp
Bệnh nghề nghiệp là sự suy yếu dần sức khỏe của người lao động, gây nên bệnh tật do tác
động của các yếu tố có hại phát sinh trong quá trình lao động trên cơ thể người lao động.
1.2. Muïc ñích, yù nghóa vaø tính chaát cuûa coâng taùc baûo hoä lao ñoäng
1.2.1 Muïc ñích-YÙ nghóa cuûa coâng taùc baûo hoä lao ñoäng
Muïc ñích cuûa coâng taùc baûo hoä lao ñoäng laø thoâng qua caùc bieän phaùp veà khoa hoïc kó thuaät, toå
chöùc, kinh teá, xaõ hoäi ñeå loaïi tröø caùc yeáu toá nguy hieåm vaø coù haïi phaùt sinh trong xaûn xuaát, taïo
neân moät ñieàu kieän lao ñoäng thuaän lôïi vaø ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän toát hôn, ngaên ngöøa tai naïn
lao ñoäng vaø beänh ngheà nghieäp, haïn cheá oám ñau vaø giaûm söùc khoûe cuõng nhö nhöõng thieät haïi
khaùc ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng, nhaèm baûo ñaûm an toaøn, baûo veä söùc khoûe vaø tính maïng ngöôøi lao
ñoäng, tröïc tieáp goùp phaàn baûo veä vaø phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát taêng naêng suaát lao ñoäng.
Baûo hoä lao ñoäng tröôùc heát laø moät phaïm truø saûn xuaát, nhaèm baûo veä yeáu toá naêng ñoäng nhaát
cuûa löïc löôïng saûn xuaát laø ngöôøi lao ñoäng. Maët khaùc vieäc chaêm lo söùc khoûe cho ngöôøi lao
ñoäng, mang laïi haïnh phuùc cho baûn thaân vaø gia ñình hoï coøn coù yù nghóa nhaân ñaïo.
- 1.2.2. Tính chaát cuûa coâng taùc baûo hoä lao ñoäng
-Tính chaát phaùp lyù: Ñeå baûo ñaûm thöïc hieän toát vieäc baûo veä tính maïng vaø söùc khoûe cho
ngöôøi lao ñoäng, coâng taùc baûo hoä lao ñoäng ñöôïc theå hieän trong boä luaät lao ñoäng. Caên cöù vaøo
quy ñònh cuûa ñieàu 26 Hieán phaùp nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät nam : “Nhaø nöôùc ban
haønh chính saùch, cheá ñoä baûo hoä lao ñoäng. Nhaø nöôùc quy ñònh thôøi gian lao ñoäng, cheá ñoä tieàn
löông, cheá ñoä nghæ ngôi vaø cheá ñoä baûo hieåm xaõ hoäi ñoái vôùi vieân chöùc nhaø nöôùc vaø nhöõng
ngöôøi laøm coâng aên löông….. .” Boä luaät lao ñoäng cuûa Nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghóa Vieät
nam ñaõ ñöôïc Quoác hoäi thoâng qua ngaøy 23/6/1994 vaø coù hieäu löïc töø ngaøy 1/1/1995.
Luaät lao ñoäng ñaõ quy ñònh roõ traùch nhieäm, nghóa vuï vaø quyeàn lôïi cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng
vaø ngöôøi lao ñoäng.
-Tính chaát khoa hoïc kyõ thuaät: Nguyeân nhaân cô baûn gaây ra tai naïn lao ñoäng vaø beänh ngheà
nghieäp cho ngöôøi lao ñoäng laø ñieàu kieän kyõ thuaät khoâng ñaûm baûo an toaøn lao ñoäng, ñieàu kieän
veä sinh, moâi tröôøng lao ñoäng. Muoán saûn xuaát ñöôïc an toaøn vaø hôïp veä sinh, phaûi tieán haønh
nghieân cöùu caûi tieán maùy moùc thieát bò; coâng cuï lao ñoäng; dieän tích saûn xuaát; hôïp lyù hoùa daây
chuyeàn vaø phöông phaùp saûn xuaát; trang bò phoøng hoä lao ñoäng; cô khí hoaù vaø töï ñoäng hoaù quaù
trình saûn xuaát ñoøi hoûi phaûi vaân duïng caùc kieán thöùc khoa hoïc kyõ thuaät, khoâng nhöõng ñeå naâng
cao naêng suaát lao ñoäng, maø coøn laø moät yeáu toá quan troïng nhaèm baûo veä ngöôøi lao ñoäng traùnh
nhöõng nguy cô tai naïn vaø beänh ngheà nghieäp.
-Tính chaát quaàn chuùng: Coâng taùc baûo hoä lao ñoäng khoâng chæ rieâng cuûa nhöõng caùn boä
quaûn lyù maø noù coøn laø traùch nhieäm chung cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø toaøn xaõ hoäi. Trong ñoù ngöôøi
lao ñoäng ñoùng vai troø heát söùc quan troïng trong coâng taùc baûo hoä lao ñoäng. Kinh nghieäm thöïc
tieån cho thaáy ôû nôi naøo maø ngöôøi lao ñoäng cuõng nhö caùn boä quaûn lyù naém vöõng ñöôïc quy taéc
baûo ñaûm an toaøn vaø veä sinh lao ñoäng thì nôi ñoù ít xaåy ra tai naïn lao ñoäng.
1.3. Nguyeân nhaân tai naïn lao ñoäng:
1.3.1. Nguyeân nhaân kyõ thuaät
- Söï hö hoûng cuûa caùc thieát bò maùy moùc;
- Söï hö hoûng cuûa duïng cuï phuï tuøng;
- Söï hö hoûng cuûa caùc ñöôøng oáng;
- Caùc keát caáu thieát bò, duïng cuï, phuï tuøng khoâng hoaøn chænh;
- Khoaûng caùch caàn thieát giöõa caùc thieát bò boá trí khoâng hôïp lyù;
- Thieáu che chaén. . .
- Giaùm saùt kyõ thuaät khoâng ñaày ñuû.
1.3.2. Nhöõng nguyeân nhaân veà toå chöùc
- Vi phaïm quy taéc, quy trình kyõ thuaät;
- Toå chöùc lao ñoäng cuõng nhö choã laøm vieäc khoâng ñaùp öùng yeâu caàu;
- Thieáu hoaëc giaùm saùt kyõ thuaät khoâng ñaày ñuû;
- Vi phaïm cheá ñoä lao ñoäng;
- Söû duïng coâng nhaân khoâng ñuùng ngaønh ngheà vaø trinh ñoä chuyeân moân;
- Coâng nhaân khoâng ñöôïc huaán luyeän quy taéc vaø kyõ thuaät an toaøn lao ñoäng.
- 1.3.3. Nhöõng nguyeân nhaân veà veä sinh:
- Moâi tröôøng laøm vieäc bò oâ nhieãm;
- Ñieàu kieän vi khí haäu khoâng thích hôïp;
- Chieáu saùng vaø thoâng gioù khoâng ñaày ñuû;
- Tieáng oàn vaø chaán ñoäng maïnh;
- Coù caùc tia phoùng xaï;
- Tình traïng veä sinh cuûa caùc phoøng phuïc vuï sinh hoaït keùm;
- Vi phaïm ñieàu leä veä sinh caù nhaân;
- Thieáu hoaëc kieåm tra veä sinh cuûa y teá khoâng ñaày ñuû, v. v. . .
1.4. Caùc bieän phaùp ñeà phoøng tai naïn lao ñoäng.
a. Bieän phaùp kyõ thuaät:
- Cô khí hoùa vaø töï ñoäng hoùa quùa trình saûn xuaát;
- Duøng chaát khoâng ñoäc hoaëc ít ñoäc thay theá chaát ñoäc tính cao;
- Ñoåi môùi quy trình coâng ngheä, v.v. . .
b. Bieän phaùp kyõ thuaät veä sinh:
- Giaûi quyeát thoâng gioù vaø chieáu saùng toát nôi saûn xuaát;
- Caûi thieän ñieàu kieän laøm vieäc.
c. Bieän phaùp phoøng hoä caù nhaân:
- Döïa theo tính chaát ñoäc haïi trong saûn xuaát, moãi ngöôøi coâng nhaân seõ ñöôïc trang bò
duïng cuï phoøng hoä thích hôïp.
d. Bieän phaùp toå chöùc lao ñoäng khoa hoïc:
- Phaân coâng lao ñoäng hôïp lyù;
- Tìm ra nhöõng bieän phaùp caûi tieán laøm cho lao ñoäng bôùt naëng nhoïc, bôùt tieâu hao naêng
löôïng;
- Laøm cho lao ñoäng thích nghi vôùi con ngöôøi vaø con ngöôøi thích nghi vôùi coâng cuï saûn
xuaát môùi, vöøa coù naêng suaát lao ñoäng cao laïi an toaøn hôn.
e. Caùc bieän phaùp y teá:
- Kieåm tra söùc khoeû coâng nhaân, khaùm tuyeån ñeå boá trí lao ñoäng phuø hôïp;
- Khaùm ñònh kyø cho coâng nhaân tieáp xuùc vôùi caùc yeáu toá ñoäc haïi nhaèm phaùt hieän sôùm
beänh ngheà nghieäp vaø nhöõng beänh maõn tính khaùc ñeå kòp thôøi coù bieän phaùp giaûi quyeát.
- Tieán haønh giaùm ñònh khaû naêng lao ñoäng,höôùng daãn luyeän taäp, phuïc hoài laïi
khaû naêng lao ñoäng.
- Coù cheá ñoä aên uoáng hôïp lyù.
- Chöông II
PHOØNG CHOÁNG NHIEÃM ÑOÄC TRONG SAÛN XUAÁT
2.1 Khaùi nieäm veà taùc duïng cuûa chaát ñoäc
2.1.1. Khaùi nieäm.
Chaát ñoäc coâng nghieäp laø nhöõng chaát duøng trong saûn xuaát, khi xaâm nhaäp vaøo cô theå duø chæ moät
löôïng nhoû cuõng gaây neân tình traïng beänh lyù. Beänh do chaát ñoäc gaây ra trong saûn xuaát goïi laø
nhieãm ñoäc ngheà nghieäp.
Aûnh höôûng cuûa chaát ñoäc ñoái vôùi cô theå ngöôøi lao ñoäng laø do hai yeáu toá quyeát
ñònh:
- Ngoaïi toá do taùc haïi cuûa chaát ñoäc.
- Noäi toá do traïng thaùi cuûa cô theå.
Tuøy theo hai yeáu toá naøy maø möùc ñoä taùc duïng coù khaùc nhau.
Khi noàng ñoä vöôït quaù giôùi haïn cho pheùp, söùc ñeà khaùng cuûa cô theå yeáu, chaát ñoäc seõ gaây ra
nhieãm ñoäc ngheà nghieäp. Noàng ñoä chaát ñoäc cao, tuy thôøi gian tieáp xuùc khoâng laâu vaø cô theå
luoân maïnh khoûe vaãn bò nhieãm ñoäc caáp tính, thaäm chí coù theå cheát.
2.1.2. Ñöôøng xaâm nhaäp cuûa chaát ñoäc
-Theo ñöôøng hoâ haáp : caùc chaát ñoäc ôû theå khí theå hôi, buïi ñeàu coù theå xaâm nhaäp qua
ñöôøng hoâ haáp, xaâm nhaäp qua caùc pheá quaûn, pheá baøo ñi thaúng vaøo maùu ñeán khaép cô theå gaây ra
nhieãm ñoäc.
- Ñöôøng tieâu hoùa : thöôøng do aên uoáng, huùt thuoác trong khi laøm vieäc. ÔÛ nay chaát ñoäc
qua gan vaø ñöôïc giaûi ñoäc baèng caùc phaûn öùng phöùc taïp neân ít gaây nguy hieåm hôn.
- Caùc chaát ñoäc thaám qua da: chuû yeáu laø caùc chaát hoøa tan trong nöôùc, thaám qua da ñi
vaøo maùu nhö bezen, röôïu eâtilic. Caùc chaát ñoäc khaùc coù theå qua loã chaân loâng, tuyeán moà hoâi ñi
vaøo maùu...
2.1.3. Chuyeån hoùa, tích chöùa vaø ñaøo thaûi
- Chuyeån hoùa: Caùc chaát ñoäc trong cô theå tham gia vaøo caùc quaù trình sinh hoùa phöùc taïp
trong caùc toå chöùc cuûa cô theå vaø seõ chòu caùc bieán ñoåi nhö phaûn öùng oxi hoùa khöû, thuûy phaân
vv... phaàn lôùn bieán thaønh chaát ít ñoäc hoaëc hoaøn toaøn khoâng ñoäc. Trong quaù trình naøy gan, thaän
coù vai troø raát quan troïng, ñoù laø nhöõng cô quan tham gia giaûi ñoäc.
- Tích chöùa chaát ñoäc: Coù moät soá chaát ñoäc khoâng gaáy taùc duïng ñoäc ngay khi xaâm nhaäp
vaøo cô theå, maø noù tích chöùa ôû moät soá cô quan döôùi daïng caùc hôïp chaát khoâng ñoäc nhö chì, plo
taäp trung vaøo trong xöông... hoaëc laéng ñoïng vaøo gan thaän. Ñeán moät luùc naøo ñoù döôùi aûnh
höôûng cuûa noäi ngoaïi moâi thay ñoåi, caùc chaát naøy ñöôïc huy ñoäng moät caùch nhanh choùng ñöa
vaøo maùu gaây nhieãm ñoäc.
- Ñaøo thaûi chaát ñoäc: Chaát ñoäc hoùa hoïc hoaëc saûn phaåm chuyeån hoùa sinh hoïc cuûa noù
ñöôïc ñöa ra ngoaøi cô theå baèng ñöôøng phoåi, thaän, ruoät vaø caùc tuyeán noäi tieát.
+ Caùc chaát kim loaïi naëng nhö chì, thuûy ngaân, mangan thaûi qua ñöôøng ruoät, ñöôøng thaän.
+ Caùc chaát tan trong môõ nhö thuûy ngaân, chì, broâm... ñöôïc thaûi qua da, qua söõa meï, theo
nöôùc boït...
+ Caùc chaát coù tính bay hôi nhö röôïu, ete. Xaêng... theo hôi thôû thaûi ra ngoaøi.
- 2.2 Taùc haïi cuûa caùc chaát ñoäc vaø nhieãm ñoäc ngheà nghieäp
2.2.1 Phaân loaïi.
Döïa vaøo taùc duïng chuû yeáu cuûa chaát ñoäc ta chia thaønh caùc nhoùm sau :
- Nhoùm moät: Chaát gaây boûng, kích thích da vaø nieâm maïc nhö axít ñaëc, kieàm ñaëc vaø
loaûng ( voâi toâi, NH3 ... ).
+ Gaây boûng da: möùc ñoä naëng nheï tuøy theo noàng ñoä hoùa chaát; Bao goàm moät soá loaïi axít
nhö axít sunfuric, axít nitric, axít clohidric, boà taït, amoâniaéc. Neáu boûng naëng coù theå gaây ra
choaùng, khoù thôû, noân möõa, hoân meâ, soát cao...
+ Boûng nieâm maïc: toån thöông maøng tieáp hôïp, gaây muø hoaëc giaûm thò löïc...
- Nhoùm hai: Chaát kích thích ñöôøng hoâ haáp, pheá quaûn, pheá baøo... nhö : clo, NH3, SO3,
NO, SO2, HCL, hôi flo, hôi broâm, NO3...
- Nhoùm ba: Chaát gaây ngaït bao goàm gaây ngaït ñôn thuaàn vaø gaây ngaït hoùa hoïc nhö: CO2,
eâtan, meâtan, CO... laøm loaõng döôõng khí, laøm maát khaû naêng vaän chuyeån oxi cuûa hoàng caàu gaây
roái loaïn hoâ haáp.
- Nhoùm boán: Taùc duïng chuû yeáu leân heä thaàn kinh trung öông gaây meâ, gaây teâ, caùc hôïp
chaát nhö hidrocacbua, caùc loaïi röôïu, H2S, CS2, xaêng...
2.2.2. Moät soá chaát ñoäc vaø nhieãm ñoäc ngheà nghieäp thöôøng gaëp.
a. Chì Pb vaø caùc hôïp chaát cuûa chí nhö Teâtraeâtin chi- Pb(C2H5)4 vaø teâtrameâtin
chì- Pb(CH3)4.
- Chì coù theå vaøo cô theå qua ñöôøng hoâ haáp, ñöøng tieâu hoùa vaø gaây ñoäc chuû yeáu cho heä
thaàn kinh, heä taïo maùu, gaây roái loaïn tieâu hoùa, ung thö vv... gaây nhieãm ñoäc caáp tính va nhieãm
ñoäc maõn tính.
- Caùc hôïp chaát cuûa chì duøng pha trong xaêng vaø moät soá saûn phaåm coâng nghieäp. Xaâm
nhaäp vaøo cô theå chuû yeáu baèng ñöôøng hoâ haáp, ñöôøng da gaây ra nhieãm ñoäc caáp tính cho heä thaàn
kinh trung öông: gaây höng phaán maïnh, gaây roái loaïn giaác nguû vôùi aûo giaùc gheâ sôï... vôùi noàng ñoä
cao 0,182mg/lít khoâng khí coù theå gaây ra cheát suùc vaät sau 18 giôø. Teâtraeâtin chì ñoäc gaáp 5 laàn
so vôùi teâtrameâtin chì.
b. Thuûy ngaân (Hg)
Laø moät kim loaïi naëng, soâi ôû nhieät ñoä 357oC, bay hôi ôû nhieät ñoä thöôøng duøng cheá taïo
muoái thuûy ngaân, laøm thuoác tröø saâu, dieät naám... trong noâng nghieäp. Hôi thuûy ngaân coù ñoäc tính
cao, xaâm nhaäp vaøo cô theå qua ñöôøng hoâ haáp, ñöôøng da. Thöôøng gaây nhieãm ñoäc maõn tính : toån
thöông heä thaàn kinh, giaûm trí nhôù, roái loaïn tieâu hoùa, vieâm raêng lôïi, roái loaïn chöùc naêng gan.
Ñoái vôùi nöõ gay roái loaïn kinh nguyeät, saåy thai...
c. Cacbon oxít (CO)
Laø thöù khí khoâng maøu, khoâng muøi. Ñöôïc taïo ra do söï chaùy khoâng hoaøn toaøn. Khi hít thôû do coù
tính chaát aùi tính vôùi heâmoâgloâbin gaáp 250 laàn so vôùi oxi, noù seõ cöôùp oxi cuûa heâmoâgloâbin vaø
taïo thaønh cacboâxiheâmoâgloâbin, laøm maát khaû naêng vaän chuyeån oxi cuûa maùu ñeán caùc toå chöùc vaø
gaây ra ngaït. Nhieãm ñoäc caáp thöôøng gaây ra ñau ñaàu, uø tai, choùng maët, buoàn noân, co giaät,
meät moõi, hoân meâ...
- Nhieãm ñoäc maõn tính gaây ñau ñaàu, meät moõi, suït caân...
d. Benzen (C6H6).
Ñöôïc söû duïng roäng raõi trong kyõ ngheä nhuoäm, laøm nöôùc hoa, laøm dung moâi hoøa tan daàu môõ,
sôn, cao su...Benzen vaøo cô theå qua ñöôøng hoâ haáp vaø gaây ra hoäi chöùng thieáu maùu naëng, gaây
suy tuûy, nhieãm truøng huyeát coù theå daãn ñeán töû vong. Nhieãm ñoäc caáp tính gaây rasay, kích thích
maïnh heä thaàn kinh trung öông.
e. Thuoác tröø saâu höõu cô
Ví dụ nhö : 666, DDT, Toxaphen (C10H10Cl8) do caáu truùc chuùng beàn vöõng, tích luõy laâu daøi
trong cô theå vaø khoù phaân giaûi trong moâi tröôøng. Hôïp chaát höõu cô hay duøng nhö parathion
(C8H10NO5PS), wofatox, diptex, DDVP (ñimeâtyl ñiclorovinyl photphat), TEEP (teâtraeâtyl
piroâphoâtphat)... thöôøng gaây nhieãm ñoäc caáp tính do chaát ñoäc thaám qua da, ñöôøng hoâ haáp, suy
nhöôïc thaàn kinh lieät cô...
3.3 Bieän phaùp phoøng choáng nhieãm ñoäc ngheà nghieäp
3.3.1- Bieän phaùp kyõ thuaät
- Loaïi tröø nguyeân lieäu ñoäc trong saûn xuaát hoaëc duøng chaát ít ñoäc ñeå thay theá.
- Cô khí hoùa vaø töï ñoäng quaù trình saûn xuaát .
- Boïc kín maùy moùc, thöôøng xuyeân kieåm tra söõa chöõa maùy moùc thieát bò.
- Toå chöùc hôïp lyù quaù trình saûn xuaát.
- Toå chöùc thoâng gioù huùt buïi toát.
- Xaây döïng cheá ñoä coâng taùc an toaøn lao ñoäng.
3.32. Bieän phaùp caù nhaân
- Trang bò maët naï phoøng ñoäc.
- Quaàn aùo baûo veä choáng hôi ñoäc, buïi, chaát loûng ñoäc; uûng cao su, gaêng tay...
3.3.3. Bieän phaùp y teá
- Phaûi ñöôïc khaùm tuyeån theo ñònh kyø.
- Coù cheá ñoä boài döôõng thích hôïp.
3.3.4. Caáp cöùu.
- Ñöa ngay naïn nhaân ra khoûi nôi nhieãm ñoäc, thay boû quaàn aùo, uû aám cho naïn
nhaân.
- Cho ngay thuoác trôï tim, trôï hoâ haáp hoaëc hoâ haáp nhaân taïo.
- Röûa da baèng nöôùc xaø phoøng nôi bò thaám chaát ñoäc.
- Chöông III
PHOØNG CHOÁNG BUÏI TRONG SAÛN XUAÁT
3.1 Ñònh nghóa, phaân loaïi vaø tính chaát lyù hoùa cuûa buïi
3.1.1. Ñònh nghóa.
Buïi laø moät taäp hôïp nhieàu haït, coù kích thöôùc nhoû beù, toàn taïi laâu trong khoâng khí döôùi daïng buïi
bay, buïi laéng vaø caùc heä khí dung nhieàu pha goàm hôi, khoùi, muø.
- Buïi bay coù kích thöôùc töø 0,001-10μm bao goàm tro, muoäi, khoùi vaø nhöõng haït chaát raén
ñöôïc nghieàn nhoû. Buïi naøy thöôøng gaây toån thaát naëng cho ñöôøng hoâ haáp, nhaát laø beänh phoåi
nhieãm buïi thaïch anh...
- Buïi laéng coù kích thöôùc lôùn hôn 10μm, thöôøng rôi nhanh xuoáng ñaát. Buïi naøy thöôøng
gaây taùc haïi cho da vaø maét, gaây nhieãm truøng, gaây dò öùng vv...
3.1.2 Phaân loaïi buïi.
a. Theo nguoàn goác ñöôïc phaân ra:
Buïi höõu cô nhö buïi töï nhieân, buïi thöïc vaät (goã, boâng); buïi ñoäng vaät (loâng, len,
toùc...); buïi nhaân taïo (nhöïa hoùa hoïc, cao su vv...); buïi voâ cô nhö buïi khoaùng chaát
(thaïch anh... ); buïi kim loaïi (saét, ñoàng, chì...).
b. Theo kích thöôùc haït buïi phaân ra:
Buïi lôùn hôn 10μm laø buïi thöïc söï; buïi töø 10-0,1 μm nhö söông muø; döôùi 0,1μm nhö buïi khoùi.
c. Theo taùc haïi cuûa buïi phaân ra:
Buïi gaây nhieãm ñoäc chung (chì, thuûy ngaân, benzen); buïi gaây dò öùng vieâm muõi, hen, noåi ban
vv... (buïi boâng gai, phaân hoùa hoïc, moät soá tinh daàu goã vv...); Buïi gaây nhieãm truøng (loâng, len,
toùc, xöông...); buïi gaây xô hoùa phoåi (thaïch anh, buïi amiaêng...).
3.1.3. Tính chaát hoùa lyù cuûa buïi.
a. Ñoä phaân taùn
Laø traïng thaùi cuûa buïi trong khoâng khí phuï thuoäc vaøo troïng löôïng haït buïi vaø söùc caûn khoâng
khí. Haït buïi caøng lôùn caøng deã rôi töï do, haït caøng mòn rôi chaäm vaø haït nhoû hôn 0,1 μm thì
chuyeån ñoäng Brao trong khoâng khí. Nhöõng haït buïi mòn gaây haïi cho phoåi nhieàu hôn.
b. Söï nhieãm ñieän cuûa buïi
Döôùi taùc duïng cuûa moät ñieän tröôøng maïnh caùc haït buïi bò nhieãm ñieän vaø seõ bò cöïc cuûa ñieän
tröôøng huùt vôùi nhöõng vaän toác khaùc nhau tuøy thuoäc kích thöôùc haït buïi. Tính chaát naøy cuûa buïi
ñöôïc öùng duïng ñeå loïc buïi baèng ñieän.
c. Tính chaùy noå cuûa buïi
Caùc haït buïi caøng nhoû mòn dieän tích tieáp xuùc vôùi oxi caøng lôùn, hoaït tính hoùa hoïc caøng maïnh,
deã boác chaùy trong khoâng khí. Ví duï nhö boät saét, boät cacbon, boät coâban,... boâng vaûi coù theå töï
boác chaùy trong khoâng khí. Neáu coù moài löõa nhö tia löõa ñieän, caùc loaïi ñeøn khoâng coù baûo veä laïi
caøng nguy hieåm hôn.
- d. Tính laéng traàm nhieät cuûa buïi:
Cho moät luoàng khoùi ñi qua moät oáng daãn töø vuøng noùng sang vuøng laïnh hôn, phaàn lôùn khoùi bò
laéng treân beà maët oáng laïnh, hieän töôïng naøy laø do caùc phaàn töû khí giaûm vaän toác töø vuøng noùng
sang vuøng laïnh. Söï laéng traàm cuûa buïi ñöôïc öùng duïng ñeå loïc buïi.
3.2. Taùc haïi cuûa buïi
Buïi gaây nhieàu taùc haïi cho con ngöôøi vaø tröôùc heát laø ñöôøng hoâ haáp, beänh ngoaøi da, beänh treân
ñöôøng tieâu hoùa vv...
Khi chuùng ta thôû nhôø coù loâng muõi vaø maøng nieâm dòch cuûa ñöôøng hoâ haáp maø nhöõng haït buïi coù
kích thöôùc lôùn hôn 5 μm bò giöõ laïi ôû hoùc muõi tôi 90%. Caùc haït buïi nhoû hôn theo khoâng khí vaøo
taän pheá nang, ôû ñaây buïi ñöôïc caùc lôùp thöïc baøo vaây vaø tieâu dieät khoaûng 90%, soá coøn laïi ñoïng
ôû phoåi gaây ra moät soá beänh buïi phoåi vaø caùc beänh khaùc.
1.Beänh phoåi nhieãm buïi
Thöôøng gaëp ôû nhöõng coâng nhaân khai thaùc, cheá bieán,vaän chuyeån quaëng, kim loaïi, than vv...
2. Beänh silicose
Laø beänh do phoåi bò nhieãm buïi silic ôû thôï khoan ñaù, thôï moû, thôï laøm goám söù vv... . Beänh naøy
chieám 40-70% trong toång soá beänh veà phoåi.
3. Beänh ñöôøng hoâ haáp
Vieâm muõi, hoïng, pheá quaûn, vieâm teo muõi do buïi crom, asen.
4. Beänh ngoaøi da
Buïi gaây kích thích da, beänh muïn nhoït, lôû loeùt nhö buïi voâi, thieác, thuoác tröø saâu. Buïi ñoàng gay
nhieãm truøng da raát khoù chöõa, buïi nhöïa than gaây söng taáy.
5. Chaán thöông maét:
Buïi vaøo maét gaây kích thích maøng tieáp hôïp, vieâm mi maét, moäng thòt. Buïi axit hoaëc kieàm gaây
boûng maét vaø coù theå daãn tôùi muø maét.
6. Beänh ôû ñöôøng tieâu hoùa:
Buïi ñöôøng, boät ñoïng laïi ôû raêng gaây saâu raêng, kim loaïi saéc nhoïn vaøo daï daøy gaây toån thong
nieâm maïc, roái loaïn tieâu hoùa.
3.3 Caùc bieän phaùp phoøng choáng buïi
3.3.1. Bieän phaùp kyõ thuaät
- Cô khí hoùa vaø töï ñoäng hoùa quaù trình saûn xuaát ñoù laø khaâu quan troïng nhaát nhaèm caùch
ly coâng nhaân ra khoûi nôi phaùt sinh ra buïi nhö töï ñoäng hoùa quaù trình ñoùng goùi bao xi maêng. Aùp
duïng nhöõng bieän phaùp vaän chuyeån baèng hôi, maùy huùt vv...
- Thay ñoài phöông phaùp coâng ngheä nhö trong xöôûng ñuùc laøm saïch baèng nöôùc thay laøm
saïch baèng caùt, duøng phöông phaùp öôùt thay cho phöông phaùp khoâ trong coâng nghieäp saûn xuaát
xi maêng.
- - Thay vaät lieäu coù nhieàu buïi ñoäc baèng vaät lieäu ít ñoäc.
- Thoâng gioù vaø huùt buïi trong caùc xöôûng coù nhieàu buïi.
- Theo doõi noàng ñoä buïi ôû giôùi haïn noå, ñaëc bieät chuù yù tôùi caùc oáng daãn vaø maùy loïc buïi,
chuù yù caùch ly moài löõa.
3.3.2. Bieän phaùp y teá vaø veä sinh caù nhaân
- Khaùm tuyeån ñònh kyø cho coâng nhaân laøm vieäc trong moâi tröôøng nhieàu buïi.
- Trang bò aùo quaàn baûo hoä lao ñoäng, maët naï, khaåu trang theo yeâu caàu veä sinh.
- Coù cheá ñoä aên uoáng, nghæ ngôi ñuùng möùc cho coâng nhaân...
- Chöông IV
THOÂNG GIOÙ COÂNG NGHIEÄP
4.1. Nhieäm vuï cuûa thoâng gioù coâng nghieäp
Tuyø theo daïng yeáu toá ñoäc haïi caàn khaéc phuïc maø thoâng gioù coù theå coù nhöõng nhieäm vuï sau ñaây:
4.1.1. Thoâng gioù choáng noùng:
Toå chöùc trao ñoåi khoâng khí giöõa beân trong vaø beân ngoaøi nhaø, ñöa khoâng khí maùt vaø khoâ raùo
vaøo nhaø ñeå ñaåy khoâng khí noùng aåm, oi böùc töø trong ra ngoaøi.
Thoâng gioù choáng noùng caàn ñaûm baûo moät soá yeâu caàu sau:
- Ñaûm baûo ñöôïc nhieät ñoä, ñoä aåm töông ñoái vaø vaän toác gioù trong toaøn nhaø hoaëc ôû töøng
khu vöïc laøm vieäc rieâng bieät ôû giôùi haïn mong muoán.
- Thoâng gioù choáng noùng chæ giôùi haïn trong vieäc khöû nhieät thöøa sinh ra trong nhaø ñeå giöõ
cho nhieät ñoä khoâng khí ôû moät giôùi haïn khaû dó.
- Taïi nhöõng vò trí laøm vieäc vôùi cöôøng ñoä lao ñoäng naëng hoaëc taïi nhöõng choã laøm vieäc
gaàn caùc nguoàn böùc xaï coù nhieät ñoä cao, caàn boá trí heä thoáng thoåi gioù vôùi vaän toác lôùn (töø 2-5m/s)
ñeå taêng hieäu quaû laøm maùt cuûa moâi tröôøng khoâng khí.
4.1.2 Thoâng gioù khöû buïi vaø hôi khí ñoäc:
- Taïi nhöõng nguoàn toaû buïi hoaëc hôi khí coù haïi caàn boá trí heä thoáng huùt khoâng khí bò oâ
nhieãm ñeå thaûi ra ngoaøi, tröôùc khi thaûi caàn phaûi loïc saïch buïi hoaëc khöû heát caùc chaát ñoäc haïi
trong khoâng khí ñeå traùnh nhieãm baån khí quyeån.
- Toå chöùc trao ñoåi khoâng khí, ñöa khoâng khí trong saïch töø beân ngoaøi vaøo ñeå buø laïi choã
khoâng khí ñaõ huùt thaûi ñi.
- Löôïng khí saïch ñöa vaøo phaûi ñuû ñeå hoaø loaõng löôïng buïi hoaëc löôïng khí ñoäc coøn soùt
laïi trong nhaø xuoáng tôùi möùc cho pheùp.
Toùm laïi vieäc thoâng gioù choáng noùng hay thoâng gioù khöû buïi vaø hôi ñoäc caàn keát hôïp chaët cheõ vôùi
vieäc boá trí daây chuyeàn coâng ngheä.
- Nhöõng khu vöïc coù toaû nhieàu nhieät, buïi hoaëc khí ñoäc caàn boá trí caùch ly vôùi
caùc khu vöïc khaùc.
- Taän duïng boá trí nhöõng thieát bò coù toûa nhieàu nhieät, buïi ôû nhöõng phoøng troáng hoaëc ôû
ngoaøi trôøi; caùc nguoàn toûa nhieät, buïi ñoäc haïi caàn ñöôïc vaây kín vaø coù heä thoáng huùt thaûi,…
4.2. Caùc bieän phaùp thoâng gioù vaø caùc loaïi heä thoáng thoâng gioù
Neáu xeùt nguyeân nhaân gaây ra söï löu thoâng vaø trao ñoåi khoâng khí giöõa beân trong vaø beân ngoaøi
nhaø thì caùc bieän phaùp thoâng gioù coù theå phaân chia thaønh: thoâng gioù töï nhieân vaø thoâng gioù nhaân
taïo hay coøn goïi laø thoâng gioù cô khí.
4.2.1. Thoâng gioù töï nhieân
Thoâng gioù töï nhieân laø tröôøng hôïp thoâng gioù maø söï löu thoâng khoâng khí töø bean ngoaøi
vaøo nhaø vaø töø trong nhaø thoaùt ra ngoaøi thöïc hieän ñöôïc nhôø yeáu toá töï nhieân nhö nhieät thöøa vaø
gioù. Döôùi taùc duïng cuûa nhieät toûa ra, khoâng khí phía treân nguoàn nhieät bò ñoát noùng vaø trôû neân
nheï hôn khoâng khí nguoäi xung quanh. Khoâng khí noùng vaø nheï taïo thaønh luoàng boác leân cao vaø
theo caùc cöûa beân treân boác ra ngoaøi. Ñoàng thôøi, khoâng khí nguoäi xung quanh trong phaân xöôûng
- vaø khoâng khí maùt ngoaøi trôøi theo caùc cöûa beân döôùi ñi vaøo nhaø thay cho phaàn khoâng khí ñaõ boác
leân cao laøm haï thaáp nhieät ñoä trong phoøng. Nhö vaäy, nhôø coù nguoàn nhieät maø hình thaønh ñöôïc
söï trao ñoåi khoâng khí giöõa beân trong vaø beân ngoaøi.
Tröôøng hôïp ngoaøi trôøi coù gioù vaø gioù thoåi chính dieän vaøo nhaø thì treân maët tröôùc cuûa nhaø
aùp suaát cuûa gioù coù trò soá döông goïi laø maët ñoùn gioù, coøn treân maët phía sau thì aùp suaát gioù coù trò
soá aâm goïi laø maët khuaát gioù. Neáu treân maët ñoùn gioù vaø khuaát gioù coù môû cöûa thì gioù seõ thoåi qua
nhaø töø phía aùp suaát cao ñeán phía aùp suaát thaáp. Keát quaû ta vaãn ñöôïc söï löu thoâng vaø trao ñoåi
khoâng khí giöõa beân trong vaø beân ngoaøi nhaø, nhöng khaùc vôùi tröôøng hôïp treân, ôû nay söï trao ñoåi
khoâng khí laø do gioù gaây ra.
Trong hai tröôøng hôïp thoâng gioù tuï nhieân neâu treân, baèng caùch boá trí hôïp lyù caùc cöûa
thoâng gioù. Do ñoù ngöôøi ta coøn goïi caùc tröôøng hôïp thoâng gioù noùi treân laø thoâng gioù coù toå chöùc.
4.2.2. Thoâng gioù cô khí
Thoâng gioù cô khí laø tröôøng hôïp thoâng gioù coù söû duïng maùy quaït chaïy baèng ñoäng
cô ñieän ñeå laøm khoâng khí chaïy töø choã naøy sang choã khaùc. Baèng maùy quaït vaø ñöôøng oáng noái
lieàn vôùi noù ta coù theå laáy khoâng khí trong saïch ngoaøi trôøi thoåi vaøo trong nhaø hoaëc huùt khoâng
khí noùng vaø oâ nhieãm trong nhaø thaûi ra ngoaøi. Nhö vaäy thoâng gioù cô khí coù hai tröôøng hôïp: heä
thoáng thoâng gioù cô khí thoåi vaøo vaø heä thoáng thoâng gioù huùt ra.
- Tröôøng hôïp thoåi vaøo thöôøng ñöôïc aùp duïng khi chæ caàn ñöa khoâng khí maùt vaø trong
saïch vaøo moät soá vò trí laøm vieäc caàn thieùt, coøn nhöõng khu vöïc khaùc cuûa phaân xöôûng coù theå söû
duïng thoâng gioù töï nhieân.
- Tröôøng hôïp huùt ra ñöôïc aùp duïng khi löôïng trao ñoåi khoâng khí töông ñoái nhoû. Noù coøn
ñöôïc aùp duïng trong caùc phoøng coù toûa hôi, khí ñoäc haïi vv… Khi heä thoáng huùt laøm vieäc, aùp suaát
khoâng khí trong caùc phoøng ñoù seõ thaáp hôn so vôùi xung quanh vaø nhôø theá hôi khí ñoäc haïi
khoâng lan toûa ra caùc phoøng laân caän. Neáu xeùt ñeán phaïm vi phuïc vuï cuûa caùc heä thoáng thoâng
gioù, coù theå phaân chia chuùng thaønh hai loaïi khaùc nhau: heä thoáng thoâng gioù chung vaø heä thoáng
thoâng gioù cuïc boä.
4.2.3. Heä thoáng thoâng gioù chung
Heä thoáng thoâng gioù chung laø heä thoáng thoâng gioù thoåi vaøo hoaëc huùt ra coù phaïm vi taùc
duïng trong toaøn boä khoâng gian cuûa phaân xöôûng. Noù phaûi coù khaû naêng khöû nhieät thöøa vaø caùc
chaát ñoäc haïi toûa ra trong phaân xöôûng ñeå ñöa nhieät ñoä vaø noàng ñoä ñoäc haïi trong toaøn boä
- khoâng gian cuûa phaân xöôûng xuoáng ñeán möùc cho pheùp. Heä thoáng thoâng gioù chung coù theå laø töï
nhieân hay cô khí.
4.2.4. Heä thoáng thoâng gioù cuïc boä
Heä thoáng thoâng gioù cuïc boä laø heä thoáng thoâng gioù coù phaïm vi taùc duïng trong töøng vuøng heïp
rieâng bieät cuûa phaân xöôûng. Heä thoáng thoâng gioù cuïc boä coù theå laø heä thoáng thoåi vaøo cuïc boä
hoaëc heä thoáng huùt ra cuïc boä.
a. Heä thoáng thoåi cuïc boä
Heä thoáng thoåi vaøo cuïc boä coøn goïi laø hoa sen khoâng khí, thöôøng ñöôïc boá trí ñeå thoåi khoâng khí
saïch vaø maùt vaøo nhöõng vò trí laøm vieäc cuûa coâng nhaân maø taïi ñoù coù toûa nhieàu khí coù haïi vaø
nhieàu nhieät. Hoa sen khoâng khí coøn coù nhieäm vuï taïo ra luoàng gioù vôùi vaän toác thích hôïp ñeå
taêng hieäu quaû laøm maùt cuûa khoâng khí. Tröôøng hôïp naøy ngöôøi ta thöôøng duøng quaït truïc ñaët
treân giaù di ñoäng ñöôïc ñeå thoåi vaøo nhöõng nôi caàn thieát hoaëc heä thoáng maùy quaït vaø ñöôøng oáng
ñeå thoåi khoâng khí saïch vaø maùt vaøo, taïo thaønh moät vuøng coù coù nhieät ñoä thaáp hôn nhieàu so vôùi
nhöõng choã khaùc cuûa phaân xöôûng vaø coi noù nhö laø “ Oác ñaûo khoâng khí”.
Nhö vaäy baèng bieän phaùp thoâng gioù thoåi cuïc boä ngöôøi ta coù theå taïo ra moâi tröôøng khoâng khí
thích hôïp vôùi ñieàu kieän laøm vieäc cuûa coâng nhaân ôû töøng vò trí thao taùc rieâng bieät, trong luùc bieän
phaùp thoâng gioù chung khoâng theå naøo ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu naøy. Ngoaøi ra heä thoáng thoâng gioù
cuïc boä goïn nheï vaø kinh teá hôn heä thoáng thoâng gioù chung.
b. Heä thoáng huùt cuïc boä
Heä thoáng huùt cuïc boä laø heä thoáng duøng ñeå huùt caùc chaát ñoäc haïi ngay taïi nguoàn sinh saûn ra
chuùng vaø thaûi ra ngoaøi, khoâng cho lan toûa ra vuøng xung quanh trong phaân xöôûng. Ñaây laø bieän
phaùp thoâng gioù tích cöïc vaø trieät ñeå nhaát ñeå khöû ñoäc haïi.
Tuøy theo daïng ñoäc haïi caàn huùt maø heä thoáng huùt cuïc boä coù theå chia thaønh heä thoáng huùt nhieät,
heä thoáng huùt khí hôi coù haïi vaø heä thoáng huùt buïi.
- Heä thoáng huùt nhieät thöôøng ñöôïc boá trí beân treân caùc nguoàn toûa nhieät nhö beå loø reøn,
cöûa loø nung, maùng roùt kim loaïi, vv…
- Heä thoáng huùt khí vaø hôi ñoäc haïi thöôøng ñöôïc söû duïng nhieàu trong quaù trình saûn xuaát
coù lieân quan ñeán hoùa chaát, caùc beå toâi ram, maï kim loaïi, vv…
- Heä thoáng huùt buïi cuïc boä ñöôïc boá trí nhöõng nôi phaùt sinh nhieàu buïi nhö baøn ñaù maøi,
baøn cöa, thieát bò saûn xuaát xi maêng, vv...
Ñeå traùnh laøm baån baàu khí quyeån, ñoàng thôøi ñeå taän duïng ñöôïc caùc loaïi buïi quyù, treân caùc heä
thoáng huùt buïi thoâng thöôøng coù boá trí thieát bò loïc saïch buïi trong khoâng khí tröôùc khi thaûi ra
ngoaøi.
Ñieåm caàn löu yù trong caùc heä thoáng thoâng gioù cuïc boä laø haàu heát caùc heä thoáng thoâng gioù naøy
ñeàu laø heä thoáng thoâng gioù cô khí, nghóa laø phaûi coù maùy quaït ñeå taïo ra luoàng gioù ôû caùc mieäng
thoåi cuïc boä vaø söùc huùt ôû caùc mieäng huùt cuïc boä. Chæ tröø heä thoáng huùt nhieät cuïc boä laø coù theå töï
nhieân hoaëc cô khí.
- 4.2.5. Thoâng gioù phoái hôïp.
Nhieàu tröôøng hôïp trong cuøng moät coâng trình ngöôøi ta coù theå aùp duïng caû thoâng gioù töï nhieân
laãn thoâng gioù cô khí, vöøa thoâng gioù chung vöøa thoâng gioù cuïc boä. Tröôøng hôïp aáy ta goïi laø
thoâng gioù phoái hôïp.
4.2.6. Thoâng gioù döï phoøng söï coá.
Trong nhöõng phaân xöôûng saûn xuaát maø quaù trình coâng ngheä coù lieân quan nhieàu ñeán caùc chaát
ñoäc, ñeå ñeà phoøng söï coá khi caùc bình chöùa, oáng daãn chaát ñoäc bò noã vôõ laøm oâ nhieãm moâi tröôøng
khoâng khí trong phaân xöôûng, ngöôøi ta boá trí heä thoáng thoâng gioù döï phoøng söï coá. Khi coù söï coá
xaåy ra, taát caû coâng nhaân trong phaân xöôûng ñeàu phaûi nhanh choùng söû duïng caùc phöông tieän
phoøng choáng hôi ñoäc caù nhaân hoaëc rôøi khoûi phoøng. Ñoàng thôøi môû cho heä thoáng thoâng gioù söï
coá laøm vieäc nhanh choùng khöû heát ñoäc haïi, ñöa moâi tröôøng khoâng khí trong xöôûng trôû laïi traïng
thaùi bình thöôøng. Heä thoáng thoâng gioù söï coá phaûi laø heä thoáng thoâng gioù chung huùt ra baèng cô
khí. Sôû dó chæ huùt ra maø khoâng thoåi vaøo laø ñeå cho khoâng khí trong phoøng coù söï coá khoâng theå
lan traøn ra caùc phoøng laân caän. Ngöôïc laïi, khoâng khí saïch töø beân ngoaøi vaø töø caùc phoøng laân caän
coù theå traøn vaøo thay theá choã cho phaàn khoâng khí oâ nhieãm ñaõ ñöôïc huùt thaûi ra ngoaøi. Löu
löôïng huùt cuûa heä thoáng thoâng gioù söï coá thöôøng laáy khoaûng töø 7 ñeán 15 laàn theå tích cuûa phoøng
trong moãi giôø.
Caùc loaïi heä thoáng naøy ñeàu coù phaïm vi söû duïng roõ reät vaø öu nhöôïc ñieãm nhaát ñònh. Tuøy theo
töøng tröôøng hôïp cuï theå maø ta coù theå löïa choïn loaïi heä thoáng naøy hay heä thoáng khaùc ñeå toå chöùc
thoâng gioù cho coâng trình, sao cho hieäu quaû kinh teá kyõ thuaät cao nhaát.
- Chương V.
CÁC BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG VÀ NỔ VÀ HẠN CHẾ CHÁY NỔ LAN RỘNG
5.1. Caùc bieän phaùp phoøng choáng chaùy vaø noå
Nhöõng bieän phaùp phoøng chaùy vaø noå bao goàm caùc bieän phaùp veà kó thuaät, toå chöùc huaán
luyeän, tuyeân truyeàn giaùo duïc vaø phaùp luaät cuûa nhaø nöôùc. Bieän phaùp kó thuaät theå hieän ôû vieäc
choïn löïa phöông phaùp saûn xuaát, choïn vaät lieäu keát caáu, vaät lieäu xaây döïng, bieän phaùp xaây döïng
vaø caùc heä thoáng thoâng tin, baùo hieäu, vv...
Ñeå ñaûm baûo traùnh ñöôïc chaùy vaø noå khi tieán haønh caùc quaù trình kó thuaät, caàn coù caùc
bieän phaùp sau ñaây:
- Thay theá caùc khaâu saûn xuaát nguy hieån baèng nhöõng khaâu ít nguy hieåm hôn.
- Cô khí hoaù vaø töï ñoäng hoaù quaù trình saûn xuaát coù tính chaát nguy hieåm.
- Thieát bò phaûi ñaûm baûo kín.
- Neáu quaù trình saûn xuaát phaûi duøng dung moâi, neân choïn dung moâi khoù bay hôi, khoù
chaùy thay cho dung moâi deã bay hôi, deã chaùy.
- Duøng theâm caùc phuï gia trô, caùc chaát öùc cheá, caùc chaát choáng noå ñeå giaûm tính chaùy
noå cuûa hoãn hôïp chaùy.
- Caùch li hoaëc ñaët caùc thieát bò hay coâng ñoaïn deã chaùy noå ra xa caùc thieát bò, coâng ñoaïn
khaùc.
- Loaïi tröø moïi khaû naêng phaùt sinh ra moài löûa taïi nhöõng choå saûn xuaát coù lieân quan tôùi
caùc deã chaùy noå. Traùnh moïi khaû naêng taïo ra noàng ñoä nguy hieåm cuûa chaát chaùy trong caùc thieát
bò, oáng daãn khí hay trong heä thoáng thoâng gioù.
- Tröôùc khi ngöøng thieát bò ñeå söûa chöõa, tröôùc khi ñöa vaøo hoaït ñoäng trôû laïi caàn thoåi hôi
nöôùc, khí trô vaøo thieát bò ñoù.
- Giaûm tôùi möùc thaáp nhaát löôïng chaát chaùy noå trong khu vöïc saûn xuaát.
Taát caû caùc bieän phaùp treân caàn ñöôïc giaûi quyeát toát ngay töø khi choïn phöông aùn thieát keá.
5.2. Haïn cheá chaùy noå lan roäng
Ñeå ngaên chaën ñaùm chaùy lan truyeàn caàn duøng caùc bieän phaùp sau:
- Treân caùc ñöôøng oáng daãn chaát loûng ñaët caùc van ngöôïc, taám löôùi loïc vaø van thuyû löïc,...
- Treân caùc ñöôøng oáng daãn khí ñaët caùc van thuyû löïc, boä phaän chaën löûa, maøng choáng noå.
- Treân caùc ñöôøng oáng daãn hoãn hôïp buïi – khoâng khí ñaët caùc taám chaén hay van töï ñoäng
chaën löûa.
- Taïi choã baêng taûi nghieâng hay ngang chui qua töôøng chaën löûa ñaët caùc cöûa töï ñoùng
hoaëc maøng nöôùc chaën löûa.
- Ñaët töôøng ngaên chaùy; choïn khoaûng caùch choáng chaùy thích hôïp, cöûa soå thích hôïp.
5.3. Nguyeân lí chöõa chaùy
Töø baûn chaát quaù trình chaùy, ñieàu kieän cuûa quaù trình chaùy vaø dieãn bieán cuûa moät ñaùm chaùy ta
thaáy raèng, söï chaùy seõ ñöôïc chaám döùt khi giaûm toác ñoä truyeàn nhieät töø vuøng chaùy vaø khi taêng
toác ñoä truyeàn nhieät ra moâi tröôøng xung quanh.
Ñeå thöïc hieän nhöõng quaù trình ñoù ngöôøi ta duøng caùc phöông phaùp khaùc nhau goïi laø phöông
phaùp chöõa chaùy. Phöông phaùp chöõa chaùy laø hoaït ñoäng lieân tuïc, chính xaùc cuûa con ngöôøi theo
moät trình töï nhaát ñònh höôùng vaøo goác ñaùm chaùy, nhaèm taïo ñieàu kieän ñeå daäp taét ñaùm chaùy.
- Döïa treân nhöõng nguyeân lí nhö vaäy ta coù caùc phöông phaùp chöõa chaùy sau:
- Laøm loaûng chaát tham gia phaûn öùng baèng caùch ñöa vaøo vuøng chaùy nhöõng chaát khoâng
tham gia phaûn öùng chaùy, nhö CO2, N2, vv...
- Öùc cheá phaûn öùng chaùy baèng caùch ñöa vaøo vuøng chaùy nhöõng chaát coù tham gia phaûn
öùng, nhöng coù khaû naêng bieán ñoåi chieàu cuûa phaûn öùng töø phaùt nhieät thaønh thu nhieät, nhö
brommetyl, brometyl,...
- Ngaên caùch, khoâng cho oxi thaâm nhaäp vaøo vuøng chaùy, nhö duøng boït, caùt, chaên phuû.
- Laøm laïnh vuøng chaùy cho ñeán döôùi nhieät ñoä baét chaùy cuûa caùc chaát chaùy.
- Phöông phaùp toång hôïp. Ví duï ñaàu tieân chöõa chaùy baèng phöông phaùp laøm laïnh, sau
ñoù baèng phöông phaùp caùch li.
5.6. Caùc chaát chöõa chaùy vaø phöông tieän chöõa chaùy
5.6.1. Caùc chaát chöõa chaùy
Chaát chöõa chaùy laø chaát khi taùc duïng vaøo ñaùm chaùy seõ taïo ra nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh
vaø duy trì ñieàu kieän aáy trong moät thôøi gian ñeå daäp taét ñaùm chaùy. Chaát chöõa chaùy coù theå coù
nhieàu loaïi khaùc nhau nhö: theå raén, theå loûng hay theå khí. Moãi thöù coù nhöõng ñaëc tính rieâng vaø
phaïm vi söû duïng nhaát ñònh. Tuy nhieân taát caû caùc chaát chöõa chaùy ñeàu coù nhöõng yeâu caàu sau:
- Coù hieäu quaû cao khi cöùu chöõa, nghóa laø tieâu hao chaát chöõa chaùy treân ñôn vò dieän tích chaùy,
trong moät ñôn vò thôøi gian phaûi ít nhaát, maø keát quaû cöùu chöõa laïi cao nhaát.
- Tìm kieám deã daøng vaø reû tieàn.
- Khoâng gaây ñoäc ñoái vôùi ngöôøi vaø vaät trong khi söû duïng , baûo quaûn.
- Khoâng laøm hö hoûng caùc thieát bò cöùu chöõa vaø caùc thieát bò, ñoà vaät ñöôïc cöùu chöõa.
Keát quaû cöùu chöõa moät ñaùm chaùy phuï thuoäc raát nhieàu vaøo cöôøng ñoä phun chaát chöõa
chaùy.cöôøng ñoä phun chaát chöõa chaùy laø löôïng chaát chöõa chaùy caàn thieát ñeå daäp taét ñaùm chaùy
treân moät ñôn vò dieän tích vaø trong moät ñôn vò thôøi gian.
Nhöõng chaát chöõa chaùy söû duïng roäng raõi hieän nay goàm moät soá loaïi chính sau:
a. Nöôùc.
Nöôùc coù aån nhieät hoaù hôi lôùn laøm giaûm nhanh nhieät ñoä boác hôi. Löôïng nöôùc phun vaøo
ñaùm chaùy phuï thuoäc vaøo cöôøng ñoä phun nöôùc, vaøo nhieät ñoä chaùy vaø dieän tích beà maët cuûa ñaùm
chaùy. Ñeå giaûm thôøi gian phun nöôùc ngöôøi ta theâm moät vaøi hôïp chaát hoaït ñoäng ñeå giaûm söùc
caêng beà maët cuûa vaät lieäu (boâng, len, loâng,...), khi ñoù nöôùc thaám nhanh vaøo vaät lieäu. Nöôùc
ñöôïc söû duïng roäng raõi deå choáng chaùy vaø coù giaù thaønh reû. Khoâng duøng nöôùc ñeå chöõa chaùy caùc
kim loaïi hoaït ñoäng nhö K, Na, Ca hoaëc ñaát ñeøn vaø caùc ñaùm chaùy coù nhieät ñoä cao hôn 1700o
C. Khoâng duøng nöôùc ñeå chöõa chaùy xaêng, daàu.
b. Hôi nöôùc.
Trong coâng nghieäp, hôi nöôùc thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå chöõa chaùy. Löôïng hôi nöôùc caàn
thieát ñeå chöõa chaùy phaûi chieám hôn 35% theå tích nôi chöùa haøng bò chaùy. Taùc duïng chính cuûa
hôi nöôùc laø pha loaûng noàng ñoä chaát chaùy vaø ngaên caûn noàng ñoä oxi ñi vaøo vuøng chaùy.
c. Buïi nöôùc.
Buïi nöôùc laø nöôùc ñöôïc phun thaønh haït raát beù nhö buïi laøm taêng ñaùng keå beà maët tieáp xuùc
cuûa noù vôùi ñaùm chaùy. Söï bay hôi nhanh caùc haït nöôùc laøm nhieät ñoä ñaùm chaùy giaûm nhanh vaø
- pha loaûng noàng ñoä chaát chaùy, haïn cheá söï thaâm nhaäp cuûa oxi vaøo vuøng chaùy. Buïi nöôùc chæ
ñöôïc söû duïng khi doøng buïi nöôùc truøm kín ñöôïc beà maët ñaùm chaùy.
d. Boït chöõa chaùy.
Boït chöõa chaùy coøn goïi laø boït hoaù hoïc. Boït hoaù hoïc ñöôïc taïo ra bôûi phaûn öùng giöõa hai
chaát : sunfat nhoâm { Al2(SO4)3 } vaø bicacbonat natri ( NaHCO3 ). Caû hai hoaù chaát tan trong
nöôùc vaø baûo quaûn trong caùc bình rieâng. Khi söû duïng ta
troän hai dung dòch vôùi nhau, khi ñoù coù phaûn öùng:
Al2(SO4)3 +6H2O → 2Al(OH3)↓ + 3H2SO4
H2SO4 + 2NaHCO3→Na2SO4 + 2H2O + 2CO2↑
- Boït khí coù taùc duïng caùch li ñaùm chaùy vôùi khoâng khí beân ngoaøi, ngaên caûn
söï xaâm nhaäp cuûa oxi vaøo ñaùm chaùy.
- Taùc duïng phuï laø laøm laïnh vuøng chaùy.
- Boït hoaù hoïc ñöôïc söû duïng ñeå chöõa chaùy xaêng daàu hay caùc chaát loûng
khaùc.
- Boït hoaù hoïc coøn ñöôïc naïp vaøo caùc bình chöõa chaùy söû duïng roäng raõi
trong caùc xí nghieäp, kho taøng, nhaø maùy,...
- Khoâng ñöôïc söû duïng boït hoaù hoïc chöõa caùc ñaùm chaùy cuûa kim loaïi, ñaát
ñeøn, caùc thieát bò ñieän hoaëc caùc ñaùm chaùy coù nhieät ñoä lôùn hôn 1700oC.
Ngoaøi boït hoaù hoïc ngöôøi ta coøn cheá taïo moät loaïi boït khaùc coù teân laø “boït hoaø khoâng khí”. Loaïi
boït naøy ñöôïc saûn xuaát baèng caùch khuaáy troän khoâng khí vôùi dung dòch taïo boït. Boït hoaø khoâng
khí taïo ra theå tích boït lôùn hôn hai laàn so vôùi boït hoaù hoïc neân hieäu quaû chöõa chaùy toát. Boït hoaø
khoâng khí cuõng duøng ñeå chöõa chaùy xaêng daàu vaø caùc chaát loûng khaùc.
e. Boät chöõa chaùy.
Laø caùc chaát chöõa chaùy raén. Ñoù laø caùc hôïp chaát voâ cô vaø höõu cô khoâng chaùy nhöng
chuû yeáu laø caùc chaát voâ cô. Boät chöõa chaùy duøng ñeå chöõa chaùy kim loaïi, caùc chaát raén vaø chaát
loûng. Duøng khí neùn ñeå vaän chuyeån boät chöõa chaùy vaøo ñaùm chaùy.
f. Caùc loaïi khí.
Laø caùc chaát chaùy theå khí nhö CO2, N2... Taùc duïng chính laø pha loaõng noàng ñoä chaát
chaùy. Ngoaøi ra coøn coù taùc duïng laøm laïnh ñaùm chaùy vì caùc khí CO2, N2 thoaùt ra töø bình khí neùn
coù aùp suaát cao. Khi giaûm aùp suaát ñoät ngoät ñeán aùp suaát khí quyeån thì baûn thaân khí laïnh ñi theo
hieäu öùng tieát löu (daõn khí ñoaïn nhieät).
Khoâng ñöôïc duøng khí chöõa chaùy ñeå chöõa nhöõng ñaùm chaùy maø chaát chaùy coù theå keát hôïp
vôùi noù thaønh nhöõng chaát chaùy noå môùi.
g. Caùc chaát halogen.
Caùc chaát halogen duøng ñeå chöõa chaùy coù hieäu quaû raát lôùn. Taùc duïng chuû yeáu cuûa noù laø
öùc cheá phaûn öùng chaùy. Ngoaøi ra, chaát halogen coøn coù taùc duïng laøm laïnh ñaùm chaùy. Caùc chaát
halogen deã thaám öôùt vaøo caùc vaät chaùy, vì vaäy thöôøng ñeå chöõa chaùy cho caùc chaát khoù thaám
nöôùc nhö boâng, vaûi, sôïi.
- 5.6.2 Phöông tieän chöõa chaùy.
5.6.2.1. Phaân loaïi duïng cuï vaø phöông tieän chöõa chaùy.
Phöông tieän vaø duïng cuï chöõa chaùy ñöôïc phaân laøm hai loaïi chính laø cô giôùi vaø thoâ sô.
a- Loaïi cô giôùi
- Phöông tieän, duïng cuï chöõa chaùy cô giôùi bao goàm loaïi di ñoäng vaø loaïi coá ñònh. Phöông
tieän vaø duïng cuï chöõa chaùy di ñoäng goàm caùc loaïi xe chöõa chaùy, xe chuyeân duøng, xe thang, xe
thoâng tin vaø aùnh saùng, xe chæ huy, tuaàn tra, trang bò cho caùc ñoäi chöõa chaùy chuyeân nghieäp cuûa
thaønh phoá, thò xaõ.
- Phöông tieän chöõa chaùy coá ñònh nhö: heä thoáng phun boït chöõa chaùy duøng cho caùc kho
xaêng daàu, tröôøng hoïc, cô quan, xí nghieäp, heä thoáng chuõa chaùy baèng boït, baèng khí CO2.
b- Loaïi thoâ sô
Bao goàm caùc loaïi nhö: bôm tay, caùc loaïi bình chöõa chaùy, caùc loaïi duïng cuï chöõa chaùy
nhö: gaàu, xoâ, thang, phuy ñöïng nöôùc,vv...
5.6.2.2. Xe chöõa chaùy
Xe chöõa chaùy goàm nhieàu loaïi nhö: xe chöõa chaùy, xe thoâng tin vaø aùnh saùng, xe hoaø boït
khoâng khí, xe raûi voøi, xe thang, xe chæ huy vaø xe phuïc vuï chieán ñaáu. Ngoaøi ra ngöôøi ta coøn
duøng bôm chöõa chaùy.
5.6.2.3. Phöông tieän baùo chaùy vaø chöõa chaùy töï ñoäng
Phöông tieän baùo chaùy vaø chöõa chaùy töï ñoäng thöôøng ñöôïc ñaët ôû nhöõng muïc tieâu quan
troïng caàn ñöôïc baûo veä. Phöông tieän baùo chaùy töï ñoäng duøng ñeå phaùt hieän chaùy töø ñaàu vaø baùo
veà trung taâm chæ huy chöõa chaùy. Baùo chaùy töï ñoäng coøn bao goàm caû thoâng tin lieân laïc hai
chieàu giöõa ñaùm chaùy vaø trung taâm chæ huy giöõa ñaùm chaùy vaø heä thoáng maùy tính ñeå coù nhöõng
thoâng soá kó thuaät veà chöõa chaùy nhö choïn ñöôøng ñi ñeán ñaùm chaùy, soá löôïng phöông tieän, hoaù
chaát caàn duøng vaø löïa choïn phöông aùn chöõa chaùy toái öu. Phöông tieän chöõa chaùy töï ñoäng laø
phöông tieän töï ñoäng ñöa chaát chöõa chaùy vaøo ñaùm chaùy vaø daäp taét ngoïn löõa.
5.6.2.4. Caùc phöông tieän vaø duïng cuï chöõa chaùy thoâ sô.
Duïng cuï chöõa chaùy thoâ sô bao goà caùc loaïi bình boït, bình CO2, bình chöõa chaùy baèng chaát
raén goïi laø bình boät, bôm tay, thuøng ñöïng nöôùc,vv...
Caùc loaïi bình boït nhö : bình boït hoaù hoïc, bình boït hoaø khoâng khí, bình chöõa chaùy baèng
khí CO2.
- Chöông VI
KÓ THUAÄT AN TOAØN ÑIEÄN
4.1 Nhöõng khaùi nieäm cô baûn veà an toaøn ñieän
4.1.1. Caùc khaùi nieäm cô baûn veà an toaøn ñieän.
a. Ñieän trôû cuûa ngöôøi.
Cô theå con ngöôøi coù theå coi nhö moät ñieän trôû. Lôùp söøng treân da (daøy khoaûng 0,05-0,2mm)
coù ñieän trôû lôùn nhaát, maùu vaø thòt coù ñieän trôû beù. Khi ngöôøi tieáp xuùc vaøo vaät mang ñieän neáu da
khoâ raùo, khoâng coù thöông tích gì thì ñieän trôû cuûa ngöôøi coù theå ñeán 10.000 ÷100.000 oâm. Neáu
maát lôùp söøng treân da thì ñieän trôû cuûa ngöôøi coøn khoaûng 800 ÷1000 oâm, vaø neáu maát heát lôùp da
thì ñieän trôû cuûa ngöôøi chæ coøn 600 ÷800 oâm. Ñieän trôû cuûa ngöôøi khoâng phaûi laø moät trò soá coá
ñònh maø thay ñoåi phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö tình traïng cuûa da, chieàu daøy lôùp söøng, dieän
tích vaø aùp suaát tieáp xuùc, trò soá vaø loaïi doøng ñieän qua ngöôøi, thôøi gian tieáp xuùc, ñieän aùp, taàn soá
doøng ñieän, traïng thaùi thaàn kinh cuûa ngöôøi. Neáu da ngöôøi bò öôùt hay coù moà hoâi thì ñieän trôû
giaûm xuoáng. Dieän tích tieáp xuùc caøng lôùn thì ñieän trôû caøng nhoû, vôùi ñieän aùp baèng 50÷60 V coù
theå xem ñieän trôû cuûa ngöôøi tæ leä nghòch vôùi dieän tích tieáp xuùc. Khi aùp suaát tieáp xuùc khoaûng
1kG/cm2trôû leân, ñieän trôû cuûa ngöôøi tæ leä thuaän vôùi aùp suaát tieáp xuùc. Khi doøng ñieän taêng leân da
seõ bò noùng leân, ngöôøi coù moà hoâi, do ñoù ñieän trôû cuûa ngöôøi seõ giaûm xuoáng. Thôøi gian taùc duïng
cuûa doøng ñieän caøng laâu, ñieän trôû cuûa ngöôøi caøng giaûm xuoáng vì da caøng bò noùng, moà hoâi ra
caøng nhieàu vaø vì nhöõng bieán ñoåi ñieän phaân trong cô theå con ngöôøi. Ñieän aùp ñaët vaøo ngöôøi
cuõng coù aûnh höôûng raát nhieàu ñeán ñieän trôû cuûa ngöôøi. Khi ñieän aùp taêng leân ñieän trôû cuûa ngöôøi
seõ giaûmxuoáng.
Baûng 4-1: Ñieän trôû cuûa ngöôøi phuï thuoäc ñieän trôû tieáp xuùc vaø traïng thaùi cuûa da
b. Taùc duïng cuûa doøng ñieän ñoái vôùi cô theå con ngöôøi.
* Taùc duïng kích thích
Phaàn lôùn caùc tröôøng hôïp cheát ngöôøi vì ñieän giaät laø do taùc duïng kích thích gaây neân. Ñaëc ñieåm
cuûa noù laø doøng ñieän qua ngöôøi beù (25÷100 mA), ñieän aùp ñaët vaøo ngöôøi khoâng lôùn laém, thôøi
gian doøng ñieän qua ngöôøi töông ñoái ngaén (vaøi giaây).
- - Khi ngöôøi môùi chaïm vaøo ñieän, vì ñieän trôû cuûa ngöôøi coøn lôùn, doøng ñieän qua ngöôøi beù, taùc
duïng cuûa noù chæ laøm cho baép thòt tay, ngoùn tay co quaép laïi. Neáu naïn nhaân khoâng rôøi khoûi vaät
mang ñieän thì ñieän trôû cuûa ngöôøi daàn daàn giaûm xuoáng vaø doøng ñieän taêng leân, hieän töôïng co
quaép taêng leân.
- Thôøi gian tieáp xuùc vôùi vaät mang ñieän caøng laâu caøng nguy hieåm, coù theå laøm teâ lieät tuaàn
hoaøn vaø hoâ haáp.
* Taùc haïi gaây chaán thöông
- Taùc duïng gaây chaán thöông thöôøng xaåy ra do ngöôøi tieáp xuùc vôùi ñieän aùp cao.
- Khi ngöôøi ñeán gaàn vaät mang ñieän (6kV trôû leân) tuy chöa chaïm phaûi, nhöng vì ñieän aùp cao
sinh ra hoà quang ñieän, doøng ñieän qua hoà quang chaïy qua ngöôøi töông ñoái lôùn. Do phaûn xaï töï
nhieân cuûa ngöôøi raát nhanh vaø coù xu höôùng traùnh xa vaät mang ñieän, keát quaû laø hoà quang seõ
chuyeån qua vaät coù noái ñaát gaàn ñaáy, vì vaäy doøng ñieän qua ngöôøi trong thôøi gian raát ngaén, taùc
duïng kích thích ít khoâng ñöa ñeán teâ lieät tuaàn hoaøn vaø hoâ haáp, nhöng ngöôøi bò naïn coù theå bò
chaán thöông hay cheát do hoà quang ñoát chaùy da thòt.
Qua söï phaân tích treân ta thaáy raèng taùc duïng chuû yeáu cuûa tai naïn veà ñieän laø do doøng
ñieän qua ngöôøi gaây neân chöù khoâng phaûi do ñieän aùp. Vì vaäy khi phaân tích an toaøn trong maïng
ñieän chuùng ta chæ xeùt ñeán trò soá doøng ñieän qua ngöôøi.
Tuy nhieân khi quy ñònh veà an toaøn ñieän thöôøng laïi döïa vaøo ñieän aùp vaø duøng khaùi nieäm ñieän
aùp cho pheùp vì noù deã xaùc ñònh vaø cuï theå hôn.
Tai naïn veà ñieän ñoái vôùi con ngöôøi phuï thuoäc nhieàu yeáu toá, chuû yeáu laø:
- Trò soá doøng ñieän qua ngöôøi. Qua phaân tích ta thaáy nguy hieåm ñoái vôùi ngöôøi laø do doøng ñieän
chaïy qua ngöôøi (baûng 12-2).
Qua baûng 12-2 thaáy raèng, vôùi taàn soá 50 Hz, cöôøng ñoä doøng ñieän xoay chieàu an toaøn ñoái vôùi
ngöôøi phaûi beù hôn 10 mA, vôùi ñieän moät chieàu phaûi beù hôn 50 mA.
- Thôøi gian ñieän giaät. Khi thôøi gian doøng ñieän chaïy qua ngöôøi taêng leân, do aûnh höôûng cuûa
phaùt noùng, ñieän trôû cuûa ngöôøi giaûm xuoáng, do ñoù doøng ñieän seõ taêng leân vaø caøng nguy hieåm.
- Ñöôøng ñi cuûa doøng ñieän qua ngöôøi. Ngöôøi ta thöôøng ño phaân löôïng doøng ñieän qua tim ñeå
ñaùnh giaù möùc ñoä nguy hieåm cuûa caùc con ñöôøng doøng ñieän qua ngöôøi. Phaân löôïng doøng ñieän
qua tim theo caùc con ñöôøng doøng ñieän qua ngöôøi (baûng 12-3).
Doøng ñieän ñi töø chaân qua chaân laø ít nguy hieåm nhaát.
- Baûng 12-2: Taùc duïng cuûa doøng ñieän ñoái vôùi cô theå ngöôøi
Baûng 12-3 Phaân löôïng cuûa doøng ñieän qua tim
- Taàn soá doøng ñieän. Qua nghieân cöùu thaáy raèng vôùi taàn soá töø 50÷60 Hz laø nguy hieåm nhaát. Taàn
soá caøng cao caøng ít nguy hieåm. Taàn soá treân 500.000 Hz khoâng giaät nhöng coù theå gaây boûng.
- Moâi tröôøng xung quanh. Nhieät ñoä vaø ñaëc bieät laø ñoä aåm cuõng coù aûnh höôûng ñeán ñieän trôû cuûa
ngöôøi vaø caùc vaät caùch ñieän do ñoù cuõng laøm thay ñoåi doøng ñieän qua ngöôøi.
c. Điện áp cho phép
Dự toán trị số dòng điện qua người trong nhiều trường hợp không làm được. Vì vậy xác
định giới hạn an toàn cho người không dựa vào dòng điện an toàn mà phải theo điện áp cho phép.
Dùng điện áp cho phép rất thuận lợi vì với mỗi mạng điện áp tương đối ổn định.
Tiêu chuẩn của điện áp cho mỗi nước một khác:
Ở Ba Lan, Thụy Sĩ, điện áp cho phép là 50V.
Ở Hà Lan, Thụy Điển điện áp cho phép là 24V.
Ở Pháp điện áp xoay chiều cho phép là 24V.
Ở Nga tùy theo môi trường làm việc, trị số điện áp cho phép có thể có các trị số khác
nhau: 65V, 12V.
nguon tai.lieu . vn
