Xem mẫu
- Những loại búp bê truyền thống của
Nhật Bản
Những ngươi thơ băng kỹ năng tuyệt vơi của mình để tạo ra những sản phẩm
̀
Búp bê truyền thống Nhật Bản có tên gọi Ningyo, có nghĩa đen là hình nhân.
Búp bê Nhật Bản rất đa dạng về chủng loại. Chúng mang hình thù trẻ em, một số
tượng trưng cho vua chúa, chiến binh, anh hùng, nhân vật cổ tích, thượng đế, đôi khi
cả ma quỷ, thậm chí cả hình những con người bình dị trong cuộc sống đời thường ở
các thành phố Nhật Bản. Rất nhiều loại búp bê có nguồn gốc cổ xưa, cho tới ngày nay
chúng vẫn còn được chế tạo, dùng để đặt trong lăng mộ các gia đình, tặng quà nhân
dịp lễ trọng và dành cho những lễ hội kỉ niệm như Hina Matsuri (lễ hội búp bê) hay
Kodomo no Hi (Tết thiếu nhi). Nhiều loại búp bê được sản xuất ở các xưởng địa
phương, được bày bán bởi các lữ khách như quà lưu niệm cho các chuyến viếng thăm
chùa chiền và các chuyến du lịch khác.
- Lịch sử sơ khai
Búp bê Nhật Bản là sản phẩm tiếp nối của quá trình chế tạo Dogu, một dạng hình
nhân, từ thời văn hóa Jomon cổ xưa ở Nhật Bản (8000-200 trước Công nguyên) và lễ
tang ma Haniwa của giai đoạn văn hóa Kofun (300-600 sau Công nguyên). Chuyên gia
Alan Pate cho rằng những tài liệu của các đền đài, chùa chiền có ghi lại quá trình thực
hiện các búp bê cỏ để tế thần và ném xuống sông ở Ise Shrine và có từ năm thứ 3
trước Công nguyên. Nghi lễ này có thể có từ trước đó, nhưng nó là khởi nguồn của lễ
hội búp bê hiện đại hoặc Hinamatsuri.
- Đầu thế kỉ thứ 11, khoảng thời kì đỉnh cao của giai đoạn Heian, một vài loại búp bê
cũng được chế tạo, bằng chứng được tìm thấy trong cuốn tiểu thuyết The Tale of
Genji (Câu chuyện của Genji) của Lady Murasaki. Các cô gái chơi với búp bê và những
ngôi nhà búp bê, phụ nữ làm những búp bê cầu an cho bọn trẻ, búp bê được dùng trong
các nghi lễ tôn giáo, lấy đi những rủi ro, tội lỗi mà con người mắc phải.
Okiagari-koboshi là một loại búp bê béo tròn được làm từ giấy bồi, có từ thế kỉ thứ 14.
Nó là vật mang lại may mắn, là biểu tượng của sự kiên trì bền gan và khả năng hồi
phục.
- Có thể những người làm búp bê chuyên nghiệp đầu tiên là những thợ điêu khắc tại các
chùa chiền, họ dùng kỹ năng tuyệt vời của mình để tạo ra những sản phẩm bằng gỗ
sơn màu cho trẻ em (búp bê Saga).
Thời kì Edo
Suốt thời kì Edo (1603-1867), khi Nhật Bản vẫn còn xa rời các hoạt động giao
thương, ở đây đã rất phát triển hai bộ phận người: những người chế tạo búp bê tài hoa
và những người giàu có sẵn sàng chi những món tiền lớn cho những bộ búp bê đẹp đẽ
và tinh xảo để trưng bày trong gia đình hoặc dùng làm quà tặng. Những bộ búp bê gồm
1 series những con búp bê lớn với độ tinh xảo tăng dần lên. Thương mại cạnh tranh
cuối cùng đã được khuyến khích mở cửa bởi chính phủ, có nghĩa rằng những người
thợ chế tác búp bê có thể bị bắt giữ hoặc trục xuất nếu vi phạm luật về chất liệu hay
chiều cao.
- Búp bê Hina là loại búp bê dành cho Hinamatsuri, lễ hội búp bê diễn ra vào ngày 3
tháng 3 hàng năm. Búp be Hina có thể làm từ rất nhiều chất liệu nhưng búp bê Hina
truyền thống có thân hình chóp tinh xảo, nhiều vải bọc quanh một khối hình làm bằng
rơm hay gỗ, tay chạm gỗ có sơn gofun, đầu búp bê cũng được đẽo gỗ hoặc đúc khuôn
và phủ sơn gofun, với cặp mắt trong (mặc dù trước năm 1850, mắt búp bê cũng được
sơn hoặc phủ gofun), và tóc người hoặc tóc lụa. Một bộ đầy đủ thường có 15 búp bê,
thể hiện đủ các tính cách, với các loại trang phục (dogu) mặc dù bộ cơ bản sẽ chỉ có
một đôi búp bê nam-nữ, dùng để chỉ Nhât Hoang và Hoàng Hậu.
̣ ̀
Musha hoặc búp bê hình chiến binh thường được làm với cùng chất liệu với búp bê
hina, nhưng cấu trúc phức tạp hơn bởi vì búp bê được đặt ngồi trên ghế, đứng hay
đang cưỡi ngựa. Áo giáp, mũ đội đầu và vũ khí được làm bằng giấy quét sơn mài.
Không có những bộ cụ thể cho những búp bê kiểu này, ví dụ như Vua Jimmu, Hoàng
hậu Jingu và tể tướng của bà là ngài Takennouchi đang bế đứa con hoàng tộc mới sinh,
Shoki – người kìm giữ ma quỷ, Toyotomi Hideyoshi và tướng quân của ông và trà đạo
gia, những nhân vật cổ tích như Momotaro – cậu bé đào hay Kintaro – cậu bé vàng.
- Búp bê Gosho là biểu tượng của những em bé mũm mĩm và đáng yêu ở dạng đơn giản.
Tổ tiên của búp bê Kimekomi là búp bê Kamo (gỗ cây liễu), loại búp bé nhỏ được
chạm trổ từ gỗ cây liễu và được trang trí với những mảnh trang phục nhỏ. Búp bê
Kimekomi được làm bắt đầu từ những mẩu gỗ được đẽo gọt, chạm trổ hoặc đối với
những búp bê hiện đại thì là bọt chất dẻo.
́
Bup bê Kimemoki
- ́
Bup bê Gosho
Thiết kế của những mảnh trang phục khác biệt đã được làm sẵn, những mép vải có
thể được cuộn lại, giấu vào bên trong. Những mảnh trang phục được dán lại và các
- mép quần áo cũng được dính vào với nhau. Đầu và tay của búp bê được sơn gofun, mái
tóc có thể đính liền với đầu hoặc làm riêng như 1 bộ tóc giả. Loại búp bê này trở nên
rất phổ biến với phần đầu được tách riêng để có thể bán lẻ. Phương pháp này được
những người chế tạo búp bê siêu đẳng sử dụng để có thể sử dụng chất liệu cũ nhưng
với những sáng tạo mới.
Karakuri ningyo, con rối hay búp bê bao gồm những con búp bê lớn dùng cho các lễ
hội như Gion Matsuri ở Kyoto và những hoạt động giải trí nhỏ hơn, biểu diễn trên
nền âm nhạc đi kèm với những chuyển động. Chúng thường dùng để mô tả những anh
hùng huyền thoại.
- Rối Bunraku là một loại rối dùng trong các nhà hát, đã từng có thời kì cạnh tranh
và truyền cảm hứng cho nhạc kịch Kabuki, và còn tồn tại tới ngày nay.
Búp bê Daruma là búp bê hình chỏm cầu với thân đỏ và mặt trắng, mắt không có con
ngươi. Chúng tượng trưng cho Bodhiharma, người Đông Ấn đã tìm ra Đạo Thiền
khoảng 1500 năm về trước và theo truyền thuyết, thân thể những người này trở nên
khô héo sau một quá trình ngồi thiền dài đằng đẵng. Búp bê Daruma được cho rằng
đem lại may mắn, giàu sang và thỏa mãn các thành tựu. Thường thì búp bê daruma
không có mắt. Một mắt thì nhắm lại như thể đang nguyện ước, một mắt mở ra khi lời
- nguyện ước trở thành hiện thực. Những lời nguyện ước ấy có thể kéo dài từ năm này
sang năm khác nhưng người Nhật thường thực hiện nó vào ngày đầu năm mới.
- Teru teru bozu là búp bê thủ công làm từ giấy trắng hoặc vải, được treo trên cửa sổ
để cầu mong thời tiết thuận hòa và tránh được mưa bão.
Nguồn:ichinews.acc.vn
nguon tai.lieu . vn