Nhu cầu tin và đảm bảo thông tin khoa học và công nghệ cho người dùng tin tại thư viện Viện Kinh tế và Chính trị Thế giới

NHU C U TIN VÀ
M B O THÔNG TIN KHOA H C VÀ CÔNG NGH CHO
NGƯ I DÙNG TIN T I THƯ VI N VI N KINH T
VÀ CHÍNH TR TH GI I
ThS. Nguy n Th Kim Dung*
Nhu c u thông tin KH&CN là m t trong nh ng nhu c u cơ b n c a con ngư i, xu t phát
t lòng ham hi u bi t và khám phá th gi i khách quan. Nhu c u thông tin KH&CN nói riêng,
nhu c u tin nói chung còn là ngu n g c, m c tiêu hư ng t i c a ho t ng TT-TV. Vì th vi c
i sâu nghiên c u nhu c u tin và m b o thông tin KH&CN cho ngư i dùng tin là m t vi c làm
không th thi u i v i các cơ quan thông tin-thư vi n nói chung, Thư vi n Vi n Kinh t và
Chính tr Th gi i (KT&CTTG) nói riêng. Nghiên c u nhu c u tin là cơ s
Thư vi n hi u
ư c ngư i dùng tin c a mình, giúp Thư vi n xây d ng nh hư ng phát tri n v n tài li u, xác
nh phương pháp x lý thông tin, h th ng tra c u tìm tin và t ch c ph c v ngư i dùng tin
t hi u qu . T nh n nh ó, cán b thư vi n có th tác ng giúp cho ngư i dùng tin xây
d ng ư c nh ng nhu c u tin úng n, h p lý, phù h p v i yêu c u c a h .
V i nhi m v thu th p, b sung, x lý và cung c p tài li u, thông tin v các lĩnh v c khoa
h c cơ b n liên quan n các v n
kinh t , chính tr và quan h kinh t qu c t c a th gi i
nh m áp ng nhu c u nghiên c u, h c t p, gi ng d y c a cán b trong và ngoài Vi n
KT&CTTG, cán b c p cao và sinh viên các trư ng i h c.
hoàn thành t t vai trò c a mình
Thư vi n Vi n KT&CTTG c n ph i t ra nh ng k ho ch phát tri n m i trong ho t ng c a
mình, n m rõ nhu c u tin c a ngư i dùng tin và áp ng t t thông tin cho ngư i dùng tin, m
b o cung c p thông tin luôn m i, k p th i và chính xác.
1. Khái quát v Vi n Kinh t và Chính tr Th gi i
Vi n KT&CTTG tr c thu c y ban Khoa h c Xã h i Vi t Nam ư c thành l p theo
Quy t nh s 96/H BT ngày 9/9/1983 c a H i ng B trư ng. V i tư cách là m t trong
nh ng cơ quan nghiên c u hàng u c a Chính ph trong lĩnh v c kinh t và chính tr th gi i,
Vi n ã xác nh rõ ch c năng, nhi m v c a mình là: “Nghiên c u nh ng v n
kinh t th
gi i dư i giác
c a kinh t chính tr h c Mác - Lê nin, nh m làm sáng t nh ng c i m, quy
lu t và cơ ch v n ng c a n n kinh t th gi i và quan h kinh t qu c t , trên cơ s ó óng
góp nh ng cơ s khoa h c cho vi c ho ch nh ư ng l i, chính sách kinh t c a ng và Nhà
nư c; ph c v vi c nghiên c u và gi ng d y v kinh t th gi i và quan h kinh t qu c t
trong nư c”.

*

Gi ng viên Khoa Thông tin – Thư vi n, Trư ng HKHXH&NV, HQGHN.

Vi n KT&CTTG hi n có 64 cán b . Trong ó có 4 Phó giáo sư, 13 Ti n sĩ, 18 Th c sĩ, 25
C nhân, 02 Cao ng, 01 trung c p và 1 ph thông trung h c. S cán b này ư c ào t o t
các trư ng
i h c Kinh t Qu c dân,
i h c Ngo i ng ,
i h c Ngo i thương, H c vi n
Ngo i giao, Báo chí tuyên truy n, i h c KHXH & NV, i h c Văn hóa Hà N i…Ngoài Ban
lãnh o c a Vi n và T p chí, Vi n ư c chia thành 13 phòng ch c năng sau: Phòng biên t p tr s ; Phòng hành chính t ng h p; Phòng qu n lý khoa h c & ào t o; Phòng nghiên c u các
nư c ang phát tri n; Trung tâm nghiên c u an ninh chi n lư c qu c t ; Phòng nghiên c u
chính tr qu c t ; Phòng nghiên c u kinh t qu c t ; Phòng nghiên c u các nư c phát tri n;
Phòng nghiên c u các n n kinh t chuy n i; Phòng nghiên c u các t ch c và th ch qu c t ;
Phòng nghiên c u toàn c u hóa và h i nh p; Trung tâm nghiên c u ti u vùng Sông Mêkông m
r ng; Thư vi n.
2. Thư vi n Vi n kinh t và chính tr th giơi
Thư vi n Vi n KT&CTTG là m t b ph n g n li n v i s phát tri n c a Vi n ngay t
nh ng ngày u thành l p. Thư vi n óng vai trò ch ch t trong vi c lưu gi và cung c p thông
tin khoa h c chuyên ngành kinh t th gi i, quan h kinh t qu c t và chính tr qu c t cho các
cán b nghiên c u trong và ngoài Vi n. V i 5 cán b trong ó có 01 Th c sĩ Thư vi n, 02 C
nhân Thư vi n, 02 C nhân Ngo i ng . Ngoài Lãnh o Thư vi n, Thư vi n g m các phòng sau:
Phòng B sung, Phòng Nghi p v , Phòng Tra c u, Phòng c.
Ngu n l c thông tin khoa h c & công ngh c a Thư vi n
Thư vi n Vi n KT&CTTG hi n có 24.904 tài li u ư c t ch c thành 3 kho tài li u như
sau:
- Kho 1: Kho ch a tài li u m i bao g m sách, báo, t p chí…t nh ng năm 1990 tr l i
ây. V i 2 ngôn ng chính là ti ng Vi t và ti ng Anh. Kho 1 có t ng s tài li u là 14.935 tính
n tháng 12/2008, trong ó: Sách ti ng Vi t: 5.475 cu n; Sách ti ng Anh: 4.070 cu n; T p chí:
4.255 cu n; Báo: 600 cu n; Lu n án: 60 cu n; Tư li u: 475
- Kho 2: Kho tài li u cũ là nh ng lo i sách, t p chí, tư li u c t dán t nh ng năm 1990 tr
v trư c và các sách ti ng Nga - ngu n tài li u ít ngư i s d ng cũng ư c ưa vào trong kho
này. Kho cũ có 9.698 tài li u bao g m: Sách ti ng Vi t: 4.493 cu n; Sách ti ng Anh: 2.116
cu n; Sách ti ng Nga: 1.537; T p chí: 1.212 cu n; Tư li u: 340 c p ba dây
- Kho 3: Kho ch a tài li u n i sinh có kho ng 400

u sách.

Ngoài ra Thư vi n còn có 41 tài li u ebook b ng ngôn ng ti ng Anh m i ư c b sung
năm 2009 t Công ty Nam Hoàng, 230 sách, t p chí i n t toàn văn lưu gi dư i file nh d ng
pdf, file nh và file word.

3.

c i m ngư i dùng tin t i Thư vi n Vi n Kinh t và Chính tr th gi i

Qua kh o sát và i u tra th c t t i Thư vi n Vi n KT&CTTG tôi chia i tư ng ph c v
chính c a Thư vi n thành 3 nhóm. Nhóm 1: Cán b nghiên c u trong Vi n; Nhóm 2: Cán b
nghiên c u ngoài Vi n; Nhóm 3: Sinh viên các trư ng i h c.
Nhóm 1: Cán b nghiên c u trong Vi n (chi m 62%)
Nhóm ngư i dùng tin này bao g m: Cán b lãnh
phòng c a Vi n.

o, qu n lý, nghiên c u, và cán b văn

- Nhóm cán b lãnh o, qu n lý, nghiên c u trong Vi n là Ban lãnh o, các nhà khoa
h c thu c các phòng: qu n lý khoa h c & ào t o; nghiên c u các nư c ang phát tri n; nghiên
c u an ninh chi n lư c qu c t ; nghiên c u chính tr qu c t ; nghiên c u kinh t qu c t …c a
Vi n. H là nh ng ngư i có trình
h c v n cao và ư c ào t o có h th ng v m t lĩnh v c
nh t nh. Ph m ch t tâm lý c bi t c a nhóm i tư ng này là trung th c, nh y bén, linh ho t,
kiên trì và b n b .
- Nhóm cán b văn phòng c a Vi n: là nh ng ngư i làm vi c t i các Phòng biên t p - tr
s , Phòng Hành chính t ng h p, Thư vi n. Các phòng này là nh ng phòng có nhi m v biên t p
thông tin, cung c p thông tin…h tr cho các cán b trong Vi n hoàn thành quá trình nghiên
c u.
Nhóm 2: Cán b nghiên c u ngoài Vi n (chi m 18%)
Nhóm ngư i dùng tin này là các cán b nghiên c u, các h c viên cao h c, nghiên c u
sinh…h
n t các vi n nghiên c u thu c Vi n Khoa h c Xã h i Vi t Nam, t Vi n nghiên
c u qu n lý kinh t Trung ương…v i m c ích tìm ki m thông tin ph c v cho vi c hoàn thành
các tài nghiên c u khoa h c, các lu n án ti n sĩ, các lu n văn th c sĩ…
Nhóm 3: Sinh viên các trư ng
viên
dân,
c u
áp

i h c (chi m 20%)

ây là nhóm i tư ng thư ng xuyên lên s d ng Thư vi n Vi n KT&CTTG. H là sinh
c a các trư ng
i h c Ngo i thương, H c vi n Quan h qu c t ,
i h c Kinh t qu c
i h c Thương m i. c i m c a nhóm i tư ng này: C n tìm tòi các công trình nghiên
nâng cao ki n th c, b sung thông tin, hoàn thi n quá trình t h c, t nghiên c u c a h ,
ng nhu c u xã h i khi ra trư ng.

4. Nhu c u thông tin khoa h c và công ngh c a các nhóm ngư i dùng tin t i Thư vi n
Vi n Kinh t và Chính tr th gi i
Theo Ngh nh 159/2004/N -CP ngày 31/8/2004 c a Chính ph , t i m c 1, i u 2 c a
Ngh nh này: “Thông tin khoa h c và công ngh ” là các d li u, s li u, d ki n, tin t c, tri
th c khoa h c và công ngh (bao g m khoa h c t nhiên, khoa h c công ngh , khoa h c xã h i
và nhân văn) ư c t o l p, qu n lý và s d ng nh m m c ích cung c p d ch v công, ph c v
qu n lý c a nhà nư c, ho c áp ng nhu c u c a t ch c, cá nhân trong xã h i”.
tìm hi u th c tr ng nhu c u thông tin KH&CN c a ngư i dùng tin t i Thư vi n Vi n
KT&CTTG tôi ã ti n hành i u tra, kh o sát th c t
quá trình nghiên c u nhu c u tin m
b o
chính xác, khách quan.
4.1.

Nhu c u tin c a nhóm ngư i dùng tin là cán b nghiên c u trong Vi n

ây là nhóm ngư i dùng tin chính t i Thư vi n Vi n KT&CTTG, h chi m 62% trong
t ng s ngư i dùng tin c a Thư vi n. H là nh ng ngư i có trình
h c v n cao, có chuyên
môn sâu v lĩnh v c nghiên c u, lĩnh v c có liên quan. H tr c ti p làm công tác nghiên c u
khoa h c, tri n khai các d án nghiên c u, h v a là ngư i s d ng thông tin v a là ngư i t o ra
thông tin thông qua các công trình nghiên c u c a mình. H có th i gian tương i n nh dành
cho vi c nghiên c u tài li u. Thông tin h c n là nh ng thông tin có b sâu, chính xác, ph n ánh
úng i tư ng, có giá tr , có tính logic cao, thông tin ph i m i, mang tính th i s . Sách chuyên
kh o, báo và t p chí khoa h c là nh ng lo i tài li u có giá tr thông tin khoa h c cao thư ng
ư c nhóm ngư i dùng tin này ưu tiên s d ng; Ngoài ra h cũng có nhu c u s d ng tài li u
i nt
c p nh t ư c thông tin nhanh chóng, k p th i. Ngoài ngôn ng ti ng Vi t, 100%
nhóm i tư ng này có nhu c u s d ng tài li u b ng ngôn ng ti ng Anh. Nơi h tìm tài li u
không ch có Thư vi n mà có nhi u ngu n khác nhau
h tìm ki m thông tin, nhưng Thư vi n
v n là a ch c n thi t nh t cho h trong vi c tìm ki m tài li u. Qua kh o sát th i gian dành cho
vi c tìm ki m tài li u trong m t ngày c a nhóm i tư ng này, tôi có k t qu là 76% dành th i
gian t 1-3h tìm ki m thông tin t i Thư vi n, 85% ngư i dùng tin dành t 3-5h tìm ki m thông
tin t i nhà. Do c thù công vi c c a h là nghiên c u, mà
hoàn thành m t công trình nghiên
c u òi h i lư ng th i gian và công s c b ra là r t l n. Vì th h tìm ki m thông tin không ch
trên Thư vi n mà ngay t i nhà h v n ti n hành tìm ki m thông tin. Vi c tìm ki m thông tin t i
nhà s giúp h thu nh n ư c các ngu n thông tin khá là a d ng và phong phú qua Internet, qua
các kênh truy n thanh, truy n hình…100% ngư i dùng tin khi ư c h i u tr l i là có nhu c u
tìm tài li u, i u này ch ng t nhu c u tìm tin hoàn thành công trình nghiên c u c a h là r t
cao.

V i câu h i B n quan tâm n thông tin thu c lĩnh v c nào? Tôi có ư c k t qu như
sau: Kinh t qu c t 20%; H i nh p kinh t qu c t 23%; Thương m i u tư qu c t 10%; Tài
chính ti n t qu c t 14%; Chính tr qu c t 11%; An ninh và chi n lư c qu c t 15%; Th ch
qu c t 7%. V i s li u này thì nhu c u v H i nh p kinh t qu c t chi m t l l n nh t (23%),
có th nói do vi c h i nh p di n ra t t c các nư c trên th gi i và ang có nh ng bi n i
m nh m , các m i quan h gi a các nư c di n ra ph c t p hơn không ch v kinh t mà m t
chính tr cũng áng ư c quan tâm. V i th c t ó nó cũng nh hư ng t i nhu c u tin c a ngư i
dùng tin
ây.
Nhu c u tin còn th hi n r t rõ trong các v n h quan tâm ó là v khu v c kinh t mà
h ang quan tâm chi m kho ng 74% nhu c u tin hi n nay. Trong ó thông tin v Các n n kinh
t phát tri n ư c quan tâm hàng u (34%). ó là i u t t y u mà hi n nay không ch Vi n mà
nhi u ngành, nhi u lĩnh v c cũng r t quan tâm. M c ích nghiên c u v n này th y rõ ư c
tình hình kinh t c a các nư c phát tri n di n ra như th nào t ó có th h c t p kinh nghi m
c a các nư c i trư c nh m ưa ra ư c các phương hư ng, gi i pháp cho n n kinh t Vi t
Nam. Ngoài ra không ch v n liên quan n các nư c phát tri n m i ư c quan tâm nhi u mà
các v n
liên quan n Ti u vùng Mê kông m r ng cũng ư c quan tâm (32%). ây là lĩnh
v c m i trong các
tài nghiên c u c a Vi n nhưng thu hút s chú ý, quan tâm c a r t nhi u
ngư i. V i các n n kinh t ang phát tri n có 23%, các n n kinh t chuy n i là 11%.
Các lo i hình tài li u
ây ư c nhóm ngư i dùng tin này s d ng nhi u ó là tài li u
b ng sách và báo, t p chí. Trong ó thì báo, t p chí ư c tìm ki m nhi u hơn vì các thông tin có
trong ó luôn ư c c p nh t thư ng xuyên và như v y nó s áp ng t t nh ng òi h i mà
ngư i dùng tin c n. Qua i u tra nhu c u s d ng lo i hình tài li u c a nhóm này thì có t i 88%
ngư i dùng tin s d ng báo, t p chí; 73% là sách; các lo i tài li u khác là 13%.
Hình th c tìm ki m thông tin ư c ngư i dùng tin s d ng ch y u t i Thư vi n thì 91%
ngư i dùng tin có nhu c u tra c u thông tin trên máy tính, vì th i gian tìm th y tài li u c n là
nhanh hơn, không ngư i dùng tin nào có nhu c u s d ng h th ng m c l c
tra c u. Vì v y
mà các cán b thư vi n ang c g ng ưa các thông tin c n thi t nh t liên quan n tài li u vào
cơ s d li u vi c tìm tin t hi u qu cao hơn.
Ngoài các cán b nghiên c u thì nh ng ngư i dùng tin làm công vi c hành chính, văn
phòng (Phòng biên t p - tr s , Phòng Hành chính - t ng h p, Thư vi n) c a Vi n l i có nhu c u
tin th p hơn r t nhi u. H ch có nhu c u tìm c các báo, t p chí b ng ti ng Vi t, báo i n t
mang tính ch t gi i trí v các thông tin liên quan n i s ng xã h i.
Như v y, nhìn m t cách khách quan và c th thì ta có th th y nhu c u v tài li u, thông
tin c a nhóm cán b nghiên c u trong Vi n khá a d ng. Nhóm ngư i dùng tin này thích ng t t