Xem mẫu
- NHẬN XÉT VỀ KẾT QUẢ ĐỊNH TÍNH
THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA SỎI THẬN
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Sỏi thận được biết đến cách nay 7.000 năm. Người ta
chia sỏi thận ra làm 4 nhóm (calci, struvit, acid uric, cystin).
Phương pháp nghiên cứu: Định tính thành phần hóa học
Kết quả: Phân tích định tính thành phần hóa học sỏi thận của 353
trường hợp, chúng tôi nhận thấy sỏi acid uric chiếm 5.38%, sỏi calci oxalat
chiếm 30.59%, sỏi calci oxalat và phosphat chiếm 33.71%, sỏi struvite
chiếm 30.31%. Nhóm sỏi calci (calci oxalat đơn thuần, hỗn hợp calci oxalat
và phosphat) gặp nhiều ở nhóm cán bộ nhân viên (44.44%), lứa tuổi 40-49
(28.05%) và nam chiếm đa số (52.12%); Trong khi đó sỏi struvit gặp nhiều ở
nhóm nông dân (34.58%), tuổi ≥ 50, trong đó phái nữ chiếm đa số (69.01%).
Kết luận: Sỏi calci chiếm đa số trong các loại sỏi. Không có sự khác
biệt về thành phần hóa học của các lớp sỏi từ nhân ra ngoài.
ABSTRACT
- Introduction: Scientists have found evidence of renal stones in a
7.000-year-old Egyptian mummy. Renal stones have 4 groups (calcium,
struvite, acid uric, cystine)
Method: Qualitative of the chemical component
Results: Qualitative analysis the chemical component of 353 cases of
renal stones, We noticed Uric acid: 5.38%, Pure calcium oxalate: 30.59%,
Mixed calcium oxalate and Phosphate: 33.71%, Struvite: 30.31%. Calcium
group (calcium oxalate, calcium oxalate and phosphate) appeared in
employee or officer group (44.44%), age 40-49 (28.05%). Appeared in
male:52.12%; Struvite group appeared in farmer group (34.58%), age ≥ 50.
Appeared in female: 69.01%.
Conclusion: Calcium group gets the majority of renal stones
(64.30%). There isn’t any difference about chemical component from
nucleus to outside stone.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Sỏi thận nói riêng và sỏi niệu nói chung là một bệnh khá phổ biến trên
thế giới, ước tính có hơn 1% dân số đang điều trị sỏi niệu(2,5,6).
Nguyên nhân gây sỏi thận được biết đến rất nhiều nhưng tìm giải pháp
phòng ngừa hãy còn là vấn đề phức tạp, khó khăn.
- * Bộ môn Hóa Sinh – Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
Tại Việt Nam, một số tác giả nghiên cứu về sỏi thận và sỏi niệu như:
Xác định thành phần hóa học sỏi niệu (Đặng Hanh Phức, Đỗ Đình Hồ)(3);
Sỏi niệu ở trẻ em (Dương Mỹ Trinh)(1); Sỏi san hô (Trần Ngọc Sinh)(7);
Nghiên cứu thành phần hóa học và các yếu tố có liên quan đến sỏi mật, sỏi
niệu tại Việt Nam (Lê Văn Cường)(4)...
Để góp phần nghiên cứu về sỏi thận tại Việt Nam, chúng tôi định tính
thành phần hóa học của sỏi và xác đinh các yếu tố liên quan đến sỏi như:
phái, tuổi, nghề nghiệp...
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng nghiên cứu
Là người Việt Nam, có tuổi từ 17 đến 70. Gồm những người có sỏi
thận đang điều trị tại một số bệnh viện ở thành phố Hồ Chí Minh như Chợ
Rẫy, Bình Dân, Trưng Vương...Chẩn đoán xác định dựa trên xét nghiện siêu
âm và X-quang. Thời gian nghiên cứu: từ name 2002-2006. Số lượng n =
353 trường hợp (TH).
Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang,
- Vật liệu dùng để định tính thành phần hóa học
Pipet, ong nghiệm 10 ml, bộ chày cối, cốc có mỏ (Erlen), kính lúp,
dao nhọn, cưa, thước đo, cân phân tích
Các bước tiến hành xác định phần hóa học sỏi thận
Rửa sạch viên sỏi bằng nước cất rồi sấy khô ở 1 10 oC. Sau đó bóc
tách từng lớp của viên sỏi từ ngoại vi vào trong nhân với dao nhọn. Sau đó
xác định thành phần hóa học của từng lớp trên một viên sỏi. Do điều kiện
phòng thí nghiệm của bộ môn còn hạn chế về trang thiết bị nên trong nghiên
cứu này chúng tôi chỉ chọn phương pháp hóa học. Phương pháp này dựa trên
nguyên tắc đổi màu hay tạo kết tủa chuyên biệt của các ion hay nhóm chức
với thuốc thử.
Kỹ thuật xét nghiệm: dựa vào quyển kỹ thuật Y Sinh hóa(8).
KẾT QUẢ
Một số dữ liệu chung liên quan đến bệnh nhân sỏi thận
Về tuổi và giới
- Tuổi: Tuổi nhỏ nhất là 17, tuổi lớn nhất là 70, tuổi trung bình là 47
- Giới: Nữ có 169 TH, nam có 184 TH, tỉ lệ nữ/nam: 0.92
Bảng 3.1. Phân bố sỏi thận theo tuổi và giới
- Lớp Số Số Tổng
tuổi cộng
lượng nữ lượng
nam
(17- 3 3 6
19) (0.75%) (0.75%) (1.70%)
(20- 14 18 32
29) (3.92%) (5.04%) (9.07%)
(30- 35 33 68
39) (9.80%) (9.25%) (19.26%)
(40- 46 53 99
49) (13.03%) (15.02%) (28.05%)
(50- 40 46 86
59) (11.20%) (12.89%) (24.36%)
(60- 31 31 62
70) (8.78%) (8.78%) (17.56%)
Tổng 169 184 353
- cộng (47.88%) (52.12%) (100%)
c2 = 0.84; P = 0.974
Sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê
Biểu đồ 3.1. phân bố sỏi thận theo tuổi và giới
Về nghề nghiệp
Bảng 3.2. Phân bố sỏi thận theo ngành nghề
Nghề Tổng
Nhóm Nữ Nam
nghiệp cộng
Cán
bộ công 83
N1 31 52
nhân viên, (24%)
bộ đội...
- Nông
dân (làm 93
N2 42 51
ruộng, rẫy, (26%)
vườn)
Nghề
tự do (hớt 61
N3 21 40
thợ
tóc, (17%)
may...)
Nội
65
N4 51 14
trợ, thất
(19%)
nghiệp
Học
4
N5 sinh, sinh 2 2
(01%)
viên
Hưu 47
N6 22 25
trí, già (13%)
169(48%) 184(52%)
Tổng 353
- cộng (100%)
c2 = 32.78; P < 0.001
Sự khác biệt giữa các nhóm ngành nghề có ý nghĩa thống kê với phép
kiểm c2 (P < 0.001)
Liên quan đến vị trí và số lượng sỏi thận
Bảng 3.3. Vị trí và số lượng sỏi thận
Số lượng viên sỏi
Vị trí sỏi thận Tái
trên thận bệnh nhân
phát sau
1
2 bên mổ
Nhiều viên Phải Trái
viên
228 125 146 134 73 24
(64.58%) (35.42%) (41.35%) (37.96%) (20.67%) (6.79%)
Liên quan đến hình dạng, kích thước và thành phần hóa học
Bảng 3.4. Tóm tắt tỉ lệ % và mật độ của 4 nhóm sỏi thận
N H A. O C Pho A Car
hóm óa học uric xalat alci sphat moni bonat
- S
ố TH
v
à tỉ lệ
%
1
9 +
I
(5.38% ++
)
1
08 ++ +
II
(30.59 + +
%)
1
19 ++ +
III ++
(33.71 + +
%)
+ ++ +++ ++
I 1 + ++
- V 07 + +
(30.31
%)
Nhận xét:
- Sỏi acid uric đa số trơn láng, có hình quả trứng thằn lằn (15/19 TH =
78.94%). Quan sát mặt cắt ngang thấy sỏi cấu tạo rắn chắc, phát triển ly tâm,
gồm nhiều lớp. Kích thước nhỏ (3 x 4 x 4,5mm, gặp 14/19 TH = 73.68%), cân
nặng từ 2 5 g.
- Sỏi calci oxalat đa số có hình dạng bên ngoài sần sùi giống quả dâu
(87/108 TH = 80.56%). Quan sát mặt cắt ngang thấy sỏi cấu tạo gồm 2 lớp, nhân
sỏi gồm một khối nhuyễn, mịn (86/108 TH = 79.62%), lớp ngoài phủ bởi những
tinh thể tương tự trứng cá hay hạt cát (22/108 TH = 20.38%), mỗi lớp có độ dày
trung bình từ 1,0 2,5 mm. Đa số sỏi có kích thước nhỏ (4 x 4 x 5 mm, 91/108
TH = 84.26%), nằm ở bể thận (82/108 TH = 75.93%). Cân nặng từ 3 7g.
- Sỏi hỗn hợp calci oxalat và phosphat phần lớn có dạng hình tam giác
của bể thận (78/119 TH = 65.55%). Quan sát mặt cắt ngang thấy sỏi cấu tạo
gồm hai lớp, lớp trong mịn, nhuyễn (102/119 TH = 85.71%), nhưng cũng có
một số trường hợp nhân sỏi xốp, nhiều ngóc ngách như tổ ong (17/119 TH =
- 14.29%). Lớp ngoài rắn chắc, cấu tạo thành nhiều múi (như múi vỏ mít)
(98/119 TH = 82.35%). Loại sỏi này đa số có kích thước trung bình (8 x 10
x 12 mm) (95/119 TH = 79.83%), nằm ở bể thận (88/119 TH = 73.95%), cân
nặng thay đổi từ 5 20g.
- Sỏi struvit có hình dạng bán cành san hô (58/107 = 54.20%) hay
cành san hô (49/107 = 45.80%). Sỏi nằm ở bể thận chiếm 54.20% (58/107
TH). Quan sát mặt cắt ngang thấy nhân sỏi xốp, nhiều ngóc ngách giố ng như
tổ ong (24/107 TH = 22.42%), đôi khi nhân sỏi là một ổ rỗng, bên trong có
chứa dịch nhầy lẫn tổ chức hoại tử (6/107 TH = 5.61%), cũng có thể gặp
nhân sỏi là một điểm (57/107 TH = 53.27%) hoặc khối nhuyễn mịn (20/107
TH = 18.69%). Các lớp ngoài của sỏi san hô thường phát triển ly tâm. Sỏi
loại này có kích thước trung bình hoặc to, có trường hợp kích thước lớn tới
30 x 70 x 90 mm, cân nặng 100g.
BÀN LUẬN
- Sỏi calci oxalat chiếm 30.59%, đa số có dạng hình quả dâu
(80.56%). Kích thước loại sỏi này rất nhỏ (4´4´5mm; 84.26%). Phần lớn
nằm ở bể thận (75.93%). Lớp ngoài của sỏi sần sùi, nham nhở do phủ bỡi
một lớp tinh thể như hạt cát, các tinh thể này rất nhọn và sắc bén. Đối tượng
hay gặp ở loại sỏi này thường là cán bộ công chức làm việc trong văn phòng
(44.44%). Họ thường phát hiện sớm bệnh với triệu chứng như đau vùng thắt
- lưng, tiểu máu khi tập luyện gắng sức hay vận động mạnh. Đa số họ phát
hiện sớm bệnh vì được khám sức khỏe thường xuyên, định kỳ (do cơ quan tổ
chức) cũng như có điều kiện tiếp cận với các cơ sở y tế để làm xét nghiệm
(siêu âm hoặc chụp X-quang) khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh lý. Đây là thuận
lợi giúp họ phát hiện sớm bệnh khi sỏi còn nhỏ, chưa có biến chứng.
- Sỏi hỗn hợp calci oxalat và phosphat chiếm 33.71%, thường có dạng
hình tam giác của bể thận, so với sỏi calci oxalat thì loại sỏi này có hình
dạng bên ngoài ít sần sùi và sắc bén hơn, có kích thước lớn hơn so với sỏi
calci oxalat (8x10x12mm so với 4´4´5mm). Đa số sỏi nằm ở bể thận (88/119
TH = 73.95%). Đối tượng hay gặp loại sỏi này thường là công nhân viên
chức làm việc ở văn phòng (40/119 TH = 33.61%) nhưng các đối tượng
khác cũng có thể thấy.
- Sỏi struvit chiếm 30.31%, có hình dạng bán san hô hay san hô, đây
là loại sỏi có kích thước lớn nhất, có trường hợp kích thước sỏi lớn tới
30´70´90 mm. Đối tượng hay gặp loại sỏi này thường là những người lao
động bằng chân tay, trong đó nông dân chiếm nhiều nhất (34.58%), nữ gặp
nhiều hơn nam (66.36%), nhất là phụ nữ lớn tuổi (tuổi ³ 50, 69.01%). Sở dĩ
đối tượng trên bị sỏi san hô nhiều là vì họ ít có cơ hội tiếp cận với cơ sở y tế
ngay từ đầu để khám và điều trị bệnh. Mặc khác vì đời sống kinh tế khó
khăn nên họ thường bỏ mặc khi bệnh mới khởi phát, khi bệnh trở nên nặng,
- sức khỏe không còn đủ khả năng chống đỡ được với bệnh tật nữa thì đã
muộn.
- Sỏi acid uric chiếm 5.38%, có hình dạng tròn nhẵn, đại đa số sỏi có
kích thước nhỏ (3´4´4.5 mm, 73.68%), vì sỏi có hình dạng tròn nhẵn và nhỏ
nên dù nằm ở đâu trong thận (đài thận hay bể thận) đều hiếm khi gây đau và
tiểu máu khi vận động mạnh ha y lao động nặng. Loại sỏi này thường phát
hiện khi bệnh nhân đột ngột vô niệu hay đến khám với một bệnh cảnh khác
như bệnh gout. Đây là nhóm sỏi gặp ở mọi đối tượng, đa số gặp ở người lớn
tuổi.
- Sỏi một viên, thành phần hóa học thường thấy nhất là loại calci
oxalat (35.96%). Ngược lại sỏi nhiều viên trên bệnh nhân hay gặp là loại sỏi
struvit. Thành phần hóa học loại sỏi này đa số là hỗn hợp struvit và carbonat
apatit.
So sánh với một số tác giả
Loại
Calci
sỏi Calci Struvi Acid Cysti
oxalat và
oxalat t uric n
Tác
phosphat
giả
- Lê
30.59 33.71 30.31 5.38
Xuân 0%
% % % %
Trường
Dươn
89.3% 10.7%
Mỹ
g
Trinh(1)
Thom 30 - 5 – 2 –
35% 20%
(6)
as Lothar 35% 10% 3%
Prein(2
33% 34% 15% 8% 3%
)
Keith
N.Van
30 - 30 – 15- 5 –
Arsdalen, 2%
35% 35% 20% 10%
Jay B. levy
(2)
Kết luận
- Về thành phần hóa học, sỏi acid uric chiếm 5,38%, sỏi calci oxalat:
30.59%, calci oxalat và phosphat 33.71%, sỏi struvite: 30.31%.
- - Nhóm sỏi calci (calci oxalat đơn thuần, hỗn hợp calci oxalat và
phosphat) chiếm đa số trong các loại sỏi thận (64.30%). Đối tượng hay gặp
loại sỏi này là cán bộ nhân viên, ở nhóm tuổi 40-49, nam nhiều hơn nữ.
Trong khi đó sỏi struvit gặp nhiều ở đối tượng nông dân, phái nữ chiếm đa
số, tuổi ≥ 50.
- Mặc dù có sự khác biệt về màu sắc giữa các lớp trong một hòn sỏi
nhưng nhìn chung thành phần hóa học của các lớp sỏi không thay đổi từ
nhân ra ngoài về thành phần hóa học.
nguon tai.lieu . vn
