Xem mẫu

  1. Chuyªn ngµnh §iÖn tö Nghiªn cøu vÒ c¸c lo¹i m¹ch c¶nh b¸o, b¶o vÖ trong c¸c thiÕt bÞ nguån hiÖn ®¹i, øng dông vµo viÖc chÕ t¹o m¹ch ®iÖn c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu chèng dïng trém ®iÖn tho¹i 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong thêi ®¹i C«ng nghÖ – Th«ng tin ®ang ph¸t triÓn nh vò b·o, ngµnh viÔn th«ng cña chóng ta còng ngµy cµng ph¸t triÓn, m¹ng l íi viÔn th«ng còng ngµy cµng réng kh¾p víi hÖ thèng thuª bao ngµy mét lín h¬n. ThÕ nhng, hÖ thèng thuª bao cña chóng ta cµng ph¸t triÓn cµng lín m¹nh vÒ sè l îng thuª bao th× còng n¶y sinh nhiÒu vÊn ®Ò khã kh¨n khã gi¶i quyÕt. V× hÖ thèng c¸p ®iÖn tho¹i ph¸t triÓn rÊt chËm kh«ng kÞp thêi víi sù ph¸t triÓn cña m¹ng l íi. §êng d©y tõ hép c¸p ®Õn thuª bao th êng lµ rÊt dµi cì tõ 500 – 1000m, mµ l¹i lµ c¸p xo¾n ®«i ®i qua rÊt nhiÒu hé gia ®×nh kh¸c. Trong nh÷ng n¨m qua t×nh tr¹ng ®Êu trém vµo ®êng d©y ®iÖn tho¹i ®· vµ ®ang x¶y ra rÊt nhiÒu. §· cã nh÷ng vô kiÖn tông rÊt gay g¾t vÒ cíc thuª bao gäi quèc tÕ vµ trong níc mµ thuª bao kh«ng gäi mµ do thuª bao bÞ dïng trém ®êng d©y, rÊt nhiÒu vÊn ®Ò ®Æt ra mµ ngµnh Bu ®iÖn còng kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc, chÝnh quyÒn còng ph¶i chÞu bã tay. Do ®ã mµ c¸c thuª bao ph¶i tù t×m c¸ch gi¶i quyÕt ®Ó tù b¶o vÖ cho ®êng d©y cña m×nh. V× môc ®Ých ®ã, vµ ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña ThÇy gi¸o NguyÔn Xu©n HoÌ chóng em ®· nghiªn cøu vµ l¾p thµnh m¹ch c¶nh b¸o vµ chèng gäi trém ®iÖn tho¹i b»ng c¸ch ph¸t tÝn hiÖu nhiÔu lªn ®êng d©y mçi khi ph¸t hiÖn ra cã hiÖn t îng lÊy sö dông trém ®êng d©y. M¹ch c¶nh b¸o dùa trªn c¬ së nh÷ng m¹ch c¶nh b¸o vµ b¶o vÖ thiÕt bÞ nguån vµ ®Æc ®iÓm truyÒn dÉn nguån 1 chiÒu trªn ®êng thuª bao, chóng em ®· nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thªm c¸c m¹ch ®iÖn c¶nh b¸o, b¶o vÖ ®ã ®Ó hoµn thµnh “M¹ch c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu chèng dïng trém ®iÖn tho¹i” víi hy väng r»ng sÏ lµm gi¶m bít ®îc phÇn nµo t×nh tr¹ng dïng trém ®õng d©y ®iÖn tho¹i ®ã, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho nh÷ng thuª bao – kh¸ch hµng chÝnh cña ngµnh B u ®iÖn chóng ta. 2. Néi dung khoa häc cña ®Ò tµi Häc viÖn C«ng nghÖ BC - VT
  2. TuyÓn tËp ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc HS-SV - Nghiªn cøu mét sè m¹ch ®iÖn c¶nh b¸o vµ b¶o vÖ trong c¸c thiÕt bÞ nguån viÔn th«ng hiÖn ®¹i. - ¸p dông, thiÕt kÕ m¹hc c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu chèng dïng trém ®êng d©y ®iÖn tho¹i. 2.1/ Mét sè m¹ch c¶nh b¸o vµ b¶o vÖ thiÕt bÞ nguån ®iÖn C¬ së h×nh thµnh nªn c¸c m¹ch ®iÖn c¶nh b¸o vµ b¶o vÖ lµ dùa trªn sù biÕn ®æi dßng vµ ¸p trªn c¸c ®êng d©y cung cÊp nguån råi sau ®ã so s¸nh dßng, ¸p biÕn ®æi ®ã víi mét nguån chuÈn ®Ó tõ ®ã ®a tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ®ãng ng¾t thiÕt bÞ c¶nh b¸o, b¶o vÖ. Trªn c¬ së ®ã ngêi ta dïng IC khuÕch ®¹i thuËt to¸n lµm bé so ¸p, Mét ®Çu vµo lÊy ®iÖn ¸p tõ ®êng d©y cÇn gi¸m s¸t, cßn mét ®Çu vµo lÊy ®iÖn ¸p chuÈn ®îc t¹o ra th«ng qua mét ®ièt zener, sau ®ã tÝn hiÖu ra sÏ ®iÒu khiÓn møc ®iÖn ¸p ®Ó ®ãng hoÆc ng¾t mét transistor, transistor nµy sÏ cã nhiÖm vô ®ãng hoÆc ng¾t nguån ®iÖn cung cÊp cho c¸c thiÕt bÞ c¶nh b¸o, b¶o vÖ lµ c¸c ®Ìn Led vµ c¸c loa, chu«ng; §èi víi c¸c m¹ch b¶o vÖ th× møc ngìng so s¸nh sÏ cao h¬n møc ngìng cña m¹ch c¶nh b¸o, vµ ®Ó b¶o vÖ th êng th× ngêi ta dïng mét phÇn tö hiÖu chØnh lµ c¸c transistor hoÆc c¸c ®ièt, cßn phÇn tö b¶o vÖ khi khÈn cÊp lµ mét cÇu ch×. Díi ®©y lµ s¬ ®å m¹ch cña mét sè m¹ch c¶nh b¸o vµ b¶o vÖ th êng dïng trong c¸c thiÕt bÞ nguån viÔn th«ng ngµy nay: Häc viÖn C«ng nghÖ BC - VT
  3. Chuyªn ngµnh §iÖn tö 2.2/ M¹ch c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu chèng dïng trém ®êng d©y ®iÖn tho¹i §Æc ®iÓm truyÒn dÉn trªn ®êng d©y ®iÖn tho¹i: - C¸c thuª bao ®îc cÊp nguån tËp trung t¹i Tæng ®µi víi møc ± 48V (Khi cã ®iÖn líi lµ 50V, khi mÊt ®iÖn líi chØ cßn 46÷ 48V, h¹n díi khi dïng accu lµ 46V). ± 48V còng lµ møc mét chiÒu khi thuª bao nhÊc m¸y. - Khi thuª bao nhÊc m¸y, nguån trªn ®êng d©y tôt xuèng cßn 7÷ 12V tuú tõng lo¹i m¸y ®iÖn tho¹i, møc ®iÖn ¸p nµy th«ng b¸o víi tæng ®µi lµ th«ng b¸o cã nhu cÇu quay sè. Møc ®iÖn ¸p mét chiÒu nµy còng lµ møc ®iÖn ¸p khi thuª bao ®µm tho¹i. Dùa vµo ®Æc ®iÓm trªn ®êng d©y cã hai møc ®iÖn ¸p mét chiÒu phô thuéc vµo tr¹ng th¸i cña thuª bao vµ dùa vµo nguyªn lý ho¹t ®éng cña c¸c m¹ch c¶nh b¸o ®iÖn ¸p cao, ®iÖn ¸p thÊp chóng ta cã thÓ thiÕt m¹ch c¶nh b¸o vµ chèng dïng trém ®êng d©y thuª bao ®iÖn tho¹i cã s¬ ®å khèi cña nh h×nh vÏ: Häc viÖn C«ng nghÖ BC - VT
  4. TuyÓn tËp ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc HS-SV M¹ch nµy khi c¶nh b¸o còng nh khi g©y nhiÔu ®Òu dïng nguån mét chiÒu trªn ®êng d©y. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch nh sau: Khi m¸y ë tr¹ng th¸i chê, hoÆc trªn ®êng d©y kh«ng cã hiÖn t îng gäi trém th× ®iÖn ¸p mét chiÒu trªn dêng d©y kh¸ cao ( ∼ 50V) qua cÇu chèng ®¶o cùc cung cÊp cho nguån cho m¹ch ®iÖn cña khèi gi¸m s¸t. Lóc nµy khèi gi¸m s¸t sÏ kh«ng ®a ra tÝn hiÖu ®Ó ®iÒu khiÓn ®ãng khèi chuyÓn m¹ch. Khèi c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu sÏ kh«ng ®îc cung cÊp nguån, do ®ã khèi nµy kh«ng ho¹t ®éng, tøc lµ sÏ kh«ng cã tÝn hiÖu c¶nh b¸o vµ tÝn hiÖu nhiÔu. Khi thuª bao chñ nhÊc m¸y hoÆc khi ®êng d©y cña thuª bao chñ bÞ c©u trém th× lËp tøc ®iÖn ¸p trªn ®êng d©y sÏ sôt xuèng rÊt nhanh chØ cßn kho¶ng 8V ÷ 12V. §iÖn ¸p lóc nµy ®i qua cÇu chèng ®¶o cùc ®Õn cung cÊp cho khèi gi¸m s¸t ®êng d©y. Khèi nµy sÏ kiÓm tra: - NÕu lµ tõ m¸y thuª bao chñ th× khèi gi¸m s¸t sÏ kh«ng ®a ra tÝn hiÖu ®ãng khèi chuyÓn m¹ch. M¹ch c¶nh b¸o, g©y nhiÔu kh«ng ho¹t ®éng. Thuª bao cã thÓ gäi b×nh th êng mµ kh«ng hÒ bÞ nhiÔu hay c¶nh b¸o g×. - NÕu kh«ng ph¶i lµ tõ thuª bao chñ nhÊc m¸y th× khèi gi¸m s¸t sÏ ®a ra tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ®ãng khèi chuyÓn m¹ch. M¹ch c¶nh b¸o, g©y nhiÔu ®îc cÊp nguån sÏ t¹o ra c¸c tÝn hiÖu nhiÔu ®a lªn ®êng d©y ®Ó ph¸ cuéc gäi trém, ®ång thêi m¹ch ph¸t ra c¶nh b¸o loa kªu vµ LED s¸ng ®Ó b¸o cho m¸y thuª bao chñ biÕt. Häc viÖn C«ng nghÖ BC - VT
  5. Chuyªn ngµnh §iÖn tö Trªn c¬ së ®ã ta cã m¹ch ®iÖn c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu thùc tÕ nh sau: a/ Khi thuª bao kh«ng nhÊc m¸y hoÆc khi trªn ®êng d©y kh«ng bÞ dïng trém: Lóc nµy ®iÖn ¸p trªn ®êng d©y ®¹t kho¶ng 48 ÷ 50V. - Dßng ®i qua D 11 sÏ b»ng: I D = (50 - 15)/(47K + 15K) = 0,57(mA) - Dßng ®iÖn qua R3 lµ: I R3 = 50/47K = 1,06(mA) Dßng tæng trong toµn m¹ch b»ng: I = I D + I R3 = 1,63(mA). §iÖn ¸p trªn ®êng d©y qua cÇu n¾n sôt ¸p trªn R2 lµm ®iÖn ¸p t¹i ®iÓm A lµ 3,33(V). §iÖn ¸p nµy ®Æt vµo cùc B cña transistor Q 1 lµm transistor nµy th«ng b·o hoµ, dßng ®iÖn qua R3, qua transistor Q1 xuèng ®Êt lµm khèi chuyÓn m¹ch ®ãng, m¹ch c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu sÏ kh«ng ®îc cÊp nguån ®Ó ho¹t ®éng. Trong tr êng hîp nµy dßng ®iÖn qua R3, qua Q1 xuèng ®Êt nhng mét phÇn vÉn ®îc truyÒn ®Õn cùc ®iÓm B. Do ®ã dÓ transistor Q2 hoµn toµn kh«ng ho¹t ®éng th× ta l¾p thªm ®ièt D 9 ®Ó lµm triÖt tiªu hoµn toµn dßng ®Õn transistor Q2. Khi m¸y thuª bao chñ kh«ng nhÊc th× m¹ch dß tr¹ng th¸i thuª bao chñ nhÊc m¸y hë, kh«ng cã dßng qua ISO1 nªn Led trong nã kh«ng s¸ng lµm m¹ch gi¸m s¸t kh«ng göi tÝn hiÖu ®ãng chuyÓn m¹ch cÊp nguån cho m¹ch c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu. Häc viÖn C«ng nghÖ BC - VT
  6. TuyÓn tËp ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc HS-SV b/ Khi ®êng d©y bÞ dïng trém, hoÆc khi thuª bao chñ nhÊc m¸y: Khi ®êng d©y bÞ dïng trém th× ®iÖn ¸p trªn ®êng d©y tôt xuèng rÊt thÊp, chØ cßn kho¶ng 8 ÷ 12V. Lóc nµy ®iÖn ¸p qua cÇu n¾n ®Õn R1 råi ®Õn ®ièt zener D 11, nh ng v× ®iÖn ¸p lóc nµy rÊt thÊp (l¹i sôt ¸p qua R 1) nhá h¬n møc th«ng cña D 11 nªn ®ièt nµy t¾t kh«ng cho dßng qua nã. D 11 kh«ng th«ng lµm cho ®iÖn ¸p ®Æt vµo ®iÓm A lµ møc thÊp nªn transistor Q 1 còng kh«ng th«ng → dßng ®iÖn qua R3 ®Õn ®iÓm B. Dßng qua R3 b»ng: I R3 = 0,17 ÷ 0,25(mA) Dßng ®i ®Õn ®iÓm B qua D 9 (v× ISO1 lóc nµy kh«ng ®îc cÊp nguån do ®ã Led kh«ng s¸ng vµ transistor quang kh«ng th«ng) ®Õn cùc B cña transistor Q2 lµm cho cùc B cña transistor Q2 cã møc cao, Q2 th«ng dÉn ®Õn cùc B cña transistor thuËn Q3 cã møc cao lµm cho transistor nµy còng th«ng b·o hoµ, sÏ cã dßng ®i tõ ®iÓm D ®Õn ®iÓm E cung cÊp nguån cho m¹ch t¹o dao ®éng dïng IC 555 ho¹t ®éng. M¹ch t¹o dao ®éng 555 sÏ t¹o ra c¸c xung nhiÔu, c¸c xung nhiÔu nµy sÏ ®- îc ®a ra loa ®Ó b¸o cho thuª bao chñ, biÕt ®ång thêi nã ®îc ®a qua transistor Q4 ®Ó khuÕch ®¹i vµ ®a lªn ®êng d©y ®Ó ph¸ cuéc gäi trém. Khi thuª bao chñ nhÊc m¸y th× ®iÖn ¸p trªn ®êng d©y còng tôt xuèng rÊt cßn kho¶ng 8 ÷ 12V. Dßng ®iÖn trªn ®êng d©y còng sÏ qua cÇu n¾n, qua R3 ®Õn ®iÓm B. §ång thêi khi thuª bao chñ nhÊc m¸y th× còng sÏ cã dßng qua m¸y ®iÖn tho¹i cña thuª bao chñ qua cÇu n¾n sôt ¸p mét phÇn trªn R 10 råi ®Õn Anèt cña Led trong ISO1. Led nµy ph¸t s¸ng lµm transistor quang th«ng, nèi t¾t hai ®iÓm B vµ C. §iÓm B nèi ®Êt sÏ lµm cho transistor Q2 kh«ng th«ng dÉn ®Õn m¹ch c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu kh«ng ®îc cÊp nguån ®Ó ho¹t ®éng. 3. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi §Ó nghiªn cøu thµnh c«ng ®Ò tµi nµy chóng ta cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c kiÕn thøc c¶ vÒ lý thuyÕt vµ thùc hµnh. VÒ mÆt lý thuyÕt chóng ta cÇn n¾m v÷ng c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch m¹ch ®iÖn, t¸c dông vµ cÊu t¹o cña mét sè linh kiÖn dïng trong c¸c m¹ch. §Æc biÖt lµ ph¶i hiÓu ®îc nguyªn lý ho¹t ®éng cña m¹ch c¶nh b¸o ®iÖn¸p cao, ®iÖn Häc viÖn C«ng nghÖ BC - VT
  7. Chuyªn ngµnh §iÖn tö ¸p thÊp vµ ngoµi rat a còng cÇn ph¶i nghiªn cøu thËt kü hai chÕ ®é (ng¾t vµ th«ng b·o hoµ) cña transistor. CÇn ph¶i cã kiÕn thøc vÒ c¸c lo¹i m¹ch t¹o dao ®éng ®a hµi ®Ó g©y nhiÔu. Vµ quan träng nhÊt lµ chóng ta cÇn ph¶i n¾m ®îc quy luËt thay ®æi ®iÖn ¸p trªn ®êng d©y thuª bao ®iÖn tho¹i v× chÝnh dùa vµo sù thay ®æi nµy, kÕt hîp víi kiÕn thøc vÒ c¸c m¹ch c¶nh b¸o ®· häc ®Ó h×nh thµnh nªn ý t ëng t¹o ra mét m¹ch ®iÖn c¶nh b¸o vµ g©y nhiÔu trªn ®êng d©y mçi khi ®êng d©y thuª bao bÞ dïng trém. VÒ mÆt thùc hµnh, thùc tÕ chóng ta cÇn ph¶i hiÓu ®îc c¸ch thøc ®Ó x©y dùng lªn mét m¹ch thùc tÕ (m¹ch in). CÇn ph¶i cã kiÕn thøc vÒ c¸c lo¹i linh kiÖn trong thùc tÕ, vÝ dô nh: c¸ch x¸c ®Þnh ch©n cña transistor, c¸ch x¸c ®Þnh trÞ sè cña c¸c ®Þªn trë, tô ®iÖn,… 4. Kh¶ n¨ng øng dông cña ®Ò tµi Do thêi gian nghiªn cøu cßn cha nhiÒu, cha tham kh¶o ®îc nhiÒu tµi liÖu më réng v× thÕ nªn s¶n phÈm lµm ra vÉn cã phÇn cha thËt tèt. Do ®ã chóng em rÊt muèn ®Ò tµi sÏ ®îc ph¸t triÓn thªm ®Ó cµng ngµy m¹ch c¶nh b¸o, b¶o vÖ nµy sÏ cµng hoµn thiÖn h¬n vµ tèi u h¬n. Riªng vÒ m¹ch c¶nh b¸o, g©y nhiÔu chèng dïng trém ®iÖn tho¹i nµy, chóng em rÊt muèn sÏ cã thêi gian ®Ó nghiªn cøu vµ tÝch hîp thªm mét sè chøc n¨ng vµo m¹ch ®Ó m¹ch cã thÓ cã nhiÒu øng dông h¬n n÷a. VÝ dô nh sÏ tÝch hîp chøc n¨ng ph©n luång ®êng d©y dïng trong gia ®×nh, ®Ó khi mét m¸y ®ang gäi (hoÆc ®ang nghe) th× c¸c m¸y kh¸c cïng dïng chung mét ®êng d©y sÏ bÞ kho¸ kh«ng gäi ®îc n÷a;… Ngoµi ra, v× tÝch tiÕt kiÖm cña m¹ch ®iÖn (sè l îng linh kiÖn Ýt, c¸c linh kiÖn dïng trong m¹ch lµ c¸c linh kiÖn th«ng dông dÔ kiÕm, gi¸ thµnh rÎ, …) v× thÕ nÕu cã thÓ thu gän m¹ch l¹i, gi¶m kÝch th íc m¹ch xuèng th× s¶n phÈm cña chóng ta sÏ cã rÊt nhiÒu u ®iÓm c¹nh tranh ®Ó cã thÓ nghÜ ®Õn viÖc th ¬ng m¹i ho¸ s¶n phÈm nµy trªn thÞ tr êng. Häc viÖn C«ng nghÖ BC - VT
nguon tai.lieu . vn