- Trang Chủ
- Báo cáo khoa học
- Nghiên cứu ứng dụng phương pháp tính chỉ tiêu giá trị trên một đơn vị diện tích đất nông nghiệp và thủy sản
Xem mẫu
- Tæng côc thèng kª
B¸o c¸o tæng kÕt
KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc
®Ò tµi cÊp tæng côc
Nghiªn cøu øng dông ph−¬ng ph¸p
tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét ®¬n vÞ
diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp
vµ thuû s¶n
§¬n vÞ chñ tr× : Vô Thèng kª N«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n
Chñ nhiÖm ®Ò tµi : Cö nh©n NguyÔn Hoµ B×nh
Th− ký ®Ò tµi : Cö nh©n §ç ThÞ Thu Hµ
Hµ néi, n¨m 2004
1
- Danh s¸ch
nh÷ng ng−êi tham gia thùc hiÖn chÝnh
Chñ nhiÖm ®Ò tµi: Cö nh©n NguyÔn Hoµ B×nh
C¸c thµnh viªn tham gia:
1. CN Ph¹m Quang Vinh Vô tr−ëng Vô NLN-TS
2. CN L−u V¨n VÜnh Phã Vô tr−ëng Vô NLN-TS
3. CN Lª §ç M¹ch ViÖn Khoa häc Thèng kª
4. CN NguyÔn Ngäc V©n Phã Vô tr−ëng Vô Tæng hîp
5. CN NguyÔn TuÊn NghÜa Phã Côc tr−ëng Côc TK Hµ T©y
6. CN TrÇn ThÞ Kim XuyÕn Phã Côc tr−ëng Côc TK TiÒn Giang
7. CN §inh ThÞ Hoan Chuyªn viªn chÝnh Vô NLN-TS
8. CN §ç ThÞ Thu Hµ Chuyªn viªn Vô NLN-TS
Hµ Néi, n¨m 2004
2
- Môc lôc
Néi dung Trang
Lêi nãi ®Çu 2
PhÇn I: Sù cÇn thiÕt vµ thùc tr¹ng tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét ®¬n vÞ
diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m 3
võa qua
1. Sù cÇn thiÕt cña viÖc tÝnh to¸n vµ ¸p dông chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét
3
®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë n−íc ta
2. C¸c ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt
7
n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n cña ®Þa ph−¬ng tr−íc n¨m 2004
3. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét
®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt ban hµnh trong th«ng t− sè: 94/TCTK - NLTS 9
cña Tæng côc Thèng kª ngµy 25 - 02 - 2004
4. øng dông ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ®¬n
vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë c¸c Côc Thèng kª n¨m 13
2004
PhÇn II: Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö
20
dông ®Êt cña FAO vµ mét sè n−íc trªn thÕ giíi
1. KhuyÕn nghÞ cña Tæ chøc l−¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp cña Liªn
20
Hîp Quèc (FAO) vÒ tÝnh chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt
2. Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc vÒ tÝnh chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö
26
dông ®Êt
PhÇn III: Mét sè ®Ò xuÊt vÒ hoµn thiÖn néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh
chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë 33
n−íc ta
1. Bæ sung vµ hoµn thiÖn néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ
s¶n phÈm trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ¸p
33
dông cho c«ng t¸c thèng kª n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n giai ®o¹n (2005 -
2010).
2. Nghiªn cøu x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c
vµ khoa häc hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ thñy s¶n ë n−íc ta ¸p
39
dông cho c«ng t¸c thèng kª n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n giai ®o¹n (2010 -
2020)
0
- KÕt luËn 43
Phô lôc 45
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 61
Danh môc s¶n phÈm ®¹t ®−îc 62
Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thùc hiÖn chñ tr−¬ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n−íc nhiÒu ®Þa ph−¬ng ®· chuyÓn ®æi c©y trång, vËt
nu«i, ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n theo chiÒu s©u (th©m canh,
t¨ng vô, sö dông gièng míi, chuyÓn ®æi c©y trång, vËt nu«i,...) nh»m n©ng cao
gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt.
Tõ môc tiªu phÊn ®Êu “x©y dùng c¸nh ®ång 50 triÖu ®ång/ha/n¨m” ë
tØnh Th¸i B×nh ®Õn nay ®· trë thµnh phong trµo thi ®ua s«i næi, réng kh¾p cña
c¸c ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Êt vµ c¶i thiÖn
®êi sèng n«ng d©n. Thùc tiÔn phong trµo nµy ®· ®Æt ra yªu cÇu ®èi víi ngµnh
Thèng kª cÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu qui ®Þnh néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ
tiªu nµy mét c¸ch thèng nhÊt nh»m ®¸nh gi¸ vµ so s¸nh hiÖu qu¶ sö dông ®Êt
n«ng nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n cña c¸c ®Þa ph−¬ng, kÓ c¶ so s¸nh quèc
tÕ.
§Ò tµi khoa häc: “Nghiªn cøu øng dông ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸
trÞ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n” ®−îc triÓn khai thùc
hiÖn trong n¨m 2004 nh»m nghiªn cøu hoµn thiÖn néi dung vµ ph−¬ng ph¸p
tÝnh chØ tiªu nµy tr−íc yªu cÇu ®ßi hái thùc tiÔn cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ c¸c
®Þa ph−¬ng.
Néi dung cña ®Ò tµi ®−îc tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò sau:
Nghiªn cøu kh¶o s¸t thùc tr¹ng néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu
nµy ë mét sè ®Þa ph−¬ng trong nh÷ng n¨m võa qua.
Tham kh¶o tµi liÖu cña FAO vµ mét sè n−íc vÒ néi dung vµ ph−¬ng
ph¸p tÝnh c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ tæng hîp hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ
thuû s¶n.
1
- Tõ ®ã ®Ò xuÊt kiÕn nghÞ hoµn thiÖn néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ
tiªu cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë ViÖt Nam vµ ®−a vµo hÖ thèng chØ
tiªu thèng kª quèc gia ¸p dông cho c«ng t¸c thèng kª n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n
giai ®o¹n (2005 - 2020).
Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi
PhÇn i
Sù cÇn thiÕt vµ thùc tr¹ng tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ trªn
mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë
ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m võa qua
1. Sù cÇn thiÕt cña viÖc thu thËp th«ng tin ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ tæng
hîp sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë n−íc ta
§èi víi n−íc ta, kÓ tõ khi §¶ng vµ Nhµ n−íc khëi x−íng c«ng cuéc ®æi
míi ®Êt n−íc tõ n¨m 1986 ®Õn nay, s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n ®·
chuyÓn m¹nh tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, hµnh chÝnh, bao cÊp sang c¬
chÕ thÞ tr−êng cã sù qu¶n lý, ®iÒu tiÕt cña Nhµ n−íc theo ®Þnh h−íng XHCN.
Tuy thêi gian c¶i c¸ch më cöa ch−a l©u, nh−ng thµnh tùu ®æi míi cña n−íc ta
®· ®−îc c¸c Tæ chøc quèc tÕ vµ c¸c n−íc ghi nhËn vµ ®¸nh gi¸ rÊt cao. Sù kiÖn
V¨n phßng ®¹i diÖn Ch−¬ng tr×nh L−¬ng thùc ThÕ giíi tuyªn bè ®ãng cöa t¹i
ViÖt Nam (1993) vµ n−íc ta nhiÒu n¨m xuÊt khÈu g¹o ®øng thø hai thÕ giíi ®·
®¸nh dÊu b−íc ph¸t triÓn ngo¹n môc ®¶m b¶o an ninh l−¬ng thùc quèc gia cña
ViÖt Nam tr−íc thÕ giíi.
B−íc sang ®Çu thÕ kû XXI, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ViÖt Nam
®· chuyÓn tiÕp sang mét giai ®o¹n míi: ph¸t triÓn theo chiÒu s©u (th©m canh,
t¨ng n¨ng suÊt, sö dông gièng míi, chuyÓn ®æi c©y trång, vËt nu«i,...) n©ng
cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt g¾n bã chÆt chÏ víi thÞ tr−êng tiªu thô hµng ho¸ trong
vµ ngoµi n−íc. Thùc hiÖn chñ tr−¬ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, nhiÒu ®Þa
ph−¬ng trong n−íc ®· khai th¸c tèi ®a mäi nguån lùc: lao ®éng, ®iÒu kiÖn tù
nhiªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, lîi thÕ so s¸nh, thÞ tr−êng,… ®Ó bè trÝ, quy
2
- ho¹ch l¹i s¶n xuÊt, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i, ®−a nhanh khoa häc
- c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, t×m kiÕm thÞ tr−êng ®Èy m¹nh tiªu thô s¶n
phÈm nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. NhiÒu hé n«ng d©n n¾m b¾t c¬ chÕ
thÞ tr−êng ®· m¹nh d¹n bá vèn ®Çu t−, x©y dùng trang tr¹i, chuyÓn ®æi c©y
trång, vËt nu«i, th©m canh, t¨ng vô, gèi vô, chuyÓn vô, t¨ng n¨ng suÊt c©y
trång, vËt nu«i, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm nh»m t¨ng thªm gi¸ trÞ s¶n
phÈm trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch vµ n©ng cao thu nhËp ®êi sèng cña hé.
Thùc hiÖn NghÞ quyÕt 09/2000/NQ - CP ngµy 15 - 6 - 2000 cña ChÝnh
phñ vÒ viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ tiªu thô n«ng s¶n, tõ tØnh Th¸i B×nh
- quª h−¬ng phong trµo 5 tÊn thãc trªn 1 ha ®Êt 2 vô lóa nh÷ng n¨m 60 cña thÕ
kû XX Ban th−êng vô TØnh uû ®· ra NghÞ quyÕt 08-NQ/TW ngµy 10 - 4 -
2003 vÒ x©y dùng c¸nh ®ång ®¹t gi¸ trÞ s¶n phÈm 50 triÖu ®ång/ha/n¨m.
H−ëng øng phong trµo nµy, nhiÒu tØnh ®· ®−a môc tiªu phÊn ®Êu ®¹t vµ v−ît
50 triÖu ®ång/ha/n¨m vµo NghÞ quyÕt tØnh §¶ng bé vµ NghÞ quyÕt Héi ®ång
Nh©n d©n tØnh. §Õn nay phong trµo nµy ®· ®−îc hé n«ng d©n c¶ n−íc tÝch cùc
h−ëng øng nh»m t¹o nªn b−íc ®ét ph¸ míi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo chiÒu
s©u, n©ng cao gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt vµ ®êi sèng cña hé.
Ngµy 16 - 4 - 2004, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Héi N«ng
d©n ViÖt Nam vµ b¸o Nh©n d©n ®· phèi hîp tæ chøc Héi nghÞ vµ ph¸t ®éng
phong trµo thi ®ua “ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n©ng cao hiÖu
qu¶ sö dông ®Êt, x©y dùng nhiÒu c¸nh ®ång, trang tr¹i, hé n«ng d©n ®¹t vµ
v−ît 50 triÖu ®ång/ha/n¨m”. §¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng nghiÖp n−íc ta trong 3 n¨m qua (2001 - 2003) cho thÊy: c¶ n−íc
diÖn tÝch gieo trång lóa tuy ®· gi¶m 217000 ha, diÖn tÝch cµ phª gi¶m 50000
ha, diÖn tÝch v−ên t¹p gi¶m gÇn mét nöa nh−ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng, l©m
nghiÖp vµ thuû s¶n vÉn t¨ng liªn tôc: n¨m 2001/2000 t¨ng 4,9%; n¨m
2002/2001 t¨ng 5,4%; n¨m 2003/2002 t¨ng 5,7%; n¨m 2004/2003 t¨ng 5,4%
vµ GDP t¨ng víi tèc ®é t−¬ng øng c¸c n¨m nh− sau: 2,9% (2001/2000); 4,1%
(2002/2001), 3,2% (2003/2002); 3,5% (2004/2003). NhiÒu chØ tiªu kinh tÕ
3
- n«ng nghiÖp ®Õn n¨m 2003 ®· ®¹t hoÆc v−ît môc tiªu cña §¹i héi IX cña
§¶ng ®Ò ra nh−: l−¬ng thùc ®¹t 37,4 triÖu tÊn/37 triÖu tÊn; s¶n l−îng thãc ®¹t
34,5 triÖu tÊn/34 triÖu tÊn, s¶n l−îng cµ phª ®¹t 771000 tÊn/600000 tÊn;...
Theo Côc N«ng nghiÖp (Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n) trong tæng
sè 9,4 triÖu ha ®Êt n«ng nghiÖp c¶ n−íc cã mét sè lo¹i ®Êt: ruéng 3 vô, diÖn
tÝch ®Êt trång mµu, trång c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m, ®Êt chuyªn trång rau vµ
diÖn tÝch mÆt n−íc nu«i thuû s¶n chiÕm kho¶ng gÇn 20% diÖn tÝch ®Êt n«ng
nghiÖp vµ thuû s¶n c¶ n−íc cã kh¶ n¨ng ®¹t môc tiªu nµy (ch−a kÓ diÖn tÝch
trång lóa chuyÓn sang nu«i trång thuû s¶n).
C¸c m« h×nh ®¹t vµ v−ît môc tiªu 50 triÖu ®ång/ha/n¨m hÇu nh− ë vïng
miÒn nµo còng cã: Vïng ®ång b»ng s«ng Hång xuÊt hiÖn m« h×nh: trång hoa
c©y c¶nh, trång rau mµu nhiÒu vô, trång rau mµu vô ®«ng, chuyÓn ruéng
tròng, ruéng 1 vô cÊy lóa n¨ng suÊt thÊp sang nu«i trång thuû ®Æc s¶n; chuyÓn
®Êt trång c©y hµng n¨m, v−ên t¹p gi¸ trÞ kinh tÕ thÊp sang trång c©y ¨n qu¶
®Æc s¶n (b−ëi ®Æc s¶n, nh·n lång, cam Bè H¹, v¶i thiÒu,...). .. ®¹t gi¸ trÞ h¬n 50
triÖu ®ång/ha/n¨m, thËm chÝ cã hé, trang tr¹i ®¹t h¬n 100 triÖu ®ång/ha/n¨m.
§¹t gi¸ trÞ s¶n phÈm lín nhÊt trong c¸c m« h×nh nãi trªn lµ trång hoa, c©y
d−îc liÖu (®¹t gi¸ trÞ s¶n phÈm tõ 140 - 200 triÖu ®ång/ha/n¨m), sau ®ã lµ m«
h×nh trång rau ®Ëu c¸c lo¹i, m« h×nh trång ®u ®ñ gièng §µi Loan, trång d−a
chuét, cµ chua, bÝ xanh (®¹t tõ 79 - 90 triÖu ®ång/ha/n¨m). Vïng ®ång b»ng
s«ng Cöu Long, cã c¸c m« h×nh: chuyªn canh c©y ¨n tr¸i, c©y ®Æc s¶n (b−ëi
N¨m Roi, buëi Biªn Hoµ, quÝt hång, cam ®−êng, sÇu riªng cïi vµng, ®u ®ñ §µi
Loan,…); lu©n canh lóa - rau mµu; chuyªn canh rau mµu - hoa c©y c¶nh vµ
c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy; m« h×nh nu«i trång thuû s¶n th©m canh; m« h×nh
trång lóa kÕt hîp nu«i trång thuû s¶n (lóa - c¸, lóa - t«m). Vïng duyªn h¶i
miÒn Trung, T©y Nguyªn, §«ng Nam Bé,... còng xuÊt hiÖn nhiÒu m« h×nh
lu©n canh, xen canh, gèi vô lóa - mµu, trång c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m, c©y
c«ng nghiÖp l©u n¨m, nu«i t«m cµng xanh kÕt hîp trång lóa; nu«i t«m trªn
c¸t, nu«i trång thuû s¶n ë c¸c tØnh ven biÓn;... nh»m phÊn ®Êu ®¹t vµ v−ît môc
tiªu 50 triÖu ®ång trªn 1 hÐcta mét n¨m.
4
- Phong trµo phÊn ®Êu ®¹t vµ v−ît môc tiªu “50 triÖu ®ång/ha/n¨m trªn
diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n” ®−îc ph¸t ®éng trªn c¶ n−íc lµ mét tÝn
hiÖu ®¸ng mõng: ®¸nh dÊu b−íc chuyÓn biÕn míi theo chiÒu s©u trong s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n n−íc ta theo c¬ chÕ thÞ tr−êng víi nh÷ng ®ßi
hái cao vÒ hiÖu qu¶, n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng mµ môc tiªu tèi th−îng cña nã lµ
kiÕm t×m gi¸ trÞ vµ lîi nhuËn trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt. Nã ®¸nh dÊu b−íc
ph¸t triÓn c¶ chiÒu réng vµ chiÒu s©u trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë
n−íc ta. Phong trµo nµy cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt: tÝch cùc thóc ®Èy qu¸ tr×nh
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt, tËp trung, th©m canh x©y
dùng nÒn n«ng nghiÖp ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao; kh¾c phôc t− t−ëng tr«ng chê,
û l¹i mang nÆng t− t−ëng bao cÊp tõ Trung −¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph−¬ng. Nã kh¬i
dËy t©m lý s¶n xuÊt hµng ho¸ - thÞ tr−êng cña hµng triÖu n«ng d©n, t¹o nªn søc
m¹nh tæng hîp khai th¸c tiÒm n¨ng ®Êt ®ai, vèn, trÝ tuÖ, n¨ng lùc, g¾n bã gi÷a
s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm, thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ -
hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n trong tiÕn tr×nh héi nhËp vµ më cöa.
Thùc tÕ phong trµo thi ®ua nµy tuy míi dÊy lªn thùc hiÖn mét vµi n¨m gÇn ®©y
nh−ng ®· t¹o nªn chuyÓn biÕn t− t−ëng m¹nh mÏ trong c¸n bé vµ n«ng d©n
c¸c ®Þa ph−¬ng. Tõ chç tr−íc kia nhiÒu tØnh nh− Th¸i B×nh chñ yÕu canh t¸c 2
vô lóa ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt còng chØ h¬n 20 triÖu ®ång/ha/n¨m, nay nhê øng
dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi, sö dông gièng míi, th©m canh, t¨ng vô,
chuyÓn vô, n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm, chuyÓn ®æi c©y trång, vËt nu«i…
®· x©y dùng ®−îc nhiÒu c¸nh ®ång, trang tr¹i, hé ®¹t vµ v−ît trÞ gi¸ 50 triÖu
®ång/ha/n¨m.
Thùc tiÔn phong trµo nªu trªn ®· ®Æt ra yªu cÇu th«ng tin vÒ ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶ tæng hîp sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n phôc vô cho c¸c cÊp,
c¸c ngµnh trong qu¸ tr×nh chØ ®¹o chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i ë ®Þa
ph−¬ng vµ c¬ së. §ång thêi còng ®Æt ra yªu cÇu bøc thiÕt ®èi víi ngµnh Thèng
kª cÇn sím nghiªn cøu qui ®Þnh néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ
trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n thèng nhÊt thu thËp, tÝnh
to¸n gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng vµ so s¸nh quèc tÕ.
5
- 2. C¸c ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch
®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n cña c¸c ®Þa ph−¬ng tr−íc n¨m 2004
§Ó phôc vô yªu cÇu l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña tØnh vÒ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i, n©ng cao gi¸ trÞ sö dông ®Êt, mét sè
Côc Thèng kª (Th¸i B×nh, Ninh B×nh, Hµ Nam, H¶i D−¬ng, B¾c Ninh, Thanh
Ho¸, NghÖ An, TiÒn Giang, VÜnh Long, An Giang,...) ®· cã v¨n b¶n t¹m thêi
qui ®Þnh cô thÓ vÒ néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
tæng hîp sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n (xem phÇn phô lôc kÌm theo).
Nh×n chung, tr−íc khi cã th«ng t− t¹m thêi h−íng dÉn néi dung vµ
ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch cña Tæng
côc thèng kª, Côc Thèng kª c¸c tØnh thu thËp, tÝnh to¸n chØ tiªu nµy rÊt kh¸c
nhau nh− sau:
- Mét sè tØnh sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (trong ®ã cã
c¶ GTSX ngµnh ch¨n nu«i nh− tØnh Hµ Nam) vµ gi¸ trÞ s¶n xuÊt thuû s¶n (kÓ
c¶ dÞch vô n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n) ®Ó tÝnh to¸n chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trªn
mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n.
- Mét sè tØnh sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm (lÊy chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n
xuÊt, lo¹i trõ gi¸ trÞ dÞch vô n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n) trªn ®Êt n«ng nghiÖp vµ
thuû s¶n ®Ó tÝnh to¸n chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt
n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n.
- Mét sè tØnh (TiÒn Giang, Thanh Ho¸, NghÖ An,...) do xin ®−îc nguån
kinh phÝ cña tØnh ®· tæ chøc ®iÒu tra gi¸ trÞ s¶n phÈm, chi phÝ s¶n xuÊt vµ thu
nhËp ®Ó tÝnh 2 chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm, thu nhËp vµ lîi nhuËn trªn mét ®¬n
vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n.
6
- Nguån sè liÖu ®Ó tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu nªu trªn phÇn lín c¸c tØnh ®Òu
dùa vµo sè liÖu s½n cã tõ c¸c cuéc ®iÒu tra vµ b¸o c¸o (®iÒu tra diÖn tÝch, n¨ng
suÊt, s¶n l−îng c¸c lo¹i c©y trång, ®iÒu tra nu«i trång thuû s¶n, sè liÖu kiÓm
kª ®Êt cña ngµnh §Þa chÝnh, b¸o c¸o gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thuû
s¶n,...) hoÆc tæ chøc ®iÒu tra theo ph−¬ng ¸n riªng cña tØnh. Víi néi dung vµ
ph−¬ng ph¸p tÝnh kh¸c nhau nªu trªn, kÕt qu¶ tÝnh ra ë c¸c ®Þa ph−¬ng tõ n¨m
2003 trë vÒ tr−íc kh«ng thèng nhÊt vÒ ph¹m vi, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p thu
thËp, tÝnh to¸n nªn kh«ng so s¸nh ®−îc gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng, thËm chÝ gi÷a
c¸c huyÖn, x·, ®¬n vÞ trong tØnh.
Trong cuéc héi th¶o khoa häc tæ chøc ngµy 18 th¸ng 12 n¨m 2003 t¹i
ViÖn Khoa häc Thèng kª vÒ “Ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét hecta
®Êt n«ng nghiÖp” còng cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau cña c¸c nhµ khoa häc
thèng kª vÒ néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu nµy gÇn gièng nh− ý kiÕn
cña c¸c ®Þa ph−¬ng nªu trªn (xem bµi tãm l−îc mét sè vÊn ®Ò chñ yÕu nªu
trong héi th¶o khoa häc “Ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét hecta ®Êt
n«ng nghiÖp” trong chuyªn san Th«ng tin Khoa häc Thèng kª n¨m 2003).
Tham gia nghiªn cøu, tÝnh to¸n chØ tiªu gi¸ trÞ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch
®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n trong thêi gian qua kh«ng chØ cã ngµnh Thèng kª
mµ c¸c ngµnh kh¸c: N«ng nghiÖp, KÕ ho¹ch, Thuû s¶n, c¸c ViÖn nghiªn cøu
khoa häc còng nªu nhiÒu ý kiÕn rÊt kh¸c nhau vÒ néi dung, ph¹m vi, ph−¬ng
ph¸p tÝnh. So s¸nh gi÷a c¸c ngµnh cho thÊy:
Ngµnh Thèng kª chñ yÕu nghiªn cøu vµ qui ®Þnh néi dung vµ ph−¬ng
ph¸p tÝnh trªn ph¹m vi ®Þa bµn chung cña tØnh vµ huyÖn nh»m ®¸nh gi¸ tæng
hîp hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n.
Trong khi ®ã ngành N«ng nghi p, Héi N«ng d©n ViÖt Nam vµ mét sè
Bé ngµnh kh¸c l i nghiªn cøu tÝnh to¸n ph¹m vi nhá h¬n (đ a bàn x·, c¸nh
®ång mÉu, thËm chÝ hé n«ng d©n) nh»m ph c v cho vi c ch ®¹o trùc tiÕp vµ
nh©n réng m« h×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt tõng lo¹i c©y, con cô thÓ trªn
tõng ®Þa bµn. VÝ dô: Theo thèng kª cña c¸c Bé ngµnh ®Õn nay tØnh Th¸i B×nh
7
- ®· triÓn khai môc tiªu nµy ë 377 c¸nh ®ång (b×nh qu©n 11,59 ha/c¸nh ®ång)
vµ 181 x· (chiÕm 62% tæng sè x·, ph−êng cã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp) víi 3851
ha ®Êt canh t¸c ë c¸c huyÖn trong tØnh. ë x· Thuþ An (Th¸i Thuþ, Th¸i B×nh)
n¨m 2003 gi¸ trÞ s¶n phÈm toµn x· ®¹t 51,5 triÖu ®ång/ha nhê thùc hiÖn theo
c¸c m« h×nh canh t¸c chñ yÕu sau:
DiÖn tÝch T ng thu/ha
Công thức luân canh
(ha) (t ri Ö u ® å n g )
Thuốc lào - Dưa gang xuất khẩu - Lúa mùa - Hành
50,0 73,5
đông
Thuốc lào - Dưa hấu xuân - Dưa gang hè - Lúa mùa -
89,0 65,6
Hành tỏi
Lạc xuân - lúa mùa - Củ cải xuất khẩu
10,0 62,6
Lúa xuân-lúa mùa - Hành tỏi đông
10,0 70,0
Lúa xuân - Lúa mùa
110,4 25,0
TØnh Hµ T©y ®Õn nay ®· cã 3000 ha c¸nh ®ång mÉu cã quy m« 1 ha
trë lªn ®¹t gi¸ trÞ 50 triÖu ®ång/ha c¶ n¨m víi c¸c m« h×nh lu©n canh trång
c¸c lo¹i rau; lóa - rau mµu vô ®«ng; lóa - c¸ ë vïng tròng; trång hoa, trång
c©y ¨n qu¶,...
TØnh H¶i D−¬ng ®Õn nay ®· x©y dùng ®−îc 10000 ha canh t¸c chiÕm
15% diÖn tÝch ®Êt ®¹t gi¸ trÞ 50 triÖu ®ång/ha víi m« h×nh trång c©y ¨n qu¶
®Æc s¶n v¶i thiÒu, trång rau mµu nhiÒu vô trong n¨m, nu«i thuû ®Æc s¶n.
Trong c¸c huyÖn cña tØnh, huyÖn Gia Léc dÉn ®Çu vÒ gi¸ trÞ s¶n phÈm ®¹t
®−îc trªn 1 ha canh t¸c cña tØnh H¶i D−¬ng víi m« h×nh trång rau mµu vô
®«ng, trång rau qu¶ ®¹t gi¸ trÞ 52 triÖu ®ång/ha/n¨m.
3. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn
mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt ban hµnh trong th«ng t− sè: 94/TCTK - NLTS
cña Tæng côc Thèng kª ngµy 25 - 02 - 2004
8
- Sau mét thêi gian nghiªn cøu kh¶o s¸t ë mét sè ®Þa ph−¬ng, Tæng côc
Thèng kª ®· ban hµnh th«ng t− sè: 94/TCTK-NLTS cña Tæng côc Thèng kª
ngµy 25 - 02 - 2004 h−íng dÉn t¹m thêi ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n
phÈm trªn mét hecta ®Êt nh»m thèng nhÊt néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ
tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n trong c¶ n−íc, cô
thÓ lµ:
1/ ChØ tiªu chung: Gi¸ trÞ s¶n phÈm thu ®−îc trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch
®Êt n«ng nghiÖp vµ mÆt n−íc nu«i trång thuû s¶n lµ gi¸ trÞ toµn bé s¶n phÈm
chÝnh, s¶n phÈm phô trång trät vµ nu«i trång thuû s¶n (trõ gi¸ trÞ thuû s¶n lång
bÌ - cã chØ tiªu tÝnh riªng ) thu ®−îc trong n¨m trªn mét hÐc ta ®Êt n«ng
nghiÖp vµ mÆt n−íc nu«i trång thuû s¶n trong n¨m ®ã.
C«ng thøc tÝnh:
Gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn Tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng diÖn tÝch ®Êt
1 ha DT ®Êt NN vµ trång trät vµ s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ mÆt
mÆt n−íc nu«i trång = nu«i trång thuû s¶n thu : n−íc nu«i trång
thñy s¶n ®−îc trong n¨m thñy s¶n t¹o ra c¸c
(triÖu ®ång/ha) (triÖu ®ång) s¶n phÈm ®ã (ha)
ChØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ha chØ ¸p dông tÝnh to¸n trong lÜnh
vùc trång trät vµ nu«i trång thuû s¶n thuéc ph¹m vi mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh
(x·, huyÖn, tØnh ) cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ nu«i trång thuû s¶n
trong n¨m hoÆc mét doanh nghiÖp n«ng nghiÖp nu«i trång thuû s¶n ®· ®Þnh
h×nh ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh cã thu ho¹ch s¶n phÈm æn ®Þnh.
2/ ChØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ha cã thÓ tÝnh riªng cho tõng lo¹i
®Êt: ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt c©y hµng n¨m, ®Êt c©y l©u n¨m, ®Êt nu«i trång thuû
s¶n v.v... hoÆc tÝnh cho tõng lo¹i c©y, tõng nhãm c©y, tõng lo¹i thuû s¶n. Cã
thÓ tÝnh cho tõng ngµnh, tiÓu ngµnh theo c¸c c«ng thøc:
(1) Gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng diÖn tÝch ®Êt
trªn 1 ha DT ®Êt trång trät thu ®−îc n«ng nghiÖp t¹o ra
= :
n«ng nghiÖp trong n¨m c¸c SP ®ã
(triÖu ®ång/ha) (triÖu ®ång) (ha)
(2) Gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng diÖn tÝch ®Êt
trªn 1 ha ®Êt trång = c©y hµng n¨m thu ®−îc : c©y hµng n¨m t¹o
c©y hµng n¨m trong n¨m ra c¸c SP ®ã
9
- (triÖu ®ång/ha) (triÖu ®ång) (ha)
(3 ) Gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng diÖn tÝch ®Êt
trªn 1 ha DT ®Êt trång c©y l©u n¨m thu ®−îc trång c©y l©u n¨m
= :
c©y l©u n¨m trong n¨m t¹o ra c¸c SP ®ã
(triÖu ®ång/ha) (triÖu ®ång) (ha)
(4) Gi¸ trÞ s¶n phÈm Tæng gi¸ trÞ c¸c s¶n Tæng diÖn tÝch mÆt
trªn 1 ha DT mÆt phÈm nu«i trång thuû n−íc nu«i trång
n−íc nu«i trång = s¶n thu ®−îc trong n¨m : thuû s¶n t¹o ra c¸c
thuû s¶n (kh«ng kÓ nu«i lång bÌ) s¶n phÈm ®ã
(triÖu ®ång/ha) (triÖu ®ång) (ha)
VÒ nguyªn t¾c ph¶i thèng nhÊt vÒ néi dung tÝnh gi÷a gi¸ trÞ s¶n phÈm
thu ho¹ch (tö sè ) víi diÖn tÝch ®Êt s¶n xuÊt (mÉu sè) trong c¸c c«ng thøc.
Gi¸ trÞ s¶n phÈm b»ng s¶n l−îng thu ho¹ch trong n¨m nh©n víi ®¬n gi¸
s¶n phÈm. §¬n gi¸ dïng tÝnh theo gi¸ thùc tÕ lµ gi¸ b¸n b×nh qu©n cña ng−êi
s¶n xuÊt trªn thÞ tr−êng n«ng th«n. PhÇn s¶n phÈm trång trät, nu«i trång thuû
s¶n tù tiªu, biÕu, tÆng còng tÝnh theo ®¬n gi¸ b×nh qu©n cña ng−êi s¶n xuÊt.
a) S¶n phÈm:
S¶n phÈm trång trät (gåm c¶ c©y hµng n¨m vµ l©u n¨m ), s¶n phÈm
nu«i trång thuû s¶n chØ tÝnh nh÷ng s¶n phÈm s¶n xuÊt thùc tÕ cã thu ho¹ch
trong n¨m. S¶n l−îng thãc chØ tÝnh sè thãc thùc tÕ thu ho¹ch ®· ph¬i kh« qu¹t
s¹ch, kh«ng kÓ sè thãc r¬i rông khi thu ho¹ch ngoµi ®ång vµ phÇn r¬i rông
trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn…; §èi víi s¶n phÈm phô chØ tÝnh s¶n phÈm cã thu
ho¹ch vµ sö dông nh− phÇn r¬m r¹ thu ho¹ch vÒ lµm chÊt ®èt, cho tr©u bß ¨n,
lµm nÊm hoÆc th©n c©y ng«, d©y lang, th©n c©y l¹c .v..v.
Gi¸ trÞ s¶n phÈm cña tõng ngµnh, tiÓu ngµnh bao gåm c¶ nh÷ng s¶n
phÈm thu ®−îc tõ trång xen nu«i kÕt hîp trªn diÖn tÝch cña ngµnh, tiÓu ngµnh
®ã: nh− gi¸ trÞ c©y hµng n¨m bao gåm c¶ gi¸ trÞ thuû s¶n nu«i trªn ®Êt lóa ; gi¸
trÞ s¶n phÈm c©y l©u n¨m bao gåm c¶ s¶n phÈm c©y hµng n¨m, c©y l©m nghiÖp
trång xen trªn ®Êt c©y l©u n¨m ....
Gi¸ trÞ s¶n phÈm kh«ng bao gåm :
10
- - S¶n phÈm thu ®−îc trªn ®Êt míi khai hoang ch−a qu¸ 3 n¨m, n−¬ng
rÉy du canh.
- S¶n phÈm c©y l©u n¨m thu bãi trong thêi kú kiÕn thiÕt c¬ b¶n.
- S¶n phÈm c©y l©u n¨m trång ph©n t¸n.
- Gi¸ trÞ dÞch vô trång trät, gi¸ trÞ dÞch vô nu«i trång thuû s¶n.
b) DiÖn tÝch:
b.1- DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp gåm:
* DiÖn tÝch trång c©y hµng n¨m (®Êt canh t¸c) : lµ ®Êt dïng ®Ó trång
c¸c lo¹i c©y n«ng nghiÖp cã thêi gian sinh tr−ëng ®Õn thu ho¹ch kh«ng qu¸
mét n¨m tÝnh tõ lóc gieo trång ®Õn thu ho¹ch bao gåm c¸c lo¹i :
- §Êt trång lóa ( 3 vô, 2 vô, 1 vô), ®Êt trång c¸c lo¹i rau, mµu, c©y
c«ng nghiÖp hµng n¨m…
- §Êt trång c¸c lo¹i c©y l−u gèc nh− mÝa, cãi.
- §Êt bá ho¸ d−íi 3 n¨m
* DiÖn tÝch ®Êt trång c©y l©u n¨m:
- §Êt trång c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m nh−: cµ phª, cao su, chÌ,
hå tiªu, ®iÒu, dõa vv…
- §Êt trång c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ nh− : cam, quýt, xoµi, nh·n, v¶i…v...v..
- §Êt trång c¸c lo¹i c©y l©u n¨m kh¸c nh−: d©u t»m v.v..
- DiÖn tÝch ®Êt trång cá cã thu ho¹ch vµ tÝnh to¸n ®−îc s¶n l−îng dïng
vµo ch¨n nu«i ( kh«ng tÝnh ®ång cá tù nhiªn).
b.2- DiÖn tÝch mÆt n−íc nu«i trång thuû s¶n:
Lµ toµn bé mÆt n−íc c¸c ao, hå, s«ng côt, ®Çm ph¸ ven biÓn… thuéc
c¸c lo¹i n−íc (ngät, mÆn, lî) dïng vµo nu«i trång c¸c lo¹i thuû s¶n (kh«ng kÓ
diÖn tÝch nu«i lång, bÌ). DiÖn tÝch mÆt n−íc nu«i trång thuû s¶n bao gåm:
- DiÖn tÝch mÆt n−íc nu«i c¸ c¸c lo¹i;
11
- - DiÖn tÝch mÆt n−íc nu«i t«m c¸c lo¹i;
- DiÖn tÝch mÆt n−íc c¸c lo¹i thuû s¶n kh¸c (nghªu, sß, èc …).
Chó ý: Kh«ng tÝnh vµo diÖn tÝch c©y hµng n¨m phÇn diÖn tÝch khai
hoang ch−a qu¸ 3 n¨m, n−¬ng rÉy du canh .
§Êt c©y l©u n¨m chØ tÝnh diÖn tÝch ®Êt cho s¶n phÈm thùc tÕ ®· ®−a vµo
kinh doanh.
Nh÷ng diÖn tÝch trång xen canh tõ 2 lo¹i c©y hoÆc nu«i trång 2 lo¹i
thuû s¶n trë lªn th× diÖn tÝch tÝnh cho lo¹i c©y trång hoÆc lo¹i thuû s¶n chÝnh.
§Êt c©y hµng n¨m , ®Êt c©y l©u n¨m vµ diÖn tÝch mÆt n−íc nu«i trång
thuû s¶n gåm c¶ diÖn tÝch thuéc ®Êt thæ c−, ®Êt v−ên liÒn nhµ; ®Êt c©y l©u n¨m
chØ tÝnh nh÷ng diÖn tÝch trång tËp trung tõ 100 m2 trë lªn.
Nguån sè liÖu:
- Gi¸ trÞ s¶n phÈm trång trät, gi¸ trÞ s¶n phÈm thuû s¶n nu«i trång theo
gi¸ thùc tÕ lÊy tõ b¸o c¸o chÝnh thøc “gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp vµ
gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh thuû s¶n “.
- DiÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp, diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n lÊy theo tµi
liÖu thèng kª ®Êt vµo ngµy 1 th¸ng 10 hµng n¨m cña ngµnh §Þa chÝnh .
- S¶n l−îng s¶n phÈm thu ho¹ch c©y hµng n¨m, c©y l©u n¨m (kÓ c¶ s¶n
phÈm phô) thu ho¹ch c¨n cø vµo b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú cña doanh nghiÖp
Nhµ n−íc hµng n¨m vµ kÕt qu¶ ®iÒu tra diÖn tÝch, n¨ng suÊt s¶n l−îng c©y
trång tõng vô vµ c¶ n¨m cña huyÖn, tØnh. Thêi vô gieo trång vµ thu ho¹ch s¶n
phÈm tõng vô vµ c¶ n¨m tÝnh to¸n theo ®óng qui ®Þnh trong chÕ ®é b¸o c¸o
thèng kª ®Þnh kú n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè:
657/2002/Q§ - TCTK ngµy 02 - 10 - 2002 cña Tæng côc tr−ëng Tæng côc
Thèng kª.
4. øng dông ph−¬ng ph¸p tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét
®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë c¸c Côc Thèng kª
12
- Theo ph−¬ng ¸n h−íng dÉn cña Tæng côc Thèng kª, c¸c Côc Thèng kª
tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng ®· tÝnh to¸n chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm
thu ®−îc trªn 1 ha diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n n¨m 2003 nh− sau:
Gi¸ trÞ s¶n phÈm trång trät c¶ n−íc ®¹t: 18,2 triÖu ®ång/ha/n¨m, chia ra
gi¸ trÞ s¶n phÈm c©y hµng n¨m ®¹t: 18,4 triÖu ®ång/ha/n¨m; gi¸ trÞ s¶n phÈm
c©y l©u n¨m ®¹t: 18 triÖu ®ång/ha/n¨m. Vïng ®¹t gi¸ trÞ s¶n phÈm trång trät
cao lµ: ®ång b»ng s«ng Hång còng chØ ®¹t 28,6 triÖu ®ång/ha vµ vïng ®ång
b»ng s«ng Cöu Long ®¹t 20,5 triÖu ®ång/ha; c¸c vïng kh¸c ®¹t møc thÊp h¬n:
vïng §«ng B¾c: 14,3 triÖu ®ång/ha; vïng T©y B¾c chØ ®¹t 8,9 triÖu ®ång/ha.
KÕt qu¶ nµy cho thÊy: gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn 1 ha ®Êt trång trät ë ViÖt Nam cßn
rÊt thÊp míi ®¹t 36,4% so víi môc tiªu 50 triÖu ®ång/ha/n¨m, 2 vïng ®ång
b»ng ®¹t cao còng chØ chiÕm 41% (§BSCL) ®Õn 57,2% (§BSH).
Gi¸ trÞ s¶n phÈm thuû s¶n nu«i trång tÝnh trªn 1 ha c¶ n−íc ®¹t 35,2
triÖu ®ång, míi ®¹t 70,4% so víi môc tiªu 50 triÖu ®ång/ha/n¨m, hiÖu qu¶
nu«i trång thuû s¶n c¶ n−íc nh×n chung cßn thÊp vµ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c
vïng miÒn, ®Þa ph−¬ng. HiÖu qu¶ nu«i thuû s¶n ®¹t cao nhÊt lµ vïng duyªn h¶i
miÒn Trung ®¹t 91,2 triÖu ®ång/ha vµ vïng miÒn §«ng Nam Bé ®¹t 56,3 triÖu
®ång/ha. Trong khi ®ã 2 vïng träng ®iÓm n«ng nghiÖp vµ nu«i thuû s¶n c¶
n−íc (chiÕm 82,8% diÖn tÝch nu«i trång) lµ vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long
vµ ®ång b»ng s«ng Hång chØ ®¹t 35,3 triÖu ®ång/ha (chiÕm 70,6%) vµ 26,9
triÖu ®ång/ha (chiÕm 53,8%) mçi vïng. Tuy vËy, cã nh÷ng tØnh chØ víi h¬n
1515 ha nu«i c¸ theo ph−¬ng thøc nu«i th©m canh b»ng thøc ¨n c«ng nghiÖp
nh− An Giang (phÇn lín lµ nu«i c¸ tra hÇm, nu«i ®¨ng quÇng) ®¹t gi¸ trÞ s¶n
phÈm rÊt cao: 322 triÖu ®ång/ha, tØnh CÇn Th¬ ®¹t 168 triÖu ®ång/ha; tØnh HËu
Giang ®¹t 162,5 triÖu ®ång/ha, tØnh Ninh ThuËn ®¹t 148,7 triÖu ®ång/ha; tØnh
Kh¸nh Hoµ ®¹t 137,1 triÖu ®ång/ha... So s¸nh hiÖu qu¶ gi÷a 2 ngµnh trång trät
vµ nu«i trång thuû s¶n chung c¶ n−íc cho thÊy gi¸ trÞ s¶n phÈm thuû s¶n b×nh
qu©n chung ®¹t cao gÊp 1,93 lÇn gi¸ trÞ s¶n phÈm trång trät thu ®−îc trªn 1 ha.
13
- §iÒu nµy cho thÊy chñ tr−¬ng cho phÐp chuyÓn ®æi nh÷ng diÖn tÝch trång lóa
vµ nh÷ng c©y trång n¨ng suÊt thÊp sang nu«i trång thuû s¶n lµ mét chñ tr−¬ng
®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n−íc trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn n«ng nghiÖp
n−íc ta sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng víi n¨ng suÊt, chÊt l−îng, hiÖu qu¶ ngµy
cµng cao.
Nguån sè liÖu thu thËp tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn 1 ha ®Êt n«ng
nghiÖp vµ thuû s¶n, c¸c Côc Thèng kª (kÓ c¶ Phßng thèng kª huyÖn) phæ biÕn
®Òu sö dông khai th¸c sè liÖu s½n cã tõ kÕt qu¶ c¸c cuéc ®iÒu tra: diÖn tÝch,
n¨ng suÊt, s¶n l−îng c¸c lo¹i c©y trång tõng vô, ®iÒu tra thuû s¶n hµng n¨m,
gi¸ n«ng s¶n b×nh qu©n n¨m qua ®iÒu tra gi¸ CPI cña bé phËn thèng kª
Th−¬ng m¹i - Gi¸ c¶; kÕt qu¶ tÝnh to¸n gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ thuû
s¶n; diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ diÖn tÝch mÆt n−íc nu«i trång thuû s¶n vµo
sè liÖu kiÓm kª, thèng kª th−êng xuyªn cña ngµnh §Þa chÝnh vµo ngµy 1 th¸ng
10 hµng n¨m cña Së Tµi nguyªn - M«i tr−êng;... ViÖc khai th¸c tõ c¸c nguån
sè liÖu s½n cã nªu trªn cã −u ®iÓm lµ tiÕt kiÖm kinh phÝ ®iÒu tra, ®¶m b¶o
thèng nhÊt sè liÖu gi÷a c¸c cuéc ®iÒu tra, phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh phÝ cßn
rÊt h¹n hÑp cña ngµnh thèng kª.
Tuy vËy, bªn c¹nh nh÷ng −u ®iÓm nªu trªn, trong qu¸ tr×nh thu thËp,
tÝnh to¸n chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn 1 ha ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n ë c¸c
tØnh theo Th«ng t− sè: 94/TCTK-NLTS cña Tæng côc Thèng kª còng tån t¹i
nh÷ng h¹n chÕ, nh−îc ®iÓm sau:
- Kh¸ nhiÒu tØnh trùc tiÕp sö dông chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trång trät vµ
gi¸ trÞ s¶n xuÊt nu«i trång thuû s¶n (sau khi lo¹i trõ toµn bé gi¸ trÞ dÞch vô
n«ng nghiÖp vµ dÞch vô thuû s¶n) vµ coi ®©y lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm trång trät vµ
gi¸ trÞ s¶n phÈm nu«i trång thuû s¶n thu ®−îc trong n¨m (dïng lµm tö sè c«ng
thøc) ®Ó tÝnh to¸n chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét hecta ®Êt n«ng nghiÖp vµ
thuû s¶n. C¸ch tÝnh nµy cho thÊy ®· cã sù hiÓu lÇm vÒ ph¹m vi thèng kª s¶n
phÈm khi tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn 1 ha ®Êt n«ng
14
- nghiÖp vµ thuû s¶n. CÇn ph¶i ph©n biÖt r»ng s¶n phÈm ®−îc tÝnh vµo ngµnh
nµo (trång trät hay thuû s¶n) khi tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hay
gi¸ trÞ s¶n xuÊt nu«i trång thuû s¶n lµ c¨n cø vµo h×nh th¸i, ®Æc ®iÓm, c«ng
dông kinh tÕ cña s¶n phÈm ®Ó ph©n chia vµo mét ngµnh, kh«ng cÇn biÕt s¶n
phÈm ®ã s¶n xuÊt trªn lo¹i ®Êt nµo, theo ph−¬ng thøc nµo (trång riªng hay
trång xen) trªn cïng mét diÖn tÝch ®Êt, vÝ dô: nÕu lµ c¸, t«m, s¶n phÈm thuû
s¶n kh¸c thu ho¹ch bÊt kÓ trång trªn ®Êt nµo vµ theo ph−¬ng thøc trång trät
nµo ®Òu tÝnh vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh thuû s¶n, nÕu lµ thãc lóa, rau qu¶ ®Òu
tÝnh vµo gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät. Trong khi ®ã, viÖc tÝnh s¶n phÈm
n«ng nghiÖp hay s¶n phÈm thuû s¶n vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm ngµnh n«ng nghiÖp
hay gi¸ trÞ s¶n phÈm thñy s¶n khi tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ®¬n
vÞ diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n l¹i ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c ®ång
nhÊt gi÷a diÖn tÝch ®Êt sö dông trong n¨m víi s¶n phÈm thu ®−îc còng trªn
diÖn tÝch ®ã trong mét n¨m. Do ®ã, khi tÝnh to¸n chØ tiªu nµy l¹i ph¶i ph©n
biÖt theo 2 ph−¬ng thøc nu«i trång sau ®©y:
Tr−êng hîp thø nhÊt: NÕu trªn cïng mét diÖn tÝch ®Êt trång mét lo¹i
c©y hoÆc hoÆc nu«i mét lo¹i thuû s¶n quanh n¨m th× chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ
gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt ra trong n¨m (kÓ c¶ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô) ®−îc tÝnh
t−¬ng ®èi gièng nhau vÒ néi dung vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh (kh«ng kÓ gi¸ trÞ dÞch
vô).
Tr−êng hîp thø hai: NÕu trªn cïng mét diÖn tÝch ®Êt trong n¨m trång
nhiÒu vô, nhiÒu c©y kÕt hîp kh¸c nhau (nh−: 1 vô trång lóa vµ 1 vô nu«i t«m;
hoÆc 1 vô lóa + 1 vô c¸; hoÆc trång c©y ¨n qu¶ xen nu«i c¸; xen canh nhiÒu
lo¹i c©y con,...) th× néi dung tÝnh to¸n gi¸ trÞ s¶n xuÊt theo ngµnh vµ gi¸ trÞ s¶n
phÈm trªn 1 ha ®Êt theo ngµnh l¹i hoµn toµn kh¸c nhau. Trong tr−êng hîp nµy
th× gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ha ®Êt tÝnh vµo ngµnh trång trät hay ngµnh thuû
s¶n l¹i ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c: gi¸ trÞ s¶n phÈm thu ®−îc cña ngµnh nµo trªn
cïng mét diÖn tÝch ®Êt lín h¬n trong n¨m th× ®−îc coi lµ ngµnh chÝnh, ng−îc
15
- gi¸ trÞ s¶n phÈm thu ®−îc cã gi¸ trÞ nhá h¬n ®−îc coi lµ s¶n phÈm phô vµ tÝnh
vµo cho ngµnh s¶n xuÊt chÝnh ®ã.
Trªn thùc tÕ, ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn 1 ha ®Êt, m« h×nh ®a
canh, xen canh trªn mét thöa ®Êt gi÷a c©y hµng n¨m vµ c©y l©u n¨m, gi÷a
trång trät kÕt hîp nu«i trång thuû s¶n trong nÒn n«ng nghiÖp g¾n víi thÞ
tr−êng hiÖn nay ë n−íc ta ®ang cã xu h−íng ngµy cµng t¨ng nh»m n©ng cao
gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ lîi nhuËn trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt canh t¸c.
VÝ dô nµy cã thÓ thÊy ë tØnh An Giang cã 329,8 ha theo m« h×nh: 1 vô
lóa + nu«i 1 vô t«m, n¨ng suÊt nu«i t«m ®¹t 1,12 tÊn/vô víi ®¬n gi¸ 86 triÖu
®ång/tÊn t«m, gi¸ trÞ s¶n phÈm t«m thu ho¹ch lµ 31,8 tû ®ång/vô vµ gi¸ trÞ lóa
thu ®−îc 2,9 tû ®ång/vô. NÕu tÝnh hiÖu qu¶ trªn 1 ha theo m« h×nh lóa + t«m
trªn 1 ha ®¹t 105,2 triÖu ®ång/n¨m. Nh−ng tØnh l¹i tÝnh 2,9 tû ®ång vµo gi¸ trÞ
s¶n phÈm ngµnh trång trät vµ 31,8 tû ®ång gi¸ trÞ t«m tÝnh vµo gi¸ trÞ s¶n
phÈm thuû s¶n, trong khi ®ã diÖn tÝch ®Êt l¹i tÝnh vµo diÖn tÝch lóa lµm cho kÕt
qu¶ tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm thu ®−îc trªn c¶ 2 lo¹i ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n
®Òu sai.
- Trong khi tÝnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt
n«ng nghiÖp vµ thñy s¶n ë mét sè tØnh, huyÖn cßn xÈy ra t×nh tr¹ng tÝnh trïng
hoÆc bá sãt gi¸ trÞ s¶n phÈm gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng. VÝ dô: Qua kiÓm tra b¸o c¸o
gi¸ trÞ s¶n phÈm cña thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ph¸t hiÖn quËn T©n B×nh: diÖn
tÝch ®Êt n«ng nghiÖp trång c©y hµng n¨m chØ cã 14 ha nh−ng ®¹t gi¸ trÞ s¶n
phÈm 1, 9 tû ®ång, tÝnh ra 137 triÖu ®ång/ha/n¨m; trong khi ®ã gi¸ trÞ s¶n
phÈm c©y hµng n¨m cña c¸c quËn, huyÖn kh¸c vµ toµn thµnh phè chØ ®¹t 13
triÖu ®ång/ha/n¨m. Nguyªn nh©n lµ do quËn ®· tÝnh gi¸ trÞ hoa cña C«ng ty
Phong lan tuy v¨n phßng ®¹i diÖn ®Æt t¹i TPHCM nh−ng diÖn tÝch trång hoa
xuÊt khÈu l¹i ë tØnh L©m §ång. Ng−îc l¹i víi tr−êng hîp trªn, 2 tØnh §ång
Nai vµ Bµ RÞa - Vòng tµu l¹i bá sãt kh«ng tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm s¶n xuÊt cao
su cña 2 n«ng tr−êng trång cao su trùc thuéc C«ng ty cao su §ång Nai (h¹ch
16
- to¸n phô thuéc) nh−ng l¹i n»m trªn l·nh thæ tØnh Bµ RÞa - Vòng Tµu. Trªn
thùc tÕ tØnh §ång Nai kh«ng tæng hîp b¸o c¸o v× kh«ng s¶n xuÊt trªn l·nh thæ
cña tØnh, nh−ng tØnh Bµ RÞa - Vòng tµu còng kh«ng tæng hîp v× ®©y lµ 2 ®¬n vÞ
h¹ch to¸n phô thuéc cña tØnh kh¸c.
- Trong b¶ng ph©n ngµnh KTQD hiÖn hµnh nh÷ng ®éng vËt l−ìng c−
(èc,ba ba, Õch) ®−îc quy ®Þnh tÝnh vµo ngµnh ch¨n nu«i, theo kiÕn nghÞ cña
nhiÒu tØnh lµ ch−a hîp lý (trong ®ã bao gåm c¶ nu«i c¸ sÊu), v× ®©y tuy lµ lo¹i
®éng vËt l−ìng c− (võa sèng d−íi n−íc võa sèng trªn c¹n) nh−ng m«i tr−êng
sèng chñ yÕu l¹i lµ ë d−íi n−íc vµ cã gi¸ trÞ cao, nÕu theo quy ®Þnh nµy th× gi¸
trÞ s¶n phÈm thuû s¶n trªn mét ha ë nhiÒu tØnh nu«i lo¹i thuû ®Æc s¶n nµy
nhiÒu bÞ gi¶m ®i kh«ng ®óng víi thùc tÕ.
- Mét vÊn ®Ò kh¸c ®−îc ®Æt ra khi tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ®¬n vÞ
diÖn tÝch lµ cã nªn tÝnh diÖn tÝch vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm gièng c©y trång vµ gièng
thuû s¶n vµo chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n phÈm trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch hay kh«ng,
trong th«ng t− ®· ban hµnh quy ®Þnh kh«ng râ, trong khi ®ã mét sè c¬ së s¶n
xuÊt gièng hµng n¨m ®−îc giao diÖn tÝch ®Êt canh t¸c vµ diÖn tÝch mÆt n−íc
nhÊt ®Þnh ®Ó s¶n xuÊt vµ t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng n¨m phôc vô s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n. Trªn thùc tÕ hoµn toµn cã c¬ së tÝnh to¸n gi¸ trÞ s¶n
phÈm s¶n xuÊt gièng trªn 1 ha canh t¸c trong n¨m, nÕu kh«ng tÝnh lµ bá sãt
kÕt qu¶ gi¸ trÞ gièng c©y trång vµ gièng thuû s¶n s¶n xuÊt trªn 1 ha nu«i trång
trong n¨m .
- Gi¸ c¶ dïng ®Ó tÝnh gi¸ trÞ s¶n phÈm trång trät vµ thuû s¶n, gi÷a c¸c
®Þa ph−¬ng do trong th«ng t− quy ®Þnh ch−a cô thÓ nªn cßn tÝnh theo nhiÒu
c¸ch kh¸c nhau, kh«ng thèng nhÊt. VÝ dô: cã ®Þa ph−¬ng dïng gi¸ theo ®iÒu
tra cña huyÖn; cã tØnh sö dông ®¬n gi¸ s¶n xuÊt b×nh qu©n chung cña tØnh qua
hÖ thèng ®iÒu tra gi¸ tiªu dïng CPI cña Phßng Th−¬ng m¹i - Gi¸ c¶ hoÆc sö
dông gi¸ b¸n s¶n phÈm trõ ®i 3 - 5% chi phÝ l−u th«ng; mét sè tØnh l¹i tæ chøc
®iÒu tra ®¬n gi¸ g¾n víi ®iÒu tra s¶n l−îng s¶n phÈm thu ho¹ch, chi phÝ s¶n
xuÊt vµ thu nhËp trªn 1 ha ®Êt n«ng nghiÖp vµ thuû s¶n trong n¨m (nh−: tØnh
17
nguon tai.lieu . vn
