Xem mẫu
- Vkh&cnvn
VCNSH
ViÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam
ViÖn c«ng nghÖ sinh häc
18 Hoµng Quèc ViÖt, CÇu GiÊy, Hµ Néi
B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi:
Nghiªn cøu sö dông c«ng nghÖ tÕ bµo
vµ kü thuËt chØ thÞ ph©n tö phôc vô
chän t¹o gièng c©y trång
M∙ sè: kc.04.08
Chñ nhiÖm: PGS. TSKH. Lª thÞ muéi
Th− ký: TS. §inh thÞ phßng
Hµ néi, 12/2004
B¶n quyÒn 2004 thuéc ViÖn CNSH
§¬n xin sao chÐp toµn bé hoÆc tõng phÇn tµi liÖu nµy ph¶i göi ®Õn ViÖn tr−ëng
ViÖn CNSH trõ tr−êng hîp sö dông víi môc ®Ých nghiªn cøu.Vkh&cnvn
- ViÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ viÖt nam
ViÖn c«ng nghÖ sinh häc
18 Hoµng Quèc ViÖt, CÇu GiÊy, Hµ Néi
B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi:
Nghiªn cøu sö dông c«ng nghÖ tÕ bµo
vµ kü thuËt chØ thÞ ph©n tö phôc vô
chän t¹o gièng c©y trång
Chñ nhiÖm: PGS. TSKH. Lª thÞ muéi
Th− ký: TS. §inh thÞ phßng
Hµ néi, 12/2004
B¶n th¶o viÕt xong th¸ng 12 n¨m 2004
Tµi liÖu nµy ®−îc chuÈn bÞ trªn c¬ së kÕt qu¶ thùc hiÖn §Ò tµi cÊp Nhµ n−íc m·
sè KC.04.08
- Lêi c¶m ¬n
Chñ nhiÖm ®Ò tµi xin ch©n thµnh c¶m ¬n Bé Khoa häc C«ng nghÖ
vµ M«i tr−êng, ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam, ViÖn C«ng nghÖ
Sinh häc, Ban Chñ nhiÖm Ch−¬ng tr×nh KC.04 vµ c¸c c¬ quan phèi hîp
nghiªn cøu ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì ®Ò tµi trong suèt thêi gian thùc hiÖn
c¸c néi dung nghiªn cøu.
Hµ Néi, ngµy 25 th¸ng 12 n¨m 2004
ViÖn CNSH Chñ nhiÖm ®Ò tµi
PGS.TSKH. Lª ThÞ Muéi
- MôC LôC
DANH S¸NH C¸C C¥ QUAN PhèI HîP Vµ NG¦êi thùc hiÖn.............................................................1
1. Mét sè th«ng tin chÝnh vÒ ®Ò tµi...................................................................................................................1
2. Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc phèi hîp tham gia thùc hiÖn ®Ò tµi ..................................................................1
3. C¸c c¸n bé tham gia.................................................................................................................................... 3
4. C¸c ®¬n vÞ kh¸c tham gia ............................................................................................................................4
Bµi tãm t¾t ......................................................................................................................................................6
Më ®Çu ............................................................................................................................................................8
Ch−¬ng I. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc ......................................10
1.1. Nh©n nhanh in vitro ..................................................................................................................................10
1.2. T¹o gièng b»ng c«ng nghÖ tÕ bµo thùc vËt.............................................................................................. 11
1.3. øng dông chØ thÞ ph©n tö trong nghiªn cøu chän t¹o gièng c©y trång míi...............................................12
Ch−¬ng II. néi dung, VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu .....................................................14
2.1. Môc tiªu ....................................................................................................................................................14
2.2. Néi dung nghiªn cøu (nh− ®· ®¨ng ký trong B¶n thuyÕt minh)................................................................15
2.2.1. X©y dùng vµ hoµn thiÖn qui tr×nh c«ng nghÖ nh©n nhanh in vitro ........................................................15
2.2.2. Sö dông kü thuËt chän dßng biÕn dÞ soma vµ nu«i cÊy bao phÊn ®Ó t¹o gièng lóa xuÊt
khÈu, lóa chÊt l−îng cao, kh¸ng bÖnh ®¹o «n trång trong néi ®Þa, ng« n¨ng suÊt kh¸ng bÖnh kh«
v»n vµ phôc tr¸ng gièng c©y Ng−u tÊt:............................................................................................................15
2.2.3. Khai th¸c, thiÕt kÕ, triÓn khai kü thuËt chØ thÞ ph©n tö vµo ®¸nh gi¸ ®a d¹ng tËp ®oµn gièng
nh»m lùa chän bè mÑ cÆp lai vµ ®¸nh gi¸ c¸c dßng cã triÓn väng thµnh gièng ............................................16
2.2.4. Kh¶o nghiÖm vµ triÓn khai s¶n xuÊt c¸c dßng c©y trång míi t¹o ®−îc ................................................ 16
2.2.5. KÕt luËn ®−îc 3 gièng míi t¹o ®−îc: .....................................................................................................17
2.3. Më réng ®èi t−îng nghiªn cøu cña ®Ò tµi .................................................................................................17
2.4. VËt liÖu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ........................................................................................................17
2.4.1. VËt liÖu...................................................................................................................................................17
2.4.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ......................................................................................................................18
2.5. D¹ng s¶n phÈm, kÕt qu¶ t¹o ra ................................................................................................................20
2.6. Nhu cÇu kinh tÕ - x· héi, ®Þa chØ ¸p dông .................................................................................................20
Ch−¬ng III. C¸c kÕt qu¶ chÝnh ®∙ thu ®−îc..................................................................................22
3.1. Nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn quy tr×nh nh©n nhanh mét sè gièng c©y trång b»ng kü thuËt
nu«i cÊy in vitro .............................................................................................................................................22
3.1.1. C©y Keo lai vµ B¹ch ®µn lai ..................................................................................................................22
3.1.2. C©y Ba kÝch ...........................................................................................................................................29
3.1.3. Hoa §Þa Lan...........................................................................................................................................35
3.1.4. Lóa bÊt dôc NhÞ 32A vµ BoA .................................................................................................................40
3.1.5. §iÒu cao s¶n PN1 vµ BO1 ....................................................................................................................41
3.1.6. KÕt luËn vÒ nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn quy tr×nh nh©n nhanh mét sè gièng c©y trång b»ng kü
thuËt nu«i cÊy in vitro.......................................................................................................................................43
- 3.2. T¹o gièng míi b»ng kü thuËt chän dßng biÕn dÞ soma vµ nu«i cÊy bao phÊn ë lóa, ng«
vµ c©y Ng−u TÊt .............................................................................................................................................45
3.2.1. Lóa chÊt l−îng cao dïng trong n−íc .....................................................................................................45
3.2.1.1. KÕt qu¶ t¹o c¸c dßng m« sÑo lóa mang biÕn dÞ soma .......................................................................45
3.2.1.2. Ph©n tÝch mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc trªn ®ång ruéng thÕ hÖ RM0...................................................48
3.2.1.3. Sù ph©n ly mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc ë thÕ hÖ RM1 ........................................................................50
3.2.1.4. Tãm t¾t kÕt qu¶ t¹o c¸c dßng lóa ®Æc s¶n dïng trong n−íc ..............................................................54
3.2.2. Lóa xuÊt khÈu ........................................................................................................................................55
3.2.2.1. KÕt qu¶ khai th¸c vËt liÖu di truyÒn ®Ó nu«i cÊy tÕ bµo soma vµ tói phÊn ......................................... 56
3.2.2.2. Chän t¹o dßng lóa b»ng kü thuËt chän dßng tÕ bµo soma ................................................................59
3.2.2.3. Chän läc dßng lóa phÈm chÊt th«ng qua nu«i cÊy tói phÊn ...............................................................60
3.2.2.4. §¸nh gi¸ n¨ng suÊt phÈm chÊt cña c¸c dßng cã triÓn väng ..............................................................67
3.2.2.5. Tãm t¾t kÕt qu¶ chän dßng lóa xuÊt khÈu b»ng c«ng nghÖ tÕ bµo thùc vËt ......................................72
3.2.3. Lóa kh¸ng bÖnh ®¹o «n.........................................................................................................................73
3.2.3.1. KÕt qu¶ nu«i cÊy bao phÊn.................................................................................................................74
3.2.3.2. KÕt qu¶ theo dâi ®Æc ®iÓm n«ng sinh häc mét sè dßng lóa chän läc.................................................75
3.3.2.3. KÕt qu¶ ph©n tÝch sinh ho¸ mét sè dßng lóa tõ nu«i cÊy bao phÊn ...................................................76
3.3.2.4. Mét sè dßng lóa kh¸ng bÖnh ®¹o «n chÊt l−îng cao t¹o ®−îc ..........................................................77
3.3.2.5. Tãm t¾t kÕt qu¶ chän dßng lóa kh¸ng ®¹o «n....................................................................................80
3.2.4. Ng« n¨ng suÊt kh¸ng ng« v»n ..............................................................................................................80
3.2.4.1. T¹o dßng thuÇn b»ng kü thuËt nu«i cÊy bao phÊn .............................................................................81
3.2.4.2. T¹o c©y ng« ®¬n béi kÐp ....................................................................................................................85
3.2.4.3. §¸nh gi¸ vµ kh¶o nghiÖm t¸c gi¶ c¸c dßng triÓn väng ......................................................................87
4.2.4.4. KÕt qu¶ t¹o gièng ng« míi n¨ng suÊt kh¸ng kh« v»n........................................................................89
3.2.5. Phôc tr¸ng c©y Ng−u tÊt........................................................................................................................89
3.3. Nghiªn cøu kü thuËt sinh häc ph©n tö vµo viÖc ®¸nh gi¸ ®a d¹ng di truyÒn tËp ®oµn
mét sè gièng c©y trång nh»m lùa chän bè mÑ cÆp lai −u tó vµ ®¸nh gi¸ sím c¸c dßng triÓn
väng thµnh gièng. ......................................................................................................................................... 91
3.3.1. Nghiªn cøu ®a d¹ng tËp ®oµn gièng lóa cã tÝnh kh¸ng kh¸c nhau víi bÖnh b¹c l¸ vi khuÈn
(Xanthomonas Ozyza).....................................................................................................................................91
3.3.2. C©y l¹c...................................................................................................................................................95
3.3.2.1. Thu thËp vµ ®¸nh gi¸ tËp ®oµn l¹c kh¸ng bÖnh rØ s¾t vµ hÐo xanh vi khuÈn.....................................96
3.3.2.2. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ph¶n øng kh¸ng bÖnh cña c¸c gièng thu thËp.......................................................96
3.3.2.3. Tèi −u ph¶n øng PCR .........................................................................................................................98
3.3.2.4. Ph©n tÝch ®a d¹ng tËp ®oµn l¹c kh¸ng bÖnh hÐo xanh víi c¸c chØ thÞ SSRs.....................................98
3.3.2.5. Ph©n tÝch ®a d¹ng tËp ®oµn 33 gièng l¹c kh¸ng bÖnh rØ s¾t b»ng c¸c chØ thÞ RAPD.........................104
3.3.2.6. X¸c ®Þnh c¸c chØ thÞ SSR liªn quan tÝnh kh¸ng bÖnh rØ s¾t ë l¹c ........................................................108
3.3.2.7. Lai h÷u tÝnh, t¹o quÇn thÓ vµ chän läc gièng l¹c kh¸ng bÖnh rØ s¾t ...................................................115
3.3.2.8. Nghiªn cøu sµng läc sím c¸c dßng l¹c F3 cÆp lai ICG950166 x L12 víi c¸c chØ thÞ ph©n tö
liªn quan ®Õn tÝnh kh¸ng bÖnh rØ s¾t ...............................................................................................................115
3.3.2.9. KÕt luËn chung vÒ t¹o gièng l¹c cã sù hç trî cña sinh häc ph©n tö...................................................121
3.3.3. C©y ®Ëu t−¬ng .......................................................................................................................................122
- 3.3.3.1. Thu thËp vµ ®¸nh gi¸ tËp ®oµn gièng ®Ëu t−¬ng kh¸ng bÖnh rØ s¾t vµ chÞu h¹n ...............................122
3.3.3.2. Nghiªn cøu chän mét sè chØ thÞ RADP vµ SSR thÝch hîp cho nghiªn cøu ........................................ 122
3.3.3.3. KÕt qu¶ t¹o gièng ®Ëu t−¬ng chÞu h¹n vµ kh¸ng bÖnh rØ s¾t cã sù phèi hîp cña chØ thÞ
ph©n tö.... ........................................................................................................................................................131
3.3.3.4. KÕt luËn vÒ t¹o gièng ®Ëu t−¬ng b»ng chØ thÞ ph©n tö ........................................................................135
3.3.4. §¸nh gi¸ sím c¸c dßng lóa vµ ng« chän läc ®−îc b»ng c¸c chØ thÞ ph©n tö liªn quan ......................137
3.3.4.1. §¸nh gi¸ sím c¸c dßng lóa kh¸ng bÖnh ®¹o «n chÊt l−îng cao víi c¸c chØ thÞ STS ........................137
3.3.4.2. §¸nh gi¸ sím c¸c dßng lóa xuÊt khÈu víi c¸c chØ thÞ ph©n tö liªn quan ...........................................139
3.3.4.3. Chän t¹o c¸c dßng ng« míi cã sù trî gióp cña chØ thÞ ph©n tö ..........................................................141
3.4. KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm vµ triÓn khai s¶n xuÊt thö c¸c dßng lóa, ng« vµ ®Ëu t−¬ng .........................144
3.5. Më réng s¶n xuÊt gièng lóa míi DR3 ..................................................................................................146
Ch−¬ng IV. Tæng qu¸t ho¸ vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thu ®−îc.....................................................149
4.1. KÕt qu¶ næi bËt .........................................................................................................................................149
4.2. Tr×nh ®é c«ng nghÖ...................................................................................................................................150
4.3. Kh¶ n¨ng ¸p dông ....................................................................................................................................150
4.4. Nh÷ng ®ãng gãp míi cña ®Ò tµi ...............................................................................................................152
4.5.§µo t¹o ......................................................................................................................................................152
4.6. S¶n phÈm cña ®Ò tµi.................................................................................................................................154
4.6.1. S¶n phÈm c«ng nghÖ cña ®Ò tµi............................................................................................................154
4.6.2. S¶n phÈm giao nép cña ®Ò tµi ®· ký trong Hîp ®ång nghiªn cøu víi Ch−¬ng tr×nh KC.04.................155
4.7. Tån t¹i cña ®Ò tµi ......................................................................................................................................157
4.8. Hîp t¸c quèc tÕ ........................................................................................................................................157
4.9 T×nh h×nh sö dông kinh phÝ ........................................................................................................................157
Ch−¬ng V. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ...........................................................................................................158
5.1. KÕt luËn chÝnh...........................................................................................................................................158
5.2. KiÕn nghÞ...................................................................................................................................................160
C¸c c«ng tr×nh c«ng bè ...................................................................................................................................160
Tµi liÖu tham kh¶o ...........................................................................................................................................163
Phô lôc.... ........................................................................................................................................................171
- Nh÷ng Ch÷ viÕt t¾t
§TST: §iÒu tiÕt sinh tr−ëng
2,4D: 2,4 Dichlorophenoxyacetic acid
AC: §é bÒn gel
AFLP: §a h×nh chiÒu dµi c¸c ph©n ®o¹n ADN ®−îc nh©n b¶n
AVRDC: Trung t©m nghiªn cøu rau mµu ch©u ¸
BAP (BA): Benzylaminopurine
Bé NN vµ PTNT: Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n
CNSH: ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
CYMMYT: Ch−¬ng tr×nh quü gen vµ c«ng nghÖ sinh häc vµ lóa mú
DDBJ: Ng©n hµng gen NhËt b¶n
DNA: Deoxyribonucleic acid
EMBL: Ng©n hµng gen Ch©u ¢u
EU: Ch©u ¢u
GC: §é bÒn thÓ gel
GT: §é ho¸ hå
HTX: Hîp t¸c x·
IAA: Indol Acetic Acid
IBA: Indol Butiric Acid (AxÝt Indol Axetic)
IBA: Indol butyric
ICRISAT: ViÖn nghiªn cøu c©y trång mµu Quèc tÕ
IRRI: ViÖn Nghiªn cøu lóa quèc tÕ
KHCNMT: Khoa häc C«ng nghÖ M«i tr−êng
KHKTNN: ViÖn Khoa häc kü thuËt N«ng nghiÖp
Kin. Kinetin
L§BSCL: ViÖn Lóa §ång b»ng S«ng Cöu Long
MAS: Chän gièng cã hç trî cña chØ thÞ ph©n tö)
MDS: BiÓu ®å ®a chiÒu
MS: M«i tr−êng nu«i cÊy cña Murashinge & Skoog
NAA: A xÝt Napthalen Acetic
PCR: Ph¶n øng trïng hîp chuçi DNA
PIC: Hµm l−îng th«ng tin vÒ tÝnh ®a h×nh
PVP: Polyvinyl Pyrroline
QTL: C¸c locus tÝnh tr¹ng sè l−îng
RAPD: §a h×nh ®o¹n DNA ®−îc nh©n b¶n ngÉu nhiªn
RFLP: TÝnh ®a h×nh chiÒu dµi ph©n ®o¹n c¾t giíi h¹n
- SHN§: ViÖn Sinh häc nhiÖt ®íi
SHNN: ViÖn Sinh häc N«ng nghiÖp
SHPT: Sinh häc ph©n tö
SSR: C¸c tr×nh tù lÆp l¹i ®¬n gi¶n
TGMS: TÝnh bÊt dôc nhiÖt ®é
TGST: Thêi gian sinh tr−ëng
TTKHSX: Trung t©m khoa häc s¶n xuÊt
TTKNGCTT¦: Trung t©m kh¶o nghiÖm gièng c©y trång Trung −¬ng
- Danh môc c¸c b¶ng
B¶ng 1. §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng t¹o m« sÑo cña c¸c gièng lóa trªn m«i tr−êng C1 vµ C2
B¶ng 2. Tû lÖ phÇn tr¨m m« sèng sau 30 ngµy chiÕu x¹ gamma tõ nguån Co60
B¶ng 3. Tû lÖ (%) m« sÑo t¸i sinh c©y sau 60 ngµy chiÕu x¹
B¶ng 4. Sè c©y t¸i sinh thu ®−îc
B¶ng 5. KÕt qu¶ gieo trång c¸c dßng t¸i sinh tõ m« sÑo xö lý tia gamma thÕ hÖ RM0
B¶ng 6. Mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc cña c¸c dßng t¸i sinh tõ m« sÑo xö lý tia gamma thÕ hÖ RM0 cña c¸c gièng lóa nghiªn cøu
B¶ng 7. Mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc c¸c dßng lóa T¸m xoan vµ T¸m Êp BÑ quan t©m thu vô mïa 2003 - thÕ hÖ RM1
B¶ng 8. §Æc ®iÓm n«ng häc cña c¸c dßng kh«ng c¶m quang træ vô Xu©n 2004 – thÕ hÖ RM2
B¶ng 9. Mét sè ®Æc ®iÓm c¸c gièng trong tæ hîp lai ®Ó cÊy tói phÊn vµ tÕ bµo soma
B¶ng 10. HÖ sè di truyÒn (H) vµ ph−¬ng sai (sg2) cña quÇn thÓ F2 cña mét sè tæ hîp lai
B¶ng 11. C¸c th«ng sè di truyÒn trªn c¸c tÝnh tr¹ng AC, GC vµ GT trªn tæ hîp IR 64/ Jasmine 85
B¶ng 12. HÖ sè t−¬ng quan cña c¸c tÝnh tr¹ng víi AC víi GC vµ GT trªn hai quÇn thÓ F2 vµ BC2F2 cña IR 64/ Jasmine 85
B¶ng 13. HÖ sè t−¬ng quan kiÓu gen (rg), kiÓu h×nh (rp) vµ m«i tr−êng (re) trªn quÈn thÓ F3 cña IR 64 /Jasmine 85
B¶ng 14. KÕt qu¶ t¹o tÕ bµo soma trªn mét sè gièng
B¶ng 15. ¶nh h−ëng chuyÓn tói phÊn tõ m«i tr−êng m« sÑo sang m«i tr−êng t¸i sinh
B¶ng 16. Tû lÖ c©y t¸i sinh trªn vµi tæ hîp lai
B¶ng 17. §¸nh gi¸ tû lÖ t¹o m« sÑo vµ ph¸t triÓn c©y t¸i sinh trªn tæ hîp gièng giµu vitamine
B¶ng 18. Tû lÖ t¹o m« sÑo trªn c¸c m«i tr−êng
B¶ng 19. Kh¶ n¨ng t¸i sinh c©y xanh trªn c¸c m«i tr−êng
B¶ng 20. So s¸nh kÕt qu¶ mét sè dßng tõ nu«i cÊy tói phÊn vô HÌ thu n¨m 2003
B¶ng 21. Ph©n tÝch phÈm chÊt cña mét sè gièng
B¶ng 22. C¸c ®Æc tÝnh h×nh th¸i cña c¸c dßng nu«i cÊy tói phÊn tõ tæ hîp lai F1
B¶ng 23. C¸c thµnh phÇn n¨ng suÊt cña c¸c dßng nu«i cÊy tói phÊn tõ tæ hîp lai F1
B¶ng 24. Ph©n tÝch phÈm chÊt cña 4 dßng trªn ®−îc ghi nhËn trªn b¶ng 24
B¶ng 25. N¨ng suÊt vµ thµnh phÇn n¨ng suÊt cña c¸c gièng lóa tõ tói phÊn vµ tÕ bµo soma §«ng xu©n 2003
B¶ng 26. PhÈm chÊt g¹o cña c¸c gièng lóa tõ soma vµ tói phÊn
B¶ng 27. N¨ng suÊt vµ ®Þa ®iÓm cña c¸c gièng ®−a ®i kh¶o nghiÖm
B¶ng 28. C¸c tæ hîp lai nghiªn cøu chän t¹o gièng lóa chÊt l−îng kh¸ng ®¹o «n «n
B¶ng 29. KÕt qu¶ t¹o m« sÑo vµ t¸i sinh c©y tõ nu«i cÊy bao phÊn
B¶ng 30. Møc ®é biÕn ®éng mét sè chØ tiªu h×nh th¸i ë c¸c dßng lóa nu«i cÊy bao phÊn
B¶ng 31. KÕt qu¶ ph©n tÝch sinh ho¸ mét sè dßng/gièng lóa thÝ nghiÖm
B¶ng 32. Mét sè dßng lai vµ dßng ®¬n béi kÐp chän läc cho c¸c nghiªn cøu kh¶o nghiÖm
B¶ng 33. KÕt qu¶ c¶i t¹o n©ng cao tû lÖ ph¶n øng t¹o cÊu tróc ph«i vµ t¸i sinh c©y
B¶ng 34. Tû lÖ t¹o cÊu tróc ph«i vµ t¸i sinh c©y cña mét sè nguån vËt liÖu ®−îc chuyÒn tÝnh c¶m øng (vô Thu 2003)
- B¶ng 35. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm nu«i cÊy bao phÊn (Vô Xu©n 2004)
B¶ng 36. §Æc ®iÓm cña mét sè tæ hîp lai triÓn väng
B¶ng 37. KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm mét sè gièng trong s¶n suÊt (Thu §«ng 2003)
B¶ng 38. Danh s¸ch tËp ®oµn gièng lóa sö dông trong nghiªn cøu
B¶ng 39. Danh s¸ch 35 gièng l¹c cã ph¶n øng kh¸c nhau víi bÖnh hÐo xanh vi khuÈn
B¶ng 40. Gi¸ trÞ PIC cña tËp ®oµn 35 gièng l¹c kh¸ng bÖnh hÐo xanh vi khuÈn
B¶ng 41. Gi¸ trÞ t−¬ng quan kiÓu h×nh theo 3 ph−¬ng ph¸p tÝnh hÖ sè di truyÒn gièng nhau víi 4 kiÓu ph©n nhãm
B¶ng 42. Nguån gèc vµ møc ®é kh¸ng bÖnh rØ s¾t cña 33 gièng l¹c
B¶ng 43. Tr×nh tù c¸c ®o¹n måit sö dông trong nghiªn cøu
B¶ng 44. Nguån gèc sinh th¸i vµ ®iÓm kh¸ng bÖnh cña 42 gièng l¹c
B¶ng 45. Tr×nh tù 23 cÆp måi SSR thiÕt kÕ
B¶ng 46. Sè ph©n ®o¹n ADN nh©n b¶n vµ gi¸ trÞ PIC cña tËp ®oµn 42 gièng l¹c kh¸ng bÖnh rØ s¾t
B¶ng 47. C¸c allen cã liªn quan ®Õn tÝnh kh¸ng bÖnh rØ s¾t ë l¹c
B¶ng 48. Tr×nh tù nucleotide cña c¸c cÆp måi SSR liªn quan ®Õn tÝnh kh¸ng bÖnh rØ s¾t
B¶ng 49. Tæng hîp kÕt qu¶ sµng läc ph©n tö cña c¸c dßng l¹c F3 víi bèn cÆp måi kiÓm so¸t tÝnh kh¸ng bÖnh rØ s¾t ë l¹c
B¶ng 50. ChØ thÞ SSR liªn quan ®Õn tÝnh chÞu h¹n ë ®Ëu t−¬ng
B¶ng 51. ChØ thÞ SSR dïng ®Ó ®¸nh gi¸ ®a d¹ng tËp ®oµn gièng ®Ëu t−¬ng
B¶ng 52. KÕt qu¶ ph©n tÝch sù ®a d¹ng mét sè gièng ®Ëu t−¬ng víi c¸c chØ thÞ SSR
B¶ng 53. Thêi gian sinh tr−ëng cña c¸c dßng thö nghiÖm, vô xu©n 2004 t¹i Thanh Hµ, Hoµ B×nh
B¶ng 54. N¨ng suÊt vµ c¸c yÕu tè t¹o thµnh n¨ng suÊt cña c¸c dßng thö nghiÖm, vô xu©n 2004 t¹i Thanh Hµ, Hoµ B×nh.
B¶ng 55. Tr×nh tù c¸c chØ thÞ STS liªn quan ®Õn tÝnh kh¸ng ®¹o «n vµ chÊt l−îng lóa g¹o:
B¶ng 56. Tr×nh tù c¸c nucleotide cña hai chØ thÞ SSR liªn quan ®Õn tÝnh kh¸ng bÖnh kh« v»n ë ng«
B¶ng 57. Sè vô kh¶o nghiÖm vµ diÖn tÝch s¶n xuÊt thö cña c¸c dßng c©y trång t¹o ®−îc
B¶ng 58. Thèng kª mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc cña c¸c dßng lóa kh¶o nghiÖm
B¶ng 59. Thèng kª mét sè ®Æc ®iÓm n«ng häc cña c¸c dßng ng« kh¶o nghiÖm
B¶ng 60. Thèng kª diÖn tÝch s¶n xuÊt gièng lóa DR3 trong 10 vô s¶n xuÊt thö (Vô D«ng Xu©n 1998-1999,
Vô Mïa 1999, Vô §«ng Xu©n 1999-2000, Vô Mïa 2000, Vô §«ng Xu©n 2000-2001, Vô Mïa 2001, Vô
§«ng Xu©n 2001-2002, Vô Mïa 2002, Vô §«ng Xu©n 2002-2003 vµ Vô Mïa 2003)
- Danh môc c¸c H×nh
H×nh 1. Chåi B¹ch ®µn lai U29E1 vµ U29C3
H×nh 2. Chåi b¹ch ®µn cÊy ®øng vµ cÊy n»m
H×nh 3. Chåi b¹ch ®µn lai ra rÔ
H×nh 4. Chåi bÊt ®Þnh Keo lai sau qu¸ tr×nh khö trïng vµ chåi Keo kÐo dµi
H×nh 5. Ra rÔ trùc tiÕp Keo lai b»ng thuèc TTG
H×nh 6. Luèng c©y B¹ch ®µn lai vµ Keo lai nu«i cÊy m« trong v−ên −¬m
H×nh 7. Chåi Ba kÝch s¬ cÊp t¸i sinh tõ l¸t c¾t ®èt th©n 4 tuÇn trªn m«i tr−êng MS + 0,5 mg/l Kin.
H×nh 8. Côm chåi Ba kÝch t¸i sinh tõ ®èt th©n (hµng trªn) vµ tõ ngän chåi (hµng d−íi) 60 ngµy trong m«i
tr−êng MS + 3,0 mg/l BAP
H×nh 9. Côm chåi Ba kÝch t¸i sinh tõ ngän chåi, ®èt th©n vµ phÇn gèc trong m«i tr−êng MS + 3,0 mg/l BAP
(60 ngµy sau khi cÊy)
H×nh 10. T¹o rÔ in vitro chåi Ba kÝch nu«i cÊy trong 1/4MS kh«ng bæ sung auxin
H×nh 11. C©y Ba kÝch ra rÔ in vitro vµ sinh tr−ëng trong bÇu (sau 90 ngµy)
H×nh 12. Mét sè gièng §Þa lan hiÖn ®ang l−u gi÷
H×nh 13. T¹o c©y hoµn chØnh trªn m«i tr−êng cã bæ sung NAA vµ c©y gièng §Þa lan cÊy m« ®¹t tiªu chuÈn (> 1 g)
H×nh 14. ¶nh h−ëng cña gi¸ thÓ ®Õn kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña §Þa lan cÊy m« sau 8 tuÇn
H×nh 15. §Þa lan cÊy m« ngoµi v−ên −¬m t¹i Sapa
H×nh 16. §Þa lan cÊy m« ngoµi v−ên s¶n xuÊt (v−ên −¬m cÊp II)
H×nh 17. Nh©n nhanh in vitro hai dßng lóa bÊt dôc
H×nh 18. H¹t ®iÒu lµm nguyªn liÖu nu«i cÊy vµ c©y mÇm
H×nh 19. Chåi t¹o ra tõ nu«i cÊy líp máng ®èt th©n, t¹o rÔ hoµn chØnh
H×nh 20. C©y in vitro gièng BO1 ngµy thø 60, c©y ra bÇu ®Êt ngµy thø 7
H×nh 21. (A) M« sÑo gièng T¸m xoan sau 3 tuÇn trªn m«i tr−êng C1; (B) M« sÑo gièng Dù th¬m bÞ chÕt
sau 30 ngµy chiÕu x¹ ë liÒu 13 Krad; (C) C©y t¸i sinh sau 60 ngµy chiÕu x¹ ë liÒu 9 Krad trªn m« tr−êng
R; (D) C©y m¹ nu«i trªn m«i tr−êng t¹o rÔ; (E) T¸m xoan ®èi chøng cao 142 cm (tr¸i) vµ T¸m xoan ®ét
biÕn cao 1,05 cm (ph¶i) ë thÕ hÖ MR0 (liÒu chiÕu x¹ 9 Krad)
H×nh 22. B: Dßng lóa TXL7-01-01 kh«ng c¶m quang; A: T¸m Xoan ®èi chøng - kh«ng træ b«ng
H×nh 23. H×nh d¹ng vµ mµu s¾c h¹t lóa vµ g¹o cña dßng TXL7-01-01
H×nh 24. Hµm l−îng amylose cña F2 vµ BC2F2 cña tæ hîp lai IR64/Jasmine 85
H×nh 25. Khai th¸c biÕn dÞ soma cña c¸c gièng lóa ®Æc s¶n vµ c©y lóa chuyÓn sang m«i tr−êng t¸i sinh
H×nh 26. ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng nu«i cÊy lªn kh¶ n¨ng t¹o m« sÑo tõ h¹t phÊn
H×nh 27. M« sÑo h×nh thµnh trªn m«i tr−êng CaI vµ CaII
H×nh 28. Tû lÖ t¸i sinh cña mét sè tæ hîp lai
H×nh 29. C©y t¸i sinh tõ m« sÑo
H×nh 30. Gièng Nµng th¬m Chî §µo -5 trång t¹i Sãc Tr¨ng vµ h¹t gièng OM 5797
H×nh 31. M« sÑo t¹o tõ h¹t phÊn cÆp lai Moroberekan vµ WAB56-125 trªn m«i tr−êng th¹ch vµ c©y lóa t¸i
sinh tõ m« sÑo nu«i cÊy bao phÊn c©y F1 cÆp lai Moroberekan vµ WAB56-125
H×nh 32. C©y lóa ®¬n béi kÐp HPMD4 nhËn ®−îc tõ nu«i cÊy bao phÊn c©y F1 cÆp lai Morroberekan vµ
WAB56-12
H×nh 33. Dßng lóa ®¬n béi kÐp HPKW1 nhËn ®−îc tõ tæ hîp lai KDML105 vµ WAB56-125
H×nh 34. Dßng lóa F6 BW12 trång vô xu©n 2004 (tr¸i) vµ dßng lóa KW1tõ cÆp lai KDML105 vµ WAB56-
125 trång vô xu©n 2004
H×nh 35. T¸i sinh c©y ng« ®¬n béi kÐp
H×nh 36. C©y t¸i sinh tõ nguån vËt liÖu ®−îc truyÒn tÝnh c¶m øng t¹o cÊu tróc ph«i vµ t¸i sinh c©y
(C164xC172)
H×nh 37. C©y ng« ®¬n béi kÐp ®−îc ra ng«i trªn nÒn ®Êt
H×nh 38. Nguån dßng C177 kh¸ng kh« v»n
H×nh 39. Nguån dßng C305 kh¸ng kh« v»n
H×nh 40. Nguån ®èi chøng nhiÔm bÖnh kh« v»n
H×nh 41. C©y ng−u tÊt in vitro nh©n tõ ®èt th©n sau 20 ngµy nu«i cÊy vµ c©y ng−u tÊt in vitro ngoµi v−ên
−¬m 75 ngµy tuæi
- H×nh 42. M« sÑo ng−u tÊt tõ hypocotyl trong m«i tr−êng MS + 1 mg/l IBA sau 20 ngµy nu«i cÊy
H×nh 43. KÕt qu¶ ®iÖn di s¶n phÈm RAPD cña 36 gièng lóa cã møc ®é kh¸ng kh¸c nhau víi bÖnh b¹c l¸ vi
khuÈn víi måi RA36
H×nh 44. S¬ ®å h×nh c©y cña 36 gièng lóa cã tÝnh kh¸ng kh¸c nhau víi bÖnh b¹c l¸ vi khuÈn theo hÖ sè di
truyÒn gièng nhau cña Jaccard vµ kiÓu ph©n nhãm UPGMA
H×nh 45. Ph©n tÝch theo to¹ ®é chÝnh (PCA) cña tËp ®oµn 36 gièng lóa víi tæng sè cña hÖ sè sai kh¸c di
truyÒn lµ 60,2 %
H×nh 46. §¸nh gi¸ bÖnh rØ s¾t b»ng ph−¬ng ph¸p l¸ t¸ch
H×nh 47. Chän läc dßng kh¸ng bÖnh rØ s¾t
H×nh 48. §¸nh gi¸ bÖnh hÐo xanh b»ng ph−¬ng ph¸p nhiÔm h¹t
H×nh 49. §iÖn di kiÓm tra s¶n phÈm PCR-RAPD víi c¸c hµm l−îng ADN kh¸c nhau.
H×nh 50. §iÖn di s¶n phÈm PCR víi cÆp måi L45 vµ L50 trªn gel polyacrylamide 0,6%
H×nh 51. S¬ ®å h×nh c©y biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a 35 gièng l¹c tËp ®oµn kh¸ng bÖnh hÐo xanh
H×nh 52. KÕt qu¶ ®iÖn di s¶n phÈm PCR-RAPD cña 33 gièng l¹c víi måi RA40
H×nh 53. H×nh c©y thÓ hiÖn mèi quan hÖ di truyÒn cña 33 gièng l¹c nghiªn cøu
H×nh 54. §iÖn di s¶n phÈm PCR cña 42 gièng l¹c kh¸ng bÖnh rØ s¾t víi cÆp måi L25 trªn gel polyarylamÝt
H×nh 55. BiÓu ®å ®a chiÒu (MDS) cña 42 gièng l¹c kh¸ng bÖnh rØ s¾t
H×nh 56. BiÓu ®å h×nh c©y cña 42 gièng l¹c kh¸ng/mÉn c¶m víi bÖnh rØ s¾t theo hÖ sè cña Jaccard vµ
ph−¬ng ph¸p ph©n nhãm UPGMA.
H×nh 57. KÕt qu¶ ®iÖn di s¶n phÈm PCR cña gièng ICG950166 vµ L12 víi mét sè cÆp måi kiÓm so¸t tÝnh
kh¸ng bÖnh rØ s¾t ë l¹c
H×nh 58. 13 dßng l¹c F3 cÆp lai ICG950166 x L12 mang chØ thÞ SSR liªn quan tÝnh kh¸ng bÖnh rØ s¾t ph©n
tÝch víi måi L38 vµ L54
H×nh 59. Phæ ®iÖn di s¶n phÈm PCR sö dông c¸c cÆp måi SSR liªn quan ®Õn tÝnh ®a d¹ng cña c¸c gièng
®Ëu t−¬ng: 1- Cóc Vµng; 2- §T80; 3- §T12; 4- V74; 5- VX91; 6- §T2000; 7- CM60
H×nh 60. Sù ®a d¹ng cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng ®−îc chän lµm nguyªn liÖu khëi ®Çu.
H×nh 61. S¬ ®å h×nh c©y vÒ ®é t−¬ng ®ång di truyÒn gi÷a c¸c gièng ®Ëu t−¬ng
H×nh 62. Phæ ®iÖn di s¶n phÈm PCR sö dông c¸c cÆp måi SSR cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng. Cóc Vµng(1),
§T2000(8), vµ c¸c dßng lai F3: 2- §C4; 3-§C5; 4-§C6; 5-§C7; 6-§C8; 7-§C10
H×nh 63. Kho¶ng c¸ch di truyÒn cña c¸c dßng ®Ëu t−¬ng F3 so víi bè mÑ
H×nh 64. Kho¶ng c¸ch di truyÒn cña c¸c dßng ®Ëu t−¬ng F3 so víi bè mÑ.
H×nh 65. Phæ ®iÖn di SSR cña c¸c gièng ®Ëu t−¬ng víi kh¶ n¨ng kh¸ng bÖnh rØ s¾t kh¸c nhau
H×nh 66. §a d¹ng di truyÒn cña mét sè gièng ®Ëu t−¬ng kh¸ng bÖnh rØ s¾t
H×nh 67. C©y lai vµ bè mÑ §T2000 x Cóc vµng vµ §T2000 x §T12
H×nh 68. Dßng §T213.4.347 (§T26) vô ®«ng 2003 vµ Dßng §T213.4.347 vô ®«ng 2003
H×nh 69. §iÖn di s¶n phÈm PCR cña ADN mét sè dßng lóa tõ nu«i cÊy bao phÊn c©y F1 cÆp lai
Moroberekan vµ WAB56 - 125 víi cÆp måi RG64
H×nh 70. §iÖn di ®å s¶n phÈm PCR cña ADN mét sè c©y lóa lai víi måi RG28.
H×nh 71 : §¸nh gi¸ ®a h×nh víi chØ thÞ Wx víi 15 gièng lóa mïa vµ 9 gièng lóa cao s¶n.
H×nh 72. KÕt qu¶ ph©n tÝch víi chØ thÞ RG28 víi mét sè dßng BCF2 cña cÆp lai IR 64 x DS 20
H×nh 73. Ph¶ hÖ cña 80 dßng ng« thuÇn ph©n tÝch víi chØ thÞ SSR
H×nh 74. Ph©n tÝch tÝnh kh¸ng bÖnh kh« v»n cña thÕ hÖ S4 víi chØ thÞ phi065
- B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi KC.04.08
______________________________________________________________________
Danh s¸nh c¸c c¬ quan phèi hîp nghiªn cøu vµ nh÷ng ng−êi
thùc hiÖn
1. Mét sè th«ng tin chÝnh vÒ ®Ò tµi
Tªn ®Ò tµi: Nghiªn cøu sö dông c«ng nghÖ tÕ bµo vµ kü thuËt chØ thÞ ph©n tö
phôc vô chän t¹o gièng c©y trång
M· sè: KC.04.08
Thuéc ch−¬ng tr×nh: Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn C«ng nghÖ sinh häc
Thêi gian thùc hiÖn: 10/2001 – 10/2004
Kinh phÝ th−c hiÖn: 3 000 000 000 ®ång (ba tØ ®ång)
C¬ quan chñ tr×: ViÖn C«ng nghÖ sinh häc
C¬ quan chñ qu¶n: ViÖn Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam
2. Ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan phèi hîp tham gia thùc hiÖn ®Ò tµi
TT Tªn tæ chøc §Þa chØ Néi dung vµ nhiÖm vô Ng−êi chñ tr× Ph©n bæ
kinh phÝ
(triÖu ®)
1 Phßng CÇu - X©y dùng ®Ò tµi vµ tæng kÕt ®Ò tµi. Lª ThÞ Muéi 1810
CNTBTV, GiÊy, - C¶i t¹o gièng lóa ®Æc s¶n b»ng Lª TrÇn B×nh
Hµ Néi c«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®¹i (chän §inh Thi Phßng
ViÖn C«ng
nghÖ Sinh dßng soma, nu«i cÊy bao phÊn, chØ TrÇn ThÞ Ph−¬ng
häc thÞ ph©n tö,…). Liªn
- S−u tËp, khai th¸c c¸c chØ thÞ ph©n
tö ®èi víi ®Ëu t−¬ng vµ l¹c.
- §¸nh gi¸ ®a d¹ng ADN tËp ®oµn
®Ëu t−¬ng, l¹c kh¸ng bÖnh rØ s¾t,
chÞu h¹n.
- Phèi hîp chän dßng ®Ëu t−¬ng vµ
l¹c b»ng chØ thÞ ph©n tö.
- X©y dùng quy tr×nh nh©n nhanh hai
dßng lóa bÊt dôc NhÞ32A vµ BoA.
- TriÓn khai më réng s¶n xuÊt dßng
DR3 t¹o ®−îc b»ng chän dßng tÕ
bµo trong giai ®o¹n tr−íc ®¹t quy
m« khu vùc ho¸.
2 Phßng CÇu Chän t¹o c¸c dßng lóa chÊt l−îng NguyÔn §øc 150
DTTBTV, GiÊy, cao kh¸ng ®¹o «n b»ng lai truyÒn Thµnh
ViÖn C«ng Hµ Néi thèng, nu«i cÊy bao phÊn vµ chØ thÞ
nghÖ Sinh ph©n tö
häc
___________________________________________________________________________________
12/2004
1
- B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi KC.04.08
______________________________________________________________________
3 ViÖn Lóa ¤ T¹o dßng lóa míi b»ng kü thuËt NguyÔn ThÞ Lang 170
®ång b»ng M«n, nu«i cÊy bao phÊn vµ chän dßng
s«ng Cöu CÇn biÕn dÞ soma ®èi víi lóa xuÊt khÈu
Long Th¬ vµ lóa ®Æc s¶n.
4 ViÖn nghiªnThÞ trÊn T¹o dßng thuÇn b»ng kü thuËt nu«i Bïi M¹nh C−êng 180
cøu ng« Phïng, cÊy bao phÊn vµ phèi hîp kü thuËt
§an ph©n tö trong chän t¹o gièng chÞu
Ph−îng, bÖnh kh« v»n vµ n¨ng suÊt cao.
Hµ T©y
5 Trung t©m V¨n Phèi hîp sö dông c¸c chØ thÞ ph©n tö NguyÔn V¨n 170
Nghiªn cøu §iÓn, ®Ó chän t¹o c¸c gièng ®Ëu t−¬ng vµ Th¾ng
vµ Thùc Hµ Néi gièng l¹c chÞu bÖnh rØ s¾t, hÐo xanh TrÇn ThÞ Tr−êng
nghiÖm ®Ëu virus vµ chÞu h¹n.
®ç, ViÖn
KHKTNN
6 Trung t©m §«ng Hoµn thiÖn c«ng nghÖ nh©n nhanh §oµn ThÞ Mai 140
Nghiªn cøu Ng¹c, gièng c©y trång rõng n¨ng suÊt cao
gièng c©y Tõ b»ng c«ng nghÖ nu«i cÊy m« thùc
trång rõng, Liªm, vËt cho mét sè dßng Keo Lai vµ
ViÖn Khoa Hµ Néi. B¹ch §µn Lai.
häc L©m
nghiÖp
7 ViÖn D−îc 3B Sö dông c«ng nghÖ tÕ bµo thùc vËt Ph¹m V¨n HiÓn 120
liÖu, Bé Y Quang ®Ó phôc tr¸ng gièng Ng−u TÊt
Trung, (Achyranthe bidentata Blume-
tÕ
Hµ Néi Amaranthaceae) vµ hoµn thiÖn quy
tr×nh nh©n nhanh in vitro gièng Ba
KÝch (Morinda officinalis Hoai-
Rubiaceae).
8 ViÖn Sinh Tr©u X©y dùng quy tr×nh nh©n nhanh mét NguyÔn Quang 150
häc n«ng Qu×, Gia sè gièng hoa §Þa Lan quý (khu vùc Th¹ch
nghiÖp, L©m, Hµ phÝa B¾c) b»ng c«ng nghÖ nu«i cÊy
Tr−êng Néi. m« thùc vËt.
§HNNI-
HN.
9 ViÖn Sinh Thñ Nghiªn cøu nh©n nhanh mét sè dßng NguyÔn ThÞ 110
häc NhiÖt §øc, Hå ®iÒu (Anacardium occidentale L.) Quúnh
®íi ChÝ cao s¶n b»ng ph−¬ng ph¸p quang tù
Minh d−ìng vµ nu«i cÊy líp máng.
___________________________________________________________________________________
12/2004
2
- B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi KC.04.08
______________________________________________________________________
3. C¸c c¸n bé tham gia
TT Hä tªn §¬n vÞ
1 PGS.TSKH. Lª ThÞ Muéi ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
2 PGS.TS. Lª TrÇn B×nh ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
3 TS. §inh ThÞ Phßng ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
4 NCS. Lª Xu©n §¾c ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
5 CN. Bïi V¨n Th¾ng ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
6 CN. Phan Träng Hoµng ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
7 KTV. NguyÔn ThÞ NhÞ ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
8 CN. Bïi Chi L¨ng ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
9 KTV. NguyÔn ThÞ Dùa ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
10 CN. Tr−¬ng Thu Thuû ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
11 CN. NguyÔn Minh Hïng ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
12 CN. NguyÔn Hång Ch©u ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
13 CN. Tõ Duy Th¾ng ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
14 CN. NguyÔn ThÞ YÕn An ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
15 TS. Nghiªm Nh− V©n ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
16 ThS. Cao ThÞ Lîi ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
17 KTV. Lª Xu©n S¸ch ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
18 CN. Ph¹m BÝch Ngäc ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
19 KS. §ç Xu©n §ång ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
20 KS. §ç TiÕn Ph¸t ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
21 SV. NguyÔn ThÞ H¶i Hµ ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
22 SV. Chu ThÞ Thu Thuû ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
23 SV. NguyÔn ThÞ Hµi ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
24 PGS. TS. NguyÔn §øc Thµnh ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
25 TS. Phan ThÞ B¶y ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
26 KS. NguyÔn Thuý H¹nh ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
27 ThS. Qu¸ch Thi Liªn ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
28 KTV. §µo ThÞ H¹nh ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
29 Ths. Lª ThÞ BÝch Thuû ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
30 TS. TrÇn ThÞ Ph−¬ng Liªn ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
31 ThS. Huúnh ThÞ Thu HuÖ ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
32 CN. L−¬ng ThÞ Thu H−êng ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc
33 TS. TrÇn ThÞ Tr−êng Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
34 ThS. NguyÔn V¨n Th¾ng Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
35 VS. TSKH. TrÇn §×nh Long Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
___________________________________________________________________________________
12/2004
3
- B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi KC.04.08
______________________________________________________________________
36 TS. NguyÔn ThÞ B×nh Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
37 KS. NguyÔn ThÞ Loan Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
38 KS. NguyÔn ThÞ Mü H¹nh Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
39 CN. NguyÔn V¨n D−¬ng Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
40 ThS. NguyÔn ThÞ YÕn Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
41 ThS. Phan Quèc Gia Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
42 KS. NguyÔn Xu©n Thu Trung T©m thùc nghiÖm vµ nghiªn cøu c©y ®Ëu ®ç
43 TS. Bïi M¹nh C−êng ViÖn nghiªn cøu c©y Ng«
44 GS. TS. Ng« H÷u T×nh ViÖn nghiªn cøu c©y Ng«
45 KS. Ng« ThÞ Minh T©m ViÖn nghiªn cøu c©y Ng«
46 KS. Nguþ H−¬ng Lan ViÖn nghiªn cøu c©y Ng«
47 KS. §inh C«ng ChÝnh ViÖn nghiªn cøu c©y Ng«
48 KS. §oµn ThÞ BÝch Th¶o ViÖn nghiªn cøu c©y Ng«
49 CN. NguyÔn V¨n Tr−êng ViÖn nghiªn cøu c©y Ng«
50 CN. Huúnh H÷u §øc ViÖn sinh häc NhiÖt ®íi
51 TS. NguyÔn ThÞ Quúnh ViÖn Sinh häc NhiÖt ®íi
52 CN. NguyÔn §×nh Sü ViÖn Sinh häc NhiÖt ®íi
53 TS. Th¸i Xu©n Du ViÖn Sinh häc NhiÖt ®íi
54 CN. NguyÔn Minh TuÊn ViÖn Sinh häc NhiÖt ®íi
55 TS. Ph¹m V¨n HiÓn ViÖn D−îc liÖu
56 CN. Vò Hoµi S©m ViÖn D−îc liÖu
57 ThS. NguyÔn TrÇn Hy ViÖn D−îc liÖu
58 CN. T¹ Nh− Thôc Anh ViÖn D−îc liÖu
59 KS. TrÇn ThÞ Liªn ViÖn D−îc liÖu
60 TS. NguyÔn ThÞ Lang ViÖn Lóa ®ång b»ng s«ng Cöu Long
61 PGS. TS. Bïi ChÝ Böu ViÖn Lóa ®ång b»ng s«ng Cöu Long
62 CN. §Æng Minh T©m ViÖn Lóa ®ång b»ng s«ng Cöu Long
63 CN. Lª ThÞ Môi ViÖn Lóa ®ång b»ng s«ng Cöu Long
64 GS.TS. NguyÔn Quang Th¹ch ViÖn Sinh häc n«ng nghiÖp
65 TS. NguyÔn Lý Anh ViÖn Sinh häc n«ng nghiÖp
66 CN. Hoµng ThÞ Nga ViÖn Sinh häc n«ng nghiÖp
67 CN. Vò Ngäc Lan ViÖn Sinh häc n«ng nghiÖp
68 CN. NguyÔn Xu©n Tr−êng ViÖn Sinh häc n«ng nghiÖp
69 ThS. §oµn ThÞ Mai Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng
70 CN. Lª S¬n Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng
71 CN. L−¬ng ThÞ Hoan Trung t©m nghiªn cøu gièng c©y rõng
___________________________________________________________________________________
12/2004
4
- B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi KC.04.08
______________________________________________________________________
4. C¸c ®¬n vÞ kh¸c tham gia
- Trung t©m Kh¶o kiÓm nghiÖm gièng c©y trång Trung −¬ng
- Së NN vµ PT n«ng th«n tØnh Tuyªn Quang
- Së NN vµ PT n«ng th«n tØnh VÜnh Phóc
- Së NN vµ PT n«ng th«n tØnh Trµ Vinh
- Së NN vµ PT n«ng th«n tØnh Thõa thiªn HuÕ
- Së NN vµ PT n«ng th«n tØnh Nam Hµ
- Së NN vµ PT n«ng th«n tØnh H−ng Yªn
- Së Khoa häc c«ng nghÖ m«i tr−êng tØnh Qu¶ng TrÞ
- Së khoa häc c«ng nghÖ m«i tr−êng tØnh Hµ TÜnh
- Trung t©m Gièng c©y trång tØnh BÕn Tre
- Trung t©m Gièng c©y trång tØnh T©y Ninh
- Trung t©m KhuyÕn n«ng tØnh Trµ Vinh
- Trung t©m KhuyÕn n«ng tØnh Sãc Tr¨ng
- Trung t©m Gièng c©y trång tØnh Sãc Tr¨ng
- Trung t©m KhuyÕn n«ng vµ khuyÕn l©m Th¸i Nguyªn
- Trung t©m KhuyÕn n«ng vµ khuyÕn l©m huyÖn Phï Yªn, S¬n La
- Tr¹m KhuyÕn n«ng vµ khuyÕn l©m Sãc S¬n, Hµ Néi
- Trung t©m Khoa häc S¶n xuÊt L©m nghiÖp §«ng Nam Bé
- Trung t©m Gièng vµ kü thuËt l©m nghiÖp Phó Yªn
- Trung t©m Gièng khu vùc I, S¬n La
- Tr−êng Trung häc kinh tÕ kü thuËt Tuyªn Quang
- Tr¹m chuyÓn giao gièng c©y trång míi §¹i Mç, Hµ Néi
- HuyÖn §an Ph−îng, Hµ T©y
- HuyÖn Mª Linh, Hµ Néi.
- Hîp t¸c x· Phó DiÔn, Hµ Néi
- Hîp t¸c x· HiÒn Quang, Phó Thä
- Hîp t¸c x· CÈm Yªn vµ CÈm Giang, HuyÖn CÈm Thuû, Thanh Ho¸
- Hîp t¸c x· H−¬ng S¬n, Hµ TÜnh
- Hîp t¸c x· §ång H−u, T©n Sái, B¾c Giang
- Hîp t¸c x· Do Th−îng, VÜnh Phóc
- Hîp t¸c x· Hîp ThÞnh, VÜnh Phóc
- Hîp t¸c x· Xu©n Quang, H−ng Yªn
___________________________________________________________________________________
12/2004
5
- B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi KC.04.08
______________________________________________________________________
Bµi tãm t¾t
§Ò tµi KC.04.08 do ViÖn CNSH chñ tr× giai ®o¹n 2001 - 2004 cã môc ®Ých lµ
chän t¹o, nh©n nhanh gièng c©y trång míi cã n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt, chèng chÞu
s©u bÖnh vµ ®iÒu kiÖn bÊt thuËn ë lóa, ng«, ®Ëu t−¬ng, l¹c vµ Ng−u tÊt b»ng CNTB vµ
CTPT. §ång thêi víi ®ã lµ hoµn thiÖn quy tr×nh c«ng nghÖ nh©n gièng in vitro ë quy
m« s¶n xuÊt ®èi víi mét sè c©y trång rõng, Ba kÝch vµ hoa §Þa lan, nh»m chuyÓn giao
cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu quy tr×nh nh©n gièng quy m« phßng thÝ nghiÖm
®èi víi lóa bÊt dôc, ®iÒu cao s¶n.
B»ng viÖc nu«i cÊy l¸t máng vµ c¸c mÇm chåi tõ c¸c c©y gièng gèc theo ph−¬ng
ph¸p nu«i quang tù d−ìng (m«i tr−êng kh«ng cã kÝch thÝch sinh tr−ëng vµ ®−êng) vµ
m«i tr−êng MS c¶i tiÕn, ®· t¨ng hÖ sè nh©n gièng ®èi víi c©y th©n gç. KÕt qu¶ lµ hoµn
thiÖn 04 quy tr×nh c«ng nghÖ nh©n gièng in vitro quy m« 10000 c©y/n¨m ®èi víi 03
dßng Keo lai, 03 dßng B¹ch ®µn lai (®©y lµ c¸c dßng Keo lai vµ B¹ch ®µn lai míi chän
t¹o ®−îc), c©y Ba kÝch vµ hoa §Þa lan (07 gièng th−¬ng m¹i vµ hai gièng b¶n ®Þa).
Trong ®ã, quy tr×nh nh©n gièng ®èi víi c©y Keo Lai vµ B¹ch ®µn lai ®· ®−îc chuyÓn
giao cho nhiÒu ®¬n vÞ nghiªn cøu vµ c¬ së s¶n xuÊt trong c¶ n−íc. Hoµn thiÖn quy tr×nh
nh©n gièng quy m« phßng thÝ nghiÖm ®èi víi 02 dßng lóa bÊt dôc (NhÞ32A vµ BoA) vµ
02 dßng ®iÒu cao s¶n (PN1 vµ BO1).
LÇn ®Çu tiªn ë ViÖt Nam, ®· øng dông kü thuËt SHPT vµo viÖc ph©n tÝch ®a d¹ng
tËp ®oµn gièng c©y nh»m x¸c ®Þnh −u thÕ bè mÑ cña c¸c tæ hîp lai −u tó ®Ó t¹o ng«
n¨ng suÊt vµ kh¸ng bÖnh kh« v»n, l¹c kh¸ng bÖnh rØ s¾t vµ hÐo xanh; ®Ëu t−¬ng chÞu
h¹n, kh¸ng bÖnh rØ s¾t vµ ph©n tÝch c¸c dßng míi t¹o ®−îc b»ng c¸c chØ thÞ ph©n tö liªn
quan ®Õn tÝnh tr¹ng quan t©m. §· x¸c ®Þnh ®−îc 22 chØ thÞ ph©n tö liªn quan ®Õn mét sè
tÝnh tr¹ng cô thÓ lµ: 05 chØ thÞ liªn quan ®Õn chÊt l−îng lóa g¹o ë lóa, 02 chØ thÞ liªn
quan ®Õn tÝnh kh¸ng bÖnh ®¹o «n lóa, 02 chØ thÞ liªn quan ®Õn bÖnh kh« v»n ë ng«, 08
chØ thÞ liªn quan ®Õn tÝnh kh¸ng bÖnh rØ s¾t ë l¹c, 3 chØ thÞ liªn quan ®Õn tÝnh chÞu h¹n
vµ 2 chØ thÞ liªn quan ®Õn tÝnh kh¸ng bÖnh rØ s¾t ë ®Ëu t−¬ng. C¸c chØ thÞ nµy ®· ®−îc sö
dông trong ph©n tÝch ph¸t hiÖn sím c¸c dßng míi t¹o ®−îc trong ®Ò tµi.
___________________________________________________________________________________
12/2004
6
- B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi KC.04.08
______________________________________________________________________
B»ng ph−¬ng ph¸p lai t¹o truyÒn thèng kÕt hîp víi CNSH hiÖn ®¹i (nu«i cÊy bao
phÊn, chän dßng biÕn dÞ soma, truyÒn tÝnh c¶m øng nu«i cÊy bao phÊn), ®· t¹o ®−îc
414 dßng c©y ë bèn lo¹i c©y trång (lóa, ng«, l¹c vµ ®Ëu t−¬ng) n¨ng suÊt, chÊt l−îng
kh¸, chèng chÞu ®−îc mét sè ®iÒu kiÖn bÊt thuËn cña m«i tr−êng vµ kh¸ng s©u bÖnh.
Trong ®ã ®· ®−a ®i kh¶o nghiÖm 3 dßng lóa (Nµng th¬m chî §µo ®ét biÕn-5
(NTC§§B-5), OM 3566 vµ dßng HPKW1); 3 dßng ng« (CN4, CN5 vµ F145) vµ 1 dßng
®Ëu t−¬ng - §T213.4.347 (ký hiÖu kh¶o nghiÖm lµ §T26). Næi bËt lµ ®· triÓn khai s¶n
xuÊt thö ®−îc 3673 ha dßng lóa NTC§§B-5 vµ trªn 100 ha dßng ng« F145. Dù kiÕn sÏ
xin c«ng nhËn gièng tiÕn bé cho c¶ hai dßng nµy vµo ®Çu n¨m 2005.
§· më réng s¶n xuÊt dßng lóa DR3 (t¹o ®−îc biÕn dÞ soma giai ®o¹n tr−íc) víi
diÖn tÝch gÇn 3000 ha t¹i c¸c ch©n ruéng b¹c mµu khã kh¨n vÒ n−íc, n¨ng suÊt lu«n
v−ît c¸c gièng ®ang trång nh− Khang D©n, Q5,… tõ 10 ®Õn 25%. Gièng lóa DR3 ®−îc
Héi ®ång gièng cña Nhµ n−íc c«ng nhËn lµ gièng t¹m thêi ngµy 16/1/2004.
___________________________________________________________________________________
12/2004
7
- B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt §Ò tµi KC.04.08
________________________________________________________________________
Më ®Çu
C«ng nghÖ tÕ bµo thùc vËt ®· trë thµnh mét trong nh÷ng c«ng cô th«ng dông trong
viÖc nh©n nhanh, duy tr×, phôc tr¸ng vµ t¹o gièng c©y trång míi ë nhiÒu viÖn nghiªn cøu
nh− ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc, ViÖn Di truyÒn N«ng nghiÖp, ViÖn Sinh häc NhiÖt ®íi,...
NhiÒu quy tr×nh c«ng nghÖ nh©n nhanh trªn mét sè ®èi t−îng c©y trång nh− khoai t©y, døa
sîi, khoai lang, chuèi, mÝa, cá ngät,… ®· ®−îc ¸p dông triÓn khai ë hÇu hÕt c¸c së Khoa
häc vµ C«ng nghÖ trong c¶ n−íc (Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ H¶i D−¬ng, Së Khoa häc vµ
C«ng nghÖ Nam §Þnh, Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ B¾c Giang, Së Khoa häc vµ C«ng nghÖ
Hµ TÜnh...). §Æc biÖt, viÖc t¹o gièng c©y trång th«ng qua kü thuËt nu«i cÊy bao phÊn, chän
dßng biÕn dÞ soma vµ truyÒn tÝnh c¶m øng nu«i cÊy bao phÊn còng rÊt thµnh c«ng ë lu¸ vµ
ng« t¹i ViÖn C«ng nghÖ Sinh häc, ViÖn Lóa ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ ViÖn Nghiªn
cøu c©y Ng«.
GÇn ®©y, chän t¹o gièng víi sù trî gióp cña chØ thÞ ph©n tö ®ang ®−îc øng dông
réng r·i ë c¸c ViÖn nghiªn cøu trªn thÕ giíi (Mü, Trung Quèc, IRRI, Ên §é,…). ChØ thÞ
ph©n tö liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c gen sÏ ®−îc sö dông ®Ó chän läc c¸c c¸ thÓ ngay ë giai
®o¹n sím mµ kh«ng ph¶i phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn m«i tr−êng. Chän gièng d−íi sù hç trî
cña chØ thÞ ph©n tö (Marker Asisited Selection = MAS) rÊt cã hiÖu qu¶ trong t¹o gièng lóa
kh¸ng bÖnh b¹c l¸, cµ chua chÞu bÖnh nÊm s−¬ng, ®Ëu t−¬ng kh¸ng ®−îc s©u ®ôc qu¶,…
Kü thuËt chØ thÞ ph©n tö ®¶m b¶o cho c¸c nhµ chän t¹o gièng nhËn diÖn chÝnh x¸c c¸c gen
liªn quan ë giai ®o¹n sím mµ kh«ng bÞ chi phèi bëi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng vµ thêi gian t¹o
gièng rót ng¾n xuèng tõ 2 - 3 n¨m.
XuÊt ph¸t tõ c¬ së trªn, ®Ò tµi: “Nghiªn cøu sö dông c«ng nghÖ tÕ bµo thùc vËt vµ
kü thuËt chØ thÞ ph©n tö phôc vô chän t¹o gièng c©y trång” giai ®o¹n 2001 - 2004 do
ViÖn CNSH chñ tr× vµ phèi hîp víi ViÖn Lóa §BSCL, ViÖn SHNN, ViÖn SHN§, ViÖn
NCCN, Trung t©m NCCTR, Trung t©m NC vµ TN c©y ®Ëu ®ç vµ ViÖn D−îc liÖu ®· thùc
hiÖn c¸c néi dung nghiªn cøu sau:
X©y dùng vµ hoµn thiÖn quy tr×nh nh©n gièng in vitro quy m« phßng thÝ
(i)
nghiÖm ®èi víi 02 dßng lóa bÊt dôc (NhÞ32A vµ BoA) vµ 02 gièng ®iÒu (PN1
______________________________________________________________________________
12/2004
8
nguon tai.lieu . vn
