Xem mẫu

  1. Bé Khoa häc vµ c«ng nghÖ ------------------- §Ò tµi “nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n viÖt nam theo c¸c vïng sinh th¸i ®Æc tr−ng, dù b¸o xu thÕ diÔn biÕn vµ ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p kiÓm so¸t thÝch hîp” M∙ sè kc 08.06 (thuéc ch−¬ng tr×nh khcn träng ®iÓm cÊp nhµ n−íc giai ®o¹n 2001 – 2005) chñ nhiÖm ®Ò tµi: GS.TS. Lª v¨n khoa Tr−êng ®h khoa häc tù nhiªn, ®h quèc gia hµ néi Hµ néi, th¸ng 1 n¨m 2004
  2. môc lôc phÇn I. ®Æt vÊn ®Ò ............................................................................................ 2 phÇn Ii. kh¸i qu¸t t×nh h×nh (hiÖn tr¹ng) ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi n«ng th«n viÖt nam........................................................................ 3 I. Nh÷ng con sè c¬ b¶n ph¶n ¸nh bøc tranh vÒ N«ng th«n ViÖt Nam................ 3 II. Tæng hîp bøc tranh N«ng th«n ViÖt Nam ...................................................... 5 III. Ph©n tÝch vµ b×nh luËn vÒ 7 vÊn ®Ò liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ viÖc sö dông tµi nguyªn ë vïng n«ng th«n réng lín ViÖt Nam.................. 5 IV. §¸nh gi¸ chung ............................................................................................... 6 phÇn III. c¸c vïng sinh th¸i nghiªn cøu cô thÓ .............................. 9 vïng nói 1. tØnh hoµ b×nh.............................................................................................. 10 2. tØnh ®ak lak ............................................................................................... 11 vïng trung du 3. tØnh b¾c giang ........................................................................................... 20 4. tØnh qu¶ng nam ........................................................................................ 22 vïng ®ång b»ng 5. tØnh th¸i b×nh............................................................................................. 26 6. tØnh tiÒn giang .......................................................................................... 29 vïng ven biÓn 7. tØnh nghÖ an ............................................................................................... 31 8. tØnh ninh thuËn......................................................................................... 33 vïng ven ®« 9. huyÖn thanh tr× - hµ néi ...................................................................... 37 phÇn iv. ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch ........................................................... 40 phÇn v. kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ ................................................................ 40 tµi liÖu tham kh¶o....................................................................................... 42
  3. -1- Tªn ®Ò tµi: “Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò M«i tr−êng N«ng th«n ViÖt Nam theo c¸c vïng sinh th¸i ®Æc tr−ng, dù b¸o xu thÕ, diÔn biÕn vµ ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p kiÓm so¸t thÝch hîp (KC 08.06) Chñ nhiÖm ®Ò tµi: GS.TS Lª V¨n Khoa Tªn chuyªn ®Ò: T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi c¸c vïng sinh th¸i nghiªn cøu t¹i c¸c tØnh: Hoµ B×nh, §¾c L¾c (vïng nói), B¾c Giang, Qu¶ng Nam (trung du), Th¸i B×nh, TiÒn Giang (®ång b»ng), NghÖ An, Ninh ThuËn (ven biÓn) vµ Hµ Néi (ven ®«), ®¸nh gi¸ xu thÕ diÔn biÕn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. phÇn i: §Æt vÊn ®Ò KÕt qu¶ cña Héi nghÞ toµn cÇu vÒ Ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë Nam Phi (th¸ng 9 - 2002) võa qua víi hai v¨n kiÖn quan träng ®ã lµ: Tuyªn bè Johannesburg vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng gåm 37 nguyªn t¾c vµ B¶n kÕ ho¹ch thùc hiÖn Johannesburg (gåm 141 néi dung) ®Òu ®Æc biÖt quan t©m ®Õn m«i tr−êng n«ng th«n vµ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c vïng n«ng th«n réng lín trªn toµn thÕ giíi (hay trªn ph¹m vi toµn cÇu). Nh÷ng vÊn ®Ò then chèt ®ã lµ: - S¶n xuÊt n«ng nghiÖp, t¨ng nguån l−¬ng thùc dÉn ®Õn viÖc t¨ng sö dông thuèc trõ s©u vµ vÊn ®Ò tho¸i ho¸ ®Êt ®ai. - TiÕp ®ã lµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt n−íc s¹ch, n−íc ngät, vÖ sinh m«i tr−êng, vÊn ®Ò søc khoÎ cho céng ®ång, - C¸c vÊn ®Ò gi¶m nghÌo ®ãi (nghÌo khã), c¶i thiÖn ®êi sèng, t¨ng ®Çu t− cho c¸c vïng nghÌo, ph¸t triÓn trang tr¹i, t×m viÖc lµm vµ c«ng b»ng vÒ viÖc lµm cho mäi ng−êi vv... Vµ ®Æc biÖt trong b¶n kÕ ho¹ch thùc hiÖn Johannesburg ®· nh¾c nhë chóng ta vÒ sù quan t©m cña toµn nh©n lo¹i trong viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh nghÞ sù 21, ë ®ã ®Æc biÖt chó träng vÒ c¸c ch−¬ng tr×nh sè 3 (§Êu tranh víi nghÌo khã), sè 11 (§Êu tranh víi viÖc ph¸ rõng), sè 14 (Ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n), sè32 (T¨ng c−êng vai trß cña n«ng d©n) vv... TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng: VÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n trªn toµn thÕ giíi ®· ®−îc Héi nghÞ toµn cÇu vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®Æc biÖt quan t©m.
  4. -2- §èi víi ViÖt Nam: Trong b¶n §Þnh h−íng chiÕn l−îc ®Ó tiÕn tíi ph¸t triÓn bÒn v÷ng (Ch−¬ng tr×nh NghÞ sù 21 cña ViÖt Nam) ®· tr×nh Thñ t−íng ChÝnh phñ; vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n còng ®−îc ®Ò cËp nh− lµ nh÷ng −u tiªn ®Æc biÖt, ®ã lµ: Môc 2.4 (Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp vµ N«ng th«n bÒn v÷ng) Môc 3.1 (H¹ thÊp møc t¨ng d©n sè, tÝch cùc t¹o thªm viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng) Môc 3.2 (TËp trung xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, n©ng cao c«ng b»ng x· héi) Môc 4.1 (Chèng t×nh tr¹ng tho¸i ho¸ ®Êt n«ng nghiÖp, sö dông hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng ®Êt n«ng nghiÖp) Môc 4.4 (B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng). Trªn ®©y lµ nh÷ng ®Þnh h−íng cã tÝnh chiÕn l−îc còng nh− nh÷ng kÕ ho¹ch hµnh ®éng vÜ m« vÒ nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n nãi chung vµ n«ng th«n ViÖt Nam nãi riªng trong mèi quan t©m ®Æc biÖt cña c¸c Quèc gia còng nh− cña ViÖt Nam ®èi víi c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng toµn cÇu. V× vËy, mét ®Ò tµi khoa häc: “Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam” ®−îc ®Æt ra trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ rÊt cÊp thiÕt vµ phï hîp víi chiÕn l−îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Êt n−íc. phÇn ii: kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh (hiÖn tr¹ng) ph¸t triÓn kinh tÕ x∙ héi N«ng th«n ViÖt Nam I. Nh÷ng con sè c¬ b¶n ph¶n ¸nh bøc tranh vÒ n«ng th«n ViÖt Nam 1. Tæng sè ®¬n vÞ cÊp x∙ (ph−êng, thÞ trÊn) trong toµn quèc: 10.541 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp x· (ph−êng) trong ®ã: - 8.950 x· (~85%) - 1.026 ph−êng - 565 thÞ trÊn, thÞ tø 2. Tæng d©n sè C¶ n−íc 78.685.800 ng−êi trong ®ã d©n sè n«ng th«n chiÕm 59.204.800 ng−êi (~75%).
  5. -3- 3. Tæng quü ®Êt vµ hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt Tæng quü ®Êt ViÖt Nam: 32.924.100 ha. Trong ®ã: - §Êt n«ng nghiÖp: 9.345.400 ha - §Êt l©m nghiÖp: 11.575.400 ha - §Êt chuyªn dông: 1.532.800 ha - §Êt ë (thµnh phè + n«ng th«n): 443.200 ha Trong ®ã ®Êt ë thµnh phè chiÕm 72.200, chiÕm 0,22% tæng l·nh thæ. 4. Tæng s¶n phÈm quèc néi N¨m 2001: 484.493 tû ®ång ViÖt Nam trong ®ã tæng s¶n phÈm ngµnh n«ng nghiÖp lµ 91.687 tû ®ång ViÖt Nam (~19%). 5. §Çu t− ph¸t triÓn Tæng vèn §Çu t− ph¸t triÓn n¨m 2001: Tæng ®Çu t−: 163.500 tû ®ång. Trong ®ã ®Çu t− cho n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp lµ 20.000 tû, chiÕm 12,24%. 6. Thu thËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi - Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi c¶ n−íc: 295.000 ®ång ViÖt Nam - Thu nhËp b×nh qu©n thµnh thÞ: 832.500 ®ång ViÖt Nam Nhãm thÊp nhÊt: 200.000® Nhãm cao nhÊt: 1.960.800® - Thu nhËp b×nh qu©n vïng n«ng th«n: 225.000 ®ång ViÖt Nam Nhãm thÊp nhÊt: 83.000® Nhãm cao nhÊt: 523.000® 7. KÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n - Tû lÖ x· cã ®iÖn: 89,4% - Tû lÖ x· cã ®−êng « t« ®Õn x·: 94,6% - Tû lÖ x· cã tr−êng tiÓu häc: 98,9% - Tû lÖ x· cã tr¹m y tÕ: 99,0%
  6. -4- II. Tæng hîp bøc tranh n«ng th«n ViÖt Nam 1. Tæng sè x· (n«ng th«n): 8.950 x· (chiÕm 85% x·, ph−êng) 2. Tæng d©n sè n«ng th«n: 59.204.800 ng−êi (chiÕm 75% d©n sè c¶ n−íc) 3. Tæng ®Êt ®ai vïng n«ng th«n: 31.319,1km2 (chiÕm 95,2% l·nh thæ c¶ n−íc) 4. Tæng s¶n phÈm ngµnh n«ng nghiÖp: 97.767 tû ®ång ViÖt Nam (chiÕm 20,2%) 5. §Çu t− cho n«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp: 20.000 tû ®ång ViÖt Nam, chiÕm 12,24% (2001) 6. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi ë n«ng th«n ViÖt Nam: 225.000 §VN - Nhãm thÊp: 83.000 §VN - Nhãm cao: 523.000 §VN 7. KÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n (®iÖn, ®−êng, tr−êng, tr¹m): ~95,6% III. Ph©n tÝch vµ b×nh luËn vÒ 7 vÊn ®Ò liªn quan ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ viÖc sö dông tµi nguyªn ë vïng n«ng th«n réng lín ViÖt Nam Nh÷ng ph©n tÝch vµ b×nh luËn sau ®©y theo gãc nh×n cña mét ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam. 1. VÊn ®Ò sö dông tµi nguyªn: Vïng n«ng th«n réng lín cña n−íc ta víi diÖn tÝch trªn 31.319,1 km2 chiÕm trªn 95% diÖn tÝch toµn l·nh thæ (®ã lµ ch−a kÓ ®Õn c¸c lo¹i ®Êt kh¸c thuéc n«ng th«n nh−: ®Êt thuû lîi, ®Êt giao th«ng, ®Êt lµm g¹ch, lµm muèi, ®Êt nghÜa trang vµ c¸c lo¹i ®Êt chuyªn dïng kh¸c vv...), ®iÒu nµy cã mét ý nghÜa cùc kú quan träng ®ã lµ nãi ®Õn m«i tr−êng ViÖt Nam gÇn nh− ®ång nghÜa víi m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam v× nã còng gÇn nh− hoµn toµn phô thuéc vµo viÖc sö dông tµi nguyªn réng lín cña vïng n«ng th«n ViÖt Nam (chiÕm tíi 98 - 99% bÒ mÆt l·nh thæ cña c¶ n−íc). 2. VÒ d©n sè n«ng th«n vµ sè ®¬n vÞ hµnh chÝnh ë n«ng th«n ViÖt Nam: D©n sè n«ng th«n ViÖt Nam ®· lªn tíi xÊp xØ 60 triÖu ng−êi (chiÕm 75% d©n sè c¶ n−íc). §¬n vÞ hµnh chÝnh (cÊp x·) ë n«ng th«n ViÖt Nam lªn tíi 8.950 x·, chiÕm 85% ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp x· - ph−êng - thÞ trÊn trong c¶ n−íc; hai con sè nµy cßn nãi lªn mét ®iÒu quan träng ®ã lµ: ph¶i ®Çu t− nhiÒu, nhiÒu
  7. -5- h¬n n÷a cho khu vùc n«ng th«n v× sè d©n vµ sè ®¬n vÞ hµnh chÝnh cña khu vùc nµy lµ qu¸ lín so víi toµn quèc. 3. VÒ s¶n phÈm vµ §Çu t− cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n: Hai con sè vÒ tæng s¶n phÈm ngµnh n«ng nghiÖp: 97.767 tû ®ång ViÖt Nam (chiÕm 20,2% tæng thu nhËp quèc néi) vµ §Çu t− cña Nhµ n−íc cho ngµnh n«ng nghiÖp chØ cã 12,24% cho ta thÊy mét nÒn n«ng nghiÖp vÉn cßn thÊp kÐm, chËm ph¸t triÓn do søc c¹nh tranh hµng ho¸ n«ng s¶n vµ sù ®Çu t− cña Nhµ n−íc cßn rÊt thÊp. NÕu ®Ó t×nh tr¹ng nµy kÐo dµi th× còng ®ång nghÜa lµ cßn rÊt l©u míi n©ng ®êi sèng cña ng−êi n«ng d©n ViÖt Nam lªn mét møc cao h¬n ®−îc. 4. VÒ thu nhËp b×nh qu©n ë n«ng th«n ViÖt Nam: Víi møc sèng (møc thu nhËp) b×nh qu©n lµ 225.000 §VN mµ trong ®ã vÉn cßn tíi 20% sè hé cã thu nhËp thÊp (83.000 §VN) th× chóng ta còng h×nh dung mét bøc tranh vÒ ®êi sèng cña n«ng d©n vïng n«ng th«n ViÖt Nam cßn v« cïng khã kh¨n, sù chªnh lÖch gi÷a ng−êi giÇu vµ ng−êi nghÌo trung b×nh vÉn ë møc tõ 7 ®Õn 9 lÇn cho nªn c¸c vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë n«ng th«n cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng sÏ liªn tôc vµ liªn tiÕp n¶y sinh mµ c¸c chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ ph¶i lu«n s¸t thùc ®Ó ®−a ®−îc ®êi sèng cña 20% sè hé nghÌo cã thu nhËp ë møc trung b×nh . 5. VÒ kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n: §©y lµ ®iÓm m¹nh, lµ kÕt qu¶ gÇn 20 n¨m ®Çu t− cña §¶ng vµ Nhµ n−íc thÓ hiÖn tÝnh −u viÖt cña x· héi. 99% c¸c x· cã tr−êng tiÓu häc vµ tr¹m y tÕ, kho¶ng 90% x· cã ®iÖn vµ cã ®−êng « t«. Trªn c¬ së cña nh÷ng kÕt cÊu h¹ tÇng quan träng nµy, trong t−¬ng lai, mét bøc tranh v¨n ho¸ - x· héi - m«i tr−êng cña n«ng th«n ViÖt Nam ®−îc chÝnh bµn tay cña 60 triÖu n«ng d©n vun ®¾p cho 8.950 x· xanh - s¹ch - ®Ñp. IV. §¸nh gi¸ chung 1. §¸nh gi¸ vÒ hiÖn tr¹ng kinh tÕ - x∙ héi vïng n«ng th«n ViÖt Nam - VÒ kinh tÕ nãi chung: cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc sö dông khai th¸c vµ qu¶n lý tµi nguyªn (®Êt, n−íc, rõng, biÓn vv...). Nh÷ng s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®−îc lµm ra bÞ phô thuéc rÊt nhiÒu ®Õn ®iÒu kiÖn m«i tr−êng, thiªn tai vµ c¸c vÊn ®Ò vÒ khoa häc - c«ng nghÖ... Tuy nhiªn nh÷ng s¶n phÈm nµy phÇn lín ch−a th−¬ng m¹i ho¸ ®−îc vµ hÇu hÕt gi¸ c¶ l¹i qu¸ rÎ tíi møc bÊt hîp lý. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ®êi sèng, ®Õn sù thu nhËp trùc tiÕp cña hä v× vËy ®êi sèng cßn thÊp, bÊp bªnh, phÇn lín míi chØ ch¨m lo cho b÷a ¨n hµng ngµy, cßn viÖc dµnh dôm ®Ó mua s¾m ®å dïng cho gia ®×nh, ®ãng gãp cho viÖc x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n cßn rÊt thÊp. Tuy ta cã chØ sè %
  8. -6- vÒ ®iÖn - ®−êng - tr−êng - tr¹m rÊt cao nh−ng c¸c chØ sè vÒ kü thuËt th× l¹i rÊt thÊp. Trong t−¬ng lai gÇn, cã lÏ kh«ng thÓ qu¸ n¨m 2010, c¸c sù hç trî vµ ®Çu t− cña ChÝnh phñ, cña Quèc tÕ ph¶i tËp trung cho sè 12-20% hé nghÌo, ®Ó sè d©n nµy hoµ nhËp víi cuéc sèng chung cña x· héi. - VÒ x· héi: X· héi n«ng th«n ViÖt Nam ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸ lµ tèt. 60 triÖu ng−êi n«ng d©n cÇn cï lao ®éng, ch¨m lo cuéc sèng cho mét x· héi b×nh yªn vµ c«ng b»ng. Ng−êi d©n ViÖt Nam cã v¨n ho¸, cã tri thøc, tiÕp thu nhanh nh÷ng tiÕn bé kü thuËt n«ng nghiÖp vµ c¸c kü thuËt kh¸c (®Æc biÖt vÒ kü thuËt tiÓu thñ c«ng nghiÖp). §Æc biÖt vÒ phong trµo sinh ®Î cã kÕ ho¹ch, ph¶i nãi r»ng ®©y lµ mét ®ãng gãp to lín cña n«ng th«n ViÖt Nam. Tõ tû lÖ t¨ng d©n sè ë møc xÊp xØ 2,0% n¨m 1990, ®Õn n¨m 2001 chØ cßn 1,35% lµm gi¶m ®i rÊt nhiÒu søc Ðp cña d©n sè lªn m«i tr−êng vµ cµng chøng tá r»ng c«ng t¸c x· héi ë n«ng th«n ViÖt Nam ®−îc mäi ng−êi d©n quan t©m. Mét ®Æc ®iÓm rÊt quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ mÆt x· héi ë n«ng th«n ViÖt Nam lµ sù c«ng b»ng x· héi ®−îc thùc hiÖn vµ quan t©m phæ biÕn, c«ng khai nªn sù chªnh lÖch gi÷a ng−êi giÇu vµ ng−êi nghÌo kh«ng lín nh− ë c¸c ®« thÞ. Ngoµi ra c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng (®iÖn - ®−êng - tr−êng - tr¹m) ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ cho viÖc ph¸t triÓn x· héi ë n«ng th«n chóng ta. 2. §¸nh gi¸ vÒ xu thÕ diÕn biÕn trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x∙ héi n«ng th«n ViÖt Nam D−íi ¸nh s¸ng cña NghÞ quyÕt Trung −¬ng 5 vÒ “§Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam thêi kú 2001-2010” vµ víi sù ph©n tÝch c¬ së cña nÒn kinh tÕ vµ x· héi n«ng th«n ViÖt Nam hiÖn nay, ta thÊy: - Tr−íc hÕt lµ sù ®Èy nhanh tèc ®é (møc ®é) khai th¸c sö dông tµi nguyªn ®Êt trªn ph¹m vi réng lín thuéc vïng n«ng th«n ViÖt Nam (®Êt ®ai vµ tµi nguyªn sinh th¸i vïng nói, vïng trung du, vïng ®ång b»ng vµ vïng ven biÓn, ven ®«). Cã thÓ coi ®©y lµ thÕ m¹nh lín nhÊt vµ ®ã lµ xu thÕ tÊt yÕu ®Ó sö dông, khai th¸c hîp lý tµi nguyªn t¹o thµnh cña c¶i vËt chÊt, n©ng cao ®êi sèng cho céng ®ång n«ng th«n. Trªn thùc tÕ còng ®· cã nhiÒu m« h×nh sö dông hîp lý tµi nguyªn ®Êt ®ai nh−ng vÉn chØ lµ m« h×nh vµ m« h×nh nh©n réng.
  9. -7- Ph¶i cã c¸c chÝnh s¸ch thÝch hîp vµ rÊt cô thÓ, nh÷ng hç trî vÒ nhiÒu mÆt th× viÖc khai th¸c vµ sö dông hîp lý tµi nguyªn ®Êt ®ai míi cã thÓ thËt sù t¹o thµnh cña c¶i cña nh©n d©n. - §i ®«i víi viÖc sö dông hîp lý tµi nguyªn ®Êt ®ai, ph¶i hÕt søc coi träng viÖc båi d−ìng nghÒ nghiÖp nhµ n«ng, tiÓu thñ c«ng vµ c«ng nghiÖp thùc phÈm n«ng th«n. §©y còng lµ mét xu thÕ ph¸t triÓn rÊt kh¸ch quan, ®ßi hái nhiÒu ®Çu t− cña céng ®ång vµ trî gióp cña ChÝnh phñ. Mét xu thÕ diÔn biÕn tõng b−íc, tõng giai ®o¹n sÏ dÇn dÇn biÕn vïng n«ng th«n réng lín, dåi dµo nh©n lùc, tµi lùc trë thµnh n«ng tr−êng, x−ëng m¸y, nh÷ng vïng trang tr¹i, nh÷ng c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH réng lín, nh÷ng ®« thÞ, nh÷ng thÞ trÊn ngoµi viÖc s¶n xuÊt ra tÊt c¶ c¸c lo¹i n«ng l−¬ng cÇn thiÕt cho cuéc sèng mäi ng−êi th× ë ®©y ph¶i lµ nh÷ng n¬i b¶o qu¶n, chÕ biÕn n«ng l−¬ng vµ s¶n xuÊt c¸c ®å tiÓu thñ c«ng mü nghÖ, c¸c ®å gia dông vµ c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng. Trªn c¬ së nµy, xu h−íng sÏ ph¸t triÓn c¸c Trung t©m th−¬ng m¹i ë c¸c huyÖn vµ dÇn dÇn c¸c chî lín ë n«ng th«n còng sÏ trë thµnh c¸c trung t©m th−¬ng m¹i cña mét vïng kinh tÕ nhá. - Mét xu thÕ ph¸t triÓn quan träng vÒ mÆt x· héi - m«i tr−êng, ®ã lµ sù h×nh thµnh nh÷ng tæ chøc mang tÝnh chÊt x· héi nhiÒu h¬n víi d¸ng dÊp cña c¸c tæ chøc “ph¸t triÓn bÒn v÷ng”. ë ®ã hä sÏ ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò x· héi - kinh tÕ - m«i tr−êng nh−: c«ng b»ng giÇu nghÌo, d©n sè vµ ph¸t triÓn, t¸i chÕ vµ thu gom r¸c th¶i, s¶n xuÊt xanh, tiÕt kiÖm tµi nguyªn, sö dông vµ tiÕt kiÖm n¨ng l−îng, mÉu h×nh s¶n xuÊt vµ mÉu h×nh tiªu dïng, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, vÖ sinh, n−íc s¹ch, søc khoÎ céng ®ång vv... 3. C¸c gi¶i ph¸p vÒ chÝnh s¸ch GÇn ®©y, ChÝnh phñ cã ®−a ra mét khÈu hiÖu (mét chñ tr−¬ng) rÊt quan träng ®èi víi n«ng d©n ®ã lµ: “HAI tèi §a” cã nghÜa lµ: 1. Tèi ®a kh«ng thu cña ng−êi n«ng d©n d−íi bÊt kú h×nh thøc nµo. 2. Tèi ®a b»ng nhiÒu h×nh thøc, b»ng nhiÒu biÖn ph¸p vµ c¸c nguån kh¸c nhau ®Ó hç trî tèi ®a cho ng−êi n«ng d©n. Trªn tinh thÇn cña mét chñ tr−¬ng “HAI tèi §a” c¸c chÝnh s¸ch thÓ chÕ cña tÊt c¶ c¸c cÊp chÝnh quyÒn, c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, chÝnh trÞ x· héi ph¶i
  10. -8- qu¸n triÖt vµ ph¶i thÓ hiÖn cho b»ng ®−îc, cho chi tiÕt, cô thÓ ®Ó “HAI tèi §a” cho ng−êi n«ng d©n trë thµnh hiÖn thùc. Ngoµi ra, mét chÝnh s¸ch ®Çu t− hay cã thÓ gäi lµ mét kÕ ho¹ch ®Çu t− nhiÒu h¬n, toµn diÖn h¬n tõ nguån ng©n s¸ch Nhµ n−íc, ph¶i ®−îc c¸c Bé nh−: Bé Tµi chÝnh, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− nghiªn cøu kü vµ khÈn tr−¬ng tr×nh Quèc héi vµ ChÝnh phñ, quyÕt ®Þnh cµng sím cho n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ViÖt Nam (theo chóng t«i, Ýt nhÊt ph¶i lµ gÊp ®«i hiÖn nay) th× n«ng d©n ViÖt Nam míi nhanh chãng trë thµnh “cç m¸y”, mét ®éng lùc quan träng nhÊt cña quèc gia. PhÇn III. c¸c vïng sinh th¸i nghiªn cøu cô thÓ §Ò tµi ®−a ra 5 kiÓu vïng sinh th¸i n«ng th«n ®Æc tr−ng cho ViÖt nam ®ã lµ: 1_ Sinh th¸i vïng nói (Hoµ B×nh, §¾c L¾c) 2_ Sinh th¸i vïng Trung du (B¾c Giang, Qu¶ng Nam) 3_ Sinh th¸i vïng ®ång b»ng (Th¸i B×nh, TiÒn Giang) 4_ Sinh th¸i vïng cöa s«ng ven biÓn (NghÖ An, Ninh ThuËn) 5_ Sinh th¸i vïng ven ®« (Hµ Néi) Trªn c¬ së 5 kiÓu vïng sinh th¸i c¬ b¶n nµy, ®Ò tµi tËp trung giíi thiÖu c¸c vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vµ ®¸nh gi¸ xu thÕ diÔn biÕn cña c¸c tØnh nªu trªn: vïng nói 1. tØnh hoµ b×nh Nh÷ng th«ng tin hµnh chÝnh c¬ b¶n cña tØnh Hoµ B×nh − DiÖn tÝch: 4.749 km2 − D©n sè: 739.298 ng−êi − D©n sè n«ng th«n: 640.550 ng−êi chiÕm 87%. − C¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh: 9 huyÖn vµ 1 thÞ x· − DiÖn tÝch rõng: 304.310 ha
  11. -9- − Sö dông ®Êt: • §Êt n«ng nghiÖp: 15,4% • §Êt l©m nghiÖp: 64 % • C¸c lo¹i ®Êt kh¸c: 20,4% T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi tØnh Hoµ B×nh T×nh h×nh Kinh TÕ: Møc t¨ng tr−ëng kinh tÕ chung hiÖn nay ®¹t 8,1%, GDP b×nh qu©n/ng−êi/n¨m −íc tÝnh 1,825 triÖu ®ång. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tÝch ®· ®¹t ®−îc vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× t×nh tr¹ng m«i tr−êng ngµy cµng xuèng cÊp. VÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp: DiÖn tÝch trång lóa lµ 41.200 ha, n¨ng suÊt b×nh qu©n lµ 31 t¹/ha, s¶n l−îng lµ 12,95 v¹n tÊn, ®µn tr©u cã 11,8 v¹n con, ®µn bß cã 4,4 v¹n con, ®µn lîn lµ 25 v¹n con, gia cÇm cã 229,5 v¹n con... VÒ l©m nghiÖp: TØnh ®· hoµn thµnh thñ tôc giao ®Êt giao rõng, kho¸n rõng cho 39.422 hé d©n, víi diÖn tÝch 157.688 ha. C«ng t¸c b¶o vÖ khoanh nu«i tu bæ rõng ®¶m b¶o theo kÕ ho¹ch hµng n¨m. VÒ c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp: C¸c c¬ së ®Çu t− x©y dùng ®Ó chÕ biÕn n«ng l©m s¶n, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng nh− nhµ m¸y ®−êng, v¸n Ðp tre thanh, ®¸ x©y dùng, g¹ch tuy nen, xi m¨ng ®· ®i vµo ho¹t ®éng vµ b¾t ®Çu t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch, g¶i quyÕt viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng. TiÓu thñ c«ng nghiÖp ch−a ph¸t triÓn m¹nh, mét sè c¬ së s¶n xuÊt ë thÞ x· vµ c¸c thÞ trÊn, phôc vô cho tiªu dïng néi tØnh. ë vïng n«ng th«n b−íc ®Çu h×nh thµnh mét sè lµng nghÒ truyÒn thèng nh− dÖt thæ cÈm ë huyÖn Mai Ch©u. T×nh h×nh X· héi - D©n c− Hoµ B×nh cã 9 huyÖn vµ mét thÞ x· víi sè d©n lµ 739.298 ng−êi. MËt ®é d©n sè kh«ng ®Òu gi÷a n«ng th«n vµ thÞ x·, b×nh qu©n lµ 155 ng−êi /km2. Sè d©n thµnh thÞ lµ 98.750 ng−êi chiÕm 13%, sè d©n n«ng th«n lµ 640.550 ng−êi chiÕm 87%. HiÖn nay tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn lµ 2%. NhÞp ®é ph¸t triÓn ®« thÞ cã chiÒu h−íng tèt, c¸c khu ®« thÞ chñ yÕu ®ang ®−îc h×nh thµnh. C«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n nh− giao th«ng, trô së lµm viÖc, c¬ quan, c«ng tr×nh phóc lîi, nhµ ë... ®ang ®i vµo thÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. HiÖn toµn tØnh cã 10 huyÖn vµ 1 thÞ x· ®ang h×nh thµnh c¸c khu c«ng nghiÖp cña tØnh t¹i bê tr¸i s«ng §µ.
  12. - 10 - HÖ thèng cÊp n−íc cña thÞ x· vµ nh÷ng khu vùc tËp trung d©n c− vÒ c¬ b¶n ®· ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vÒ n−íc cho ng−êi d©n ®« thÞ. Tuy nhiªn, hÖ thèng tho¸t n−íc cßn nhiÒu bÊt cËp, ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. §¸nh gi¸ xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi VÒ c¬ cÊu kinh tÕ cã b−íc dÞch chuyÓn theo h−íng tiÕn bé, tõng b−íc ¸p dông tiÕn bé KHKT vµo thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ c©y trång - vËt nu«i. Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh, huyÖn, thÞ vµ mét sè ngµnh ®· ®−îc phª duyÖt vµ ®ang tõng b−íc thùc hiÖn. 2. tØnh ®¾c l¾c Nh÷ng th«ng tin hµnh chÝnh c¬ b¶n cña tØnh §¾c L¾c − DiÖn tÝch: 19.600 km2 − D©n sè: 1.901,4 ngµn ng−êi − D©n sè n«ng th«n: 1512,1 ngµn ng−êi (chiÕm 80%) − C¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh: gåm 1 thµnh phè (Bu«n Ma Thuét) vµ 18 huyÖn:1_ Kr«ng Buk 2_ Kr«ng N¨ng, 3_ Kr«ng P¨k, 4_ Kr«ng N«, 5_ Kr«ng Ana, 6_ Kr«ng B«ng, 7_ Ea Hleo, 8_ Ea Kar, 9_ Ea Sup, 10_ §¨k N«ng, 11_ §¨k R’lÊp, 12_ §¨k Mil, 13_ L¨k, 14_ C− Jót, 15_ C− M’gar, 16_ Bu«n §¬n, 17_ M’ §¨k, 18_ §¨k Song (víi 176 x·). − DiÖn tÝch rõng: 10.212 km2 (chiÕm 52%) − Sö dông ®Êt: • §Êt n«ng nghiÖp: 524,9 ngµn ha • §Êt l©m nghiÖp: 1.017,9 ngµn ha • §Êt chuyªn dông: 51,9 ngµn ha • §Êt ë: 13,6 ngµn ha T×nh h×nh kinh tÕ - x· héi tØnh §¾c L¾c T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ chung: trong nh÷ng n¨m qua, nÒn kinh tÕ cña tØnh liªn tôc ®¹t møc t¨ng tr−ëng kh¸. N¨ng lùc cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt ®−îc n©ng lªn. N«ng nghiÖp tõng b−íc ph¸t triÓn æn ®Þnh: diÖn tÝch cµ phª, cao su vµ nhiÒu lo¹i c©y trång chñ lùc liªn tôc t¨ng vµ cho n¨ng suÊt cao h¬n. Quy m« s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tõng b−íc ®−îc më réng. §Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ®· ®−îc t¨ng c−êng ®¸p øng yªu cÇu c¬ b¶n cña c«ng cuéc ph¸t triÓn.
  13. - 11 - LÜnh vùc n«ng nghiÖp: §¾c L¾c lµ tØnh cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, diÖn tÝch ®Êt ®á bazan lín, cã nhiÒu tiÓu vïng sinh th¸i kh¸c nhau, ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nghiÖp ®a d¹ng, víi nhiÒu mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ nh−: cµ phª, cao su, hå tiªu... 1. C©y cµ phª - DiÖn tÝch cµ phª n¨m 2001 lµ 259.000 ha, s¶n l−îng 370.551 tÊn. - Trong sè 259.000 ha cµ phª hiÖn cã mét sè diÖn tÝch giµ cçi, n¨ng suÊt thÊp vµ mét sè n»m trong vïng sinh th¸i kh«ng thÝch hîp. - N¨ng suÊt cµ phª ®¹t b×nh qu©n 35 – 40 t¹/ha, c¸ biÖt cã v−ên gia ®×nh ®¹t 50-60 t¹/ha. - ChÕ biÕn vµ tiªu thô: C«ng nghÖ chÕ biÕn ch−a ®¸p øng víi yªu cÇu ®ßi hái cña thÞ tr−êng. N¨m 2001 xuÊt khÈu ®−îc 340.920 tÊn cµ phª nh©n x«. 2. C©y cao su - Cao su §¨c L¾c lµ s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ lùc ®øng thø hai sau cµ phª. N¨m 2001 toµn tØnh cã 26.800 ha cao su t¨ng 54,3% so víi n¨m 1990. S¶n l−îng cao su mñ kh« kh«ng ngõng t¨ng lªn: tõ 2.021 tÊn n¨m 1990 lªn 12.000 tÊn n¨m 2001. §ång thêi, s¶n l−îng xuÊt khÈu còng liÖn tôc t¨ng, mÆc dï thÞ tr−êng liªn tôc biÕn ®éng: tõ 3.305 tÊn (1990) lªn 6.016 tÊn (1999) vµ 4.930 tÊn (2001). - HiÖn nay trong tØnh cã 3 c¬ së chÕ biÕn cao su mñ kh«, víi tæng c«ng suÊt chÕ biÕn kho¶ng 13.000 tÊn thµnh phÈm/n¨m. Trong ®ã nhµ m¸y chÕ biÕn cao su §¾c L¾c c«ng suÊt 10.000 tÊn/n¨m. 3. C©y ®iÒu - DiÖn tÝch ®iÒu trªn ®Þa bµn tØnh n¨m 2001 cã diÖn tÝch 6.500 ha. N¨ng suÊt thÊp ®¹t 3 - 5 t¹/ ha. S¶n l−îng h¹t ®iÒu n¨m 2001 ®¹t 2.156 tÊn. - §¾c L¾c cã 2 c¬ së chÕ biÕn nh©n h¹t ®iÒu víi c«ng suÊt 4.000 tÊn/n¨m, c¸c nhµ m¸y ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô vµ chÕ biÕn h¹t ®iÒu cho n«ng d©n. - C©y ®iÒu lµ c©y trång chñ lùc ë mét sè vïng thÝch hîp nh−: Ea Sóp, Bu«n §«n, C− Jót, Ea Kar, Darklap. 4. C©y hå tiªu
  14. - 12 - - C©y tiªu ®−îc trång chñ yÕu trong ®Êt thæ canh thæ c−, diÖn tÝch tiªu n¨m 2001 lµ 6.500 ha, s¶n l−îng ®¹t 3.900 tÊn. 5. §Ëu ®ç vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy - §Ëu ®ç vµ c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy lµ nh÷ng c©y trång cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ë §¾c L¾c. §¸ng chó ý lµ c©y b«ng v¶i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y b«ng v¶i liªn tôc t¨ng cao c¶ vÒ diÖn tÝch vµ s¶n l−îng. N¨m 2001 diÖn tÝch b«ng ®¹t 11.500 ha s¶n l−îng trªn 13.000 tÊn. HiÖn t¹i tØnh ®· cã mét nhµ m¸y c¸n b«ng hiÖn ®¹i c«ng suÊt 125 tÊn b«ng h¹t/ngµy ®¸p øng nhu cÇu tiªu thô vµ chÕ biÕn b«ng. DiÖn tÝch c©y ®Ëu xanh 21.479 ha, s¶n l−îng 17.680 tÊn. DiÖn tÝch c©y ®Ëu t−¬ng 15.034 ha, s¶n l−îng ®¹t 21.054 tÊn. DiÖn tÝch c©y ®Ëu phông 15.887 ha, s¶n l−îng 20.358 tÊn... 6. Ch¨n nu«i - §¾c L¾c cã nhiÒu thÕ m¹nh vÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i, ®Æc biÖt lµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. Sè l−îng ®µn tr©u bß n¨m 2001 lµ 119.500 con, sè l−îng ®µn heo lµ 464.000 con. L©m nghiÖp: §¾c L¾c lµ tØnh cã diÖn tÝch rõng chiÕm 51,44% diÖn tÝch rõng tù nhiªn trong toµn tØnh. Ngµnh l©m nghiÖp hiÖn ®ang thùc hiÖn s¶n xuÊt vµ kinh doanh l©m nghiÖp, khai th¸c, ch¨m sãc, qu¶n lý vµ trång rõng. DiÖn tÝch rõng ph©n chia bè trÝ nh− sau: + DiÖn tÝch Tæng diÖn tÝch rõng tù nhiªn: 1.017.955 ha. Trong ®ã: - Rõng s¶n xuÊt: 531.813,4 ha - Rõng phßng hé: 304.547,0 ha - Rõng ®Æc dông: 181,594,4 ha + Rõng trång. NÕu tÝnh c¶ ®é che phñ cña 300.000 ha c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m (cµ phª, cao su,...) th× ®é che phñ cña toµn tØnh ®¹t xÊp xØ 70%. + Rõng s¶n xuÊt. - Rõng giµu: 36.260 ha - Rõng trung b×nh: 185.548 ha - Rõng nghÌo: 425.000 ha - Rõng non: 110.029 ha - Rõng trång: gÇn 20.000 ha - Rõng hçn giao: 22.906 ha - Rõng tre nøa: 37.143 ha
  15. - 13 - - Rõng gç l¸ kim: 4.508 ha C«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp: C«ng nghiÖp ë §¾c L¾c nh×n chung ph¸t triÓn cßn chËm, chñ yÕu lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt nhá. TÝnh ®Õn n¨m 2001, toµn tØnh cã 6.682 c¬ së s¶n xuÊt c«ng nghiÖp trong ®ã: - C«ng nghiÖp khai th¸c: 84 c¬ së chñ yÕu lµ khai th¸c ®¸ vµ c¸c má kh¸c. - C«ng nghiÖp chÕ biÕn: 6.596 c¬ së, trong ®ã 2363 c¬ së chÕ biÕn thùc phÈm ®å uèng, 1.971 c¬ së s¶n xuÊt trang phôc, 17 nhµ m¸y chÕ biÕn cµ phª nh©n,3 nhµ m¸y chÕ biÕn cao su, 2 nhµ m¸y ®−êng... - C«ng nghiÖp s¶n xuÊt thiÕt bÞ m¸y mãc: cã 189 c¬ së chñ yÕu s¶n xuÊt c¸c trang thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, 2 nhµ m¸y g¹ch tuy nen cã tæng c«ng suÊt 35 triÖu viªn/ n¨m vµ c¸c lß g¹ch thñ c«ng víi c«ng suÊt 60 - 70 viªn /n¨m. C¸c c¬ së c«ng nghiÖp trong tØnh thu hót 23.604 lao ®éng, trong ®ã khu vùc trong n−íc thu hót 23.368 ng−êi vµ khu vùc ®Çu t− n−íc ngoµi thu hót 236 ng−êi. Tæng gi¸ trÞ s¶n l−îng c«ng nghiÖp ®¹t 1.094.828 triÖu ®ång trong ®ã: - C«ng nghiÖp khai th¸c kho¸ng s¶n ®¹t 13.020 triÖu ®ång - C«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¹t 976.809 triÖu ®ång - C«ng nghiÖp s¶n xuÊt vµ ph©n phèi ®iÖn n−íc ®¹t 104.999 triÖu. Giao th«ng, x©y dùng: HiÖn nay trong tØnh cã 8.614 ®−êng c¸c lo¹i, bao gåm 4 tuyÕn quèc lé:14, 26, 27, 28; vµ 16 tuyÕn tØnh lé, 77 tuyÕn ®−êng huÖn, trªn 4.400 km ®−êng x·, th«n vµ gÇn 110 km ®−êng ®« thÞ. B×nh qu©n mËt ®é ®−êng « t« trªn diÖn tÝch tù nhiªn ®¹t 0,435 km/km2; b×nh qu©n ®−êng « t« ®¹t 0,506 km/1.000 d©n. HÖ thèng ®−êng bé nãi chung ®¸p øng ®−îc nhu cÇu vËn chuyÓn hµng ho¸ vµ ®i l¹i cña nh©n d©n. S©n bay Bu«n Ma Thuét hiÖn cã 2 tuyÕn bay chÝnh: - Bu«n Ma Thuét - §µ N½ng - Hµ Néi - Bu«n Ma Thuét - thµnh phè Hå ChÝ Minh Th−¬ng m¹i: Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c ho¹t ®éng th−¬ng m¹i trªn ®Þa bµn nh×n chung cã b−íc ph¸t triÓn, ®¶m b¶o ®−îc nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng x· héi. Tæng møc b¸n lÏ hµng ho¸ dÞch vô mçi n¨m ®¹t trªn d−íi 4.100 tû ®ång, trong ®ã c¸c doanh nghiÖp quèc doanh chiÕm 27%. Tæng kim ng¹nh xuÊt khÈu liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m.
  16. - 14 - 67 cöa hµng (trong ®ã 30 cöa hµng th−¬ng m¹i n«ng th«n ®−îc x©y dùng kiªn cè ë vïng III víi tæng sè vèn ng©n s¸ch ®Çu t− cho c¬ së vËt chÊt lµ 2.152 triÖu ®ång). 43 chi nh¸nh tr¹m. 116 ®¹i lý, 152 ®iÓm, tæ, x−ëng thu mua. DÞch vô, Du lÞch: DÞch vô b−u ®iÖn: lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc t¨ng tr−ëng kh¸. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, doanh thu dÞch vô trªn ®Þa bµn liÖn tôc t¨ng tr−ëng kho¶ng 10%/n¨m. HiÖn nay hÖ thèng ®iÖn tho¹i ®· ph¸t triÓn ®Õn 92% x·, ph−êng trong tØnh, víi 34.630 thuª bao ®iÖn tho¹i cè ®Þnh vµ 4.082 di ®éng. Du lÞch: §¾c L¾c lµ mét trong nh÷ng tØnh cã nhiÒu tiÒm n¨ng vÒ du lÞch víi nhiÒu c¶nh quan sinh th¸i rÊt hÊp dÉn du kh¸ch nh− c¸c th¸c n−íc ®Ñp næi tiÕng nh− Dray Sap, Gia Long, Trinh N÷, Kr«ng Kmar, B¶y Nh¸nh, Thuû Tiªn, Ba TÇng..., nhiÒu hå lín víi diÖn tÝch tõ 200 - 600 ha nh− hå L¨k, hå Ea Kao, hå Ea §ên, hå T©y... rÊt thÝch hîp ®Ó tæ chøc c¸c ho¹t ®éng b¬i thuyÒn, l−ít v¸n, c©u c¸, vui ch¬i gi¶i trÝ. §Õn khu du lÞch §¾c L¾c, du kh¸ch cã thÓ ®Õn víi c¸c khu rõng nguyªn sinh víi sù ®a d¹ng vÒ hÖ sinh th¸i vµ ®a d¹ng vÒ loµi ë V−ên Quèc gia Yok §«n, rõng ®Æc dông Nam Ka, khu b¶o tån Nam Nung, Tµ §ïng. Mét sè ®Þa danh tõ l©u ®· kh¸ næi tiÕng nh− Bu«n §«n víi nghÒ s¨n b¾t vµ thuÇn d−ìng voi rõng; §×nh Giao_ n¬i ghi dÊu Ên cña nÒn v¨n hãa cña ng−êi ViÖt trªn m¶nh ®Êt cao nguyªn; BiÖt §iÖn cña cùu hoµng ®Õ B¶o §¹i, di tÝch th¸p Ch¨m Yang Pr«ng ®−îc x©y dùng tõ thÕ kû XIV, nhµ ®Çy Bu«n Ma Thuét, hang ®¸ §¨k Tu«r, B¶o tµng cña tØnh ngay trung t©m thµnh phè Bu«n Ma Thuét víi sa bµn chiÕn th¾ng Bu«n Ma Thuét trong cuéc tæng tÊn c«ng vµ næi dËy mïa xu©n 1975 lÞch sö... Mét ®iÒu rÊt ®Æc biÖt lµ: nÕu lÊy thµnh phè Bu«n Ma Thuét lµm trung t©m th× hÇu hÕt c¸c di tÝch, danh th¾ng cña §¾c L¾c ë trong b¸n kÝnh kh«ng qu¸ 50 km rÊt thuËn tiÖn cho ho¹t ®éng du lÞch. MÆt kh¸c, nÐt ®éc ®¸o cña §¾c L¾c lµ sù phong phó, ®a d¹ng cña phong tôc tËp qu¸n vµ sinh ho¹t v¨n ho¸. Bëi ®©y kh«ng chØ cã di s¶n v¨n ho¸ ®å sé cña c¸c d©n téc b¶n ®Þa nh− £®ª, M’n«ng víi nh÷ng ¸ng sö thi lín nh− tr−êng ca §am San, §am Bri, Xinh Nh·, C©y nªu thÇn... ®· ®−îc s−u tËp hoµn chØnh phôc vô ®êi sèng v¨n ho¸ cña ®ång bµo cïng nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ vËt thÓ quý gi¸ nh− ®µn ®¸, cång chiªng... mµ cßn lµ n¬i héi tô h¬n 44 d©n téc anh em cïng chung sèng. C¸c d©n téc tuy kh«ng h×nh thµnh nªn nh÷ng ®Þa bµn ®Þnh c− riªng biÖt nh−ng cã sù tËp trung ë mét sè vïng nhÊt ®Þnh, víi nh÷ng truyÒn thèng b¶n s¾c riªng h×nh thµnh nªn mét nÒn v¨n ho¸ d©n gian ®éc ®¸o, mang tÝnh ®Æc thï hÊp dÉn du kh¸ch, nhÊt lµ c¸c nhµ nghiªn cøu vÒ lÞch sö, v¨n ho¸, d©n téc, ng«n ng÷
  17. - 15 - häc... Ngoµi ra, n¬i ®©y cßn l−u gi÷ ®−îc nh÷ng ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh− ®iªu kh¾c, t¹c t−îng, nhµ må, dÖt thæ cÈm; cßn b¶o tån ®−îc sinh ho¹t v¨n ho¸ ®éc ®¸o, nhÊt lµ c¸c lÔ héi cña ®ång bµo d©n téc thiÓu sè nh−: LÔ héi mõng vô mïa ®−îc tæ chøc tõ cuèi th¸ng 12 hµng n¨m, Héi ®ua voi th−êng ®−îc tæ chøc vµo nh÷ng ngµy lÔ lín, LÔ héi cång chiªng §¾c L¾c... T×nh h×nh x· héi – D©n c− 1. Hµnh chÝnh. TØnh §¾c L¾c bao gåm 17 huyÖn vµ thµnh phè Bu«n Ma Thuét: 207 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp x· (13 ph−êng, 18 thÞ trÊn,177 x·) vµ 2.038 th«n bu«n, khèi phè. Danh s¸ch c¸c huyÖn thµnh phè hiÖn nay nh− sau: TT HuyÖn, TP Tæng d©n sè Sè d©n ë Sè d©n ë n«ng Sè x· thµnh thÞ th«n ph−êng Tæng sè 1.882.221 395.831 1.486.390 204 1 Bu«n Ma Thuét 258.897 185.440 73.457 18 2 Ea Hleo 89.661 16.209 73.452 10 3 Ea Sup 33.736 8.043 25.683 8 4 Kr«ng N¨ng 102.606 10.897 91.709 9 5 Kr«ng Buk 144.224 18.105 126.119 14 6 Bu«n §«n 51.290 51.290 7 7 C− M’gar 144.634 27.887 116.747 15 8 Ea Kar 133.473 24.420 109.053 12 9 M’ §¨k 51.801 4.957 46.844 12 10 Kr«ng P¨k 199.934 19.354 180.580 16 11 C− Jót 109.327 13.560 95.767 10 12 Kr«ng Ana 185.491 23.221 162.270 12 13 Kr«ng B«ng 75.978 5.995 69.983 13 14 §¨k Mil 67.602 8.480 59.122 8 15 Kr«ng N« 50.848 5.131 45.717 11 16 L¨k 47.026 5.718 41.308 9 17 §¨k N«ng 33.429 12.020 21.409 9 18 §¨k R’lÊp 70.126 6.394 63.732 10 19 §¨k Song 32.139 32.139 5 2. D©n téc - d©n c− D©n sè §¾c L¾c hiÖn nay trªn d−íi 1.882.221 ng−êi, bao gåm 44 téc ng−êi cïng ®Þnh c−, sinh sèng. Trong ®ã:
  18. - 16 - - Thµnh phÇn c¸c d©n téc t¹i chç ë §¾c L¾c chñ yÕu lµ ng−êi £®ª, M’n«ng vµ mét sè d©n téc Ýt ng−êi kh¸c nh− Bana, Gia rai, Sª ®¨ng... lµ 335.226 ng−êi; trong ®ã d©n téc £®ª chiÕm ®Õn 70,1%, d©n téc M’n«ng chiÕm 17%. - Trong nh÷ng n¨m chèng Mü cøu n−íc, ®Æc biÖt lµ tõ sau ngµy miÒn Nam hoµn toµn gi¶i phãng (1975) ®Õn nay, mét bé phËn ®ång bµo c¸c d©n téc Ýt ng−êi tõ miÒn Trung vµ B¾c di c− ®Õn n¬i ®©y sinh c¬ lËp nghiÖp, lµm cho c¬ cÊu thµnh phÇn d©n téc trong tØnh thay ®æi nhanh chãng. HiÖn nay c¸c d©n téc ng−êi cã sè d©n lín lµ: Kinh chiÕm 70,65% d©n sè; £®ª chiÕm 13,69%, Nïng 3,9%, M’n«ng 3,51%, Tµy 3,03%, Th¸i 1,04%, Dao 0,86%... Mçi d©n téc ng−êi cã truyÒn thèng vµ b¶n s¾c riªng ®éc ®¸o, nh−ng ®· cïng nhau ®oµn kÕt, x©y dùng quª h−¬ng vµ h×nh thµnh nªn mét nÒn v¨n ho¸ phong phó vµ giÇu b¶n s¾c. 3. Y tÕ HiÖn nay c¸c x·, ph−êng, thÞ trÊn ®Òu ®· cã tr¹m y tÕ. Toµn tØnh cã 216 së y tÕ víi 2707 gi−êng, 2785 c¸n bé, c«ng nh©n viªn (hÖ nhµ n−íc). Trong ®ã: - TuyÕn tØnh cã 1 bÖnh viÖn ®a khoa 500 gi−êng, 1 bÖnh viÖn chuyªn khoa 100 gi−êng, 1 khu ®iÒu trÞ phong, 30 gi−êng cïng 7 c¬ së y tÕ kh¸c (da liÔu, sèt rÐt, t©m thÇn...). - TuyÕn huyÖn cã 18 bÖnh viÖn ®a khoa víi 1165 gi−êng bÖnh, 4 phßng kh¸m ®a khoa khu vùc víi 40 gi−êng vµ 18 ®éi vÖ sinh phßng dÞch sèt rÐt, 18 UBDS KHHGD. C¸c ®¬n vÞ c¬ së cã 204 tr¹m y tÕ, phßng kh¸m ®a khoa trªn tæng sè 204 x·, ph−êng, thÞ trÊn. 4. V¨n ho¸ - th«ng tin - Sè trung t©m v¨n ho¸ tØnh, thµnh phè: 2 - Sè trung t©m v¨n ho¸ huyÖn: 11 - Sè ®¬n vÞ nghÖ thuËt: 2 - Sè th− viÖn: 17 - Sè x· ®−îc phñ sãng truyÒn thanh: 204/207 x·, ph−êng - Sè x· ®−îc phñ sãng truyÒn h×nh: 155/207 x·, ph−êng 5. Gi¸o dôc - ®µo t¹o
  19. - 17 - Toµn tØnh cã 608 ph−êng (trong ®ã 365 tr−êng tiÓu häc, 53 tr−êng tiÓu häc vµ trung häc c¬ së, 153 tr−êng trung häc c¬ së, 15 tr−êng trung häc c¬ së vµ phæ th«ng trung häc, 22 tr−êng phæ th«ng). - MÉu gi¸o: 148 tr−êng - §¹i häc: 01 tr−êng (Tr−êng §H §¾c L¾c) - Cao ®¼ng: 01 tr−êng (Cao ®¼ng s− ph¹m §¾c L¾c) - Trung häc chuyªn nghiÖp: 03 - Tr−êng ®µo t¹o c«ng nh©n kü thuËt: 02 §¸nh gi¸ xu thÕ ph¸t triÓn Kinh tÕ – X· héi Kinh tÕ: §Æc ®iÓm næi bËt cña §¾c L¾c lµ mét tØnh lín nhÊt vÒ ®Êt ®ai cña n−íc ta (trªn 19 ngµn km2) vµ mét −u thÕ ®ã lµ ®Êt ®ai ph× nhiªu. ChÝnh v× lý do nµy mµ §¾c L¾c còng lµ n¬i chÞu nhiÒu khã kh¨n do d©n di c− tù do tõ nhiÒu tØnh cña ViÖt Nam ®æ vÒ ®©y. Tuy nhiªn §¾c L¾c vÉn ®−îc ®¸nh gi¸ chung lµ n¬i dÔ lµm ¨n, lµm giµu v× ®−îc thiÒn nhiªn −u ®·i. Trªn c¬ së mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tæng hîp kh¸ tèt cña c¸c ngµnh n«ngnghiÖp, c©y c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, giao th«ng x©y dùng, du lÞch, dÞch vô vv...nh− hiÖn nay,víi xu thÕ “c¬ chÕ thÞ tr−êng” céng víi ®Þnh h−íng XHCN, th× xu thÕ diÔn biÕn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ cña tØnh §¾c L¾c ph¶i lµ: 1. Ph¸t huy thÕ m¹nh cña viÖc sö dông tµi nguyªn ®Êt (®Êt nhiÒu, ®Êt tèt) cã nghÜa lµ ph¶i lµm giµu trªn c¬ së khai th¸c hîp lý ®Êt ®ai, më réng trang tr¹i, më réng ngµnh nghÒ, ®Æc biÖt ph¸t triÓn kinh tÕ rõng (N«ng - L©m - C«ng nghiÖp) vµ ®Æc biÖt lµ thñ c«ng nghiÖp. VÉn ph¶i ®Èy m¹nh nghiªn cøu s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn c¸c s¶n phÈm cña c¸c c©y c«ng nghiÖp nh− chÌ, cµ phª, hå tiªu, cao su vv....Vµ ®Æc biÖt xu thÕ ph¸t triÓn vÒ ch¨n nu«i gia sóc. 2. Mét xu thÕ trong c¬ chÕ thÞ tr−êng mµ §¾c L¾c cã nhiÒu tiÒm n¨ng n÷a ®ã lµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong viÖc sö dông nh©n lùc vµ tµi lùc cña ng−êi d©n téc thiÓu sè. §ã lµ ph¶i dÇn dÇn lµm cho miÒn n«ng th«n réng lín cña tØnh víi gÇn 40 d©n téc trë thµnh c¸c trang tr¹i lín cña ®ång bµo d©n téc mµ ë ®ã ng−êi ta cã thÓ tæ chøc s¶n xuÊt chÕ biÕn l©m s¶n (t¨ng tû lÖ c«ng nghiÖp) vµ tæ chøc s¶n xuÊt, canh t¸c ®Ó cã thÓ ®a d¹ng ho¸ vÒ c©y trång. Cã lÏ xu thÕ nµy ph¶i ph¸t triÓn ë §¾c L¾c trong nh÷ng n¨m tíi th× ®êi sèng cña ®ång bµo d©n téc míi cã ®iÒu kiÖn ®−îc n©ng cao.
nguon tai.lieu . vn