Xem mẫu
- Tạp chí Khoa học Viện Đại học Mở Hà Nội 57 (07/2019) 01-04 1
MỸ THUẬT ỨNG DỤNG VÀ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO
TIẾP CẬN TỪ HỌC LIỆU MỞ
APPLIED FINE ARTS AND TRAINING WORKS APPROACH
FROM OPEN LEARNING MATERIALS
Phạm Lan Oanh *1
Ngày tòa soạn nhận được bài báo: 3/01/2019
Ngày nhận kết quả phản biện đánh giá: 4/7/2019
Ngày bài báo được duyệt đăng: 25/7/2019
Tóm tắt: Bối cảnh xã hội biến đổi, thông tin đa chiều và xã hội số hóa, sự xuất hiện của cuộc cách
mạng công nghiệp lần thứ 4 đang đặt ra nhiều cơ hội và thách thức trong đào tạo Nghệ thuật. Thiết bị học
tập hạn chế và lạc hậu là một trong những rào cản trong việc dạy và học về nghệ thuật. Bài viết đề cập nội
dung mở rộng các tài liệu học tập mở trong đào tạo nghệ thuật như một giải pháp hữu ích của mô hình học
tập suốt đời cho công dân ngày nay.
Từ khóa: Học tập suốt đời, học liệu mở, đào tạo nghệ thuật, giải pháp hữu ích, cách mạng công nghiệp 4.0
Abstract: In a highly changing social context, with multidimensional information and digitized
society, the emergence of the 4th industrial revolution is posing many opportunities and challenges in Art
education. Limited and outdated learning equipment is one of the barriers in Art teaching and learning. This
article mentions the expansion of open learning materials in Art training as a useful solution of a lifelong
learning model for citizens today.
Keywords: Lifelong learning, open learning materials, art training, utility solutions, industrial revolution 4.0
1
* Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam
- 2 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
niên chế sang đào tạo tín chỉ, một mặt tạo ra sự
Đặt vấn đề: thuận lợi và khách quan hơn trong dạy và học –
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, giáo dục nhưng đồng thời, những khó khăn do đào tạo
được xác định là sự bảo đảm cho tương lai cá nhân nhanh, không chú trọng các kỹ năng thực hành
phát triển và là chìa khoá để giải quyết các vấn đề một cách lâu dài (mưa dầm thấm lâu) nên hầu hết
xã hội và môi trường trong mối quan hệ con người sinh viên khối nghệ thuật, đặc biệt là sinh viên mỹ
- môi trường - xã hội theo quan điểm phát triển bền thuật ứng dụng đa phần có việc làm ngay từ khi
vững. Đặc biệt giáo dục đại học, đã và đang trở ngồi trên giảng đường, nhưng khi ra trường, số cử
thành nơi diễn ra quá trình hợp tác, cạnh tranh, nhân tương tác tốt với các vị trí đa dạng của các
giao lưu và đối thoại văn hóa ở cấp độ thế giới và công ty, doanh nghiệp, các vị trí cao trong sáng tạo
khu vực. Nói cách khác, xu hướng quốc tế hoá nghề nghiệp thì rất ít. Như vậy, sự bất cập trong
giáo dục tất yếu dẫn đến việc hình thành và phát triết lý giáo dục, trong cách quản lý, điều hành,
triển thị trường giáo dục toàn cầu với nội dung mở chất lượng đội ngũ giảng viên hay do nhu cầu thị
rộng tri thức toàn cầu gắn với cuộc cách mạng trường thay đổi quá nhanh, thị trường quá khó
công nghiệp lần thứ 4. Bối cảnh thế giới và khu tính?.v.v….
vực khiến sự nghiệp giáo dục ở Việt Nam nói Bộ GD&ĐT đã có những chỉ đạo rất sát sao
chung, ở các ngành nghề cụ thể nói riêng, trong đó trong quản lý nhằm nâng cao chất lượng đào tạo
có ngành mỹ thuật chắc chắn phải tiến hành đổi như là tổ chức các cuộc thi giáo viên dạy giỏi, thúc
mới về công tác đào tạo theo xu hướng học tập đẩy nghiên cứu khoa học trong giảng dạy và các
suốt đời (HTSĐ), tiến tới xây dựng xã hội học tập cuộc thi sinh viên nghiên cứu khoa học hằng năm
(XHHT) thì mới mong có cơ hội theo kịp sự phát ở các cấp.
triển của thế giới và khu vực. Thực tế, việc tổ chức các cuộc thi nêu trên đã
Từ thực tiễn công tác đào tạo trong ngành mỹ đem lại những kết quả tốt, là động lực cho sự phát
thuật hiện nay, Việt Nam có trên dưới 40 cơ sở đào triển ở mức độ nhất định. Với sinh viên khối nghệ
tạo có nội dung đào tạo liên quan tới mỹ thuật ứng thuật mỹ thuật ứng dụng, chúng tôi đánh giá cao sự
dụng theo những quy mô và mô hình đào tạo khác nỗ lực của các em, nhưng để có thể đi lâu dài trên
nhau. Vì sự đa dạng, chưa thống nhất, chưa đồng con đường nghệ thuật, có tư duy phản biện, tư duy
nhất trong công tác quản lý đào tạo, nội dung đào nghiên cứu, các kiến thức nền tảng về văn
tạo, loại hình đào tạo.v.v… nên công tác đào tạo ở hóa xã hội nói chung, các kiến thức nền tảng
bậc cao đẳng, đại học và sau đại học liên quan tới chuyên sâu về nghề thì chắc chắn phải được
mỹ thuật tạo hình và mỹ thuật ứng dụng nói chung đầu tư một cách bài bản và lâu dài mới mong
còn quá nhiều bất cập. Bức tranh chung về đào tạo có kết quả.
mỹ thuật còn đa sắc, tuy nhiên chúng tôi chỉ đề cập Chúng tôi nhận thấy: để học tập suốt đời về
tới nội dung học liệu mở của ngành. nghệ thuật thành công, bên cạnh thực hành nghệ
Chúng ta đều biết để đào tạo hiệu quả, việc thuật, việc giáo dục nghệ thuật, mà cụ thể là đọc
học đi đôi với hành là vô cùng quan trọng. Thực tế, sách phải trở thành một yêu cầu bắt buộc. Muốn
có thể do quan điểm đào tạo, nên các trang thiết bị, vậy, cần phải có một kế hoạch dài hơi, liên thông
học liệu dành cho đào tạo mỹ thuật tạo hình, mỹ giữa các trường đào tạo về mỹ thuật ở Việt Nam.
thuật ứng dụng còn nhiều hạn chế, mặc dù dòng Trên quan điểm, dù là trường nghề (trung cấp, cao
thông tin rất mở nhờ sự hỗ trợ của internet và đẳng, đã chịu sự quản lý của bộ LĐTBXH), hay
truyền thông đại chúng. Việc chuyển đổi từ đào tạo trường Sư phạm (sự quản lý của Bộ GD&ĐT),
- Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion 3
trường thuộc hệ thống lực lượng vũ trang (Công nghiệp và các tổ chức xã hội (thuộc về lĩnh
an, quân đội), trường thuộc Bộ VHTTDL…thì về vực giáo dục, các tập đoàn xuyên quốc gia) sẽ
bản chất, yêu cầu kiến thức nền tảng mỹ thuật, kiến khiến nảy sinh các cơ chế hợp tác mới trong
thức nền tảng về văn hóa xã hội vẫn mang các nét mối quan hệ giữa các chủ thể tham gia vào
tương đồng. Do vậy, việc biên soạn tài liệu tham lĩnh vực giáo dục đào tạo… Bên cạnh đó,
khảo là các sách công cụ về nghiên cứu nghệ giáo dục đại học sẽ ngày càng trở nên phổ
thuật, lý luận nghệ thuật, phương pháp, các lý biến (và phổ cập) là tất yếu và sẽ đòi hỏi ngày
thuyết về nghệ thuật đã và đang được tiến càng cao hơn, đa dạng hơn, phức tạp hơn về
hành trên thế giới và trong nước rất cần được chất lượng đào tạo. Trong xu hướng tự chủ
xuất bản, biên soạn theo logic là tài liệu liên giáo dục, vai trò của Nhà nước chỉ là định
thông giữa các bậc đào tạo. hướng vĩ mô và vai trò của người đứng đầu
Thực tế cho thấy, mỹ thuật ứng dụng là cơ sở đào tạo được giao quyền tự chủ nhiều
ngành học khá non trẻ so với các ngành khoa hơn, đồng nghĩa với việc liên kết và hội nhập
học xã hội và nhân văn khác đã được đào tạo với xu thế đào tạo của thế giới và khu vực sẽ
ở Việt Nam. Ngành Mỹ thuật ứng dụng đã đạt có điều kiện để được thực thi nhanh và hiệu
được nhiều thành tựu cao (nếu tiếp cận thực quả hơn.
sự từ mô hình trường nghề do người Pháp lập Kết luận:
ra), nhưng những tổng kết, nghiên cứu thì khá Yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện nền
mỏng, thậm chí có thể nói là rất mỏng. Vậy, giáo dục quốc dân theo hướng chuẩn hóa,
rất cần có sự đầu tư cho phần việc này. hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội
Tương tự, việc biên soạn và xuất bản các nhập quốc tế đã được thể chế hóa trong Chiến
giáo trình ở bậc cao đẳng và đại học phải trở lược phát triển giáo dục 2011-2020, ban hành
thành phần việc đương nhiên với chất lượng ngày 13/6/2012; chủ trương, quan điểm, mục
ngày càng nâng cao. tiêu, nhiệm vụ và giải pháp cho công cuộc đổi
Bên cạnh đó, với ưu thế đặc thù liên quan mới này được làm rõ trong NQ29 của Hội
tới cái đẹp, các giáo trình trực tuyến, các slide nghị trung ương (Khóa XI), ban hành ngày
sinh động hấp dẫn sẽ khiến nội dung đào tạo 04/11/2013 (Luật Giáo dục đại học được ban
trở nên cập nhật và hấp dẫn hơn. Để đạt được hành trong các năm 2012, 2018 và Luật Giáo
mức độ hấp dẫn cả về hình thức và nội dung dục năm 2014). Đến nay, Luật Giáo dục đại
nêu trên, yêu cầu về ngoại ngữ, khả năng tin học đã tạo hành lang pháp lý cho tiến trình
học và các kỹ năng mềm (ví dụ kỹ năng đổi mới giáo dục theo định hướng chuẩn hóa,
thuyết trình) bắt buộc phải thành thạo theo xu hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội
hướng bắt kịp thế giới. nhập quốc tế. Những công việc liên quan tới
Tiếp cận từ học liệu mở cho sinh viên đào tạo mỹ thuật công nghiệp gắn với nhu
khối mỹ thuật nói chung, mỹ thuật ứng dụng cầu của người học, nhu cầu tuyển dụng nguồn
nói riêng sẽ cho chúng ta - cả người dạy và nhân lực này của xã hội là một trong những
người học có tâm lý sáng tạo và hưởng thụ thước đo hiệu quả hữu hiệu cho công tác đào
nghệ thuật một cách hiện đại, nhanh và hiệu tạo sinh viên mỹ thuật ở các cấp có được thực
quả cao. sự hiệu quả, đáp ứng được đòi hỏi của xã hội
Để mở rộng học liệu nêu trên, cũng xác hay không! Và tiếp theo, công tác đào tạo
định rất rõ các các chủ thể mới là các doanh nguồn nhân lực mỹ thuật công nghiệp không
- 4 Nghiên cứu trao đổi ● Research-Exchange of opinion
chỉ dừng ở trình độ đại học, mà đào tạo sau Tài liệu tham khảo:
đại học (mới ở trình độ thạc sĩ, chưa có trình 1. Quyết định phê duyệt Chiến lược phát triển
độ tiến sĩ về mỹ thuật ứng dụng ở VN) đòi giáo dục 2011-2020, số 711/QĐ-TTg của Thủ
hỏi các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý giáo tướng chính phủ. Ban hành ngày 13/6/2012
dục và các cơ sở đào tạo mỹ thuật ứng dụng 2. Nghị quyết Hội nghị Trung Ương 8 khóa XI
về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và
phải đầu tư sâu và hiệu quả hơn nữa trong
đào tạo”. Ban chấp hành Trung ương, số
việc mở rộng và nâng cao chất lượng học
29/NQ-TW, ngày 04/11/2013
liệu, mà ở trình độ cấp cao chính là những
3. Luật giáo dục Đại học, số 08/2012/QH13.
học liệu mang tính lý luận chuyên ngành. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việc công khai, minh bạch nguồn học liệu Việt Nam, ký ngày 18/6/2012. Bản Sửa đổi
mở sẽ góp phần thúc đẩy nâng cao chất lượng năm 2018.
đào tạo một cách khách quan, sòng phẳng
giữa các sơ sở đào tạo, tạo động lực hợp tác Địa chỉ tác giả: Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia
và cạnh tranh trong đào tạo theo xu hướng Việt Nam
quốc tế hóa giáo dục hiện nay./. Email: lanoanhvhnt@gmail.com
nguon tai.lieu . vn
