Một số yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức bình đẳng giới của học sinh trung học phổ thông ở miền núi phía Bắc hiện nay - Đặng Ánh Tuyết

66 Xã hội học, số 3 - 2009 MéT Sè YÕU Tè ¶NH H¦ëNG §ÕN NHËN THøC, TH¸I §é Vµ HµNH VI B×NH §¼NG GIíI CñA HäC SINH TRUNG HäC PHæ TH¤NG ë MIÒN NóI PHÝA B¾C HIÖN NAY §Æng ¸nh TuyÕt01FPT* Häc tËp vµ vËn dông kiÕn thøc vÒ b×nh ®¼ng giíi (B§G) vµo cuéc sèng lµ mèi quan t©m cña mçi c«ng d©n vµ toµn x· héi, trong ®ã cã c¸c em häc sinh. Trong nhãm x· héi trÎ tuæi, nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi B§G cña häc sinh trung häc phæ th«ng (THPT) cã ý nghÜa ®Æc biÖt. Sau bËc häc phæ th«ng, mét bé phËn c¸c em sÏ tiÕp tôc ®i häc trung häc chuyªn nghiÖp, cao ®¼ng vµ ®¹i häc. Bé phËn cßn l¹i sÏ ë nhµ lao ®éng vµ b­íc vµo cuéc sèng h«n nh©n gia ®×nh. Lèi rÏ thø hai rÊt dÔ x¶y ra, bëi lÏ miÒn nói phÝa B¾c lµ khu vùc vïng s©u, vïng xa, cã nhiÒu d©n téc thiÓu sè sinh sèng, tû lÖ kÕt h«n sím t­¬ng ®èi cao. V× vËy, nÕu nh­ ë bËc häc nµy c¸c em thiÕu kiÕn thøc, hay cã nhËn thøc sai lÖch vÒ B§G hoÆc cã t­ t­ëng ®Þnh kiÕn giíi, thiÕu nh¹y c¶m giíi th× sÏ ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi c¸c m« h×nh hµnh vi vÒ vai trß giíi trong cuéc sèng còng nh­ trong viÖc lùa chän nghÒ nghiÖp cña m×nh. ChÝnh v× vËy, nhu cÇu tiÕp cËn mét c¸ch kÞp thêi, ®Çy ®ñ, toµn diÖn c¸c kiÕn thøc vÒ B§G còng nh­ thay ®æi th¸i ®é vµ hµnh vi B§G cña nhãm häc sinh THPT cã ý nghÜa thiÕt thùc. Muèn lµm ®­îc ®iÒu ®ã cÇn thiÕt ph¶i chØ ra ®­îc nh÷ng nh©n tè ®ang t¸c ®éng ®Õn nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi vÒ B§G cña häc sinh THPT. 1. NhËn xÐt chung vÒ nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi B§G cña häc sinh THPT ë miÒn nói phÝa B¾c PhÇn lín häc sinh THPT ë miÒn nói phÝa B¾c ®· ®­îc nghe/biÕt ®Õn vÊn ®Ò B§G. Cã 96,4% ý kiÕn cho biÕt ®· ®­îc nghe ®Õn kh¸i niÖm/ho¹t ®éng B§G, trong ®ã, nghe rÊt th­êng xuyªn chiÕm 17,7%, nghe th­êng xuyªn chiÕm 40,6% vµ nghe thØnh tho¶ng 38%. So víi kÕt qu¶ cuéc ®iÒu tra Quèc gia vÒ giíi (2005) th× møc ®é tiÕp cËn cã tÝnh chÊt kh¸i niÖm cña ®èi t­îng häc sinh THPT ®ang cao h¬n so víi møc ®é trung b×nh cña ng­êi d©n ViÖt Nam hiÖn nay. Tuy nhiªn, sè häc sinh n¾m ch¾c vÒ luËt kh«ng cao, chØ cã 20,5% kh¼ng ®Þnh cã biÕt, 38% kh«ng biÕt vµ chØ 5,6% häc sinh nãi chÝnh x¸c ®­îc n¨m ra ®êi cña LuËt B§G. ë quan niÖm “Phô n÷ vµ nam giíi ph¶i lµm viÖc nh­ nhau, nam lµm g× n÷ lµm nÊy”, cã mét tû lÖ kh«ng nhá ý kiÕn ®ång ý (63,6%). Nh­ng ë chØ b¸o: Con trai th­êng häc giái h¬n con g¸i, chØ cã 3,7% ý kiÕn t¸n thµnh. Hay quan niÖm Con trai cÇn ®­îc ­u tiªn häc tËp nhiÒu h¬n con g¸i th× tuyÖt ®¹i ®a sè ý kiÕn tá th¸i ®é ph¶n ®èi (96,3%). Chång cã quyÒn d¹y vî, nam giíi cã quyÒn d¹y phô n÷, kÕt qu¶ còng t­¬ng tù, cã tíi 80,9% ý kiÕn kh«ng t¸n thµnh. Nh­ng ë chØ b¸o Con trai nghÞch mét chót còng kh«ng sao cã 69,6 % ý kiÕn rÊt t¸n * ThS.; Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh ** Bµi viÕt dùa trªn sè liÖu ®iÒu tra “NhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi b×nh ®¼ng giíi cña häc sinh THPT ë miÒn nói phÝa B¾c” do t¸c gi¶ thùc hiÖn n¨m 2007- 2008, víi 908 phiÕu ®iÒu tra, 12 th¶o luËn nhãm vµ 24 pháng vÊn s©ut¹i 6 tr­êng THPT thuéc tØnh S¬n La, Lµo Cai vµ Hµ Giang. Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn Đặng Ánh Tuyết 67 thµnh vµ t¸n thµnh, tøc lµ 69,6% c¸c em cã nhËn thøc vÒ tÝnh c¸ch cña con trai mang tÝnh ®Þnh kiÕn giíi. Cã gÇn 1/3 ý kiÕn häc sinh cho r»ng: thiªn chøc cña ng­êi phô n÷ lµ thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc néi trî trong gia ®×nh. 44,2% ý kiÕn ®ång ý nam giíi lµ ng­êi lo nh÷ng viÖc lín cña gia ®×nh. §iÒu nµy gîi ý r»ng, trªn mét sè chØ b¸o nhËn thøc vÒ B§G cña häc sinh ®· cã tiÕn bé, tuy nhiªn ch­a cã tÝnh æn ®Þnh vµ ®«i khi sù hiÓu biÕt nµy chØ mang tÝnh bÒ næi, thiÕu chiÒu s©u. Quan niÖm vÒ B§G cña kh«ng Ýt c¸c em cßn thiÕu chÝnh x¸c, ch­a ®óng ®¾n so víi mong ®îi cña x· héi còng nh­ tinh thÇn cña LuËt B§G quy ®Þnh. Cã tíi 2/3 häc sinh ®­îc nghiªn cøu cho biÕt tiÕp cËn th«ng ®iÖp B§G víi t©m thÕ chñ ®éng, b¶n th©n c¸c em tù ý thøc ®­îc vÊn ®Ò c¸c em sÏ ®ãn nhËn. §a sè häc sinh cho r»ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch B§G ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ rÊt cÇn thiÕt (71,3%) vµ cÇn thiÕt (27,9%). Cã 58,7% c¸c em hoµn toµn ñng hé viÖc thùc hiÖn B§G, 40,6% ñng hé, chØ cã 0,3% kh«ng ñng hé vµ 0,3% hoµn toµn kh«ng ñng hé viÖc thùc hiÖn B§G. §Æc biÖt lµ cã tíi 62,8% c¸c em mong muèn ®­îc t¨ng thªm liÒu l­îng trong häc tËp vÒ B§G, 33,9% cho r»ng cÇn gi÷ nguyªn vµ chØ cã 3,4% cho r»ng cÇn gi¶m ®i. §øng tõ c¸ch tiÕp cËn: M« h×nh ba c¸ch thøc tiÕp cËn vÒ B§G - QuyÒn B§G, cã thÓ thÊy r»ng ®ã lµ nh÷ng dÊu hiÖu hÕt søc tÝch cùc, thÓ hiÖn kh¶ n¨ng s½n sµng cña c¸c häc sinh trong viÖc tiÕp nhËn thùc thi chÝnh s¸ch B§G trong thùc tÕ, cã tÝn hiÖu kh¶ quan cho viÖc n©ng cao nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi vÒ B§G cña häc sinh THPT. Khi hái: Lý do nµo dÉn ®Õn viÖc em quyÕt ®Þnh bÇu ng­êi ®ã vµo vÞ trÝ c¸n bé líp/®oµn, cã tíi 97,3% cho biÕt lý do lµ v× b¹n ®ã cã thÓ lµm tèt c«ng viÖc ®­îc giao. Em th­êng ®Ò cao b¹n trai hay b¹n g¸i trong líp häc?, cã tíi 97,1% ý kiÕn cho r»ng b¶n th©n t«n träng b¹n bÌ kh«ng phô thuéc vµo giíi tÝnh cña hä, chØ cã 1,8% ý kiÕn ®Ò cao con trai h¬n vµ 1,1% ®Ò cao con g¸i h¬n. VÒ viÖc lùa chän nghÒ nghiÖp, nhãm nghÒ Ýt cã tÝnh kh¸c biÖt giíi/nh¹y c¶m giíi/®Þnh kiÕn giíi nhÊt nhËn ®­îc chØ b¸o gi¸ trÞ trung b×nh lµ 20.3%. Nhãm nghÒ cã sù kh¸c biÖt giíi/nh¹y c¶m giíi/®Þnh kiÕn giíi ë møc ®é trung b×nh - nh÷ng nghÒ mµ phô n÷ vµ nam giíi muèn tham gia cÇn ph¶i cã sù nç lùc cña c¸ nh©n nhiÒu h¬n,nhËn ®­îc chØ b¸o gi¸ trÞ trung b×nh lµ 13.7%. Nhãm nghÒ nghiÖp cã sù nh¹y c¶m/kh¸c biÖt giíi/®Þnh kiÕn giíi rÊt m¹nh mÏ, hoµn toµn thuéc vÒ giíi tÝnh nµo, sù tham gia cña nam giíi hay phô n÷ vµo c¸c nghÒ nµy d­êng nh­ ®· ®­îc x· héi Ên ®Þnh s½n, nhËn ®­îc chØ b¸o cã gi¸ trÞ trung b×nh lùa chän lµ 1,8%. KÕt qu¶ nµy cho thÊy, häc sinh THPT ®· biÕt g¹t bá nh÷ng ®Þnh kiÕn giíi trong viÖc lùa chän nghÒ nghiÖp t­¬ng lai cña chÝnh m×nh, biÕt ­íc m¬ v­¬n tíi nh÷ng nghÒ nghiÖp æn ®Þnh trong t­¬ng lai. Nh­ vËy, qu¸ tr×nh nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi B§G cña häc sinh cã nh÷ng dÊu hiÖu tÝch cùc, ®· cã b­íc chuyÓn tõ nhËn thøc ®Õn th¸i ®é vµ hµnh vi. Tuy nhiªn, nhËn thøc vµ th¸i ®é B§G cña häc sinh ë mét sè chØ b¸o ch­a cã sù chuyÓn biÕn râ rÖt. KiÕn thøc vÒ B§G ë mét sè lÜnh vùc cßn mang tÝnh chung chung, bÒ næi, ch­a ®i vµo chiÒu s©u, thiÕu chÝnh x¸c vµ æn ®Þnh, nh­ nhËn thøc ®Þnh kiÕn giíi vÒ nghÒ nghiÖp, viÖc lµm, tÝnh c¸ch, gi¸ trÞ con c¸i, ®Þnh kiÕn giíi trong viÖc trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp vÒ B§G, hµnh vi giíi trong bèi c¶nh céng ®ång... ë mét sè hµnh vi cã nh÷ng dÊu hiÖu cña bÊt b×nh ®¼ng giíi, ch¼ng h¹n, cã tíi 53,5% ý kiÕn thõa nhËn b¶n th©n cã sù ®Þnh kiÕn giíi trong lµm viÖc nhµ, cã 67% Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn 68 Một số yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức, thái độ và hành vi bình đẳng giới... ®Þnh kiÕn giíi trong øng xö c¸c mèi quan hÖ x· héi, 56% ®Þnh kiÕn giíi trong ®Þnh h­íng lùa chän nghÒ nghiÖp, 68,1% thÝch cã con trai h¬n con g¸i. Cã thÓ nãi, con ®­êng ®i tíi môc tiªu B§G ®ang cã nh÷ng tÝn hiÖu l¹c quan, tuy nhiªn cÇn ph¶i cã thêi gian vµ c¶ sù nç lùc lín cña toµn x· héi. 2. Mét sè yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn nhËn thøc, th¸i ®é, hµnh vi vÒ B§G cña häc sinh THPT ë miÒn nói phÝa B¾c 2.1. ¶nh h­ëng cña mét sè ®Æc diÓm c¸ nh©n cña häc sinh THPT KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, yÕu tè giíi tÝnh lµ mét trong nh÷ng nh©n tè t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn møc ®é nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi vÒ B§G trong nhãm häc sinh THPT ë miÒn nói phÝa B¾c. MÆc dï, nhãm häc sinh nam cã nhiÒu c¬ héi vµ lîi thÕ h¬n ®Ó tiÕp cËn th«ng tin vÒ B§G, ®­îc x· héi tr«ng ®îi nhiÒu h¬n trong viÖc bµy tá th¸i ®é vµ thùc hiÖn hµnh vi mang gi¸ trÞ B§G so víi nhãm häc sinh n÷, nh­ng ®a sè c¸c chØ b¸o ®Òu cho thÊy nhãm häc sinh n÷ cã møc ®é quan t©m vµ kh¶ n¨ng nhËn thøc tèt h¬n, th¸i ®é ñng hé râ rµng vµ thùc hiÖn hµnh vi mang gi¸ trÞ B§G tèt h¬n so víi nhãm häc sinh nam. PhÇn lín c¸c chØ b¸o ®Òu ghi nhËn møc ®é tr¶ lêi/kh¼ng ®Þnh cña n÷ häc sinh lu«n cã xu h­íng tÝch cùc vµ cao h¬n so víi nhãm nam häc sinh. Ch¼ng h¹n, ë chØ b¸o tiÕp cËn “rÊt th­êng xuyªn” chØ cã 13,4% häc sinh nam kh¼ng ®Þnh, th× tû lÖ nµy ë nhãm häc sinh n÷ lµ 21,1%. N÷ häc sinh trong tr­êng häc THPT cã hµnh vi tÝch cùc h¬n so víi nam häc sinh trong viÖc thùc hiÖn trao ®æi c¸c th«ng tin vÒ B§G trong gia ®×nh. Trong mèi quan hÖ trao ®æi víi mÑ, cã 28,5% c¸c em n÷ häc sinh th­êng xuyªn trao ®æi th«ng tin vÒ B§G, trong khi tû lÖ nµy ë nam häc sinh lµ 12,5%. Víi c«ng viÖc tham gia mua thøc ¨n cho gia ®×nh víi sè l­îng trªn 5 lÇn/th¸ng, cã 40% n÷ häc sinh thùc hiÖn, trong khi tû lÖ nµy ë nhãm häc sinh nam lµ 28,3%. Lµ mét gi¸o viªn d¹y m«n gi¸o dôc c«ng d©n cho nªn t«i còng cã chó ý quan s¸t c¸c em ë khÝa c¹nh giíi. Nãi chung t«i thÊy th­êng lµ c¸c em n÷ cã nhËn thøc tèt h¬n, cã sùñng hé m¹nh h¬n viÖc thùc hiÖn B§G. Khi quan s¸t chi tiÕt h¬n t«i còng thÊy c¸c em n÷ cã ý thøc ®Êu tranh cho B§G h¬n(N÷, gi¸o viªn Hµ Giang). KÕt qu¶ nghiªn cøu còng cho thÊy, häc lùc cña c¸c em häc sinh cµng tèt th× møc ®é nhËn thøc vÒ c¸c néi dung b×nh ®¼ng giíi cµng cao, th¸i ®é ñng hé thùc hiÖn B§G cña c¸c em cµng cao, hµnh vi thùc hiÖn B§G trong bèi c¶nh nhµ tr­êng, gia ®×nh vµ céng ®ång cña c¸c em cµng tÝch cùc. Ở chØ b¸o tiÕp cËn “rÊt th­êng xuyªn” víi th«ng ®iÖp B§G cã 22,0% nhãm häc sinh cã “häc lùc kh¸ trë lªn” kh¼ng ®Þnh, th× ë c¸c nhãm häc lùc “trung b×nh vµ d­íi trung b×nh” chØ ®¹t tû lÖ t­¬ng øng lµ 16,3% vµ 15,4%. Nhóm học sinh học lực khá trở lên trả lời biết chính xác thời gian Luật BĐG ra đời năm 2006 cao hơn nhóm các em có học lực trung bình và dưới trung bình với các tỷ lệ tương ứng là (10,1%; 3,3% và 0%). Ở møc ®é “rÊt t¸n thµnh” víi quan niÖm: Phô n÷ vµ nam giíi cã ®iÒu kiÖn, c¬ héi ngang nhau ®Ó ph¸t triÓn, nhãm häc sinh cã häc lùc kh¸ trë lªn cã tû lÖ tr¶ lêi lµ 97,4%, trong khi ®ã nhãm cã häc lùc trung b×nh vµ d­íi trung b×nh cã tû lÖ t­¬ng øng lµ (93,5% vµ 90,2%). §iÒu nµy còng hoµn toµn ®óng víi thùc tÕ vµ c¸ch gi¶i thÝch cña lý thuyÕt x· héi ho¸. Khi con ng­êi ta cã kiÕn thøc v÷ng vµng th× cµng cã nhu cÇu hiÓu biÕt vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ mét c¸ch s©u s¾c h¬n, cã th¸i ®é tÝch cùc vµ cã quyÕt t©m h¬n trong viÖc thùc hiÖn c¸c hµnh vi ®­îc x· héi mong ®îi. Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn Đặng Ánh Tuyết 69 T«i nhËn thÊy ®óng lµ c¸c em cã häc lùc tèt th× c¸c em còng cã ý thøc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò b×nh ®¼ng nam n÷. V× c¸c em nhËn thÊy nh÷ng gi¸ trÞ cña nã lµ rÊt lín, còng nh­ sù ¶nh h­ëng tiªu cùc cña sù bÊt B§G ®èi víi con ng­êi vµ x· héi. B¶n th©n c¸c em häc tèt, sÏ ch¨m chó vµ cã c¬ héi nhiÒu h¬n ®Ó tiÕp thu c¸c kiÕn thøc vÒ B§G(Nam, gi¸o viªn Lµo Cai). YÕu tè thµnh phÇn d©n téc còng cã xu h­íng quy ®Þnh kh¶ n¨ng hiÓu biÕt, sù bµy tá th¸i ®é vµ thùc hiÖn hµnh vi B§G trong thùc tÕ cña c¸c em. NÕu chØ cã 70,1% häc sinh d©n téc thiÓu sè ®ång ý víi viÖc “häc sinh n÷ vµ häc sinh nam cïng ch¬i mét trß ch¬i” th× tû lÖ nµy ë nhãm häc sinh d©n téc Kinh lµ 79,0%. Nhãm häc sinh d©n téc thiÓu sè cã xu h­íng thÓ hiÖn t©m thÕ ý thøc tèt h¬n so víi nhãm häc sinh lµ ng­êi d©n téc Kinh. Ch¼ng h¹n, ë chØ b¸o: chñ ®éng ý thøc ®ãn nhËn th«ng ®iÖp B§G, chØ cã 59,1% c¸c em d©n téc Kinh kh¼ng ®Þnh, trong khi tû lÖ nµy ë nhãm häc sinh d©n téc thiÓu sè lµ 67,6%. Tuy nhiªn, so víi yÕu tè giíi tÝnh vµ häc lùc th× yÕu tè d©n téc ¶nh h­ëng mang tÝnh thiÕu nhÊt qu¸n, kh«ng th­êng xuyªn vµ kh«ng cã quy luËt râ rµng. Cô thÓ lµ, ë khÝa c¹nh c¬ héi tiÕp cËn víi c¸c th«ng ®iÖp B§G th× c¸c em häc sinh d©n téc Kinh cã nhiÒu c¬ héi h¬n c¸c em d©n téc thiÓu sè, nh­ng ë kh¶ n¨ng nhËn thøc th× cã néi dung häc sinh d©n téc thiÓu sè thÓ hiÖn tèt h¬n häc sinh d©n téc Kinh, ng­îc l¹i cã nh÷ng lÜnh vùc kiÕn thøc vÒ B§G cña häc sinh d©n téc thiÓu sè l¹i kÐm h¬n d©n téc Kinh. MÆc dï, nh×n chung häc sinh d©n téc Kinh cã kh¶ n¨ng nhËn thøc vÒ B§G tèt h¬n häc sinh d©n téc thiÓu sè, nh­ng c¸c em häc sinh d©n téc thiÓu sè l¹i cã th¸i ®é B§G mét c¸ch râ rµng, m¹nh mÏ h¬n. §èi víi hµnh vi B§G, trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch yÕu tè d©n téc d­êng nh­ kh«ng cã sù ¶nh h­ëng lín ®Õn thùc hiÖn hµnh vi B§G cña c¸c em häc sinh trong bèi c¶nh nhµ tr­êng, gia ®×nh vµ céng ®ång. §iÒu nµy hÕt søc khã lý gi¶i nÕu kh«ng cã sù vËn dông mét c¸ch tæng hîp cña nhiÒu lý thuyÕt ®Ó ph©n tÝch. Râ rµng lµ trong nhËn thøc vµ th¸i ®é B§G cña c¸c em häc sinh ®ang chÞu sù ¶nh h­ëng rÊt lín tõ nh÷ng ®Æc tr­ng t©m sinh lý vµ bèi c¶nh m«i tr­êng sèng, häc tËp cña c¸c em trong t­¬ng quan vÒ d©n téc. 2.2. YÕu tè phong tôc, tËp qu¸n, ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, cã 81,9% c¸c em häc sinh kh¼ng ®Þnh nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi B§G cña b¶n th©n ®ang bÞ c¸c phong tôc, tËp qu¸n l¹c hËu c¶n trë; 64,2% c¸c em cho r»ng c¸c tæ chøc, céng ®ång ch­a quan t©m ®óng møc ®Õn viÖc gi¸o dôc B§G cho häc sinh. C¸c ®Þa ph­¬ng ë miÒn nói phÝa B¾c vÉn cßn bÞ ¶nh h­ëng kh¸ nÆng nÒ bëi c¸c quan niÖm, lèi sèng, thãi quen, t©m lý l¹c hËu trong mét bé phËn d©n c­, nhÊt lµ ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè. Hä ch­a thùc sù nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n còng nh­ ch­a thùc sù coi träng viÖc gi¸o dôc B§G cho thÕ hÖ trÎ; ®Æc biÖt vÉn tån t¹i t©m lý träng nam khinh n÷, ®µn bµ ph¶i lµm viÖc nhµ, ng­êi con d©u kh«ng ®­îc tham gia c¸c quyÕt ®Þnh trong gia ®×nh, con g¸i kh«ng cÇn häc cao mµ ph¶i lÊy chång sím... NÕu so víi møc ®é trung b×nh trong c¶ n­íc, phong tôc, tËp qu¸n vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña miÒn nói phÝa B¾c ®ang cã møc ®é khã kh¨n h¬n nhiÒu, do ®ã còng lµm c¶n trë qu¸ tr×nh thùc hiÖn B§G nhiÒu h¬n. §èi víi nhiÒu d©n téc Ýt ng­êi, bÊt b×nh ®¼ng ¨n s©u vµo tiÒm thøc ®Õn ®é ng­êi ta quan niÖm phô n÷ chØ cÇn biÕt lo viÖc n­¬ng rÉy vµ cuéc sèng gia ®×nh kh«ng cÇn ph¶i häc nhiÒu, thËm chÝ kh«ng cÇn biÕt ch÷, cßn nam giíi th× “lo” uèng r­îu, vui ch¬i thËm chÝ lµ hót thuèc phiÖn... §¸ng tiÕc lµ, thùc tr¹ng ®¸ng buån nµy l¹i kh«ng chØ cã riªng ë Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn 70 Một số yếu tố ảnh hưởng đến nhận thức, thái độ và hành vi bình đẳng giới... S¬n La mµ xuÊt hiÖn ë kh¸ nhiÒu tØnh miÒn nói phÝa B¾c. ChÝnh hñ tôc t¶o h«n, mª tÝn dÞ ®oan vµ ph©n biÖt giíi ®ang g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc tíi cuéc sèng vµ häc tËp cña häc sinh, ®Æc biÖt lµ n÷ sinh (N÷, gi¸o viªn S¬n La). 2.3. Sùquan t©m vµ kh¶ n¨ng cña gia ®×nh ®Õn viÖc gi¸odôc B§G cho conc¸i LÏ ra, gi¸o dôc B§G lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña thiÕt chÕ gia ®×nh. Tuy nhiªn, trong nghiªn cøu nµy, cã nhiÒu gia ®×nh ë miÒn nói phÝa B¾c cßn thê ¬, ch­a quan t©m, thiÕu ph­¬ng ph¸p, cßn cã t©m lý lóng tóng trong viÖc gi¸o dôc B§G cho con c¸i. §Æc biÖt lµ trong c¸c gia ®×nh d©n téc thiÓu sè, vÉn cßn tån t¹i nhiÒu quan niÖm l¹c hËu, ®êi sèng kinh tÕ khã kh¨n, t×nh tr¹ng bÊt B§G cµng nÆng nÒ. C¸c em häc sinh khã cã thÓ cã ®­îc nhËn thøc, th¸i ®é vµ hµnh vi vÒ B§G ®óng ®¾n trong mét m«i tr­êng gia ®×nh nh­ thÕ, tr¸i l¹i c¸c em häc ®­îc nh÷ng ®iÒu bÊt B§G tõ gia ®×nh. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, møc ®é häc sinh tiÕp cËn kiÕn thøc vÒ B§G tõ phÝa gia ®×nh cßn rÊt thÊp. ChØ cã 48,9% ý kiÕn cho biÕt kiÕn thøc vÒ B§G cã ®­îc lµ tõ t¸c ®éng cña gia ® ×nh vµ cã tíi 65% ý kiÕn cho biÕt gia ®×nh kh«ng quan t©m ®Õn viÖc tuyªn truyÒn, gi¸o dôc B§G cho con c¸i. T«i chØ biÕt lµm viÖc ë ngoµi ®ång th«i, chø c¸i B§G nµy nä th× kh«ng biÕt ®©u. Cã g× th× cø ph¶i nhê thÇy c« gi¸o trong tr­êng th«i (N÷ phô huynh, d©n téc thiÓu sè). MÆt kh¸c, nh÷ng th«ng tin tõ nghiªn cøu ®Þnh tÝnh cho thÊy, viÖc gi¸o dôc vÒ B§G cho con c¸i cña bè mÑ cßn Ýt ®­îc c¸c bËc cha mÑ quan t©m vµ nÕu cã th× thiÕu chiÒu s©u, phiÕn diÖn vµ mang tÝnh chung chung kh«ng cã ph­¬ng ph¸p. Mét sè phô huynh rÊt quan t©m, nhËn thÊy ®­îc vai trß cÇn thiÕt cña viÖc gi¸o dôc B§G cho con c¸i trong gia ®×nh, nh­ng l¹i thiÕu kiÕn thøc vÒ B§G. Hay cßn cã mét sè ý kiÕn quan niÖm lµ rÊt khã ®Ó thùc hiÖn B§G trong gia ®×nh hay gi¸o dôc B§G sÏ lµm ®¶o lén t«n ty trËt tù trong gia ®×nh, tr¸i víi thuÇn phong mü tôc, tËp qu¸n cña cha «ng. Cã nhiÒu phô huynh kh¸c th× cho biÕt, hä kh«ng ®­îc tæ chøc x· héi nµo tËp huÊn vµ ®ang rÊt thiÕu c¸c nguån th«ng tin, tµi liÖu h­íng dÉn ®Ó tham kh¶o, gióp hä cã kiÕn thøc vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc B§G cho con c¸i. §©y chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n quan träng ®ang lµm h¹n chÕ vai trß ¶nh h­ëng cña gia ®×nh ®Õn nhËn thøc vÒ B§G cña häc sinh THPT. Theo ý kiÕn chñ quan cña b¶n th©n t«i th× thÕ nµy, c¸i møc ®é ¶nh h­ëng nhiÒu nhÊt ®Õn c¸c em chÝnh lµ gia ®×nh. Bëi thùc tÕ t«i lµ gi¸o viªn ë ®©y nh­ng nÕu cã qu¶n lý ®­îc häc sinh th× còng chØ qu¶n 4 - 5 tiÕng ®ång hå th«i. Cßn l¹i 19 tiÕng c¸c em sÏ lµm viÖc nhµ råi tham gia c¸c quan hÖ x· héi. ChÝnh v× thÕ mµ ë gia ®×nh nÕu cã bè mÑ mµ cã vÊn ®Ò g× x¶y ra mang tÝnh chÊt bÊt B§G hay b¹o lùc th× nã sÏ t¸c ®éng nhiÒu nhÊt ®Õn c¸c em. VÝ dô nh­ «ng bè gia tr­ëng, b¹o lùc, nghiÖn ngËp, r­îu chÌ… th× râ rµng vÊn ®Ò B§G cña c¸c em sÏ rÊt kh¸c so víi nh÷ng gia ®×nh b×nh th­êng (N÷, gi¸o viªn S¬n La). NghÒ nghiÖp cña bè mÑ còng cã ¶nh h­ëng quan träng ®Õn viÖc n©ng cao nhËn thøc B§G cho con c¸i. Häc sinh cã bè mÑ lµ c¸n bé viªn chøc lu«n quan t©m gi¸o dôc B§G cho con c¸i tèt h¬n nh÷ng häc sinh cã bè mÑ lµm nghÒ n«ng nghiÖp hay bu«n b¸n dÞch vô. Hä còng cã nh÷ng ®éng th¸i vÒ sù quan t©m vµ biÕt c¸ch gi¸o dôc c¸c kiÕn thøc vÒ B§G cho con em m×nh nhiÒu h¬n so víi c¸c bËc cha mÑ tham gia nh÷ng c«ng viÖc, ngµnh nghÒ kh¸c. Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn