Nghiên cứu Y học
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
MỘT SỐ NHẬN XÉT BAN ĐẦU VỀ CẤP CỨU
CHẤN THƯƠNG TRƯỚC BỆNH VIỆN VÀ HỒI SỨC CHẤN THƯƠNG
NHÂN 111 TRƯỜNG HỢP TỬ VONG TẠI KHOA CẤP CỨU BỆNH VIỆN
CHỢ RẪY
Tôn Thanh Trà*, Phạm Thị Ngọc Thảo**
TÓM TẮT
Đặt vấn đề: Chấn thương là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở lứa tuổi từ 17‐44. Công tác cấp cứu
chấn thương cần một hệ thống đồng bộ từ cấp cứu tại hiện trường, cấp cứu trên đường vận chuyển, hồi sức tại
khoa cấp cứu và các phẫu thuật, thủ thuật chấm dứt sự chảy máu. Trong điều kiện hệ thống cấp cứu của Việt
Nam chưa phát triển đồng bộ, có nhiều vấn đề cần cải thiện.
Mục tiêu nghiên cứu: Nhận xét ban đầu tình hình cấp cứu chấn thương trước bệnh viện và hồi sức chấn
thương tại khoa cấp cứu‐ Bệnh viện Chợ Rẫy.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Bệnh nhân chấn thương được ghi nhận tử vong tại khoa cấp cứu
từ 1/12/2012‐31/5/2013. Phương pháp: Hồi cứu, mô tả hàng loạt ca.
Kết quả: Có 111 bệnh nhân chấn thương được ghi nhận tử vong tại khoa cấp cứu. Chỉ có 73 % bệnh nhân
chấn thương có sử dụng hệ thống cấp cứu trước khi vào bệnh viện Chợ Rẫy trong đó chỉ có 16,7 % bệnh nhân
vào viện trong tình trạng ổn định.Tỉ lệ được đặt nội khí quản là 80 %, dịch truyền hồi sức sốc là 39,4 % với
dung dịch ban đầu là Natriclorua 0,9 %. Quy trình hồi sức chấn thương tại khoa cấp cứu bệnh viện Chợ Rẫy đã
có nhưng chưa được tuân thủ tốt và cần được cập nhật, huấn luyện thường xuyên cho các nhân viên cấp cứu.
Kết luận: Hệ thống cấp cứu chấn thương trước bệnh viện còn nhiều bất cập. Các kỹ năng cơ bản về hồi sức
chấn thương như dịch truyền, nội khí quản, đường truyền trung tâm vẫn chưa được thực hiện đầy đủ ở các
tuyến điều trị. Quy trình hồi sức chấn thương tại khoa cấp cứu bệnh viện Chợ rẫy đã có nhưng chưa được áp
dụng thống nhất trong khoa.
Kiến nghị: Cần có chương trình đào tạo về cấp cứu chấn thương cho các tuyến, kể cả cấp cứu trên đường
vận chuyển và quy trình hồi sức cấp cứu chấn thương thống nhất.
Từ khóa: Cấp cứu trước bệnh viện, hồi sức chấn thương, khoa cấp cứu
ABSTRACT
INITIAL ASSESSMENTS OF PRE‐HOSPITAL CARE AND TRAUMA RESUSCITATION VIA
111 CASES OF TRAUMA PATIENTS DECEASED AT EMERGENCY DEPARTMENT
CHỢ RẪY HOSPITAL
Tôn Thanh Tra, Pham Thi Ngoc Thao
* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 484 ‐ 489
Background: Trauma is the leading cause of death at 17‐44 years old in the world. The trauma care should
be combinated well bettwen pre hospital care, trauma resuscitation and definitive care. In Vietnam, the
emergency system for trauma care is still not lined and need to be improved.
Objectives: Initial assessment of pre hospital care for trauma patients and trauma resuscitation in
*
BV Chợ Rẫy, ** ĐHYD TP HCM * Đại Học Y Dược TP Hồ Chí Minh.
Tác giả liên lạc: ThS. Tôn Thanh Trà ĐT: 0903673451 Email: tonthanhtra@yahoo.com
484
Chuyên Đề Ngoại Khoa
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
Nghiên cứu Y học
emergency department‐ Cho Ray hospital.
Method: Retrospetive, case series.
Result: 111 trauma patients deceased at emergency department, in which 73 % had perhospital care, 16.7 %
to Cho ray hospital in stable condition. Tracheal intubation achieved 80%, IV fluid resuscitaion 39,4 % in
prehospital care with initial fluid is natriclorua 0,9 %. The emergency department has standard protocol for
trauma patients but not all well applied.
Conclusion: The pre‐hospital care for trauma patients still not unique in all medical levels and should be
improved. The protocols for trauma resuscitation in emergency department are applying but still not very well.
Suggestion: A training cirriculum for trauma care should be done and applied in all medical levels in
Vietnam.
Key words: pre‐hospital care, trauma resuscitation, emergency department
hồi sức chấn thương tại khoa cấp cứu ở BV Chợ
ĐẶT VẤN ĐỀ
Rẫy.
Chấn thương là nguyên nhân tử vong
Mục tiêu nghiên cứu
thường gặp tại khoa cấp cứu và là nguyên nhân
+ Nhận xét ban đầu tình hình cấp cứu chấn
tử vong hàng đầu ở lứa tuổi từ 17‐44(3). Trong
thương trước Bệnh viện Chợ rẫy
giai đoạn tại hiện trường và tại khoa cấp cứu
phần lớn tử vong là do sốc mất máu không hồi
+ Sơ bộ nhận xét việc hồi sức chấn thương tại
(3). Việc cấp cứu hồi
khoa cấp cứu Bv Chợ Rẫy
phục hoặc chảy máu nội sọ
sức bệnh nhân chấn thương đòi hởi sự khẩn
ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
trương từ hiện trường, hồi sức tích cực trên
Tiến cứu, mô tả hàng loạt ca
đường vận chuyển, tại khoa cấp cứu và phẫu
Đối tượng
thuật thủ thuật cũng như hồi sức trong giai đoạn
Bệnh nhân chấn thương tử vong tại khoa
sau đó quyết định sự thành công trong hồi sức
cấp cứu và cả những trường hợp được khoa cấp
chấn thương(2). Trong những thập niên qua, nhờ
cứu ghi nhận tử vong trước vào viện.
sự tiến bộ trong việc cấp cứu trước bệnh viện và
kỹ thuật hồi sức chấn thương cũng như phẫu
thuật, thủ thuật cầm máu đã cứu sống được
nhiều bệnh nhân chấn thương tuy nhiên tỉ lệ tử
vong trong các trướng hợp đa thương, sốc chấn
thương vẫn còn rất cao, có khi đến 54 %(6).Trên
thế giới, hệ thống cấp cứu trước bệnh viện (pre‐
hospital care) đã được phát triển cùng với hệ
thống hồi sức chấn thương tương đối hoàn
chỉnh tại các bệnh viện đã cứu sống được nhiều
trường hợp đa thương, sốc chấn thương nặng.
Trong khi đó, hệ thống cấp cứu trước bệnh viện,
hồi sức chấn thương tại cấp cứu ở Việt Nam
chưa được phát triển và còn nhiều bất cập,
Chính vì thế, chúng tôi thực hiện nghiên cứu
này để bước đầu đánh giá tình hình cấp cứu
chấn thương trước Bệnh viện Chợ rẫy và việc
Chấn Thương Chỉnh Hình
Thời gian nghiên cứu
Từ 1/12/2012‐ 31/5/2013.
KẾT QUẢ
Sau 6 tháng thu thập số liệu từ những bệnh
nhân chấn thương tử vong tại khoa cấp cứu
Bệnh viện Chợ Rẫy, có 111 bệnh nhân được
khoa cấp cứu ghi nhận tử vong trong đó có 25
bệnh nhân được ghi nhận tử vong trước vào
viện.
Có 81 bệnh nhân có sử dụng cấp cứu trước
Bệnh viện Chợ Rẫy, chiếm tỉ lệ 73 %. Trong đó
tử vong trên đường vận chuyển là 11, vào cấp
cứu trong tình trạng sốc 54 và 16 trường hợp
huyết áp ổn định.
485
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014
Nghiên cứu Y học
Bảng 1: Tình trạng bệnh nhân khi vào cấp cứu
Tình trạng
Chết trước vào viện
Sốc
Ổn định
Tổng
Số lượng
11
54
16
81
Tỉ lệ %
13,6
66,7
16,7
100
vào khoa cấp cứu.
1
40
CTSN
CTSN+Khác
VT tim
70
Nguyên nhân chấn thương
Có 102 trường hợp tử vong do tai nạn giao
thông, trong đó tai nạn khi đi xe gắn máy
chiếm 68,2 %.
Bảng 2: Nguyên nhân tai nạn
Nguyên nhân
Tai nạn giao thông
Tai nạn lao động
Tai nạn sinh hoạt
Đả thương
Không rõ
Tổng
Số lượng
102
2
2
3
2
111
Tỉ lệ %
91,9
1,8
1,8
2,7
1,8
100
Thời gian từ lúc bị tai nạn cho đến khi vào
cấp cứu sớm nhất là 15 phút, trung bình là 3
giờ, lâu nhất là 20 giờ (ghi nhận được trên 48
bệnh nhân, số còn lại không nhớ rõ thời điểm
bị tai nạn).
Sơ đồ 1: Tổn thương chính gây tử vong
Tổn thương chỉ yếu là chấn thương sọ não
và các tổn thương phối hợp như tứ chi, ngực
bụng, ngực hoặc đa chấn thương.
Chỉ số ISS trung bình trên 86 bệnh nhân là
38,67, phân bố như sau:
Bảng 4: Chỉ số ISS
Điểm
Chết trước vào viện
9-16
16-24
25-40
> 40
Tổng
số lượng
25
0
3
51
32
111
Tỉ lệ %
22,5
0
2,7
45,95
28,8
100
Điểm GCS ở những bệnh nhân tử vong tại
cấp cứu
Tuy nhiên, phần lớn bệnh nhân ở khoảng
gần 40 điểm tức khả năng không thể sống sót.
Trong 111 bệnh nhân nghiên cứu, có 25 bệnh
nhân chết trước vào viện, 2 bệnh nhân có GCS 9‐
13 điểm, một bệnh nhân có GSC 13 điểm, còn
phần lớn bệnh nhân có GCS 3‐8 điểm. Trung
bình số điểm GCS của những bệnh nhân tử
vong tại cấp cứu như sau:
Cấp cứu trước bệnh viện
Bảng 3: Điểm Glasgow coma score khi vào cấp cứu
GCS
Chết trước vào viện
3-8
9-12
13-15
Tổng
Số lượng
25
83
2
1
111
Tỉ lệ %
22,5
74,8
1,8
0,9
100
Cơ quan tổn thương
Sọ não, cột sống, ngực, vết thương tim,
bụng, khung chậu, tứ chi, đa thương.
Như vậy, phần lớn bệnh nhân vào viện
trong tình trạng mê sâu GCS 3‐8 điểm cần phải
được thực hiện các thủ thuật hồi sức ngay khi
486
Số bệnh nhân được đặt nội khí quản là 56
trên tổng số bệnh nhân phải đặt nội khí quản 70
(Có điểm Glasgow = 1000 ml dịch của tuyến trước, số
còn lại 36 bệnh nhân được sử dụng
nguon tai.lieu . vn