Một số động thái di động xã hội của cộng đồng khoa học ở Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi - Võ Tuấn Nhân

X· héi häc sè 3 (75), 2001 59 Mét sè ®éng th¸i di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc ë §µ N½ng-Qu¶ng Nam-Qu¶ng Ng·i Vâ TuÊn Nh©n Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi viÖc chuyÓn tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp sang kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa, ë n−íc ta ®· xuÊt hiÖn nh÷ng biÕn ®æi trong c¬ cÊu c¸c giai tÇng vµ thµnh phÇn x· héi víi nh÷ng ®Æc ®iÓm, chÊt l−îng míi kh¸c tr−íc. Céng ®ång khoa häc còng kh«ng n»m ngoµi sù biÕn ®éng ®ã. Trªn b×nh diÖn khu vùc l·nh thæ nãi chung, quy ho¹ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ nãi riªng, miÒn Trung lµ khu vùc cÇn cã sù −u tiªn ®Æc biÖt nh»m ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn hµi hßa gi÷a c¸c vïng trong c¶ n−íc, sö dông hîp lý c¸c nguån lùc vµ lîi thÕ so s¸nh trong xu thÕ héi nhËp vµ c¹nh tranh hiÖn nay. V× vËy, t×m hiÓu mét sè ®éng th¸i di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc ë khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Nam-Qu¶ng Ng·i (viÕt gän §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i) lµ vÊn ®Ò cÇn thiÕt. Bµi viÕt nµy tËp trung vµo c¸c ®éng th¸i di ®éng x· héi nghÒ nghiÖp, víi c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu chñ yÕu lµ ph©n tÝch tµi liÖu vµ ®iÒu tra b»ng b¶ng hái. MÉu nghiªn cøu ®−îc lùa chän ngÉu nhiªn tû lÖ thuËn víi quy m« céng ®ång khoa häc ë tõng tØnh thµnh: §µ N½ng 214 ng−êi, Qu¶ng Nam 104 ng−êi, Qu¶ng Ng·i 128 ng−êi; tæng céng 446 ng−êi; Quan s¸t (tham dù vµ kh«ng tham dù); Pháng vÊn s©u (24 cuéc pháng vÊn s©u c¸ nh©n); Th¶o luËn nhãm tËp trung (15 cuéc th¶o luËn nhãm tËp trung); Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia. Sè liÖu ®−îc xö lý b»ng ch−¬ng tr×nh SPSS (cho sè liÖu b¶ng hái), Ethnograph (cho d÷ liÖu ®Þnh tÝnh: pháng vÊn s©u, th¶o luËn nhãm tËp trung...). Sö dông kü thuËt ph©n tÝch b¶ng chÐo (cross-tabular) vµ håi quy ®a biÕn (multivariate regression analysis) trong qu¸ ph©n tÝch. 1. Kh¸i qu¸t vÒ sù di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i tr−íc thêi kú ®æi míi Tr−íc thêi kú ®æi míi (1986), ®éng th¸i di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i diÔn ra víi quy m« nhá, tèc ®é chËm ë tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh vµ cã t¸c ®éng rÊt h¹n chÕ ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Þa ph−¬ng. Thêi kú nµy x· héi ®−îc qu¶n lý theo ph−¬ng thøc tËp trung quan liªu bao cÊp, nh÷ng yÕu tè tæ chøc, chÝnh trÞ, hµnh chÝnh lÊn ¸t nh÷ng yÕu tè c¸ nh©n. Kh«ng ph©n biÖt giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é chuyªn m«n, c¸c tr−êng hîp di chuyÓn tr−íc n¨m 1986 kh¸ ®ång ®Òu nhau vÒ ®Æc ®iÓm gi÷a 3 tØnh thµnh kh¶o s¸t. KÕt qu¶ so s¸nh tèc ®é thay ®æi nghÒ nghiÖp cho thÊy: trung b×nh tõ 0,4 lÇn thêi kú tr−íc 1986 lªn 0,8 lÇn thêi kú 1997-2000. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh nh÷ng h¹n chÕ vÒ tèc ®é Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 60 Mét sè ®éng th¸i di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc ... di ®éng nghÒ nghiÖp cña céng ®ång khoa häc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i tr−íc ®æi míi. Nh»m lµm râ thªm nhËn ®Þnh trªn, ph©n tÝch håi quy ®a biÕn sè ®−îc tiÕn hµnh víi môc ®Ých x¸c ®Þnh c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn di ®éng viÖc lµm cña céng ®ång khoa häc tr−íc vµ sau n¨m 1986 cho thÊy, trong m« h×nh håi quy nµy th©m niªn tuæi t¸c cã t¸c ®éng ®ñ m¹nh ®Õn sù di ®éng cña céng ®ång khoa häc trong thêi kú tr−íc ®æi míi. §iÒu nµy ph¶n ¸nh mét thùc tÕ “sèng l©u lªn l·o lµng” trong céng ®ång khoa häc. Cã thÓ nãi, c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung, quan liªu bao cÊp ®· gãp phÇn duy tr× mét cÊu tróc “®ãng kÝn”, theo lèi b×nh qu©n, cµo b»ng; sù kiÒm chÕ vµ kiÓm so¸t x· héi qu¸ lín, sù di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc ®−îc vËn hµnh do c¸c ®iÒu kiÖn kh¸ch quan mang tÝnh tæ chøc vµ thiÕt chÕ quy ®Þnh, c¬ chÕ kinh tÕ “trãi ch©n” c¸c nhµ khoa häc, ®éi ngò khoa häc vµ c«ng nghÖ th−êng bÞ “vo trßn” trong khung cña chØ tiªu ph¸p lÖnh vÒ s¶n xuÊt vµ c«ng t¸c; tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o c¸ nh©n bÞ h¹n chÕ. Nh− mét quy luËt tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn, thêi kú ®æi míi ®· ®Õn. 2. Di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc trong thêi kú ®æi míi 2.1. Di ®éng x· héi theo lÜnh vùc ho¹t ®éng, thµnh phÇn kinh tÕ Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng, nghiªn cøu cho thÊy sù di chuyÓn cña céng ®ång khoa häc ®Õn nhãm ngµnh kinh doanh trong c¸c n¨m 1997-2000 t¨ng gÇn 2 lÇn so víi tr−íc ®æi míi. Nhãm ngµnh n«ng-l©m-ng− nghiÖp cã sè ng−êi chuyÓn sang ngµnh kh¸c nhiÒu h¬n c¶; khoa häc x· héi vµ qu¶n lý lµ nhãm ngµnh cã kh¶ n¨ng thu hót lín nhÊt tõ c¸c ngµnh kh¸c. §µ N½ng lµ n¬i cã møc ®é di ®éng theo lÜnh vùc ho¹t ®éng m¹nh h¬n Qu¶ng Nam, Qu¶ng Ng·i. §iÒu ®ã cho thÊy vai trß tÝch cùc cña nh©n tè thÞ tr−êng vµ chÝnh s¸ch ®æi míi ¶nh h−ëng ®Õn sù di ®éng x· héi theo lÜnh vùc ho¹t ®éng. KÕt qu¶ ph©n tÝch håi quy tuyÕn tÝnh cho thÊy tuæi cµng cao th× xu h−íng di ®éng thay ®æi nghÒ nghiÖp cµng Ýt. Trªn 54% mÉu kh¶o s¸t lµ c«ng chøc nhµ n−íc, trong ®ã cã 64% gi÷ chøc vô qu¶n lý. Thùc tr¹ng kiªm nhiÖm hoÆc chuyªn tr¸ch trong c«ng t¸c §¶ng, chÝnh quyÒn, ®oµn thÓ cña céng ®ång khoa häc trë nªn phæ biÕn, cã ®Õn 81%. Xu h−íng nµy cho thÊy hiÖn t−îng “hµnh chÝnh hãa ”, “quan liªu hãa ” ®éi ngò khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· h×nh thµnh trªn thùc tÕ. Sù di ®éng tõ khu vùc kinh tÕ quèc doanh sang ngoµi quèc doanh ®· b−íc ®Çu khëi s¾c. Tû träng c¸n bé khoa häc lµm viÖc trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¨ng tõ 0,9% tr−íc n¨m 1986 ®Õn 6,5% thêi kú 1987-1996 vµ 7,4% trong ba n¨m gÇn ®©y 1997-2000. B−íc ®Çu cã sù h×nh thµnh c¸c ®¬n vÞ khoa häc c«ng nghÖ "kh«ng thuéc chÝnh phñ" (theo NghÞ ®Þnh 35/H§BT,1992) nh−ng cßn qu¸ Ýt, tû lÖ nµy míi chØ chiÕm 5% cña c¶ n−íc. Cïng víi viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña khu vùc, xu h−íng ®éi ngò khoa häc lµm viÖc trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ hçn hîp vµ liªn doanh sÏ gia t¨ng. 2.2. HiÖn t−îng ®a vai trß - vÞ thÕ viÖc lµm, nghÒ nghiÖp §a vÞ thÕ nghÒ nghiÖp ®−îc hiÓu theo nhiÒu chiÒu c¹nh, nh−ng trªn thùc tÕ ë khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i, hiÖn t−îng nµy chñ yÕu lµ t×nh tr¹ng mét ng−êi cã thÓ lµm ®ång thêi nhiÒu c«ng viÖc, lµm nhiÒu nghÒ. HiÖn nay cã gÇn 80% ®éi ngò khoa häc trong diÖn kh¶o s¸t cã lµm thªm nh÷ng c«ng viÖc kh¸c nhau, trong ®ã chØ Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn Vâ TuÊn Nh©n 61 cã 15% lµm thªm cïng nghÒ chuyªn m«n chÝnh. HÇu hÕt c¸n bé khoa häc ®Òu mong muèn “nhÊt nghÖ tinh” ®Ó tÝch lòy lîi thÕ trong khoa häc, nh−ng trong thùc tÕ cã h¬n 64% ph¶i lµm thªm nh÷ng c«ng viÖc kh¸c chuyªn m«n chÝnh, mµ ®a sè lµ lao ®éng phæ th«ng. §©y lµ mét biÓu hiÖn cña sù “ch¶y n·o ”, ch¶y m¸u chÊt x¸m t¹i chç. ChØ cã h¬n 20% sèng thuÇn tóy b»ng tiÒn l−¬ng. KÕt qu¶ kh¶o s¸t cßn cho thÊy hiÖn t−îng tû lÖ nghÞch gi÷a thùc tÕ lµm thªm vµ møc thu nhËp cña ®éi ngò khoa häc khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña viÖc lµm thªm ngoµi chuyªn m«n lµ do tiÒn l−¬ng cßn qu¸ thÊp. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy, chiÕn l−îc c¸ nh©n trong hiÖn t−îng ®a vÞ thÕ viÖc lµm, ®ã lµ "... g¾n víi nhµ n−íc lµ tÝnh ®Õn l©u dµi vµ æn ®Þnh, cßn lµm víi t− nh©n lµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tr−íc m¾t vÒ cuéc sèng." §iÒu nµy ph¶n ¸nh ®Þnh h−íng gi¸ trÞ cho viÖc −u tiªn b¶o ®¶m sù an toµn cho ®êi sèng c¸ nh©n nh− mét nguyªn t¾c sèng cña ng−êi miÒn Trung. 2.3. Di ®éng x· héi gi÷a c¸c thÕ hÖ Trong céng ®ång khoa häc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i, hiÖn t−îng "con h¬n cha" lµ phæ biÕn trong c¸c lo¹i h×nh nghÒ nghiÖp. LÊy vÝ dô ë Qu¶ng Nam, trong khi chØ cã 25% ng−êi cha lµ c«ng chøc nhµ n−íc th× ®Õn thÕ hÖ con, tû träng nµy ®· t¨ng lªn ®Õn 68%. KÕt qu¶ còng t−¬ng tù ®èi víi Qu¶ng Ng·i. Riªng §µ N½ng, sù th¨ng tiÕn nghÒ nghiÖp gi÷a c¸c thÕ hÖ diÔn ra m¹nh mÏ h¬n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ giao th«ng, thÕ hÖ con nhiÒu h¬n 5 lÇn thÕ hÖ cha. §iÒu ®ã lµ kÕt qu¶ vµ còng lµ thÓ hiÖn tèc ®é ph¸t triÓn cña thµnh phè §µ N½ng nhanh h¬n so víi hai tØnh cßn l¹i. Sù th¨ng tiÕn còng diÔn ra trong c¸c lÜnh vùc gi¸o dôc, y-tÕ, v¨n hãa vµ kinh doanh, dÞch vô, mÆc dï víi tÇm vãc nhá vµ quy m« khiªm tèn. §¸ng kÓ nhÊt lµ tû träng nghÒ nghiÖp trong lÜnh vùc n«ng-l©m-ng− ®· gi¶m 10 lÇn tõ thÕ hÖ cha ®Õn thÕ hÖ con (43,5% cha so víi 4,5% con), thÓ hiÖn xu h−íng di ®éng ®i lªn cña con c¸i hiÖn nay so víi thÕ hÖ tiÒn bèi. Tr×nh ®é chuyªn m«n cña thÕ hÖ nh÷ng ng−êi lµm khoa häc hiÖn nay ®· ®−îc n©ng lªn ®¸ng kÓ so víi thÕ hÖ tr−íc cña hä: cã 86% ®èi t−îng kh¶o s¸t ë §µ N½ng vµ 88% ë Qu¶ng Nam hiÖn cã tr×nh ®é ®¹i häc so víi tû lÖ 8-9% ®¹t ®−îc tr×nh ®é nµy tr−íc ®©y cña ng−êi cha. Xem xÐt ¶nh h−ëng cña nghÒ nghiÖp ng−êi cha ®Õn sù th¨ng tiÕn cña thÕ hÖ con c¸i cho thÊy, hiÖn nay chøc vô kh«ng cßn lµ ®Þa vÞ g¸n cho mµ tïy thuéc nhiÒu vµo nh÷ng nh©n tè kh¸c. Giíi tÝnh, tuæi t¸c, tr×nh ®é häc vÊn lµ c¸c yÕu tè cã t¸c ®éng ®Õn chøc vô trong céng ®ång khoa häc. Cô thÓ lµ, nam giíi, víi tuæi th©m niªn, tr×nh ®é häc vÊn sau ®¹i häc cã x¸c suÊt ®¶m nhiÖm chøc vô cao h¬n c¸c nhãm kh¸c. Xu h−íng di ®éng gi÷a c¸c thÕ hÖ cña ng−êi lµm khoa häc cßn ®−îc t×m hiÓu qua dù ®Þnh nghÒ nghiÖp cña hä ®èi víi con c¸i trong t−¬ng lai: 39% c¸n bé khoa häc kh«ng muèn con c¸i tiÕp nèi nghÒ mµ hä ®ang lµm; 26% cã mong muèn ®ã, sè cßn l¹i (35%) ch−a quyÕt ®Þnh ®−îc râ rµng. §©y lµ chØ b¸o ®¸ng quan t©m vÒ truyÒn thèng khoa häc vµ gi¸ trÞ khoa häc. 2.4. Di ®éng däc vµ xu h−íng th¨ng tiÕn c¸ nh©n KÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy 73% c¸n bé khoa häc ®· thay ®æi ®Þa vÞ c«ng t¸c kÓ Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn 62 Mét sè ®éng th¸i di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc ... tõ n¨m 1986 ®Õn nay, cao nhÊt ë §µ N½ng (84%), Qu¶ng Ng·i (69%) vµ Ýt nhÊt lµ ë Qu¶ng Nam (58%).Thêi kú 1996 trë l¹i ®©y tèc ®é di ®éng diÔn ra m¹nh h¬n. KÕt qu¶ ph©n tÝch håi quy t×m hiÓu c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù thay ®æi ®Þa vÞ trong c«ng t¸c cña céng ®ång khoa häc cho thÊy giíi tÝnh, tuæi, t×nh tr¹ng h«n nh©n, nghÒ nghiÖp ®¹t møc ý nghÜa thèng kª. Cô thÓ lµ: nam thay ®æi ®Þa vÞ nhiÒu h¬n n÷. So víi ng−êi ch−a cã gia ®×nh, nh÷ng ng−êi ®· cã gia ®×nh æn ®Þnh h¬n. Nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ, v¨n hãa Ýt cã sù bÊp bªnh h¬n c¸c nhãm kh¸c. Qua sè liÖu kh¶o s¸t chøng minh thªm cho tÝnh n¨ng ®éng x· héi cña nam cao h¬n n÷, cã 79% nam cã sù thay ®æi ®Þa vÞ c«ng t¸c tõ n¨m 1986 ®Õn nay, trong khi ®ã n÷ chØ cã 61,3%. Sù th¨ng tiÕn trong c«ng t¸c nam cao h¬n n÷ (81,2% vµ 67,9%). Tuy nhiªn, sù gi¶m sót trong c«ng t¸c nam còng nhiÒu h¬n n÷ (5,4% vµ 1,2%). §iÒu nµy cho thÊy, ngoµi c¸c nh©n tè kh¸c ¶nh h−ëng ®Õn sù di ®éng cña ng−êi phô n÷, nam th−êng m¹o hiÓm vµ s½n sµng chÊp nhËn rñi ro h¬n. Di ®éng däc vµ xu h−íng th¨ng tiÕn c¸ nh©n cã liªn quan ®Õn tuæi vµ th©m niªn nghÒ nghiÖp. ë ®é tuæi 46 trë lªn, thay ®æi vÞ trÝ ®i lªn trong c«ng t¸c nhiÒu h¬n c¸c ®é tuæi kh¸c (83,7%), ®ång thêi còng lµ ®é tuæi cã tû lÖ thay ®æi vÞ trÝ ®i xuèng trong c«ng t¸c nhiÒu nhÊt (6,1%). Di ®éng däc vµ xu h−íng th¨ng tiÕn c¸ nh©n liªn quan víi møc thu nhËp, nh−ng qua kh¶o s¸t cho thÊy gi÷a c¸c nhãm cã sù th¨ng tiÕn vµ gi¶m sót ch−a dÉn ®Õn sù chªnh lÖch lín vÒ thu nhËp. Møc ph©n hãa vÒ thu nhËp kh«ng lín, 9% thuéc nhãm cã thu nhËp cao nhÊt (tõ 2.000.000 ®ång ®Õn 10.000.000 ®ång/ng−êi/ th¸ng) vµ còng 9% thuéc nhãm thu nhËp thÊp nhÊt (d−íi 500.000 ®ång/ng−êi/th¸ng). Cã ®Õn 82% thu nhËp ë møc trung b×nh tõ 500.000 ®ång ®Õn d−íi 2.000.000 ®ång. Di ®éng däc cña céng ®ång khoa häc cßn thÓ hiÖn ë sù t¨ng tr−ëng hay kh«ng t¨ng tr−ëng vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n. T×m hiÓu nguyÖn väng häc tËp, båi d−ìng chuyªn m«n nghiÖp vô, còng nh− nhu cÇu häc thªm ngo¹i ng÷ vµ tin häc cho thÊy nhu cÇu häc tËp rÊt m¹nh mÏ trong céng ®ång khoa häc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i. §Æc biÖt næi lªn nhu cÇu häc tËp chuyªn m«n cña Qu¶ng Nam cao nhÊt (94%). 2.5. HiÖn t−îng di chuyÓn theo khu vùc Di ®éng x· héi ®−îc xem xÐt theo chiÒu c¹nh chuyÓn dÞch khu vùc, vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ®ã lµ nh÷ng thay ®æi trong thang bËc, ®Þa vÞ nghÒ nghiÖp. Cuéc kh¶o s¸t tËp trung t×m hiÓu c¸c luång dÞch chuyÓn n«ng th«n-®« thÞ, sù ra-vµo khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i cña céng ®ång khoa häc. KÕt qu¶ cho thÊy c¸c luång di chuyÓn do nghÒ nghiÖp tr−íc thêi kú ®æi míi tËp trung theo trôc n«ng th«n-n«ng th«n vµ ®« thÞ-n«ng th«n. Xu h−íng nµy ®· thay ®æi trong thêi kú ®æi míi. Luång di chuyÓn theo h−íng n«ng th«n-®« thÞ cña céng ®ång khoa häc gia t¨ng m¹nh trong khi quy m« di chuyÓn vÒ n«ng th«n suy gi¶m râ rÖt. Xu h−íng tËp trung vµo thµnh thÞ tiÕp tôc gia t¨ng trong thêi kú ba n¨m trë l¹i ®©y, ®Æc biÖt lµ h×nh th¸i di chuyÓn chÊt x¸m trong néi bé khu vùc thµnh thÞ, mµ chñ yÕu lµ tõ ®« thÞ nhá ®Õn ®« thÞ lín. Trong thêi kú nµy ®Þa bµn ®« thÞ, nhÊt lµ c¸c thµnh phè lín nh− §µ N½ng ®· thu hót ®−îc lùc l−îng khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ c¸c tØnh kh¸c cña miÒn Trung chuyÓn ®Õn. Tuy nhiªn, qua th¶o luËn nhãm tËp trung t¹i §µ N½ng cho biÕt thªm vÒ vÊn ®Ò nµy: “C¸n bé khoa Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.ac.vn Vâ TuÊn Nh©n 63 häc ë ®©y ch−a hoµn toµn yªn t©m, nh÷ng ng−êi giái, nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é kü thuËt cao, hä ®i thµnh phè Hå ChÝ Minh lµm ¨n rÊt nhiÒu, rÊt ®−îc viÖc vµ trë nªn giµu cã. Lóc ë quª h−¬ng th× kh«ng ®−îc dïng ®óng n¨ng lùc”. VÒ l©u dµi, m« h×nh tËp trung ng−êi lµm khoa häc t¹i ®« thÞ sÏ tiÕp tôc thóc ®Èy qu¸ tr×nh “ch¶y m¸u chÊt x¸m” ë khu vùc ngo¹i vi, c¸c tØnh nghÌo vµ khu vùc n«ng th«n ngay c¶ trong néi bé mét tØnh. Song song víi viÖc t×m hiÓu di ®éng theo trôc n«ng th«n-®« thÞ, cuéc kh¶o s¸t cßn xem xÐt sù di chuyÓn ra-vµo khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i cña nh÷ng ng−êi lµm khoa häc vµ c«ng nghÖ. Trong tæng sè 446 ng−êi ®−îc kh¶o s¸t, cã kho¶ng mét phÇn ba (33,7%) ®· tõng di chuyÓn n¬i lµm viÖc. Trong sè ®ã cã 53,7% di chuyÓn trong ®Þa bµn tØnh (cao nhÊt lµ ë Qu¶ng Ng·i), 27,5% di chuyÓn trong néi bé khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i. ChØ cã 13,4% lµ ®Õn tõ c¸c tØnh kh¸c, 5,4% ®Õn tõ Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. Kh¸c víi di chuyÓn vµo tØnh (thµnh), di chuyÓn ra khái tØnh cña céng ®ång khoa häc cã xu h−íng m¹nh h¬n. ChØ cã 7% ý kiÕn cho r»ng sè ng−êi lµm khoa häc-c«ng nghÖ tõ n¬i kh¸c chuyÓn ®Õn tØnh nhµ hiÖn nay lµ nhiÒu; 64% kh¼ng ®Þnh sè l−îng ®Õn lµ rÊt Ýt. Trªn b×nh diÖn tæng thÓ, hiÖn nay ®ang diÔn ra mét thùc tÕ lµ ®éi ngò khoa häc ®ang di chuyÓn theo h−íng tõ n«ng th«n ®Õn ®« thÞ nhá, tõ ®« thÞ nhá ®Õn ®« thÞ lín. 3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vµ khuyÕn nghÞ 3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra Cïng víi sù hoµn thiÖn tõng b−íc vÒ nhiÒu mÆt cña céng ®ång khoa häc, trong thêi kú ®æi míi, di ®éng x· héi cña céng ®ång khoa häc khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i ®· diÔn ra ë quy m«, møc ®é, tèc ®é lín h¬n; víi sù biÕn ®æi vÒ chÊt, cïng nh÷ng lo¹i h×nh di ®éng phong phó h¬n thêi kú tËp trung quan liªu bao cÊp; b−íc ®Çu ®· khëi ®éng tÝnh n¨ng ®éng nghÒ nghiÖp cña céng ®ång khoa häc. Tuy nhiªn vÊn ®Ò di déng x· héi cña céng ®ång khoa häc ®−îc ®Æt ra vµ cã nh÷ng ¶nh h−ëng nhÊt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng khoa häc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i. Di ®éng däc cña céng ®ång khoa häc diÔn ra chËm ch¹p, xu h−íng th¨ng tiÕn c¸ nh©n trong khoa häc vµ b»ng khoa häc rÊt h¹n chÕ, cßn sù kiÒm chÕ x· héi qu¸ lín. HiÖn t−îng "ch¶y m¸u chÊt x¸m t¹i chç", lµ cã thËt. Xu h−íng nµy ®·, ®ang vµ sÏ lµ nh÷ng th¸ch thøc cña khu vùc §µ N½ng-Qu¶ng Ng·i còng nh− miÒn Trung hiÖn nay vµ nh÷ng n¨m tíi. Xu h−íng suy gi¶m vÒ chÊt l−îng cña céng ®ång khoa häc ®ang diÔn ra víi nhiÒu chiÒu c¹nh. HiÖn t−îng "hµnh chÝnh hãa", "quan liªu hãa" ®éi ngò khoa häc, h¹n chÕ nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ. ViÖc tËp trung nh©n lùc khoa häc vµo c¸c ngµnh phi s¶n xuÊt vËt chÊt ®· ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña miÒn Trung. Trong céng ®ång khoa häc cßn thiÕu tÝnh truyÒn thèng nghÒ nghiÖp; gi¸ trÞ nghÒ nghiÖp trong ho¹t ®éng khoa häc ch−a ®−îc ®Ò cao. 3.2. Mét sè khuyÕn nghÞ 1. VÒ nhËn thøc: cµng nghÌo, thiÕu tri thøc cµng ph¶i cÇn tri thøc, träng dông nh©n tµi. Thu hót hiÒn tµi, x©y dùng vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc khoa häc lµ nhiÖm Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn ... - tailieumienphi.vn