- Trang Chủ
- Chính trị học
- Một số định hướng cơ bản để vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển con người toàn diện
Xem mẫu
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 1-2013 22
MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG CƠ BẢN ĐỂ VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
VỀ PHÁT TRIỂN CON NGƯỜI TOÀN DIỆN
ThS. Nguyễn Thành Đạo
Khoa Lý luận Chính trị, trường Đại học Xây dựng Miền Trung
Tóm tắt: Để hiện thực hóa việc đào tạo, phát triển con người toàn diện trong chiến lược
con người ở nước ta hiện nay, cần phải tập trung các nguồn lực để phát triển mạnh sự
nghiệp giáo dục, đào tạo, giải quyết tốt hơn nữa mối quan hệ giữa dạy ''chữ'', dạy ''nghề''
với dạy ''người''. Có thể nói, đây là biện pháp chủ yếu và có hiệu quả nhất để đào tạo cho
đất nước một nguồn nhân lực mới với chất lượng cao, đủ sức đưa dân tộc Việt Nam vững
bước tiến vào thế kỷ XXI.
Từ khóa: phát triển con người toàn diện
1. Kết hợp chặt chẽ giữa dạy “chữ”, dạy Nghiên cứu quy luật hình thành và
“nghề” với dạy “người” trong giáo dục, phát triển con người mới ở nước ta, chúng ta
đào tạo thấy rõ vai trò vô cùng to lớn của giáo dục,
Thế hệ những người Việt Nam sinh ra đào tạo. Đây là nhân tố cơ bản, tác động
cùng thời với Hồ Chí Minh, được Người đào mạnh mẽ và có hiệu quả nhất đến sự hình
tạo, bồi dưỡng về mọi mặt trở thành những thành và phát triển các phẩm chất, năng lực
con người mới, đã hoàn thành sứ mệnh vẻ của con người toàn diện Việt Nam. Nó thể
vang của mình, đưa nước ta từ một nước nô hiện sâu sắc tính chủ động của Đảng, Nhà
lệ thành một nước độc lập, tự do, có vị thế nước và nhân dân ta trong sự nghiệp "trồng
trên thế giới. Những thế hệ cách mạng nối người", bồi dưỡng các thế hệ cách mạng cho
tiếp trong thời đại Hồ Chí Minh được giáo dân tộc Việt Nam.
dục, đào tạo, phát triển một cách toàn diện So với các ngành khác, trong lĩnh vực
cũng tỏ ra xứng đáng với vị trí con người mới phát triển con người toàn diện, giáo dục, đào
xã hội chủ nghĩa, đã hoàn thành xuất sắc tạo có ưu thế hơn, bởi hoạt động của nó liên
nhiệm vụ của mình và hiện nay họ đang giữ quan trực tiếp đến sự phát triển mọi mặt của
vai trò quyết định trong sự nghiệp đổi mới, con người, góp phần quyết định hình thành
đưa nước ta bước vào con đường công nghiệp nên các phẩm chất, năng lực của mỗi cá nhân.
hóa, hiện đại hóa vì mục tiêu dân giàu, nước Vì vậy, để xây dựng và phát triển con người
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. mới ở nước ta hiện nay nhất thiết phải quan
Các thế hệ cách mạng nối tiếp liệu có tâm đến giáo dục, đào tạo, phải đề ra được
bảo vệ và phát huy được những thành quả nội dung, chương trình giảng dạy và học tập
cách mạng mà các thế hệ cha anh để lại hay thật sự khoa học, trong đó việc dạy chữ, dạy
không, điều này không thể xem là việc tất nghề và dạy người phải được kết hợp chặt
nhiên hay chắc chắn nếu chúng ta không tiếp chẽ, hài hòa, cân đối. Có như vậy chúng ta
tục sự nghiệp “trồng người”, giáo dục, đào mới đào tạo được những người thừa kế xây
tạo, phát triển con người theo quan điểm dựng xã hội chủ nghĩa “vừa hồng, vừa
toàn diện của Hồ Chí Minh. chuyên" như Hồ Chí Minh đã từng căn dặn.
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 1-2013 23
Con người vừa là khởi nguyên, vừa là hội, lập trường giai cấp vững vàng, tinh thần
điểm kết thúc đồng thời lại là yếu tố trung quốc tế trong sáng; có ý thức công dân,
tâm quyết định mọi quá trình xã hội, còn sống, làm việc và hành động theo hiến pháp
giáo dục đào tạo là công cụ cơ bản và trực và pháp luật; có thể lực, sức khỏe dồi dào,
tiếp nhất để hình thành nên các phẩm chất, biết chăm lo rèn luyện thân thể; quan tâm
năng lực con người. Nhận thức được tầm giữ gìn và bảo vệ môi trường sống.
quan trọng của giáo dục, đào tạo đối với sự 2. Đổi mới quan điểm đánh giá và tiêu
hưng vong của dân tộc, Đảng Cộng sản Việt chuẩn tuyển chọn, sắp xếp đội ngũ cán bộ,
Nam đã xác định: "Giáo dục, đào tạo là quốc công chức.
sách hàng đầu" [2, tr. 59] của nước ta hiện Việc đổi mới quan điểm đánh giá
nay. Trên cơ sở nhận thức đúng đắn đó, Đảng, phẩm chất, năng lực, sự phát triển của con
Nhà nước và nhân dân ta hết sức quan tâm, người Việt Nam hiện nay để sắp xếp, bố trí
chăm lo phát triển sự nghiệp giáo dục, đào công tác cần lưu ý:
tạo của nước nhà. Nhờ vậy, trên lĩnh vực - Phải có cái nhìn tổng thể, phải đứng
trọng yếu này của đất nước, chúng ta đã đạt trên quan điểm hệ thống khi xem xét, đánh
được những thành tựu to lớn, phẩm chất, năng giá sự phát triển của con người. Thực tế cho
lực mọi mặt của con người Việt Nam có sự thấy, con người tồn tại và phát triển bao giờ
biến đổi ngày càng tốt đẹp hơn. cũng là sự kết tinh của nhiều nhân tố: thể
Trong mối quan hệ giữa dạy chữ, dạy lực, trí tuệ, lý tưởng, đạo đức, quan niệm
nghề, dạy người, mục đích cuối cùng của hoạt sống, trình độ, năng lực thẩm mỹ, là sự phát
động giáo dục, đào tạo ở nước ta là phải tạo ra triển hài hòa, cân đối giữa mặt sinh học và
những con người Việt Nam phát triển về mọi xã hội. Vì vậy, xem xét, đánh giá con người
mặt. Đó là những con người đậm đà bản sắc nhất thiết phải chú ý đến tính toàn diện trong
dân tộc: kiên định bảo vệ nền độc lập dân sự phát triển của nó, tìm ra những nhân tố
tộc, tự hào với truyền thống văn hóa của đất chủ yếu tác động đến sự phát triển của con
nước, quê hương, yêu nhân dân, yêu Tổ người. Có như vậy mới tránh tình trạng hời
quốc, thương đồng bào, sống nhân nghĩa, hợt, phiến diện hoặc lẫn lộn giữa hình thức
thủy chung, có đạo đức cao cả “mình vì mọi với nội dung, hiện tượng với bản chất khi
người", hiếu thảo với cha mẹ, tình nghĩa với nhìn nhận, đánh giá con người.
bạn bè, đồng chí, luôn tôn trọng và hướng - Dân chủ, công khai và dựa vào tập
tới cái thiện, cái tốt, cái đẹp. thể để đánh giá năng lực, bố trí công tác cho
Đó là những con người biết tiếp thu phù hợp là yêu cầu đặc biệt quan trọng, cần
tinh hoa văn hóa nhân loại, nhân văn, nhân phải quán triệt trong việc đổi mới quan điểm
ái, hòa bình, hữu nghị, hợp tác; có kiến thức đánh giá phẩm chất, năng lực của con người.
trình độ khoa học công nghệ, kỹ năng nghề Xem xét, đánh giá quá trình phấn đấu
nghiệp tốt; biết khám phá, sáng tạo; khả rèn luyện của mỗi con người và những kết
năng tự lập và thích nghi cao, làm việc có quả mà họ đạt được trong quá trình phát
hiệu quả. triển phẩm chất, năng lực cá nhân là vấn đề
Đó cũng là con người có lý tưởng sống phức tạp. Mỗi người từ sự hiểu biết, từ mối
đúng đắn: độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã quan hệ, thái độ, tình cảm... với đối tượng
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 1-2013 24
mà có cách nhận xét, đánh giá khác nhau, tài, phải trân trọng mọi kết quả phấn đấu
thậm chí trái ngược nhau trên cùng một con vươn lên hoàn thiện phẩm chất, năng lực của
người. Để tránh tình trạng này, cần phải dân các cá nhân.
chủ, công khai khi xem xét tài năng, đạo Trong giai đoạn hiện nay, tiêu chuẩn
đức, nhân cách con người, phải dựa vào tập để đánh giá sự phát triển của con người Việt
thể, phải lấy ý kiến rộng rãi của mọi người, Nam phải được đặt trên nền tảng chất lượng
của các đoàn thể, tổ chức nơi cá nhân đó mới, cao hơn. Việc xem xét phẩm chất, năng
sống và làm việc. Những nhận xét, đánh giá lực của con người Việt Nam cần phải liên hệ
của các tầng lớp nhân dân sẽ cho phép chúng chặt chẽ với cách đánh giá chung của các
ta tìm ra được kết luận chính xác, phù hợp, nước trong khu vực và trên thế giới, để thấy
tránh chủ quan, cá nhân chủ nghĩa khi nhìn được mặt mạnh, mặt yếu, trình độ phát triển
nhận, đánh giá trình độ, năng lực của mỗi và năng lực của con người Việt Nam, trên cơ
thành viên trong cộng đồng. sở đó xác định được tiêu chuẩn phù hợp,
- Nhanh chóng xây dựng những tiêu không chỉ đánh giá đúng mà còn khuyến
chuẩn mới, khoa học làm cơ sở để đánh giá khích và tạo điều kiện cho sự phát triển ngày
phẩm chất, năng lực của con người đang là một cao hơn trí tuệ, đạo đức, sức khỏe, trình
vấn đề cấp bách trong chiến lược con người độ thẩm mỹ của người Việt Nam. Trong tiêu
ở nước ta hiện nay. chuẩn mới để đánh giá sự phát triển mọi mặt
Để đạt được mục tiêu đó, theo tôi cần con người hiện nay, chúng ta nên chú trọng
phải quán triệt các quan điểm của Đảng, của đến cách thức “làm người”, trách nhiệm
Chủ tịch Hồ Chí Minh khi xem xét đánh giá công dân của các thành viên trong cộng
con người. Đây là căn cứ vững chắc nhất để đồng. Đây là tiêu chuẩn cơ bản và hiện đại
xây dựng tiêu chuẩn mới cho việc đánh giá để đánh giá mức độ phát triển của con người
con người, tuyển chọn nhân lực cho các trong thời đại hiện nay. Ý thức công dân tốt,
ngành kinh tế, xã hội và bộ máy quản lý các trách nhiệm xã hội cao là kết quả tác động
cấp ở nước ta. của nhiều yếu tố: lý tưởng, quan điểm sống,
Tiêu chuẩn mới phải bao quát được các đạo đức, trí tuệ, lòng nhân ái, tính cộng
mặt trong chỉnh thể con người, phải thấy đồng... của con người. Xây dựng một xã hội
được mối liên hệ, sự tác động qua lại giữa đạo trong đó mỗi người luôn thấy được nghĩa vụ,
đức, lý tưởng, quan điểm sống với tài năng, trách nhiệm đối với công việc chung, mang
năng lực, sức khỏe trong việc hình thành nhân hết tài năng, sức lực của mình cống hiến cho
cách con người. Tất nhiên, tùy vào điều kiện sự phát triển đất nước là mục tiêu quan trọng
cụ thể, có thể nhấn mạnh mặt này hoặc mặt của Đảng và nhân dân ta. Muốn đạt tới điều
khác, song đó chỉ là thứ yếu, không nên lạm đó, nhất thiết phải có những con người có lý
dụng. Con người dù trong bất kỳ hoàn cảnh tưởng, quan điểm sống mới, cao đẹp: mình
nào đều tồn tại và hoạt động với tư cách là vì mọi người; gian khổ đi trước, hưởng thụ
một thực thể vẹn toàn với những phẩm chất, đi sau; luôn hành động vì hạnh phúc của
đặc trưng riêng của nó. Vì thế, tiêu chuẩn mới đồng bào, đồng chí như Chủ tịch Hồ Chí
cần phải coi trọng cả mặt tài và đức trong đó Minh đã từng nêu lên. Do đó, trong tiêu
đức là gốc, nhưng không được xem nhẹ mặt chuẩn mới đánh giá sự phát triển của con
- Thông báo Khoa học và Công nghệ* Số 1-2013 25
người, cần phải đặt lên rất cao vấn đề ý thức không bị thôn tính, hòa tan về văn hóa. Kinh
trách nhiệm công dân. nghiệm cho thấy, để giữ gìn và phát huy bản
Con người Việt Nam đậm đà bản sắc sắc văn hóa của các dân tộc trong thời đại
dân tộc cũng là điều phải đặc biệt chú trọng mới, trước hết phải có những con người biết
trong tiêu chuẩn đánh giá sự phát triển con quý trọng những giá trị văn hóa của dân tộc
người trong thời kỳ đổi mới ở nước ta. Coi mình, biết kế thừa, nâng cao và làm tỏa sáng
trọng những giá trị tốt đẹp trong truyền thống những giá trị đó trong cộng đồng thế giới. Từ
dân tộc, tiếp thu, kế thừa tinh hoa văn hóa cha rất sớm, trong chiến lược con người của Việt
ông để làm phong phú các năng lực của con Nam, Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh hết
người Việt Nam đang là vấn đề lớn của chiến sức coi trọng việc giáo dục những giá trị
lược con người, của việc xây dựng và phát truyền thống của dân tộc, của cách mạng cho
triển con người mới ở nước ta hiện nay. Sự mọi người Việt Nam, nhất là thế hệ trẻ. Đây
phát triển của con người toàn diện Việt Nam là nét đẹp trong tâm hồn, tư tưởng của con
không chỉ được đo bằng tri thức khoa học người Việt Nam mà chúng ta cần giữ gìn và
hiện đại, ý thức công dân cao mà còn ở trình phát huy. Do đó trong tiêu chuẩn đánh giá sự
độ hiểu biết, nắm bắt, tiếp thu các giá trị cao phát triển của con người Việt Nam hiện đại,
đẹp trong truyền thống văn hóa dân tộc mà yếu tố truyền thống cần phải được hết sức coi
cha ông ta đã tốn bao mồ hôi, xương máu để trọng. Đổi mới quan điểm xem xét, đánh giá
tạo dựng nên. Trong xu thế hội nhập hiện nay trình độ phát triển về mọi mặt của con người
của thế giới, vấn đề có tính toàn cầu là làm Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới là
sao bảo vệ được bản sắc riêng của các dân một đòi hỏi bức thiết, mang tính tất yếu
tộc, hội nhập thành công về kinh tế nhưng khách quan.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Phạm Ngọc Anh. 1995. “Nguồn lực con người trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại
hóa”. Nghiên cứu lý luận, tr. 13-15.
[2] Đảng cộng sản Việt Nam. 1996. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
nguon tai.lieu . vn