- Trang Chủ
- Luật học
- Một số điểm mới về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản được quy định trong bộ Luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)
Xem mẫu
- Tìm hiểu Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)
MỘT SỐ ĐIỂM MỚI VỀ TỘI LẠM DỤNG
TÍN NHIỆM CHIẾM ĐOẠT TÀI SẢN ĐƯỢC
QUY ĐỊNH TRONG BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 2015
(SỬA ĐỔI, BỔ SUNG NĂM 2017)
NGUYỄN NGỌC MINH THÔNG*
TÓM TẮT NỘI DUNG
Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản được quy định trong Bộ luật Hình sự
Việt Nam là một trong những tội phạm xâm phạm sở hữu. Bộ luật Hình sự năm 2015
(sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã bổ sung tình tiết mới đáng chú ý vào tội lạm dụng tín
nhiệm chiếm đoạt tài sản là “đến hạn trả lại tài sản mặc dù có điều kiện, khả năng nhưng
cố tình không trả”; đáp ứng yêu cầu xử lý các trường hợp có điều kiện trả nợ nhưng vẫn
cố tình chây ỳ không trả để chiếm đoạt tài sản của người khác. Để làm rõ hơn về tội danh
này, nội dung bài viết phân tích những điểm mới về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt
tài sản được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Từ khóa: Bộ luật Hình sự; điểm mới; lạm dụng tín nhiệm chiến đoạt tài sản.
SUMMARY
Crime of abuse of trust to appropriate property in Vietnam Criminal Law is one of
offences against rights of property. The Criminal Code 2015 (Amended in 2017) added
to this crime one important detail which said “refuses to repay or return the property
when the repayment or return of property is due despite he/she is capable of doing so”;
this regulation has met the demand to punish crime in some cases that the offender
deliberately refuses to repay or return the property despite he/she is capable of doing so in
order to appropriate property. In this article, the author analysed new points of crime of
abuse of trust to appropriate property in Criminal Code 2015 (Amended in 2017).
Key words: Criminal Code; new points; abuse of trust to appropriate property.
T
heo Từ điển Tiếng Việt thông nhiệm”2 là tin cậy trong một nhiệm vụ cụ
dụng của nhóm Việt Ngữ thì thể nào đó. Như vậy lạm dụng tín nhiệm
“lạm dụng”1 là sử dụng quá mức chiếm đoạt tài sản có thể hiểu là việc đối
hoặc quá giới hạn đã được quy định, “tín tượng nào đó sử dụng quá mức sự được
1
Từ điển Tiếng Việt, Nxb từ điển Bách khoa, Tr 25.
2
Từ điển Tiếng Việt, Nxb sự thật, Tr 35. * Trường Cao đẳng Cảnh sát nhân dân II
128 SỐ 99 [01 - 2018]
- Tìm hiểu Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)
người tin cậy mình để chiếm đoạt tài sản. lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản
Theo giáo trình Luật Hình sự Việt là hành vi của chủ thế có năng lực trách
Nam của trường Cao đẳng Cảnh sát nhiệm hình sự và đạt độ tuổi luật định đã
nhân dân II, Tội lạm dụng tín nhiệm vay, mượn, thuê tài sản của người khác
chiếm đoạt tài sản là trường hợp chiếm hoặc nhận được tài sản của người khác
đoạt một phần hoặc toàn bộ tài sản đã có giá trị từ 4 triệu đồng trở lên thông
được giao ngay thẳng do có sự tín nhiệm qua hình thức hợp đồng rồi bỏ trốn
của chủ tài sản giao cho để thực hiện một hoặc đến thời hạn trả lại tài sản dù có
việc nào đó3. khả năng, điều kiện trả lại tài sản mà cố
Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tình không trả hoặc dùng thủ đoạn gian
tài sản được quy định trong Bộ luật Hình dối để chiếm đoạt tài sản hoặc dùng tài
sự Việt Nam là một trong những tội sản vào mục đích bất hợp pháp dẫn đến
phạm xâm phạm sở hữu. Theo quy định không có khả năng trả lại tài sản.
ở Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi,
năm 2017), tội phạm này người phạm tội bổ sung năm 2017) ra đời đánh dấu một
không dùng bất cứ thủ đoạn nào để lấy bước tiến mới trong kỹ thuật lập pháp,
tài sản từ trong tay của chủ sở hữu. Chỉ đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và hội
sau khi nhận được tài sản một cách ngay nhập cũng như phù hợp với tình hình
thẳng từ chủ sở hữu thông qua các giao thực tiễn về phát triển kinh tế - xã hội
kết hợp pháp, người phạm tội mới có và thực sự là một bước tiến trong lịch
hành vi chiếm đoạt. Bằng các biểu hiện sử lập pháp của nước ta. Đối với tội lạm
khác nhau, họ thể hiện sự chiếm đoạt của dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản Bộ
mình có thể là bỏ trốn, đến hạn trả lại tài luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm
sản mặc dù có khả năng, điều kiện mà cố 2017) có sự sửa đổi bổ sung như sau:
tình không trả, dùng thủ đoạn gian dối Thứ nhất, để cụ thể hóa điều luật,
hoặc sử dụng tài sản vào mục đích hợp tránh hiểu sai, hiểu không thống nhất về
pháp dẫn đến không có khả năng để trả quy định “đã gây hậu quả nghiêm trọng”
lại tài sản. Điều 175 Bộ luật Hình sự 2015 “đã bị xử phạt hành chính về hành vi
(sửa đổi, bổ sung năm 2017) đã quy định chiếm đoạt hoặc đã bị kết án về tội chiếm
chi tiết các dấu hiệu pháp lý trong cấu đoạt tài sản”, Bộ luật Hình sự mới đã bỏ
thành tội phạm này một các cụ thể, đầy cụm từ “đã gây hậu quả nghiệm trọng”
đủ, chính xác hơn. và quy định cụ thể rõ ràng đã bị xử phạt
Dưới góc độ khoa học luật hình sự thì hành chính về hành vi chiếm đoạt hoặc
3
Trường Cao đăng Cảnh sát nhân dân II, Giáo trình 4
Điều 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174 và 290 của
Luật Hình sự Việt Nam của (hệ Cao đăng), Tr 30. Bộ luật hình sự 2015( sửa đổi bổ sung 2017).
TẠP CHÍ KHGD CSND 129
- Tìm hiểu Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)
đã bị kết án về tội lạm dụng tín nhiệm một điểm mới mang tính tiến bộ của Bộ
chiếm đoạt tài sản hoặc một số tội danh luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung
cụ thể4. Các tội danh được liệt kê cụ thể năm 2017), bởi lẽ: Đây là những “hậu quả
tránh hiểu chung chung không rõ ràng gián tiếp” do hành vi phạm tội gây ra, mà
như Bộ luật Hình sự 1999 sửa đổi, bổ việc định tội, định khung hình phạt đối
sung năm 2009. với người thực hiện hành vi nguy hiểm
Thứ hai, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa cho xã hội cần phải căn cứ vào hậu quả
đổi, bổ sung năm 2017) còn quy định bổ trực tiếp của hành vi nguy hiểm cho xã
sung trường hợp “tài sản là phương tiện hội, chứ không phải là hậu quả gián tiếp
kiếm sống chính của người bị hại hoặc tài (hậu quả mang tính chất suy diễn và nằm
sản có giá trị đặc biệt về mặt tinh thần đối ngoài khả năng dự đoán của người phạm
với người bị hại”. Đây cũng là quy định tội). Hơn nữa, những “hậu quả nghiêm
cần thiết, phù hợp, thể hiện rõ việc bảo trọng” hay “rất nghiêm trọng”, “đặc biệt
vệ người bị hại. Nếu lạm dụng tín nhiệm nghiêm trọng” như trên mang tính không
chiếm đoạt tài sản là phương tiện kiếm cụ thể, nếu quy định vào trong luật như
sống chính của người bị hại hoặc tài sản Bộ luật Hình sự năm 1999, thì sẽ dẫn đến
có giá trị đặc biệt về mặt tinh thần đối việc phải có văn bản hướng dẫn dưới luật
với người bị hại thì đủ yếu tố cấu thành thì mới thi hành được luật, mà luật hình
tội phạm mà không cần phải xem xét đến sự thì phải cụ thể và rõ ràng, dễ hiểu để
yếu tố định lượng tài sản trị giá bao nhiêu mọi người đều có thể hiểu và thi hành,
hay trước đó đã bị kết án về tội phạm nào tránh phát sinh nhiều văn bản hướng dẫn
hay chưa. dưới luật; như vậy, quy định của Bộ luật
Thứ ba, thay đổi về các dấu hiệu định Hình sự năm 2015 cụ thể hơn và mang
khung hình phạt. Điểm e khoản 2, điểm b tính tiên liệu thực tiễn cao hơn Bộ luật
khoản 3, điểm b khoản 4 Điều 140 Bộ luật Hình sự năm 1999.
Hình sự năm 1999 sử dụng các tình tiết Bên cạnh đó, điểm b khoản 2 Điều
“gây hậu quả nghiêm trọng”, “gây hậu quả 175 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa
rất nghiêm trọng”, “gây hậu quả đặc biệt đổi, bổ sung năm 2017) quy định thêm
nghiêm trọng” làm tình tiết định khung tình tiết “phạm tội có tính chất chuyên
hình phạt của tội lạm dụng tín nhiệm nghiệp” làm tình tiết định khung hình
chiếm đoạt tài sản. Nhưng cũng như ở các phạt, quy định này là hợp lý và cần thiết
tội khác, Điều 175 Bộ luật Hình sự năm để răn đe, trừng trị đối với những người
2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) không mà tính “bất tín” đã trở thành bản tính.
quy định các tình tiết này làm tình tiết Hiện nay tình trạng vay nợ nhưng đến
định khung hình phạt, đây cũng chính là hạn không chịu trả diễn ra tràn lan trên
130 SỐ 99 [01 - 2018]
- Tìm hiểu Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017)
khắp cả nước, nhiều đối tượng sử dụng phạt tiền, cấm hành nghề hoặc làm công
thủ đoạn này liên tục nhiều lần, thực việc nhất định và bị tịch thu một phần
hiện trong thời gian dài và coi đây như hoặc toàn bộ tài sản hoặc một trong hai
công cụ kiếm sống của mình. Trong hình phạt trên. Đến Bộ luật Hình sự 2015
các tội danh thuộc chương các tội xâm thì hình phạt bổ sung quy định chỉ áp
phạm sở hữu cũng quy định đây là tình dụng 1 trong hai hình phạt bổ sung theo
tiết định khung hình phạt. Do vậy để quy định chứ không được áp dụng cả hai
phù hợp với tình hình thực tế cũng như hình phạt bổ sung trong một số trường
cân đối phù hợp với các tội danh khác, hợp như Bộ luật Hình sự 1999 sửa đổi bổ
các nhà làm luật đã đưa tình tiết “phạm sung năm 2009 quy định.
tội có tính chất chuyên nghiệp” làm tình N.N.M.T
tiết định khung hình phạt.
Thứ tư, Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi,
bổ sung năm 2017) đã thể hiện cao tính Tài liệu tham khảo
nhân đạo khi quy định giảm nhẹ hơn 1. Trường Đại học Luật Hà Nội
các khung hình phạt trong từng điều (2013), Giáo trình Luật Hiến pháp Việt
khoản của tội lạm dụng tín nhiệm chiếm Nam, Nxb Công an nhân dân.
đoạt tài sản. Cụ thể khoản 3 Điều 175 2. Trường Đại học Luật Thành phố Hồ
Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung Chí Minh (2012), Giáo trình Luật hình sự
năm 2017) quy định khung hình phạt chỉ Việt Nam - Phần chung, Nxb Hồng Đức.
còn từ 5 năm đến 12 năm trong khi đó 3. Nguyễn Ngọc Điệp (2017), Bình
Bộ luật Hình sự 1999 (sửa đổi bổ sung luận khoa học phần các tội phạm Bộ luật
năm 2009) quy định khung hình phạt từ Hình sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung
7 năm đến 15 năm. Tương tự khoản 4 năm 2017, Nxb Thế giới.
Điều 174 mức hình phạt cũng nhẹ hơn, 4. Trường Cao đăng Cảnh sát nhân
bỏ hình phạt chung thân. dân II, Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam
Khoản 5 Điều 140 của Bộ luật Hình 5. Quốc hội (2015), Bộ luật Hình sự.
sự 1999 (sửa đổi bổ sung năm 2009) quy 6. Quốc hội (2017), Luật sửa đổi, bổ
định hình phạt bổ sung khi phạm tội sung một số điều của Bộ luật Hình sự
lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản là năm 2015.
(Nhận bài: 06/01/2018; hoàn thành biên tập: 15/01/2018; duyệt đăng: 25/01/2018)
TẠP CHÍ KHGD CSND 131
nguon tai.lieu . vn
