Một số đặc điểm của Công giáo trên vùng đất Quảng Nam - Đà Nẵng

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



ĈOÀN TRIӊU LONG (*)

MӜT SӔ ĈҺC ĈIӆM CӪA CÔNG GIÁO
TRÊN VÙNG ĈҨT QUҦNG NAM - ĈÀ NҸNG
Tóm tҳt: G̯n b͙n trăm năm tr˱ͣc, Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng là vùng ÿ̭t
ÿ̯u tiên chͱng ki͇n s͹ có m̿t cͯa Công giáo ͧ Ĉàng Trong. Ĉ͇n nay,
Công giáo ͧ vùng ÿ̭t này luôn th͋ hi͏n s͹ song hành cͯa nhͷng y͇u t͙
cNJ x˱a và nhͷng nét hi͏n ÿ̩i không ch͑ v͉ n͡i dung mà còn v͉ di͏n m̩o.
Ĉ̿c ÿi͋m cͯa Công giáo ͧ Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng mang tính chuy͋n ti͇p
và có nhi͉u xáo tr͡n, th͋ hi͏n ͧ s͹ ÿa d̩ng v͉ lo̩i hình giáo xͱ. T̩i
Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng ÿ͛ng thͥi t͛n t̩i nhͷng giáo xͱ (g͙c) Phát Di͏m,
Qu̫ng Bình, Hu͇, Qu̫ng Nam và c̫ giáo xͱ ghép hai ho̿c nhi͉u g͙c...
Công giáo vùng ÿ̭t này (Giáo ph̵n Ĉà N̽ng) còn là m͡t trong nhͷng
n˯i ÿi ÿ̯u trong vi͏c t͝ chͱc H͡i ÿ͛ng Mͭc vͭ Giáo xͱ m͡t cách quy cͯ,
có c˯ c̭u ch̿t chͅ tͳ Tòa Giám mͭc ÿ͇n giáo h̩t, giáo xͱ và giáo h͕.
Nhͷng ÿ̿c ÿi͋m trên tuy ch˱a ph̫i là ṱt c̫, nh˱ng ít nhi͉u giúp cho vi͏c
nh̵n di͏n m͡t vùng Công giáo v͙n m͡t thͥi là ÿ͓a ch͑ ÿ͗ trên b̫n ÿ͛
Công giáo ͧ Vi͏t Nam.
Tӯ khóa: Qu̫ng Nam - Ĉà N̽ng, Giáo ph̵n Ĉà N̽ng, Công giáo.
1. Dүn nhұp
Quҧng Nam - Ĉà Nҹng là vùng ÿҩt ÿҫu tiên chӭng kiӃn sӵ có mһt cӫa Công
giáo ӣ toàn xӭ Ĉàng Trong (tháng 1 năm 1615). Sau khi du nhұp, Công giáo ÿã
dҫn tҥo dӵng nên mӝt chӛ ÿӭng vӳng chҳc và có sӵ ҧnh hѭӣng quan trӑng ÿӕi
vӟi mӝt khu vӵc rӝng lӟn ӣ MiӅn Trung cNJng nhѭ trong cҧ nѭӟc. Gҫn bӕn trăm
năm là khoҧng thӡi gian ÿӫ ÿӇ giúp cho Công giáo ӣ Quҧng Nam và Ĉà Nҹng
hình thành và thӇ hiӋn ÿѭӧc diӋn mҥo riêng có cӫa nó. Trong bài viӃt này, chúng
tôi bѭӟc ÿҫu phác thҧo mӝt sӕ ÿһc ÿiӇm cӫa Công giáo trên vùng ÿҩt này.
2. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng, truyӅn thӕng và cách tân
Tìm hiӇu Công giáo tҥi Quҧng Nam và Ĉà Nҹng (Giáo phұn Ĉà Nҹng), nét
nәi bұt dӉ nhұn thҩy ÿó là sӵ xen lүn giӳa các yӃu tӕ xѭa và nay, giӳa truyӅn
thӕng và cách tân. ĈiӅu này, do nhiӅu nguyên nhân khác nhau, trong ÿó ÿáng
chú ý là sӵ phát triӇn vӅ thѭѫng mҥi, Hӝi An và Ĉà Nҹng là nhӳng vùng sҫm uҩt
nhҩt Ĉàng Trong vӟi cӝng ÿӗng Nhұt kiӅu làm hұu thuүn cho các nhà truyӅn
giáo Dòng Tên tìm ÿӃn. Vӟi tѭ cách là mӝt trong nhӳng vùng ÿҩt ÿҫu tiên tiӃp
*

TS., Hӑc viӋn Chính trӏ - Hành chính Quӕc gia Hӗ Chí Minh Khu vӵc 3, Ĉà Nҹng.

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



nhұn bѭӟc chân cӫa “nhӳng nhà truyӅn giáo Dòng Tên tiên khӣi” và ÿón dòng
chҧy Công giáo vào Ĉàng Trong, dүu ÿã qua nhiӅu biӃn ÿӝng vӟi nhӳng ÿәi thay
lӟn lao, nhѭng dҩu ҩn cӫa lӏch sӱ vүn còn ÿӑng lҥi ÿӇ chúng ta vүn có thӇ cҧm
nhұn ÿѭӧc nét cә xѭa cӫa Công giáo qua bóng dáng cӫa nhӳng giáo xӭ mҩy trăm
tuәi, hoһc nhӳng chiӃc giӃng cә còn lҥi ӣ vùng Phѭӟc KiӅu, nhӳng ngôi mӝ cә
nҵm rҧi rác trong khuôn viên mӝt vài giáo xӭ ӣ Quҧng Nam. Tuy dҩu tích cә xѭa
còn lҥi không nhiӅu, nhѭng có thӇ cҧm nhұn ÿѭӧc rõ ràng dҩu ҩn thӡi gian hàng
thӃ kӹ ӣ mӝt sӕ giáo xӭ trong Giáo phұn Ĉà Nҹng.
Giáo phұn Ĉà Nҹng “ÿi trѭӟc vӅ sau” bӣi vì, tuy ÿѭӧc xem là nѫi ÿҫu tiên có
sӵ hiӋn diӋn cӫa Công giáo ӣ Ĉàng Trong nhѭng Giáo phұn này lҥi thành lұp rҩt
muӝn - năm 1963, sau cҧ Giáo phұn HuӃ - năm 1924, Giáo phұn Kon Tum 1932, Giáo phұn Nha Trang - 1957,v.v... Vì vұy, bên cҥnh nhӳng nét xѭa cNJ lҥi
có nhӳng nét hiӋn ÿҥi. Ĉó là mӝt cѫ cҩu tә chӭc có bài bҧn, là tính năng ÿӝng
trong các hoҥt ÿӝng cӫa giáo phұn ÿѭӧc xem là “mӝt trong nhӳng ÿiӇm sáng cӫa
viӋc áp dөng các canh tân theo tinh thҫn Công ÿӗng Vatican II trong ÿӡi sӕng
giáo hӝi ÿӏa phѭѫng” (1).
Ĉó còn là sӵ hiӋn diӋn cӫa các giáo xӭ mӟi cùng vӟi nhӳng ngôi nhà thӡ hiӋn
ÿҥi, là sҧn phҭm cӫa khoa hӑc kӻ thuұt hiӋn ÿҥi. Chính ÿiӅu này, cùng vӟi sӵ tӗn
tҥi cӫa các “giáo xӭ nông thôn” mӝc mҥc ÿã tҥo cho Giáo phұn Ĉà Nҹng mӝt bӝ
mһt có nhiӅu sҳc thái và ít thuҫn nhҩt. HiӋn nay, Công giáo vùng Quҧng Nam - Ĉà
Nҹng có sӵ tӗn tҥi xen lүn hai loҥi hình giáo xӭ nәi bұt, ÿó là: các giáo xӭ vùng
nông thôn Quҧng Nam vӟi giáo dân là ÿӗng bào Công giáo ÿӏa phѭѫng và các giáo
xӭ thành thӏ Ĉà Nҹng vӟi giáo dân là ÿӗng bào Công giáo di cѭ năm 1954.
3. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng mang tính chuyӇn tiӃp và có nhiӅu
xáo trӝn
Xét vӅ mһt ÿӏa lý, vùng ÿҩt Quҧng Nam - Ĉà Nҹng thӇ hiӋn tính trung gian
chuyӇn tiӃp cӫa các vùng ÿӏa lý ViӋt Nam cNJng nhѭ trong khu vӵc. NhiӅu nghiên
cӭu ÿã chӍ ra rҵng, vào nhӳng năm 1800, tӯ xã Chân Sҧng phía Nam ÿèo Hҧi Vân
(thuӝc Ĉà Nҹng) cho ÿӃn xã MiӃu Bông và Lӛ Gián (thuӝc Quҧng Nam) có ba
trҥm dӏch là Nam Chân, Nam Ô và Nam Gián, nӕi Ĉà Nҹng vӟi các vùng. Vùng
ÿҩt Quҧng Nam - Ĉà Nҹng còn là nѫi có vӏ trí thuұn lӧi ÿӇ giao thѭѫng vӟi các
quӕc gia trong khu vӵc. Chính tӯ sӵ thuұn lӧi trên, bӃn Cӱa Hàn là nѫi cұp bӃn ghé
lҥi cӫa các thѭѫng thuyӅn thӡi các chúa NguyӉn. Vào thӃ kӹ XIX, ÿây là nѫi triӅu
ÿình nhà NguyӉn ÿón tiӃp các phái ÿoàn ngoҥi giao thѭѫng mҥi. Quҧng Nam - Ĉà
Nҹng lҥi là vùng ÿҩt không xa dinh trҩn ÿҫu não cӫa Ĉàng Trong. Khi nhà NguyӉn
ÿһt kinh ÿô ӣ HuӃ thì vӏ trí cӫa vùng ÿҩt này lҥi càng trӣ nên trӑng yӃu bӣi vai trò
quân cҧng trҩn giӳ cho vùng kinh ÿô. Vua Gia Long tӯng tuyên bӕ rҵng, Quҧng
Nam - Ĉà Nҹng là “Quұn chân tay”, là phên dұu cӫa kinh thành HuӃ.

ϯϴ

ĈRjQ 7ULʄX /RQJ 0͙W V͑ ÿɴF ÿLʀP FͧD &{QJ JLiR«



Tӯ vӏ trí ÿӏa lý nêu trên, dӉ hiӇu vì sao các nhà truyӅn giáo nѭӟc ngoài ÿһt
bѭӟc chân ÿҫu tiên ÿӃn ÿây, nhѭng xét mөc ÿích và phҥm vi truyӅn giáo thì ҳt
hҷn không giӟi hҥn ӣ vùng ÿҩt này. Quҧng Nam - Ĉà Nҹng ngoài vai trò mӝt
ÿiӇm ÿӃn, còn là mӝt vùng ÿӋm ÿӇ các thӯa sai cҳm nhӳng chiӃc rӉ truyӅn giáo
ÿҫu tiên, rӗi tӯ ÿó tӓa ra các vùng ÿҩt khác trong nѭӟc ViӋt.
Thӵc tӃ diӉn ra ÿúng nhѭ vұy. Hӝi An, Ĉà Nҹng trӣ thành ÿiӇm tұp kӃt cӫa
các nhà truyӅn giáo nѭӟc ngoài, ÿӇ tӯ ÿó hӑ vѭӧt Hҧi Vân ra HuӃ, ÿӃn Phú Yên
rӗi ÿӃn cҧ Hà Tiên. YӃu tӕ chuyӇn tiӃp này còn thӇ hiӋn rõ trong thӃ kӹ XVIII,
khi trung tâm Công giáo cӫa Ĉàng Trong dӏch chuyӇn tӯ Hӝi An ÿӃn vùng Hà
Tiên xa xôi. Ĉӛ Quang Hѭng còn cho rҵng, tính chuyӇn tiӃp cӫa Giáo phұn Ĉà
Nҹng thӇ hiӋn ӣ viӋc dòng chҧy các dòng truyӅn giáo (Dòng Tên, MEP,
Augustin,...) giӳa MiӅn Bҳc và MiӅn Nam cNJng có sӵ gһp gӥ và biӃn ÿәi ӣ ÿiӇm
trung gian này.
Tính chuyӇn tiӃp cӫa Giáo phұn Ĉà Nҹng còn thӇ hiӋn ӣ vai trò chuyӇn lѭu
các dòng Công giáo di cѭ năm 1954. Thӡi ÿiӇm năm 1954, Quҧng Nam - Ĉà
Nҹng là mӝt trong nhӳng ÿӏa ÿҫu cӫa MiӅn Nam, nѫi ÿón nhұn ngѭӡi di cѭ tӯ
Bҳc vào Nam, trong sӕ ÿó có mӝt sӕ lѭӧng khá lӟn ngѭӡi Công giáo. Các giáo
dân này sӕng trong các “trҥi ÿӏnh cѭ”, nhѭng rӗi sau ÿó biӃn các trҥi ÿӏnh cѭ này
thành các giáo xӭ. Vai trò chuyӇn tiӃp cӫa Giáo phұn Ĉà Nҹng ÿã tҥo nên mӝt
phӭc hӧp nhiӅu giáo xӭ tӯ nhiӅu vùng miӅn quy tө lҥi vӟi nhӳng mҧnh ghép vӅ
văn hóa khác nhau. CNJng chính ÿiӅu này ÿã góp phҫn ÿӏnh nên mӝt diӋn mҥo
riêng có cӫa Giáo phұn thông qua các ÿһc ÿiӇm vӅ sӵ ÿa dҥng trong loҥi hình
giáo xӭ, tính dung hӧp, cӣi mӣ... mà chúng tôi sӁ ÿӅ cұp ӣ phҫn tiӃp theo.
CNJng nhѭ vұy, vào nhӳng năm 1960, do ҧnh hѭӣng cӫa thiên tai và chiӃn
tranh, Quҧng Nam - Ĉà Nҹng lҥi thӇ hiӋn vai trò “chuyӇn tiӃp” khi nhiӅu giáo
dân tӯ HuӃ, Quҧng Trӏ và cҧ nhӳng vùng quê cӫa chính Quҧng Nam tìm ÿӃn ÿây
lánh nҥn. Ĉһc ÿiӇm chuyӇn tiӃp trên dүn ÿӃn mӝt hӋ quҧ tҩt yӃu là Công giáo
trên vùng ÿҩt Quҧng Nam - Ĉà Nҹng luôn có sӵ xáo trӝn lӟn tiêu biӇu nhѭ:
- Cuӝc xáo trӝn kéo dài trong thӡi kǤ buәi ÿҫu truyӅn giáo cho ÿӃn các triӅu
ÿҥi nhà NguyӉn. Ĉây là thӡi kǤ ÿҫy biӃn ÿӝng dүn ÿӃn nhӳng xáo trӝn lӟn vӅ sӕ
lѭӧng giáo dân trên vùng ÿҩt này.
- Cuӝc xáo trӝn xuҩt phát tӯ cuӝc di cѭ năm 1954 tҥo nên mӝt sӵ bùng nә vӅ
sӕ lѭӧng ngѭӡi Công giáo tҥi vùng ÿҩt này, tҥo thêm tiӅn ÿӅ cho sӵ ra ÿӡi cӫa
Giáo phұn Ĉà Nҹng sau này.
- Cuӝc xáo trӝn vào thұp niên 60 cӫa thӃ kӹ XX tuy không ӗ ҥt và quy mô
nhѭ năm 1954, nhѭng lҥi diӉn ra khá dài, tҥo nên nhӳng biӃn ÿӝng nhiӅu mһt cho
Giáo phұn Ĉà Nҹng.

ϯϵ

1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑   



- Cuӝc xáo trӝn vào năm 1975 khiӃn cho nhiӅu giáo dân rӡi Giáo phұn di cѭ
ÿӃn nhӳng vùng khác (chӫ yӃu là MiӅn Nam), nhiӅu ngѭӡi bӓ ÿҥo hoһc vѭӧt
biên ra nѭӟc ngoài.
4. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng ÿa dҥng trong loҥi hình giáo xӭ
Quá trình hình thành các giáo xӭ ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng là yӃu tӕ ÿҫu tiên
thӇ hiӋn sӵ ÿa dҥng trên. Tìm hiӇu lӏch sӱ hình thành các giáo xӭ, chúng tôi thҩy
có nhiӅu cách thӭc khác nhau và có thӇ chia thành nhiӅu loҥi sau.
- Các giáo xӭ ÿѭӧc thành lұp bӣi các tín ÿӗ bҧn ÿӏa Quҧng Nam - Ĉà Nҹng
ngay chính trên ÿӏa phѭѫng cӫa mình nhѭ Trà KiӋu, Hӝi An, Phѭӟc KiӅu, Hà
Lam, Cӗn Dҫu,v.v... Ĉây là nhӳng giáo xӭ ÿѭӧc các giáo sƭ ÿӃn truyӅn giáo;
ngѭӡi dân ÿӏa phѭѫng gia nhұp ÿҥo và dҫn dҫn thiӃt lұp nên mӝt giáo xӭ trên
mҧnh ÿҩt chôn nhau cҳt rӕn cӫa mình.
- Các giáo xӭ cӫa ngѭӡi Quҧng Nam - Ĉà Nҹng nhѭng ÿӃn lұp giáo xӭ ӣ nhӳng
vùng ÿҩt khác trên ÿӏa bàn Quҧng Nam - Ĉà Nҹng, nѫi không phҧi là quê hѭѫng cӫa
mình. Xuҩt phát tӯ nhӳng nguyên nhân lӏch sӱ (tránh sӵ “bҳt ÿҥo” cӫa nhà NguyӉn,
phiêu bҥt do chiӃn tranh, thiên tai...), nhiӅu cӝng ÿoàn Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà
Nҹng ÿã phҧi rӡi bӓ quê hѭѫng, di cѭ lên nhӳng vùng xa xôi, hiӇm trӣ, lұp nên các
giáo xӭ mӟi nhѭ Phú Thѭӧng, Hòa Ninh, Hòa Sѫn, Trung Phѭӟc,v.v... Do nhiӅu
giáo xӭ ӣ nѫi xa xôi, hҿo lánh, ÿi lҥi khó khăn, nên ÿӡi sӕng sinh hoҥt khá biӋt lұp
vӟi cӝng ÿӗng Công giáo giáo phұn. LӅ lӕi sinh hoҥt ÿҥo trѭӟc ÿây, căn bҧn vүn còn
ÿѭӧc lѭu giӳ khá nguyên dҥng ӣ nhӳng giáo xӭ này.
- Nhӳng giáo xӭ cӫa tín ÿӗ ngoài Quҧng Nam - Ĉà Nҹng di cѭ ÿӃn sinh sӕng,
tұp trung chӫ yӃu ӣ khu vӵc thành phӕ Ĉà Nҹng vӟi hai loҥi nhóm: Nhóm giáo
xӭ di cѭ vào năm 1954 nhѭ Nӝi Hà, Tam Tòa, Sѫn Trà, Hòa Cѭӡng (12 giáo
xӭ); nhóm thӭ hai tӯ các ÿӏa phѭѫng khác do nhӳng lý do nhѭ chiӃn tranh (Giáo
xӭ Ngӑc Quang ÿӃn tӯ HuӃ năm 1968) hay thiên tai bão lNJ mà phiêu dҥt ÿӃn.
Chính sӵ ÿa dҥng vӅ các giáo xӭ ÿã dүn ÿӃn sӵ ÿa dҥng vӅ nguӗn gӕc cӫa các
nhóm tín ÿӗ ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng. Sau năm 1954, Ĉà Nҹng ÿѭӧc xem là mӝt
trong nhӳng “trҥm trung chuyӇn” lӟn cӫa tín ÿӗ Công giáo MiӅn Bҳc di cѭ vào
lұp giáo xӭ mӟi. NhiӅu nhóm tín ÿӗ tӯ nhiӅu ÿӏa phѭѫng khác nhau ÿӃn Ĉà
Nҹng, sau ÿó theo thӡi gian ÿã coi vùng ÿҩt này trӣ thành quê hѭѫng thӭ hai cӫa
mình. Sӕ lѭӧng tín ÿӗ ÿông ÿҧo này mӝt mһt ÿã góp phҫn thúc ÿҭy sӵ ra ÿӡi cӫa
mӝt giáo phұn mӟi là Giáo phұn Ĉà Nҹng; mһt khác tҥo cho Giáo phұn này có
tính “tәng hӧp” rõ rӋt. Theo gӕc gác ÿӏa phѭѫng, chúng ta có thӇ phân chia tín ÿӗ
(rӝng hѫn là giáo xӭ) thành các nhóm tín ÿӗ (giáo xӭ) gӕc Thanh Hóa, nhóm tín
ÿӗ gӕc NghӋ An, nhóm tín ÿӗ gӕc Hà Tƭnh, nhóm tín ÿӗ Quҧng Bình, nhóm tín
ÿӗ Thӯa Thiên - HuӃ, nhóm tín ÿӗ gӕc Quҧng Nam,v.v...

ϰϬ

ĈRjQ 7ULʄX /RQJ 0͙W V͑ ÿɴF ÿLʀP FͧD &{QJ JLiR«



HӋ quҧ tҩt yӃu tiӃp theo là, sӵ ÿa dҥng vӅ gӕc gác ÿӏa phѭѫng cӫa các nhóm
trên dүn ÿӃn sӵ ÿa dҥng vӅ văn hóa vùng miӅn. Nhӳng cuӝc xáo trӝn nêu trên ÿã
ÿӇ lҥi mӝt dҩu ҩn cho Giáo phұn Ĉà Nҹng, ÿó là không ÿӗng nhҩt vӅ gӕc gác ÿӏa
phѭѫng nhѭng lҥi phong phú vӅ văn hóa. Ĉây cNJng là ÿiӇm khác biӋt cӫa giáo
phұn này so vӟi Giáo phұn HuӃ ӣ phía Bҳc và Giáo phұn Quy Nhѫn ӣ phía Nam.
HӋ quҧ cӫa nó là ÿã tҥo nên nhӳng giáo xӭ mang nhӳng “căn tính ÿӏa phѭѫng”
rõ rӋt nhѭ: nhӳng “giáo xӭ (gӕc) Phát DiӋm”, “giáo xӭ Quҧng Bình”, “giáo xӭ
HuӃ”, “giáo xӭ thә ÿӏa” và cҧ giáo xӭ “ghép hai hoһc nhiӅu gӕc”. KӃt quҧ cӫa
quá trình trên ÿã tҥo nên ӣ các giáo xӭ nhӳng sҳc thái văn hóa vùng miӅn khá
ÿһc sҳc. NhiӅu giáo xӭ có sӵ khác biӋt rõ rӋt tӯ giӑng nói, lӕi sӕng, phong tөc,
tұp quán... khiӃn ÿӡi sӕng ÿҥo và các hình thӭc nghi lӉ trong Giáo phұn Ĉà Nҹng
hӃt sӭc phong phú, ÿa dҥng. Ví nhѭ Giáo xӭ Hòa Cѭӡng, các sinh hoҥt tӯ ÿӡi
thѭӡng ÿӃn cung cách sӕng ÿҥo ÿӅu mang sҳc thái cӫa vùng Thӯa Thiên - HuӃ
(ngay cҧ cách ÿӑc kinh thì cung giӑng cNJng mang âm hѭӣng cӫa các ÿiӋu hò
HuӃ); ӣ Giáo xӭ Thanh Ĉӭc là căn tính cӫa vùng Thanh - NghӋ; Giáo xӭ An Hҧi
lҥi mang ÿұm chҩt văn hóa vùng Phát DiӋm - Ninh Bình. Giáo xӭ Thanh Ĉӭc
hiӋn nay vүn giӳ ÿѭӧc truyӅn thӕng ÿӑc kinh chung trong gia ÿình 4 ÿêm trong 1
tuҫn. Linh mөc quҧn xӭ luôn có mһt ÿӇ cùng ÿӑc kinh vӟi bà con trong xӭ. Sӵ
siêng năng kinh kӋ trong gia ÿình là mӝt nét truyӅn thӕng tӯ trѭӟc ÿӃn nay cӫa
giáo xӭ này, hiӋn nay ӣ ÿây vүn duy trì viӋc thӵc hiӋn giӡ Chҫu hҵng tháng và
mӝt giӡ chҫu Thánh thӇ vào tӕi thӭ Sáu hҵng tuҫn... Rõ ràng yӃu tӕ khác biӋt vӅ
nhiӅu mһt nhѭ trên ÿã góp phҫn tҥo nên sӵ ÿa dҥng, phong phú cho Giáo phұn
Ĉà Nҹng. Âu ÿó cNJng là diӋn mҥo không thӇ khác cӫa mӝt giáo phұn tӗn tҥi trên
mӝt vùng ÿҩt, mӝt vùng lӏch sӱ mang trong mình rҩt nhiӅu nhӳng thăng trҫm
biӃn ÿӝng.
5. Công giáo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng là mӝt trong nhӳng nѫi ÿi ÿҫu
trong viӋc tә chӭc Hӝi ÿӗng Mөc vө Giáo xӭ mӝt cách quy cӫ
Trong các xӭ ÿҥo ӣ Quҧng Nam - Ĉà Nҹng, bên cҥnh các linh mөc thì hình
ҧnh cӫa các “Ông Câu”, “Ông Trùm” ÿã trӣ nên hӃt sӭc quen thuӝc. Ngoài tә
chӭc “Thҫy Giҧng”, các giáo sƭ cNJng chú ý ÿӃn viӋc ÿào tҥo mӝt ÿӝi ngNJ giáo
dân có uy tín, nhiӋt tình và tә chӭc hӑ thành mӝt “mҥng lѭӟi” chһt chӁ, ÿi sâu
vào trong các xӭ ÿҥo nҳm bҳt tình hình rӗi cùng các giáo sƭ vұn ÿӝng truyӅn ÿҥo,
cӫng cӕ ÿӭc tin.
Bѭӟc vào thӃ kӹ XX, ÿӝi ngNJ các giáo dân có uy tín ÿѭӧc bә sung thêm
nhiӅu “ӫy viên” ÿӇ tҥo ra mӝt “Ban chӭc viӋc” khá hoàn chӍnh. ĈӃn nhӳng năm
1950, tә chӭc này tӗn tҥi dѭӟi tên gӑi mӟi là “Ban hành giáo”. Tuy mang mӝt
tên gӑi khác, nhѭng thӵc chҩt mӑi hoҥt ÿӝng cӫa tә chӭc này vүn không có thay
ÿәi gì ÿáng kӇ. Cho ÿӃn năm 1970, hoҥt ÿӝng cӫa Ban hành giáo tӓ ra hӃt sӭc
ÿҳc lӵc, có hiӋu quҧ cao ÿӕi vӟi các giáo xӭ trong Giáo phұn Ĉà Nҹng mһc dù vӅ
tә chӭc vүn chѭa thӕng nhҩt cao và chѭa có quy chӃ hoҥt ÿӝng riêng. Tӯ năm

ϰϭ