Xem mẫu
- Mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a
TRUNG QuèC, ÊN §é vµ PH¦¥NG T¢Y(*)
Simon Tay(**). Interdependency Theory. China,
India, and the West. Foreign Affairs, Vol. 89, No.5,
September/October 2010.
http://www.foreignaffairs.com/articles/66595/simon-
tay/interdependency-theory?page=1
Xu©n tïng
dÞch
mét c¸ch c« ®äng nh÷ng th¸ch thøc ®Æt
K hi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh
toµn cÇu kÕt thóc, c¸c nÒn kinh tÕ
ë B¾c Mü vµ ch©u ¢u vÉn cßn yÕu trong
ra ®èi víi Trung Quèc vµ Ên §é, bao
gåm t×nh tr¹ng suy tho¸i m«i tr−êng,
khi c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ l¹i tiÕp tôc nh÷ng yÕu tè nh©n khÈu häc bÊt lîi, c¬
ph¸t triÓn m¹nh. §iÒu nµy ®Æc biÖt ®óng së h¹ tÇng nghÌo nµn vµ t×nh tr¹ng bÊt
trong tr−êng hîp Trung Quèc vµ Ên §é, b×nh ®¼ng x· héi – nh÷ng mèi ®e däa
c¶ hai n−íc ®Òu tù hµo bëi tû lÖ t¨ng mµ c¸c nhµ l·nh ®¹o cña hai quèc gia
tr−ëng xÊp xØ hai con sè vµ do ®ã, t¹o nµy ®Òu hiÓu râ.∗Ngay c¶ khi nh÷ng
niÒm tin réng kh¾p trong khu vùc. Song, ng−êi kh¸c kh«ng tiÕc lêi ngîi ca Trung
qu¸ nhiÒu nhµ b×nh luËn l¹i bµn vÒ Quèc vµ c¸c c«ng d©n Trung Quèc ngµy
Trung Quèc vµ Ên §é víi sù ng−ìng mé cµng theo khuynh h−íng d©n téc chñ
qu¸ møc – ch¼ng h¹n, hä suy ®o¸n r»ng nghÜa,∗Chñ tÞch Trung Quèc Hå CÈm
sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ vÉn tiÕp diÔn víi §µo vµ c¸c thµnh viªn kh¸c trong ban
tèc ®é rÊt nhanh trong vßng nhiÒu thËp l·nh ®¹o hiÖn hµnh ®Òu tá ra thËn
kû tíi. §Ó lµm ®iÒu ®ã, hä ®èi xö víi c¸c träng. Nh− Thñ t−íng Trung Quèc ¤n
nÒn kinh tÕ míi næi nh− thÓ ®ã ®· lµ c¸c Gia B¶o tõng ph¸t biÓu n¨m 2007, sù
siªu c−êng thÕ giíi, lÆp l¹i th¸i ®é ng¹o
m¹n tõng cã tr−íc cuéc khñng ho¶ng ∗
( )
B×nh luËn cuèn s¸ch “Nh÷ng ng−êi khæng lå tØnh
tiÒn tÖ ch©u ¸ n¨m 1997-1998. thøc, nh÷ng bµn ch©n ®Êt sÐt: §¸nh gi¸ sù trçi dËy
Cuèn s¸ch Nh÷ng ng−êi khæng lå kinh tÕ cña Trung Quèc vµ Ên §é (Awakening
Giants, Feets of Clay: Assessing the Economic Rise
tØnh thøc, nh÷ng bµn ch©n ®Êt sÐt: of China and India) cña Pranab Bardhan vµ cuèn
§¸nh gi¸ sù trçi dËy kinh tÕ cña Trung s¸ch “Ch¬i trß cña chóng ta: T¹i sao sù trçi dËy cña
Quèc vµ Ên §é cña t¸c gi¶ Pranab Trung Quèc kh«ng ®e däa ph−¬ng T©y” (Playing
Our Game: why China’s Rise Doesn’t Threaten the
Bardhan lµ mét t¸c phÈm ®èi lËp vµ west) cña Edward Steinfeld.
phñ ®Þnh quan ®iÓm trªn. Nã tãm l−îc (∗*)
Chñ tÞch ViÖn Nghiªn cøu quèc tÕ Singapore.
- Mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a… 49
ph¸t triÓn cña Trung Quèc mang tÝnh toµn cÇu, kÐo theo sù ®i lªn cña nhiÒu
chÊt “kh«ng ®Òu, kh«ng c©n b»ng, n−íc ch©u ¸ kh¸c. Tuy nhiªn, nÕu
kh«ng t−¬ng xøng vµ kh«ng bÒn v÷ng”. ng−îc l¹i th× c¶ hai n−íc nµy ®Òu kh«ng
Trong khi ®ã, t¹i Ên §é, mÆc dï chÝnh thÓ bá qua nh÷ng ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nh.
phñ ®· tæ chøc nh÷ng chiÕn dÞch nh»m
Quan hÖ c¨ng th¼ng gi÷a nh÷ng ng−êi khæng lå
®Ò cao sù t¨ng tr−ëng vµ c¶i c¸ch cña
n−íc nµy, nh−ng nh÷ng kÕ ho¹ch quèc Mét trong nh÷ng hoµn c¶nh bªn
gia nh»m x©y dùng ®−êng s¸ vµ c¸c c¬ ngoµi ¶nh h−ëng ®Õn c¶ Trung Quèc vµ
së h¹ tÇng kh¸c l¹i ph¶n ¸nh s©u s¾c Ên §é lµ quan hÖ song ph−¬ng gi÷a hai
nh÷ng lç hæng kÐo dµi cña Ên §é. n−íc – cho dï nã diÔn tiÕn theo mét
c¸ch thøc lµnh m¹nh hay ®èi nghÞch.
Mét nhËn ®Þnh g©y tranh c·i cña MÆc dï hiÖn nay Trung Quèc vµ Ên §é
Bardhan lµ c¶i c¸ch néi ®Þa – chø kh«ng hîp t¸c víi nhau trong nhiÒu thÓ chÕ
ph¶i thÞ tr−êng toµn cÇu – míi lµ yÕu tè liªn chÝnh phñ vµ trong ho¹t ®éng
chi phèi sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña c¶ th−¬ng m¹i nhiÒu h¬n bao giê hÕt – kim
Trung Quèc vµ Ên §é. Thay v× tËp ng¹ch th−¬ng m¹i Trung - Ên ®· t¨ng
trung vµo lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin tõ 3 tû USD n¨m 2001 lªn 40 tû USD
cña Ên §é hay qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp n¨m 2007 – nh−ng vÉn cã nh÷ng lÜnh
hãa theo ®Þnh h−íng xuÊt khÈu cña vùc mµ ë ®ã hai ng−êi khæng lå ®ang
Trung Quèc, Bardhan l¹i nhÊn m¹nh tØnh thøc cña ch©u ¸ cã kh¶ n¨ng dÉm
®Õn nh÷ng lÜnh vùc kh¸c Ýt hÊp dÉn ch©n lªn nhau. Cuèn s¸ch nµy cña
h¬n. Nghiªn cøu kinh tÕ n«ng th«n – n¬i Bardhan kh«ng ®Ò cËp ®Õn chñ ®Ò nµy.
chiÕm ®a sè lùc l−îng lao ®éng cña
Trung Quèc vµ Ên §é - Bardhan kÕt §iÓm ®en trong quan hÖ Trung - Ên
luËn r»ng sù t¨ng tr−ëng bÞ chi phèi tõ lµ cuéc chiÕn gi÷a hai n−íc n¨m 1962,
d−íi lªn. VÝ dô, «ng chØ ra tû lÖ gi¶m mµ kÕt qu¶ lµ sù thÊt b¹i ®¸ng hæ thÑn
nghÌo liªn tôc cña Trung Quèc ®· diÔn cña Ên §é (víi h¬n 3000 qu©n bÞ thiÖt
ra nh− thÕ nµo vµo cuèi nh÷ng n¨m m¹ng). KÓ tõ ®ã, mèi quan hÖ nµy ®·
1980, tr−íc khi n−íc nµy b¾t ®Çu ®Èy ®−îc c¶i thiÖn, nh−ng nh÷ng yÕu tè hîp
m¹nh ngo¹i th−¬ng vµ thu hót ®Çu t− t¸c vÉn tån t¹i song song víi sù c¹nh
n−íc ngoµi quy m« lín. Theo lËp luËn tranh vµ nghi kþ. NhiÒu tranh chÊp ®Þa
cña Bardhan, nh÷ng nguyªn do chÝnh chiÕn l−îc g©y chia rÏ B¾c Kinh vµ New
cña sù gi¶m nghÌo ë Trung Quèc lµ c¸c Delhi, trong ®ã cã mét lo¹t nh÷ng bÊt
kho¶n ®Çu t− cho c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c ®ång nh¹y c¶m vÒ nh÷ng khu vùc däc
c¶i c¸ch dµnh cho c¸c doanh nghiÖp biªn giíi 2200 dÆm gi÷a hai n−íc. Khu
h−¬ng trÊn - nh÷ng chñ thÓ quan träng vùc T©y T¹ng cña Trung Quèc cã ®−êng
trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. biªn giíi kÐo dµi gi¸p víi Ên §é vµ khi
khu vùc nµy trë nªn bÊt æn (nh− ®· x¶y
Cuèn s¸ch nµy cho r»ng sè phËn cña ra trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y), Trung
Trung Quèc vµ Ên §é n»m trong tay Quèc nghi ngê cã sù xói giôc cña Ên §é.
chÝnh hä, chø kh«ng phô thuéc vµo §iÒu nµy khiÕn cho nh÷ng tranh chÊp ë
ph−¬ng T©y nh− nhiÒu ng−êi kh¸c tõng nh÷ng ®iÓm nãng ë vïng Himalaya xa
gi¶ ®Þnh. NÕu ®iÒu ®ã lµ ®óng th× hai x«i – nh− Arunachal Pradesh, mét bang
ng−êi khæng lå nµy cã thÓ tiÕp tôc t¨ng cña Ên §é mµ B¾c Kinh tuyªn bè cã chñ
tr−ëng bÊt chÊp khñng ho¶ng kinh tÕ quyÒn – trë nªn gay g¾t h¬n, gièng nh−
- 50 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2011
sù chØ trÝch c¨ng th¼ng gÇn ®©y cña th−îng ®Ønh cÊp khu vùc víi sù tham
Trung Quèc ®èi víi nh÷ng hµnh ®éng gia cña c¸c quan chøc ®Õn tõ Trung
cña Ên §é ë trong vµ xung quanh khu Quèc vµ Ên §é còng nh− tõ nh÷ng n−íc
vùc Kashmir. thµnh viªn, ASEAN vÉn chØ lµ mét hiÖp
héi cña c¸c nÒn kinh tÕ cã quy m« võa
Ngoµi ra cßn cã nh÷ng céi nguån
vµ nhá, do ®ã thiÕu søc m¹nh kinh tÕ ®ñ
g©y c¨ng th¼ng míi, trong ®ã cã sù c¹nh
tranh ®Ó giµnh lÊy nh÷ng lµn ®−êng ®Ó chØ ®¹o sù héi nhËp trªn toµn khu
biÓn ë Ên §é D−¬ng vµ qu¸ tr×nh th¸m vùc. Bëi vËy, mÆc dï Trung Quèc vµ Ên
hiÓm vò trô. ThËm chÝ cßn tån t¹i sù §é cã thÓ tá râ t×nh ®oµn kÕt trong diÔn
®µn ASEAN vµ ë ®©u ®ã kh¸c, nh−ng
c¨ng th¼ng ®èi víi nh÷ng quan hÖ
hai n−íc nµy vÉn sÏ tiÕp tôc c¹nh tranh
th−¬ng m¹i vèn ngµy cµng g¾n kÕt hai
trong lÜnh vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ
n−íc vÒ mÆt kinh tÕ. N¨m 2009, Ên §é
®ét ngét t¨ng thuÕ nhËp khÈu hµng hãa nhiÒu lÜnh vùc kh¸c.
viÔn th«ng tõ Trung Quèc thªm 200% Ng«i sao dÉn ®−êng cña ch©u ¸
nh»m h¹n chÕ hµng Trung Quèc trong
Mét yÕu tè quan träng trong sù
lÜnh vùc mµ New Dheli cho r»ng rÊt canh tranh Trung - Ên (vµ trong ý nghÜa
quan träng c¶ trªn ph−¬ng diÖn kinh tÕ quan träng cña nã ®èi víi thÕ giíi) lµ hai
lÉn chiÕn l−îc. quèc gia nµy cã nh÷ng hÖ thèng chÝnh
Èn d−íi nh÷ng c¨ng th¼ng nµy lµ trÞ kh¸c h¼n nhau. Do ®ã, nh÷ng ®Þnh
kho¶ng c¸ch vÒ quyÒn lùc hay søc h−íng chiÕn l−îc cña Trung Quèc vµ Ên
m¹nh. Cïng trçi dËy ®ång thêi, hai §é ®Òu ®−a ra nh÷ng quan ®iÓm vÒ c¸c
ng−êi khæng lå ch©u ¸ cïng c¹nh tranh triÓn väng ph¸t triÓn d−íi chÕ ®é
®Ó giµnh thÞ tr−êng, tµi nguyªn thiªn chuyªn chÕ vµ chÕ ®é d©n chñ. §Ó gi¶i
nhiªn, ®Çu t− th−¬ng m¹i vµ ¶nh h−ëng quyÕt ®iÓm nµy, Bardhan khuyªn ®éc
chÝnh trÞ trong khu vùc còng nh− trªn gi¶ kh«ng nªn nghe theo kÕt luËn gi¶n
toµn thÕ giíi. C¨n cø theo mét c¸ch ®¬n r»ng chÕ ®é chuyªn chÕ cã −u thÕ
®¸nh gi¸ nµo ®ã, nÒn kinh tÕ Trung v−ît tréi so víi chÕ ®é d©n chñ khi xÐt
Quèc cã quy m« lín gÊp 3-4 lÇn so víi trªn ph−¬ng diÖn t¨ng tr−ëng kinh tÕ.
nÒn kinh tÕ Ên §é. Vµ trong khi Trung Tuy vËy, «ng lÆp l¹i nh÷ng m« t¶ tÝnh
Quèc lµ ®èi t¸c th−¬ng m¹i lín nhÊt cña c¸ch gi¶n ®¬n cña chñ thÓ khi viÕt:
Ên §é th× Ên §é chØ ®øng thø 10 trong “Kinh nghiÖm cña Ên §é cho thÊy r»ng
sè c¸c ®èi t¸c th−¬ng m¹i cña Trung d©n chñ còng cã thÓ c¶n trë ph¸t triÓn
Quèc. Tuy vËy, trong c¸c c¬ quan cÊp bé theo nhiÒu c¸ch” vµ “ë Trung Quèc cã
ë New Delhi vµ c¸c tßa nhµ th−¬ng m¹i s¸ng kiÕn vµ sù thùc thi chÝnh s¸ch
ë Mumbai, giíi tinh hoa Ên §é vÉn quyÕt ®o¸n h¬n so víi ë Ên §é”. Tranh
kh«ng chÞu thõa nhËn r»ng vÞ trÝ cña luËn thùc sù (®Æc biÖt vµo thêi ®iÓm næ
Ên §é thÊp h¬n Trung Quèc. ra cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu)
DÜ nhiªn, cã nh÷ng lùc l−îng – ®Æc lµ vÒ kiÓu pha trén gi÷a tÝnh quyÕt ®o¸n
biÖt lµ HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam chuyªn chÕ vµ tÝnh lõa mÞ d©n chñ khiÕn
¸ (ASEAN) – ®ang t×m c¸ch thóc ®Èy cho c¸c nÒn kinh tÕ trë nªn m¹nh h¬n.
hîp t¸c khu vùc vµ lµm suy yÕu sù c¹nh Th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi B¾c Kinh
tranh gay g¾t gi÷a c¸c n−íc ch©u ¸. vµ New Delhi lµ ph¶i kÕt hîp quyÒn lùc
MÆc dï lµ chñ nhµ cña nh÷ng héi nghÞ víi tÝnh hîp ph¸p. ChØ khi ®ã ChÝnh
- Mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a… 51
phñ Trung Quèc vµ ChÝnh phñ Ên §é kiÓm duyÖt b¸o chÝ nghiªm ngÆt ë n−íc
míi cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh nh÷ng biÖn nµy, nghi ngê viÖc B¾c Kinh ®ang theo
ph¸p rÊt cã thÓ kh«ng ®−îc lßng d©n ®uæi mét chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cã tÝnh chÊt
trong ng¾n h¹n hoÆc cã nguy c¬ g©y thao tóng, vµ nh×n chung xem Trung
thiÖt h¹i cho nh÷ng lÜnh vùc cã liªn quan Quèc nh− mét con rång ®ang næi lªn t×m
®Õn chÝnh trÞ nh−ng l¹i cÇn thiÕt cho sù c¸ch thèng trÞ thÕ giíi xung quanh.
tiÕn bé l©u dµi: kÝch thÝch tèc ®é gia t¨ng Theo quan ®iÓm nµy, nÒn kinh tÕ Trung
viÖc lµm, gi¶m nghÌo, b¶o vÖ m«i tr−êng Quèc ®· më cöa vµ toµn cÇu hãa, song
vµ nh÷ng nhiÖm vô sèng cßn kh¸c. nÒn chÝnh trÞ cña nã vÉn “®ãng b¨ng”
xoay quanh §¶ng Céng s¶n. §Õn l−ît
Ng−êi ta th−êng nghe nãi ®Õn “sù
nã, ®iÒu nµy cho thÊy r»ng Nhµ n−íc
®ång thuËn B¾c Kinh”, nh−ng hiÕm khi
Trung Quèc vÉn kh¸c biÖt c¨n b¶n vµ
nghe nh¾c tíi bÊt kú m« h×nh qu¶n lý
thËm chÝ ®èi lËp víi c¸c nhµ n−íc tù do
nµo cña Ên §é. Trªn thùc tÕ, tr−êng hîp
ë ph−¬ng T©y.
cña Ên §é d−êng nh− lµ duy nhÊt, ®Æc
biÖt lµ bëi v× Nhµ n−íc Ên §é hiÖn ®¹i Nh÷ng quy t¾c cña ph−¬ng T©y
®−îc khai sinh ra ®· lµ mét nÒn d©n chñ Cuèn s¸ch “Ch¬i trß cña chóng ta:
- kh«ng gièng nh− c¸c quèc gia hËu T¹i sao sù trçi dËy cña Trung Quèc
thuéc ®Þa kh¸c nh− Hµn Quèc, n¬i ®· kh«ng ®e däa ph−¬ng T©y” cña t¸c gi¶
tõng hoÆc vÉn mang tÝnh chÊt chuyªn Edward Steinfeld ®−a ra mét quan ®iÓm
quyÒn. H¬n n÷a, New Delhi kh«ng cã kh¸c vÒ sù næi lªn cña Trung Quèc.
truyÒn thèng t×m c¸ch g©y ¶nh h−ëng Steinfeld lËp luËn, nh÷ng thay ®æi trong
®Õn ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña c¸c n−íc hÖ thèng kinh tÕ vµ hÖ thèng chÝnh trÞ
ch©u ¸ kh¸c (v× sî r»ng nh÷ng vÊn ®Ò cña Trung Quèc kh«ng m©u thuÉn
trong n−íc cña riªng Ên §é sÏ bÞ tæn nhau, mµ Ýt nhiÒu t−¬ng ®ång víi nhau.
th−¬ng tr−íc sù can thiÖp cña n−íc ¤ng cho r»ng, ®iÒu nµy lµ bëi v× “qu¸
ngoµi). Do ®ã, ch©u ¸ thiÕu mét h×nh tr×nh chuyÓn giao thÓ chÕ” (institutional
mÉu “c©y nhµ l¸ v−ên” ®ñ m¹nh vµ tiªu outsourcing) tõ hÖ thèng toµn cÇu: toµn
biÓu cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ thµnh cÇu hãa mang ®Õn bé quy t¾c hµnh xö
c«ng d−íi chÕ ®é d©n chñ. Indonesia cã th−¬ng m¹i vµ ®ßi hái c¸c n−íc ph¶i thÓ
thÓ trë thµnh mét h×nh mÉu nh− thÕ, chÕ hãa c¸c quy t¾c ®ã nh»m thóc ®Èy
bëi lÏ n−íc nµy ®ang qu¸ ®é sang nÒn sù thay ®æi vµ tiÕn bé.
d©n chñ tõ sau sù sôp ®æ cña chÕ ®é
ChÞu ¶nh h−ëng cña c¸c nhµ ®Çu t−
Suharto n¨m 1998 vµ hiÖn ®ang cã tû lÖ
vµ c¸c chuyªn gia n−íc ngoµi, chÝnh phñ
t¨ng tr−ëng hµng n¨m ë møc 4-6%. Tuy
vµ céng ®ång doanh nghiÖp Trung Quèc
nhiªn, cho ®Õn nay, ®Êt n−íc Trung
®· nç lùc c¶i thiÖn m«i tr−êng th−¬ng m¹i
Quèc chuyªn quyÒn vÉn lµ ng«i sao dÉn
cña n−íc nµy, ®Æc biÖt lµ nh÷ng g× liªn
®−êng cña ch©u ¸.
quan ®Õn thÓ chÕ ph¸p lý vµ c¸c quan hÖ
§iÒu nµy g©y lo ng¹i cho nhiÒu lao ®éng t−. Tuy nhiªn, cßn l©u Trung
nh©n vËt ë ph−¬ng T©y, ®Æc biÖt lµ Quèc míi cã ®−îc kiÓu tæ chøc c«ng ®oµn
nh÷ng ng−êi lªn tiÕng c¶nh b¸o chèng vµ th−¬ng l−îng tËp thÓ nh− ®· tån t¹i ë
l¹i m« h×nh chñ nghÜa t− b¶n nhµ n−íc nhiÒu n¬i kh¸c trªn thÕ giíi, song nh−
cña Trung Quèc, chØ trÝch nh÷ng hµnh Steinfeld lËp luËn, thùc tiÔn lao ®éng cña
®éng l¹m dông nh©n quyÒn vµ chÕ ®é Trung Quèc ®ang t¸ch rêi gèc rÔ c¸ch
- 52 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2011
m¹ng cña nã vµ ngµy cµng hßa hîp víi trËt tù toµn cÇu. Khi ®ã, quèc gia réng
c¸c tiªu chuÈn cña ph−¬ng T©y. lín nµy kh«ng cÇn bÞ k×m h·m n÷a; toµn
Theo Steinfeld, trong nh÷ng thËp cÇu hãa sÏ ph¸t huy t¸c dông cña nã.
niªn gÇn ®©y vai trß cña §¶ng Céng s¶n Ph©n tÝch nh− vËy cã thÓ g©y ra sù
trong hÖ thèng chÝnh trÞ Trung Quèc ®· tù m·n. Thø nhÊt, Trung Quèc ch−a
thay ®æi c¨n b¶n. Ngµy nay, ho¹t ®éng ch¾c sÏ tu©n theo nh÷ng quy t¾c ®·
chÝnh trÞ ®−îc quyÕt ®Þnh tr−íc hÕt ®−îc thiÕt lËp tõ tr−íc. B¾c Kinh tõng
kh«ng ph¶i bëi sù c¹nh tranh giµnh cã nh÷ng m©u thuÉn c¨ng th¼ng víi
quyÒn lùc gi÷a ®¶ng vµ c¸c nhãm x· héi Google (h·ng cung cÊp dÞch vô t×m kiÕm
kh¸c, mµ bëi c¸c ®èi t¸c gi÷a c¸c lùc trùc tuyÕn lín nhÊt trªn Internet) trong
l−îng chÝnh phñ vµ c¸c nh©n tè c¶i c¸ch nhiÒu th¸ng qua vµ Jeffrey Immelt,
ngoµi ®¶ng. Theo lËp luËn cña Steinfeld, Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh (CEO) cña h·ng
ng−êi d©n th−êng Trung Quèc ®· General Electric, míi ®©y cã b×nh luËn
chuyÓn tõ th©n phËn thÇn d©n lªn ®Þa r»ng c¸c quan chøc Trung Quèc “muèn
vÞ c«ng d©n. V× lý do ®ã, chÝnh phñ bÊt kú ai trong chóng ta còng chiÕn
Trung Quèc ph¶i hµnh xö mét c¸ch th¾ng vµ bÊt kú ai trong chóng ta còng
thËn träng: ®Ó b¶o vÖ vai trß trung t©m thµnh c«ng”. H¬n n÷a, nh÷ng quy t¾c
cña §¶ng Céng s¶n, c¸c quan chøc ph¶i ®· ®−îc thiÕt lËp cã thÓ kh«ng ®ñ kh¶
t×m kiÕm ®ång minh ngoµi ®¶ng, bao n¨ng gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò ch−a
gåm c¸c nhµ ho¹t ®éng x· héi vµ c¸c tõng thÊy do sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña
nh©n tè thuéc x· héi d©n sù, nÕu kh«ng Trung Quèc ®Æt ra. LÊy chÝnh s¸ch tiÒn
th× nh÷ng chñ thÓ nµy cã thÓ ®e däa sù tÖ lµm vÝ dô: Nh÷ng g× Trung Quèc ®·
®éc quyÒn quyÒn lùc cña §¶ng Céng lµm trong viÖc tÝch lòy c¸c nguån dù tr÷
s¶n. §èi víi Steinfeld, ®iÒu nµy cã nghÜa tµi chÝnh khæng lå rÊt gièng víi nh÷ng
lµ Trung Quèc ®ang tiÕn triÓn rÊt gièng g× mµ c¸c n−íc ch©u ¸ kh¸c ®· lµm
víi c¸ch thøc mµ c¸c quèc gia hiÖn ®¹i trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh,
hãa kh¸c, bao gåm kh«ng chØ Hµn Quèc nh−ng quy m« nÒn kinh tÕ cña c¸c n−íc
vµ §µi Loan, mµ c¶ Anh vµ Mü ®· tõng ®ã l¹i nhá h¬n nhiÒu so víi cña Trung
tiÕn hµnh. ¤ng cho r»ng, nÒn chÝnh trÞ Quèc. Qu¸ tr×nh tÝch lòy tµi chÝnh cña
ngµy cµng mang tÝnh chÊt tù do ®ang ë Trung Quèc cã thÓ ®e däa hÖ thèng tµi
phÝa tr−íc, ngay c¶ khi §¶ng Céng s¶n chÝnh toµn cÇu vèn ph¶i chÞu thiÖt h¹i
Trung Quèc vÉn gi÷ vÞ trÝ trung t©m vµ do cuéc khñng ho¶ng toµn cÇu g©y ra,
sÏ cã nh÷ng biÕn ®éng th−êng xuyªn ®Æc biÖt c¨n cø vµo vÊn ®Ò phøc t¹p lµ
trong qu¸ tr×nh ®i ®Õn ®Ých ®ã. liÖu B¾c Kinh cã thiÕt lËp chÝnh s¸ch
Steinfeld viÕt: “Trung Quèc hiÖn dùa trªn nh÷ng lý do chÝnh trÞ còng nh−
®ang t¨ng tr−ëng kh«ng ph¶i b»ng c¸ch lý do kinh tÕ hay kh«ng.
viÕt nªn nh÷ng quy t¾c cña riªng nã… Vai trß quyÕt ®Þnh cña nhµ n−íc
Trung Quèc ®ang ch¬i trß ch¬i cña trong nÒn kinh tÕ Trung Quèc cho phÐp
chóng ta”. Trß ch¬i ®ã lµ toµn cÇu hãa n−íc nµy ph¶n øng mét c¸ch trùc tiÕp
vµ c¸c quy t¾c thèng trÞ cña nã chñ yÕu vµ hiÖu qu¶ tr−íc cuéc khñng ho¶ng tµi
do ph−¬ng T©y lËp ra. NÕu ®iÒu nµy lµ chÝnh toµn cÇu gÇn ®©y. Song, nh− nhµ
®óng th× Trung Quèc sÏ ngµy cµng trë tµi phiÖt George Soros vµ mét sè ng−êi
thµnh mét chñ thÓ cã tr¸ch nhiÖm trong kh¸c tõng c¶nh b¸o, trªn thùc tÕ vÉn
- Mèi quan hÖ phô thuéc gi÷a… 53
tån t¹i nh÷ng mèi nguy hiÓm rÊt lín cho mét n−íc Mü mái mÖt lÉn ©u lo sÏ phít
thÊy r»ng th−¬ng hiÖu “chñ nghÜa t− lê lÉn nhau hoÆc t−¬ng t¸c víi nhau mét
b¶n nhµ n−íc” cña Trung Quèc cã thÓ Ýt c¸ch gay g¾t. Song, nh− Steinfeld lËp
quan t©m ®Õn thÞ tr−êng vµ c¸c gi¸ trÞ luËn, sè phËn cña ch©u ¸ bÞ rµng buéc
nh©n v¨n. Steinfeld coi c¸c mèi quan chÆt chÏ víi ph−¬ng T©y th«ng qua toµn
ng¹i nh− vËy lµ sù thôt lïi so víi kû cÇu hãa.
nguyªn tr−íc ®©y, tr−íc khi Trung Quèc Tr−íc cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ,
b¾t ®Çu hµnh xö nh− mét chñ thÓ tù do d−êng nh− tõng cã b»ng chøng cho thÊy
hãa nh−ng mang tÝnh chuyªn quyÒn r»ng ch©u ¸ cã thÓ t¸ch rêi khái ph−¬ng
theo khu«n mÉu cña c¸c quèc gia §«ng T©y – tøc lµ, sù héi nhËp kinh tÕ ngµy
¸ kh¸c. Ch¼ng h¹n, «ng lËp luËn r»ng cµng t¨ng gi÷a c¸c quèc gia ch©u ¸ cã
nç lùc cña TËp ®oµn DÇu khÝ quèc gia thÓ gi÷ cho khu vùc nµy t¨ng tr−ëng
Trung Quèc (CNOOC) trong viÖc mua ngay c¶ khi ng−êi tiªu dïng Mü ngõng
l¹i tËp ®oµn dÇu löa Unocal (cã trô së mua hµng hãa ch©u ¸. Tuy nhiªn, khi
t¹i Mü) n¨m 2005 – mét th−¬ng vô mµ cuéc khñng ho¶ng d©ng cao vµo n¨m
mét sè ng−êi chØ trÝch ë Mü cho lµ bÞ 2008, cã mét ®iÒu râ rµng lµ ch©u ¸ vµ
thóc ®Èy bëi nç lùc chiÕn l−îc nh»m b¶o ph−¬ng T©y l¹i kh«ng t¸ch rêi nhau:
®¶m an quyÒn tiÕp cËn n¨ng l−îng cña nhu cÇu tiªu dïng cña Mü gi¶m m¹nh
Trung Quèc – chØ lµ mét quyÕt ®Þnh ë ®· ngay lËp tøc lµm tæn th−¬ng ho¹t
cÊp ®é tËp ®oµn víi môc ®Ých hiÖn ®¹i ®éng s¶n xuÊt trªn toµn ch©u ¸, ®Æc
hãa mét ngµnh kinh doanh träng yÕu. biÖt lµ t¹i Trung Quèc.
¤ng chØ ra r»ng CNOOC ®· c«ng khai
niªm yÕt trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n Nh−ng mét vµi nç lùc ®· ®−îc tiÕn
Hong Kong vµ ®ang hîp t¸c víi c¸c nhµ hµnh nh»m h¹n chÕ sù phô thuéc cña
t− vÊn ph−¬ng T©y ®Ó ®¹t tíi quy m« vµ c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ vµo thÞ tr−êng
vÞ thÕ toµn cÇu. Mü b»ng c¸ch t¨ng tiªu dïng néi ®Þa
cña c¸c n−íc ch©u ¸ vµ x©y dùng c¸c c¬
Nh÷ng quan ®iÓm nµy lµ h÷u Ých, chÕ tµi chÝnh míi nh»m gi÷ cho nguån
nh−ng nh÷ng nhËn thøc vÒ nã míi cã ý tiÒn tiÕt kiÖm cña ch©u ¸ ë l¹i khu vùc
nghÜa quan träng. NhiÒu nhµ ho¹ch nµy vµ “tr¸nh xa” Bé Tµi chÝnh Mü. VÝ
®Þnh chÝnh s¸ch cña Mü coi nh÷ng hµnh dô, theo S¸ng kiÕn Chiang Mai míi
®éng cña CNOOC lµ vÝ dô minh häa cho ®−îc th«ng qua gÇn ®©y, chÝnh phñ c¸c
thùc tÕ c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc sö n−íc ch©u ¸ (bao gåm c¸c n−íc thµnh
dông tËp ®oµn ®Ó che ®Ëy cho viÖc theo viªn ASEAN, Trung Quèc, NhËt B¶n vµ
®uæi c¸c môc tiªu an ninh quèc gia. §©y Hµn Quèc) ®· cam kÕt trao ®æi tiÒn tÖ
lµ lý do t¹i sao sù trçi dËy cña Trung víi gi¸ trÞ 120 tû USD nh»m môc ®Ých
Quèc tiÕp tôc g©y nghi ngê ë ch©u ¸, Mü b¶o ®¶m sù æn ®Þnh tiÒn tÖ t¹i ch©u lôc
vµ mét sè n¬i kh¸c. nµy. Vµ kÓ tõ n¨m 2010, ASEAN vµ
Trung Quèc thèng nhÊt víi nhau trong
Quèc gia kh«ng thÓ thiÕu
mét khu vùc tù do th−¬ng m¹i chung
NhiÒu ng−êi Mü lo ng¹i r»ng trong (®−îc xem lµ thÞ tr−êng kÕt hîp cã quy m«
mét “thÕ giíi hËu Mü”, nh− Tæng biªn lín nhÊt thÕ giíi víi h¬n 1,8 tû ng−êi).
tËp t¹p chÝ Newsweek Fareed Zakaria Ngoµi ra, nhiÒu hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i
tõng chØ ra, mét ch©u ¸ ®ang næi lªn vµ song ph−¬ng gi÷a c¸c n−íc ch©u ¸ ®·
- 54 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 1.2011
®−îc ký kÕt cho nhiÒu n¨m tíi. an ninh khu vùc. Mü vÉn lµ nh©n tè
quan träng trong mét lo¹t nh÷ng vÊn ®Ò
Cuèn s¸ch cña Steinfeld lý gi¶i t¹i
ë khu vùc ch©u ¸, trong ®ã cã sù æn
sao nh÷ng c¶i c¸ch nh− vËy chØ t¸ch rêi
®Þnh t¹i b¸n ®¶o TriÒu Tiªn vµ eo biÓn
c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸ khái c¸c nÒn
§µi Loan, nh÷ng tranh chÊp giµnh
kinh tÕ Ph−¬ng T©y mét c¸ch kh«ng
quyÒn kiÓm so¸t biÓn Nam Trung Hoa
®¸ng kÓ. Steinfeld chØ ra r»ng, v× Trung
(BiÓn §«ng) vµ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ quyÒn
Quèc ®· n¾m ®−îc vai trß trung t©m
con ng−êi ë mét sè n−íc nh− Myanmar,
trong m¹ng l−íi s¶n xuÊt toµn cÇu nªn
còng nh− t−¬ng lai cña Afghanistan vµ
sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña n−íc nµy ®·
Pakistan. Ch©u ¸ hiÖn kh«ng cã sù thay
vµ ®ang gi¶i phãng n¨ng lùc ®æi míi rÊt
thÕ cho ¶nh h−ëng cña Mü ë cÊp khu
lín trong c¸c c«ng ty Mü. Ch¾c ch¾n,
vùc vµ trªn thùc tÕ, c¸c ®èi thñ l©u ®êi
khñng ho¶ng kinh tÕ ®· khiÕn cho mét sè
vµ hay thay ®æi cña ch©u ¸ cã thÓ l¹i
chñ thÓ cña Mü (ch¼ng h¹n nh− c¸c tæ
tiÕp tôc g©y hÊn nÕu bÊt kú siªu c−êng
chøc c«ng ®oµn) ngµy cµng cã vai trß
nµo t×m c¸ch ®ßi quyÒn lîi cña m×nh
träng yÕu trong qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa,
b»ng c¸ch dùa qu¸ nhiÒu vµo vò lùc. Sù
nh−ng c¸c c«ng ty lín cña Mü tõ l©u ®·
næi lªn cña ch©u ¸ cßn l©u míi lµ mét
nhËn thÊy r»ng th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− t¹i
vÊn ®Ò thùc sù mang tÇm ch©u lôc; khu
ch©u ¸ míi lµ yÕu tè thiÕt yÕu cho kh¶
vùc nµy kh«ng thèng nhÊt. C¸c nhµ
n¨ng ®æi míi vµ ®i tiªn phong cña hä.
ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ë Washington vµ
Ngoµi ra cßn cã nhiÒu yÕu tè bæ ch©u ¸, do ®ã, nªn tiÕp tôc hoan nghªnh
sung kh¸c bªn ngoµi ph¹m vi cuèn s¸ch ¶nh h−ëng m¹nh mÏ cña Mü t¹i khu
cña Steinfeld còng chøng minh sù t−¬ng vùc nµy.
thuéc lÉn nhau gi÷a ch©u ¸ vµ ph−¬ng
T©y – ®Æc biÖt lµ xÐt d−íi ph−¬ng diÖn
(tiÕp theo trang 60) thøc thi kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, thi
tèt nghiÖp mang tÝnh ®Æc thï riªng cho
§¸nh gi¸ chung vÒ vÊn ®Ò thùc sinh viªn th«ng tin ®èi ngo¹i.
hµnh nghiÖp vô, cã ý kiÕn cho r»ng thùc
Trong phiªn bÕ m¹c Héi th¶o, c¸c ®¹i
tr¹ng hiÖn nay vÉn cßn cã mét vµi yÕu
biÓu ®−a ra c¸c gãp ý vÒ mét sè vÊn ®Ò
tè bÊt cËp, ®ã lµ ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o
kh¸c nh−: §Ó n©ng cao chÊt l−îng ®µo t¹o
ch−a thùc sù chó träng nhiÒu ®Õn viÖc
cña Khoa, cÇn ®Çu t− trang thiÕt bÞ cho
®µo t¹o kü n¨ng b¸o chÝ, ®Æc biÖt lµ øng
gi¶ng d¹y vµ thùc hµnh; phèi kÕt hîp víi
dông trong b¸o chÝ ®èi ngo¹i. C¸c m«n
c¸c ®¬n vÞ trong tr−êng vµ ngoµi x· héi ®Ó
häc vÉn nghiªng vÒ lý luËn vµ lý thuyÕt,
cã thÓ sö dông tèt nhÊt nguån nh©n lùc
thùc hµnh nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n cßn Ýt.
cho c«ng t¸c gi¶ng d¹y vµ häc tËp...
Do ®ã cÇn ph¶i t¨ng c−êng thêi gian
thùc hµnh vµ thùc tËp cho sinh viªn vÒ
Bïi ThÞ Hång
b¸o chÝ ®èi ngo¹i, ®ång thêi ®æi míi h×nh
nguon tai.lieu . vn