Xem mẫu
- TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 6 (31) - Thaùng 8/2015 Mờ hóa trong một số tiểu thuyết của John Maxwell Coetzee Declearisation in some of John Maxwell Coetzee’s novels CN. Phạm Thị Phương Ngọc Trường Đại học Sư phạm TP.HCM B.A. Pham Thi Phuong Ngoc Ho Chi Minh City University of Pedagogy Tóm tắt John Maxwell Coetzee là một trong những tác giả lớn của văn học đương đại thế giới. Sức hấp dẫn từ những trang tiểu thuyết của Coetzee không chỉ nằm ở nội dung hiện thực lịch sử và số phận con người mà còn ở một phong cách nghệ thuật độc đáo. Trong đó, mờ hóa là thủ pháp nghệ thuật đ c trưng đư c Coetzee sử d ng thành công trong nhi u tác ph m. ài viết này tập trung nghi n cứu nghệ thuật mờ hóa trong tiểu thuyết Coetzee qua việc khảo sát ba tiểu thuyết nổi tiếng Giữa miền đất ấy, Đợi bọn mọi và Cuộc đời và thời đại của Michael K. Từ khóa: John Maxwell Coetzee, văn học hậu hiện đại, mờ hóa… Abstract John Maxwell Coetzee, known as one of the greatest authors of our contemporary literature. The attraction drawn from his novels lie not only in slices of historical reality and human fate, but aslo a peculiar style of art. In particular, declearisation was his typical implement to be successfully used for prosody in many works. This article will focus on studying the art of declearisation in three novels of Coetzee, including In the Heart of the Country, Waiting for the Barbarians, and Life and Times of Michael K. Keywords: John Maxwell Coetzee, postmodern literature, declearisation… 1. Đặt vấn đề M c đích của mờ hóa là nhằm tạo ra hiệu Mờ hóa là thuật ngữ văn học đư c đ quả th m mĩ, trong đó “đối tượng được xuất lần đầu ti n trong bài báo của L Huy miêu tả hiện lên không rõ ràng” và “người ắc: “Mờ hóa như một cứu cánh của văn viết cố tình xóa mờ các đường viền, các xuôi hiện đại” (Tạp chí Văn nghệ quân đội, đặc điểm cá biệt của đối tượng nhằm tạo số 38, tháng 7 năm 1999). Sau đó, khái cho độc giả cảm giác về sự mơ hồ, tối niệm này tiếp t c đư c L Huy ắc khai nghĩa” [ ;tr.97]. Kĩ thuật mờ hóa khiến cho thác sâu hơn để áp d ng nghi n cứu loại tác ph m văn xuôi trở n n khó hiểu nhưng hình văn xuôi hư cấu hậu hiện đại trong chính đi u đó đã góp phần “vẫy gọi” độc công trình “Văn học hậu hiện đại – lí giả tham gia đồng sáng tạo với nhà văn. thuyết và tiếp nhận” ( 13). công trình Mờ hóa đư c các tiểu thuyết gia vận d ng này, tác giả cho rằng mờ hóa là không phải hiệu quả trong hoàn cảnh hiện đại và hậu một thủ pháp nghệ thuật đơn thuần mà bao hiện đại. ởi lẽ, từ thế kỉ XX trở đi, con gồm một hệ thống các thủ pháp như dòng ý người bắt đầu cảm thấy hoang mang v thế thức, phân mảnh, huy n ảo, giễu nhại... giới hiện thực. Hiện thực không còn là hiện 67
- thực không còn là hiện thực đơn nhất mà là phần: trình bày, thắt nút, phát triển, đỉnh hiện thực thậm phồn, đa trị. Do đó, trong điểm và kết thúc. Họ chú trọng vào việc quá trình sáng tạo, các nhà văn hạn chế tối phân mảnh và phá vỡ cốt truyện. Cốt đa việc mi u tả thế giới hiện thực một cách truyện đư c đơn giản hóa một cách tối đa, rõ ràng, rạch ròi, họ không áp đ t định kiến đứt gãy, gián đoạn, từ đó tác ph m trở n n chủ quan của mình l n người đọc mà tạo tối nghĩa, khó hiểu. Sáng tác theo xu hướng cơ hội cho độc giả lí giải hiện thực ấy. Kĩ văn học hậu hiện đại, Coetzee không đ thuật mờ hóa trở n n đắc d ng trong việc cao cốt truyện trong các tiểu thuyết của xây dựng một hiện thực đa chi u, mơ hồ, mình. Nhi u tiểu thuyết của ông có cốt đúng với tinh thần của kỉ nguy n hiện đại truyện mờ hóa và khó nắm bắt. và hậu hiện đại. Vì vậy, nó đư c xem là Giữa miền đất ấy (In the Heart of the một phương thức sáng tạo chủ đạo và phổ Country, 1977) có cốt truyện không quá biến của tiểu thuyết đương đại. phức tạp nhưng mơ hồ, khó hiểu. Câu John Maxwell Coetzee (1940) – nhà chuyện đư c kể lại qua lời độc thoại ngôi văn Nam Phi da trắng, từng đoạt giải Nobel thứ nhất của nhân vật Magda, con gái một vào năm 3 - là cây bút hậu hiện đại vận chủ đất da trắng tại vùng thảo nguy n hẻo d ng khá thành công kĩ thuật mờ hóa trong lánh Nam Phi. Nội dung tiểu thuyết xoay tiểu thuyết của mình. Các nhà ph bình vẫn quanh cuộc sống tẻ nhạt của cô gái da trắng gọi Coetzee là nhà văn của “sự phá vỡ và Magda trong nông trại của gia đình cùng tái tạo” nhằm nhấn mạnh những cách tân với những mâu thuẫn, xung đột của cô với v m t kĩ thuật sáng tác của ông. Một trong cha mình và những người đầy tớ. Tuy những cách tân ấy là việc sử d ng thành nhi n, cốt truyện không đư c kể một cách thạo kĩ thuật mờ hóa như một phương thức sáng rõ, rành mạch mà bị mờ hóa thông qua sáng tạo cơ bản nhằm phản ánh hiện thực. dòng ý thức nhập nhằng, đứt gãy của nhân Thông qua việc mờ hóa, Coetzee đã vẽ n n vật. Tiểu thuyết đư c chia thành 66 phân một hiện thực vừa đa chi u vừa mơ hồ của đoạn đư c đánh số, mỗi phân đoạn như một xã hội Nam Phi thời kì thuộc địa và hậu phần nhật kí của Magda chứa đựng những thuộc địa với tất cả sự rối ren và nhiễu loạn dòng tâm sự của cô v thế giới xung quanh của nó. Trong khuôn khổ của bài viết này, mình. Những yếu tố hiện thực và hư cấu chúng tôi tìm hiểu nghệ thuật mờ hóa qua trong tác ph m không đư c phân định một ba tiểu thuyết của Coetzee là Giữa miền cách rõ ràng mà bị xóa mờ, cùng với nó là đất ấy, Cuộc đời và thời đại của Michael K các sự kiện đư c mi u tả cũng vô cùng và Đợi bọn mọi tr n một số phương diện nhập nhằng, đầy mâu thuẫn. Người đọc rất chủ yếu: cốt truyện, nhân vật, không gian – khó khăn để xác định trọng tâm của cốt thời gian. truyện là gì và câu chuyện thực tế đã diễn 2. Mờ hóa trong một số tiểu thuyết ra như thế nào bởi những tình tiết thiếu của John Maxwell Coetzee thống nhất và phi logic. Chẳng hạn, ở phân 2.1. Mờ hóa cốt truyện đoạn thuộc phần đầu cuốn tiểu thuyết, Trong các sáng tác văn học hậu hiện Magda kể v cô dâu mới của cha mình, v đại, vai trò của cốt truyện thường mờ nhạt. v giết người tàn bạo mà Magda đã gây ra Các nhà văn không xây dựng cốt truyện với cha và người v mới cưới bằng một cây tiểu thuyết theo kiểu truy n thống với năm rìu. Tuy nhi n, ngay sau đó, người cha vẫn 68
- sống bình thường, khỏe mạnh. Trong một thuật. Mạch truyện chính ở hai chương đầu phân đoạn khác, Magda tiếp t c giết cha đang mi u tả cuộc hành trình của Michael khi ông đang tr n giường với người tình K tìm v qu mẹ dưới điểm nhìn trần thuật mới là v của người nô lệ da đen Hendrik là ngôi thứ ba toàn tri nhưng đến chương nhưng vào phần cuối cuốn tiểu thuyết, cuối cùng, điểm nhìn trần thuật đư c đ t người cha vẫn còn sống như chưa từng có vào nhân vật xưng tôi là bác sĩ ở trại tập v giết người nào xảy ra. Sự nhập nhằng trung. Đi u này làm cho cốt truyện và mạch của các tình tiết đã góp phần phản ánh bản tự sự ở hai chương đầu đứt gãy, người đọc chất xã hội Nam Phi nhiễu loạn, đầy mâu từ chỗ tập trung sự chú ý vào hành động và thuẫn trong thời kì thuộc địa. Với tính phi thế giới nội tâm của nhân vật Michael K lại lí, lấp lửng của các sự kiện, người đọc hầu buộc phải tham gia vào tiến trình quan sát như không thể tìm thấy một cốt truyện cơ và kể chuyện vị bác sĩ. Câu chuyện vì thế bản nếu không ngẫm nghĩ, suy luận. trở n n thiếu tính mạch lạc. Tuy nhi n, sự Không quá khó hiểu như Giữa miền đứt gãy của mạch tự sự và mờ hóa cốt đất ấy, tiểu thuyết Đợi bọn mọi (Waiting truyện này đã tạo ra một hiệu quả nghệ for the Barbarians, 1980) có tình tiết rành thuật khác, nó khiến cho tiểu thuyết này trở mạch hơn với lối trần thuật tuyến tính. Tuy thành một tác ph m si u hư cấu, khiến “độc nhi n trong tiểu thuyết này, Coetzee tập giả sa vào sự “mù lòa” trong việc nhận trung xây dựng rất nhi u những khoảng thức về bản chất của hư cấu”[1;tr.336], trống khiến người đọc phải suy tưởng. Đan đúng với tinh thần của văn học hậu hiện xen câu chuyện xảy ra trong đời sống thực đại. Các tiểu thuyết khác của Coetzee như của các nhân vật là câu chuyện v chuỗi Tuổi sắt đá, Ruồng bỏ, Người chậm.... cũng giấc mơ trong ti m thức của vị Quan tòa – có cốt truyện mờ hóa đư c tạo n n từ hiệu chủ thể trần thuật ngôi thứ nhất xưng tôi. ứng của thủ pháp dòng chảy ý thức, đánh Chuỗi giấc mơ đư c xem là mạch tự sự thứ tráo chủ thế trần thuật, sự hư cấu các tình hai, mi u tả v sự thức tỉnh cá nhân của vị tiết và thủ pháp phân mảnh. Quan tòa. Đó là sự thức tỉnh nhập nhằng và Có thể nói, cốt truyện mờ hóa không đầy mâu thuẫn của chủ thể thực dân tr n những góp phần thúc đ y độc giả tham gia mảnh đất thuộc địa từ chỗ là đầy tớ trung vào quá trình kiến giải câu chuyện mà còn thành của Đế chế, trải qua quá trình nhận giúp cho hiện thực đư c phản ánh trở n n thức lại chính mình đã trở thành kẻ thù đối đa chi u. Xuy n suốt các tiểu thuyết không đầu với Đế quốc. Sự xuất hiện của mạch tự chỉ có một mạch tự sự duy nhất mà tồn tại sự thứ hai này khiến cho cốt truyện chính song song những tự sự khác nhau. Từ đó, nhòe mờ, khó nắm bắt. Chính vì thế, tờ chủ đ của truyện cũng trở n n đa dạng và “The New York Times” đã nhận định đây có thể đư c hiểu theo nhi u tầng nghĩa, là một tiểu thuyết “vừa khó nắm bắt, vừa dễ kích thích độc giả phát hiện, khám phá. hiểu, rất đáng sợ nhưng cũng thật quen 2.2. Mờ hóa nhân vật thuộc” [5]. Một tiểu thuyết khác của n cạnh việc mờ hóa chủ đ , Coetzee Coetzee là Cuộc đời và thời đại của đồng thời chú trọng vào việc mờ hóa hệ Michael K (Life and Times of Michael K, thống nhân vật. Nhân vật trong tiểu thuyết 1983) cũng có cốt truyện mờ hóa, đư c tạo của ông chỉ đư c phác họa với vài đường n n từ thủ pháp đánh tráo chủ thể trần nét cơ bản. Hầu hết nhân vật đư c tối giản 69
- hóa, mờ hóa đến mức tối đa trở thành Introduction to J.M.Coetzee” - cho rằng: những chủ thể ti m n như một văn bản “sự vắng mặt của bất kì tài liệu công khai thứ hai mà người đọc phải giải nghĩa. nào về danh tính, chủng tộc hoặc ngoại Khảo sát ba tiểu thuyết của Coetzee, hình của Michael K là một sự từ chối của chúng tôi nhận thấy hệ thống nhân vật hệ thống phân loại chủng tộc ám ảnh của trong các tiểu thuyết không nhi u và không chế độ Apartheid” [7;tr.56]. Rõ ràng, việc đư c mi u tả một cách toàn vẹn. Nhà văn ít mờ hóa nhân vật là một ý đồ nghệ thuật chú trọng đ cập chi tiết các dữ kiện v mỗi của Coetzee, nó góp phần tích cực trong nhân vật, khiến họ trở thành những chủ thể việc làm sáng rõ giá trị ph phán của tác phi trung tâm, là những đối tư ng đã đư c ph m. tiểu thuyết Đợi bọn mọi, Coetzee mờ hóa để ph c v cho một ý đồ nghệ cũng vận d ng thành công kĩ thuật mờ hóa thuật nhất định. Độc giả sẽ dễ dàng nhận trong việc xây dựng nhân vật. Những nhân thấy các cứ liệu như t n tuổi, ngoại hình, vật chính hầu hết đ u không có t n, không tính cách, quá khứ... của nhân vật thường qu hương, không đư c mi u tả tính cách. không đư c nói đến một cách c thể. Nhà Họ đư c gọi bằng những danh xưng v văn rõ ràng có d ng ý mờ hóa hệ thống ngh nghiệp và chủng tộc như vị Quan tòa, nhân vật của mình, buộc người đọc phải Đại tá Joll, cô gái mọi. đây, việc cố tình suy luận nếu muốn thấu hiểu vấn đ mà tác xóa mờ định danh v nhân vật mang một giả gửi gắm thông qua nhân vật. Chẳng hàm ý quan trọng. Với cách gọi t n nhân hạn, nhân vật Michael K trong Cuộc đời và vật như thế, Coetzee muốn nhấn mạnh đến thời đại của Michael K đư c xây dựng như chức năng, vai trò của từng nhân vật trong một người Nam Phi đơn thuần, các dữ kiện tác ph m. Đơn cử như nhân vật vị Quan v con người anh hầu như ít đư c nói đến tòa, ban đầu đư c giới thiệu là một cai một cách chi tiết. Anh không có một cái quản khu vực thuộc địa của Đế chế nhưng t n đầy đủ, vẻ b ngoài cũng không đư c càng thâm nhập vào chi u sâu của nhân vật khắc họa rõ nét, ngoài một đôi môi bị dị tật này, người đọc càng nhận ra rằng hình như b m sinh. M c dù nội dung chủ yếu của tác ông không đơn thuần là một người cai ph m là vấn đ phân biệt chủng tộc nhưng quản. Quan trọng hơn, vị Quan tòa đóng Coetzee thậm chí không giới thiệu Michael vai trò phán xét lại lịch sử một cách công K là người da đen hay da trắng. Độc giả chỉ bằng và khách quan. Ông là vị Quan tòa có thể suy đoán rằng anh không phải là của lịch sử vùng thuộc địa Đế chế với người da trắng vì xuy n suốt cuốn tiểu những suy nghiệm sâu sắc, mang đầy tính thuyết, Michael K chịu sự áp bức của chủ triết lí. Tương tự, Đại tá Joll là người thay nghĩa Apartheid và luôn tìm cách trốn khỏi m t cho quân đội Đế chế với hành động cơ chế kiểm soát của nhà nước. Mọi dữ truy bắt và tra tấn dã man những người dân kiện v nhân vật Micheal K đ u đư c mờ đư c xem là “bọn mọi” hay nhân vật cô gái hóa, thay vào đó, tác giả đ t trọng tâm vào mọi đại diện cho những chủ thể thuộc địa việc trần thuật ch ng đường gian khổ của vừa ph c tùng vừa đầy sức phản kháng. anh khi tìm v qu mẹ nhằm phản ánh tình Tiểu thuyết Giữa miền đất ấy cũng có cách cảnh mất tự do của con người trong thời kì xây dựng nhân vật khá mơ hồ khi mà nhân phân biệt chủng tộc ở Nam Phi. Dominic vật chính Magda hoàn toàn không đư c Head - tác giả cuốn “The Cambridge giới thiệu. Người đọc chỉ có thể nhận biết 70
- cô là một ph nữ da trắng cô độc mắc đất này không đư c tác giả định danh, chứng bệnh thần kinh dựa tr n những lời người đọc chỉ có thể suy đoán rằng đây là độc thoại đứt đoạn không đầu không cuối. mi n đất nằm trong khu vực thuộc địa thông Các nhà nghi n cứu cho rằng hình ảnh qua mối quan hệ trong gia đình của các người ph nữ độc thân Magda là đại diện nhân vật. Gia đình Magda là mô hình thu cho Nam Phi trong sự cô lập v chính trị nhỏ của những mâu thuẫn xã hội gay gắt quốc tế trong những năm 7 của thế kỉ nảy sinh từ việc thực thi chính sách bất công trước. Rõ ràng, sự đơn giản hóa, mờ hóa của chính quy n thực dân. Trong đó, quan nhân vật không đồng nhất với sự đơn giản hệ gia đình giữa cha – con, quan hệ lao v ý nghĩa thực sự mà nhà văn muốn gửi động giữa chủ đất – đầy tớ đ u trở n n lẫn gắm. Có thể nói, việc mờ hóa nhân vật đã lộn. Việc xóa mờ bối cảnh không gian nhằm tạo n n một sự thú vị đối với độc giả trong m c đích để cho người đọc tập trung vào việc tiếp cận văn bản. Mờ hóa chính là các mối quan hệ ấy và nhấn mạnh những chiếc chìa khóa để giải mã những tầng mâu thuẫn đang nảy sinh trong lòng các nghĩa sâu xa của tác ph m. quốc gia thuộc địa, không chỉ ri ng Nam Với kĩ thuật mờ hóa, Coetzee đã tạo Phi. Ngoài ra, thời gian lịch sử cũng không dựng một thế giới nhân vật độc đáo. Mỗi đư c xác định một cách chính xác. Xuy n nhân vật tuy không đư c khắc họa một suốt tiểu thuyết, các hình thức vận chuyển cách rõ nét v t n tuổi, ngoại hình, tính đư c sử d ng như ngựa, xe đạp, xe lửa cách nhưng lại có sức ám ảnh sâu sắc. ởi khiến chúng ta hình dung v hình ảnh một lẽ, ngay từ lúc xuất hiện, nhân vật đã là trang trại vào cuối thế kỉ XIX ho c đầu thế một yếu tố nhòe mờ, bí n, thôi thúc người kỉ XX nhưng đến những trang cuối của đọc li n tưởng và kiến giải những tầng cuốn tiểu thuyết với hình ảnh máy bay xuất nghĩa sâu xa của nó. hiện lại mang chúng ta đến cuối thế kỉ XX. 2.3. Mờ hóa không – thời gian Đi u này khiến cho độc giả suy ngẫm nhi u n cạnh việc mờ hóa cốt truyện và hơn v tình hình chính trị Nam Phi vào thời nhân vật, John Maxwell Coetzee còn chú điểm năm 1977 khi tiểu thuyết đư c xuất trọng xóa mờ các yếu tố không – thời gian bản. Coetzee muốn dự báo rằng những mâu trong tiểu thuyết. Thời gian và không gian thuẫn v sắc tộc, địa vị xã hội ở Nam Phi chẳng những không đư c xác định một lúc bấy giờ có thể vẫn còn kéo dài trong cách rõ ràng mà còn bị đảo lộn, đôi khi trở nhi u năm sau nữa. Đ c tính mờ ảo v n n phi lí, nhập nhằng. Việc định vị lịch sử không – thời gian cũng đư c thể hiện trong cũng như bối cảnh của tiểu thuyết Coetzee tiểu thuyết Đợi bọn mọi. tác ph m này, sẽ là một khó khăn lớn đối với độc giả, Coetzee dựng n n không gian giả định là nhất là những độc giả không nắm rõ tiến một thị trấn có tường bao quanh, thuộc ti n trình lịch sử thuộc địa và hậu thuộc địa đồn bi n giới của Đế chế, nơi sinh sống của Nam Phi. bọn mọi là “b n kia sông”. Trong khi, trọng Không gian và thời gian trong Giữa tâm của tiểu thuyết xoáy sâu vào vấn đ miền đất ấy hoàn toàn bị xóa mờ, gây cho xung đột giữa thực dân và thuộc địa nhưng người đọc cảm giác mơ hồ v bối cảnh tác tác giả không xác định những xung đột ấy ph m. Không gian đư c nói đến là một diễn ra tr n đất nước nào. Đi u này mang vùng thảo nguy n hẻo lánh, xa xôi. Vùng đến một ý nghĩa phổ quát, nó không những 71
- g i mở v nạn phân biệt chủng tộc và tình đ c trưng của văn chương đương đại nói hình chính trị ở ri ng Nam Phi mà còn đ chung và tiểu thuyết John Maxwell cập đến nỗi đau của thân phận nô lệ tr n bất Coetzee nói riêng. Qua ba tiểu thuyết Giữa cứ đất nước nào có thực dân chiếm đóng. miền đất ấy, Đợi bọn mọi và Cuộc đời và Khác với Giữa miền đất và Đợi bọn mọi, thời đại của Michael K, chúng ta càng Cuộc đời và thời đại của Michael K có nhận thấy rõ hiệu quả của kĩ thuật mờ hóa không gian c thể hơn, mỗi nơi chốn trong trong việc mở rộng ranh giới ý nghĩa trong tác ph m đư c định danh một cách rõ ràng mỗi tác ph m. Nó vẫy gọi người đọc phải như thành phố Cape Town, trại Jakkalsdrif, có cách đọc tương ứng nhằm đạt hiệu quả bệnh viện tại Stellenbosch... g i n n bối cao trong công cuộc tìm nghĩa. Tiếp cận cảnh sáng rõ v đất nước Nam Phi. Tuy với tiểu thuyết Coetzee, ta không còn là nhi n, thời gian trong tác ph m hầu như những người đọc “khả tín” mà buộc phải không đư c nói đến, nếu không tự mình tham gia vào công cuộc truy tìm hiện thực, trang bị những kiến thức v lịch sử Nam đồng sáng tạo với nhà văn bởi những đối Phi, người đọc khó lòng nhận ra đây là gian tư ng đư c mi u tả đ u hiện l n không rõ đoạn khủng hoảng cuối thời thuộc địa. ràng và cần đư c khám phá. Trong tương Những tình tiết v sự áp bức, mất tự do của lai, kĩ thuật mờ hóa tiếp t c sẽ là một hiện nhân vật không đư c đ cập một cách c thể tư ng nghệ thuật phổ biến trong các tiểu là do thế lực nào gây n n và trong thời điểm thuyết văn học giá trị, đ c biệt là sáng tác lịch sử nào. Ngữ cảnh của truyện rõ ràng chỉ của những nghệ sĩ ưu tú như John Maxwell là một sự ám chỉ v chủ nghĩa Apartheid, Coetzee. hoàn toàn không đư c tác giả mô tả một TÀI LIỆU THAM KHẢO cách trực tiếp. Có lẽ vì thế mà người ta gọi Cuộc đời và thời đại của Michael K là một Tiếng Việt câu chuyện ng ngôn v chính trị. Nó thôi 1. L Huy ắc ( 13), Phê bình văn học hậu thúc người đọc tư duy và tham chiếu vào hiện đại Việt Nam, NX Tri thức. các cứ liệu lịch sử để nhận ra những ý nghĩa 2. L Huy ắc ( 13), Văn học hậu hiện đại – lí thuyết và tiếp nhận, NX Đại học Sư phạm hàm n mà nhà văn gửi gắm. Hà Nội. Như vậy, việc mờ hóa không – thời 3. John Maxwell Coetzee (2004), (Thanh Vân gian trong tiểu thuyết Coetzee đã tạo ra dịch), Cuộc đời và thời đại của Michael K, một hiệu ứng nghệ thuật đ c biệt, đó là mở NX Ph nữ. ra chi u kích rộng lớn hơn của hiện thực 4. John Maxwell Coetzee (2008), (Song Kha đư c mô tả. Thông qua việc mờ hóa không dịch), Giữa miền đất ấy, NX Văn học. – thời gian, tác giả đã phác họa một thế 5. John Maxwell Coetzee (2014), (Crimson Mai và Phương Văn dịch), Đợi bọn mọi, NX Văn học. giới vừa thực lại vừa hư, vừa c thể lại vừa 6. Phạm Ngọc Lan, Lý thuyết siêu hư cấu, truy phổ quát, phản ánh sự hỗn độn và vô định cập từ http://www.hcmup.edu.vn của hiện thực và tâm hồn con người trong Tiếng Anh kỉ nguy n hậu hiện đại. 7. Dominic Head (2009), The Cambridge 3. Kết luận Introduction to J.M.Coetzee, NX Đại học Mờ hóa là một hiện tư ng nghệ thuật Cambridge. Ngày nhận bài: 10/4/2015 i n tập xong: 15/8/2015 Duyệt đăng: 20/8/2015 72
Chính trị học
Báo chí - Truyền thông
Xã hội học
Giáo dục học
Tâm lý học
Lịch sử - Văn hoá
Triết học
Ngôn ngữ học
Thư viện thông tin
Văn học nước ngoài
Ngư nghiệp
Hành chính - Pháp luật
Địa lý - Địa danh
Văn học Việt nam
Lịch sử Đảng
CNXH - KH
Tư Tưởng HCM
Ngụ ngôn - Cổ tích
Ca dao - Tục ngữ
Hoá học
Sinh học
Y khoa - Dược
Kinh tế học