Xem mẫu
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Moâ hình chaêm soùc vaø hoã trôï cho nhöõng ngöôøi
nhieãm HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu
thaønh phoá Ñaø Naüng
Ñoã Mai Hoa(*), Phaïm Thò Ñaøo(**),Leâ Baûo Chaâu(*), Phaïm Thuøy Linh(*),
Buøi Thò Thanh Mai(***), BS. Ngoâ Thò Kim Phöôïng(**), BS. Traàn Minh Hoài(****)
Chaêm soùc, hoã trôï vaø ñieàu trò cho nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñoùng moät vai troø heát söùc quan troïng
trong vieäc giuùp hoï tích cöïc ñoái phoù vôùi caên beänh HIV/AIDS, taêng cöôøng chaát löôïng cuoäc soáng cuûa
hoï, vaø ngaên ngöøa tình traïng laây truyeàn beänh cho nhöõng ngöôøi khaùc trong coäng ñoàng. Moâ hình tö vaán,
chaêm soùc vaø hoã trôï cho nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñaõ ñöôïc Hoäi Y teá coâng coäng Ñaø Naüng xaây döïng
vaø trieån khai taïi quaän Haûi Chaâu, thaønh phoá Ñaø Naüng töø thaùng 6/2006. Caùc nghieân cöùu ñaùnh giaù tröôùc
vaø sau hai naêm trieån khai moâ hình naøy ñaõ ñöôïc tieán haønh taïi hai quaän Haûi Chaâu (ñòa baøn can thieäp)
vaø Thanh Kheâ (ñòa baøn khoâng can thieäp). Caùc nghieân cöùu naøy nhaèm ñaùnh giaù keát quaû, tính duy trì vaø
baøi hoïc ruùt ra töø moâ hình can thieäp. Nghieân cöùu ñaùnh giaù tröôùc vaø sau can thieäp ñeàu söû duïng keát hôïp
hai phöông phaùp nghieân cöùu ñònh tính vaø ñieàu tra taïi coäng ñoàng vôùi cuøng moät boä coâng cuï ñieàu tra.
Keát quaû cuûa caùc nghieân cöùu ñaùnh giaù naøy cho thaáy, sau hai naêm hoaït ñoäng, moâ hình "Chaêm soùc vaø
hoã trôï ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu" ñaõ coù nhöõng thaønh coâng trong vieäc taêng cöôøng
nhaän thöùc, moái quan taâm vaø tham gia cuûa caùc ban ngaønh, ñoaøn theå, vaø xaõ hoäi vôùi vieäc chaêm soùc vaø
hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, töø ñoù giaûm bôùt ñöôïc söï kyø thò cuûa coäng ñoàng vaø töï kyø thò cuûa nhöõng
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. Moâ hình ñaõ taïo ra caâu laïc boä "Nhaân aùi" laø moät moâi tröôøng thaân thieän hoã trôï,
giuùp cho nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS nhaän ñöôïc caùc chaêm soùc tinh thaàn, hoã trôï veà vaät chaát vaø chaêm
soùc söùc khoûe. Moâ hình cuõng ñoùng vai troø laøm caàu gaén keát hoï vôùi caùc nguoàn hoã trôï khaùc treân ñòa baøn,
ñaùp öùng ñöôïc moät phaàn mong muoán vaø nhu caàu cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS treân ñòa baøn. Tuy nhieân,
moät soá haïn cheá trong thieát keá vaø trieån khai moâ hình can thieäp vaø nghieân cöùu ñaùnh giaù tröôùc-sau ñaõ
laøm cho vieäc so saùnh keát quaû giöõa ñòa baøn can thieäp vaø khoâng can thieäp khoâng khaû thi. Keát quaû vaø
haïn cheá cuûa moâ hình ñaõ ñöôïc baøn luaän chi tieát trong baùo caùo toaøn vaên vaø ruùt ra baøi hoïc kinh nghieäm
ñeå môû roäng moâ hình can thieäp treân ñòa baøn thaønh phoá Ñaø Naüng.
Töø khoaù: ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, moâ hình, chaêm soùc, hoã trôï, huy ñoäng nguoàn löïc
A model of Care and Support for
People Living with HIV/AIDS in
Hai Chau district, Da Nang city
Do Mai Hoa(*), Pham Thi Dao(**), Le Bao Chau(*), Pham Thuy Linh(*),
Bui Thi Thanh Mai(***), Ngo Thi Kim Phuong(**), Tran Minh Hoi(****)
Care, support and treatment for people living with HIV/AIDS (PLWHA) is crucial in order to help them
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13) 27
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
live with HIV/AIDS actively, improve quality of life, and prevent transmission to others in the
community. The model of care and support for PLWHA has been developed and implemented in Hai
Chau district, Da Nang city since June 2006 by Danang Public Health Association. Pre- and Post-
evaluation studies were conducted before and after 2 years implementing this model in Hai Chau
district (intervention site) and Thanh Khe (non-intervention site). These studies aim to assess results,
sustainability and lessons learned from this model. A mix method of combining a qualitative study and
a community survey with the same data collection tools was used in both pre- and post-intervention
studies. The results show that, after 2 years of implementation, the model of care and support for
PLWHA in Hai Chau district has gained successes in improving the awareness, consideration and
participation of the community and social sectors/agencies in care and support activities for PLWHA,
thus reduce the discrimination of the community and self-discrimination of infected people. A club
named "Nhan Ai" was established with the purpose to create a friendly and supportive environment,
help PLWHA in getting spiritual, financial and medical care and supports. This model has also played
a role as a bridge between PLWHA and resources/supports, partly meeting the need and demand of
PLWHA in the study site. However, due to some limitations in designing and implementation of the
intervention model and pre- and post evaluation study, findings from intervention site and non-
intervention site are incomparable. Results and limitations of the model are discussed in detail in the
full report. This report also provides lessons learnt after 2 years applying this model and
recommendations for expanding this intervention model in Da Nang city in the future.
Key words: People living with HIV/AIDS (PLWHA), model of care and support, resource mobilization
Caùc taùc giaû:
(*) Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng
- ThS. Ñoã Mai Hoa, Phoù tröôûng Boä moân quaûn lyù heä thoáng y teá, Tröôøng Ñaïi hoïc y teá coâng coäng,
138 Giaûng voõ, Haø Noäi. Ñieän thoaïi: 04-62662349. Email: dmh@hsph.edu.vn
- ThS. Leâ Baûo Chaâu, giaûng vieân Boä moân quaûn lyù heä thoáng y teá, Tröôøng Ñaïi hoïc y teá coâng coäng
- CN. Phaïm Thuøy Linh, trôï giaûng Boä moân quaûn lyù heä thoáng y teá, Tröôøng Ñaïi hoïc y teá coâng coäng
(**) Trung taâm phoøng choáng HIV/AIDS, Ñaø Naüng
- BS. Phaïm Thò Ñaøo, Giaùm ñoác Trung taâm phoøng choáng HIV/AIDS, Ñaø Naüng
- BS. Ngoâ Thò Kim Phöôïng, Trung taâm phoøng choáng HIV/AIDS, Ñaø Naüng
(***) ThS. Buøi Thò Thanh Mai, Coâng ty tö vaán ñaàu tö y teá
(****) BS. Traàn Minh Hoài, Trung taâm Y teá döï phoøng quaän Haûi Chaâu, Ñaø Naüng
1. Ñaët vaán ñeà phoù vôùi caên beänh HIV/AIDS, taêng cöôøng chaát löôïng
Ñaø Naüng laø moät thaønh phoá ñoâ thò thuoäc khu vöïc cuoäc soáng cuûa hoï, vaø ngaên ngöøa tình traïng laây
duyeân haûi Mieàn Trung coù tieàm naêng vaø ñang treân truyeàn beänh cho nhöõng ngöôøi khaùc trong coäng ñoàng.
ñaø phaùt trieån veà kinh teá xaõ hoäi. Ca nhieãm HIV ñaàu Do vaäy, nhu caàu ñöôïc chaêm soùc veà söùc khoeû vaø tinh
tieân cuûa thaønh phoá ñöôïc phaùt hieän vaøo thaùng 4/1993 thaàn cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS khaù cao taïi Ñaø
vaø ñeán cuoái thaùng 6/2008, toaøn thaønh phoá ñaõ phaùt Naüng. Ñeå hoã trôï giaûi quyeát vaán ñeà söùc khoeû naøy,
hieän 996 ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, 276 beänh nhaân ñoàng thôøi taêng cöôøng söï phaùt trieån cuûa Hoäi Y teá
AIDS vaø 403 tröôøng hôïp töû vong do AIDS. Coù 7/7 coâng coäng (YTCC) thaønh phoá Ñaø Naüng, Hoäi ñaõ phoái
quaän huyeän vaø 56/56 xaõ phöôøng ñaõ phaùt hieän coù hôïp vôùi Trung taâm y teá quaän Haûi Chaâu xaây döïng vaø
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. Chaêm soùc, hoã trôï vaø ñieàu thöû nghieäm moâ hình tö vaán, chaêm soùc, hoã trôï cho
trò cho nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñoùng moät vai nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu,
troø heát söùc quan troïng trong vieäc giuùp hoï tích cöïc ñoái thaønh phoá Ñaø Naüng töø thaùng 10/2006.
28 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Muïc tieâu chung cuûa moâ hình laø taêng cöôøng chaêm - Trong maûng hoã trôï chaêm soùc veà vaät chaát, caâu
soùc, hoã trôï cho nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi laïc boä Nhaân AÙi vaø caùc caùn boä y teá thoâng qua caùc
nhaø taïi quaän Haûi Chaâu goùp phaàn naâng cao chaát löôïng cuoäc hoïp vaän ñoäng ban ngaønh ñaõ thu huùt ñöôïc nhieàu
soáng cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS treân ñòa baøn quaän nguoàn taøi trôï, duø nhoû nhöng giuùp cho ngöôøi nhieãm
Haûi Chaâu thoâng qua boán maûng hoaït ñoäng nhö sau: HIV/AIDS coù theå caûi taïo nhaø, taïo coâng aên vieäc laøm
1) Taêng cöôøng kieán thöùc vaø kyõ naêng cho ngöôøi vaø thu nhaäp oån ñònh cho hoï.
nhieãm HIV/AIDS vaø ngöôøi nhaø veà chaêm soùc - Hoã trôï theâm cho hai maûng vaät chaát vaø tinh
HIV/AIDS taïi nhaø; 2) Toå chöùc khaùm söùc khoeû ñònh thaàn coøn coù caâu laïc boä Höông Traàm cuûa Hoäi phaät
kyø vaø chuyeån tuyeán ñieàu trò phuø hôïp cho ngöôøi giaùo thaønh phoá Ñaø Naüng vaø caâu laïc boä Nieàm Tin cuûa
nhieãm HIV/AIDS HIV/AIDS; 3) Taêng cöôøng moái Hoäi KHHGÑ. Trong ñoù, caùc caùn boä y teá Hoäi YTCC
quan taâm vaø söï uûng hoä cuûa caùc cô quan, ban ngaønh (cuï theå laø caùc caùn boä Hoäi coâng taùc taïi Trung taâm
ñoaøn theå vaø caùc caù nhaân treân ñòa baøn thaønh phoá phoøng choáng HIV/AIDS) vaø caùc caùn boä y teá quaän
trong chaêm soùc theå chaát vaø tinh thaàn cho ngöôøi Haûi Chaâu ñoùng vai troø caàu noái caùc toå chöùc xaõ hoäi
nhieãm HIV/AIDS; vaø 4) Naâng cao kieán thöùc vaø kyõ naøy vôùi caùc noäi dung hoaït ñoäng cuûa chöông trình.
naêng cho caùn boä Hoäi YTCC Ñaø Naüng veà phöông
phaùp trieån khai vaø ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng can thieäp 2. Phöông phaùp nghieân cöùu
naâng cao söùc khoûe coäng ñoàng.
Nhaèm ñaùnh giaù keát quaû, tính duy trì vaø baøi hoïc
Hình 1 ñaõ moâ taû chieán löôïc hoaït ñoäng chính cuûa ruùt ra töø moâ hình can thieäp, moät nhoùm nghieân cöùu
moâ hình "Tö vaán, chaêm soùc vaø hoã trôï ngöôøi nhieãm ñaùnh giaù ñaõ ñöôïc hình thaønh tröôùc khi Hoäi y teá coâng
HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu". Moâ hình naøy cuï theå coäng Ñaø naüng trieån khai moâ hình can thieäp treân.
ñöôïc trieån khai nhö sau: Nhoùm nghieân cöùu ñaùnh giaù bao goàm caùc thaønh vieân
- Ngöôøi nhieãm HIV/AIDS caàn ñöôïc quan taâm tö cuûa Tröôøng ñaïi hoïc Y teá coâng coäng phoái hôïp vôùi caùc
vaán, chaêm soùc vaø hoã trôï trong ba maûng chính: hoã trôï thaønh vieân cuûa Hoäi y teá coâng coäng cuûa Ñaø Naüng vaø
veà tinh thaàn, hoã trôï veà vaät chaát vaø hoã trôï söùc khoûe. caùc caùn boä cuûa Trung taâm y teá quaän Haûi Chaâu.
Ba maûng naøy ñan xen vôùi nhau taïo ra moâi tröôøng xaõ
Nhoùm nghieân cöùu ñaõ söû duïng thieát keá baùn thöû
hoäi chung hoã trôï cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. Vaø
nghieäm (Quasi- experimental study) ñeå tieán haønh
caâu laïc boä Nhaân AÙi cuøng caùc caùn boä Hoäi YTCC Ñaø
ñaùnh giaù tröôùc vaø sau hai naêm trieån khai moâ hình taïi
Naüng vaø caùc caùn boä y teá quaän Haûi Chaâu ñoùng vai
hai quaän Haûi Chaâu (ñòa baøn can thieäp) vaø Thanh
troø caàu noái ñöa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS hoøa nhaäp
Kheâ (ñòa baøn khoâng can thieäp). Nghieân cöùu tröôùc
vaøo moâi tröôøng naøy.
can thieäp ñaõ ñöôïc trieån khai tröôùc khi baét ñaàu döï aùn
- Thoâng qua caùc buoåi hoäi thaûo vôùi caùc ban (thaùng 4&5/2006) vaø nghieân cöùu sau can thieäp ñöôïc
ngaønh, ñoaøn theå nhaèm vaän ñoäng söï uûng hoä vaø giuùp trieån khai sau hai naêm trieån khai moâ hình can thieäp
ñôõ cuûa hoï, thoâng qua taäp huaán cho caùn boä y teá, caùn (thaùng 10&11/2008).
boä caùc ban ngaønh vaø caùc buoåi truyeàn thoâng trong
Haûi Chaâu laø quaän trung taâm thaønh phoá Ñaø Naüng.
coäng ñoàng, moâ hình ñaõ taïo neân moâi tröôøng xaõ hoäi
Toaøn quaän coù 13 phöôøng vôùi hôn 200.000 ngöôøi.
uûng hoä chung, laøm neàn taûng cho caùc hoaït ñoäng trong Haûi Chaâu laø nôi coù nhieàu ñieåm taäp trung daân cö vaø
ba maûng chaêm soùc, hoã trôï ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. coù caùc ñaàu moái giao thoâng: saân bay, beán caûng, nhaø
- Trong maûng hoã trôï chaêm soùc söùc khoûe, söï tham ga. Quaän Haûi Chaâu coøn taäp trung nhieàu ñieåm kinh
gia chuû choát laø cuûa caùc caùn boä y teá, phoái hôïp vôùi caâu doanh, vui chôi giaûi trí vaø caùc dòch vuï khaùc. Thanh
laïc boä Nhaân AÙi toå chöùc khaùm söùc khoûe ñònh kyø cho Kheâ cuõng laø moät quaän trung taâm naèm saùt Haûi Chaâu,
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, chuyeån tieáp nhöõng ngöôøi coù caùc ñaëc ñieåm kinh teá, xaõ hoäi töông töï nhö quaän
coù nhu caàu tôùi caùc dòch vuï chaêm soùc, ñieàu trò phuø Haûi Chaâu. Thanh Kheâ coù 8 phöôøng vôùi toång soá daân
hôïp hieän saün coù taïi thaønh phoá. hôn 160.000 ngöôøi. Quaän Thanh Kheâ naèm gaàn bôø
- Trong maûng hoã trôï chaêm soùc veà tinh thaàn, caâu bieån vaø coù nhieàu ngöôøi daân soáng baèng ngheà ñaùnh
laïc boä Nhaân AÙi vaø caùc caùn boä y teá coù caùc hoaït ñoäng baét thuûy saûn treân bieån. Taïi thôøi ñieåm tröôùc can
tôùi thaêm hoûi, tö vaán taïi gia ñình, thaêm nom chaêm soùc thieäp, soá ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñöôïc quaûn lyù taïi
ngöôøi oám, lo ma chay cho nhöõng ngöôøi qua ñôøi vaø quaän Haûi Chaâu laø 67 trong toång soá 289 ngöôøi treân
toå chöùc sinh hoaït caâu laïc boä cho ngöôøi nhieãm toaøn boä ñòa baøn thaønh phoá (chieám 23%), coøn taïi
HIV/AIDS. Thanh Kheâ, coøn soá naøy laø 85 ngöôøi (chieám 29%).
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13) 29
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Nghieân cöùu ñaùnh giaù tröôùc vaø sau can thieäp ñeàu thieäp. Taát caû 18 ngöôøi ngaøy ñeàu tham gia phoûng
söû duïng keát hôïp caû phöông phaùp nghieân cöùu ñònh vaán saâu tröôùc vaø sau can thieäp ñeå khai thaùc caùc
löôïng vaø ñònh tính. Nhoùm nghieân cöùu ñaõ söû duïng thoâng tin saâu hôn veà moâ hình can thieäp
cuøng moät moät boä coâng cuï ñieàu tra trong nghieân cöùu Beân caïnh ñoù, nghieân cöùu cuõng tieán haønh caùc
ñònh löôïng nhaèm so saùnh thöïc traïng söùc khoeû tinh cuoäc phoûng vaán saâu vaø thaûo luaän nhoùm vôùi nhöõng
thaàn vaø theå chaát cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS thoâng ngöôøi thaân chaêm soùc nhöõng ngöôøi nhieãm
qua boä caâu hoûi phoûng vaán ngöôøi nhieãm HIV/AIDS HIV/AIDS, vaø ñaïi dieän cuûa caùc ban ngaønh ñoaøn theå
veà vaán ñeà dinh döôõng, veä sinh phoøng laây nhieãm vaø ñang tham gia vaøo coâng taùc phoøng choáng HIV/AIDS
caùch xöû trí taïi nhaø moät soá bieåu hieän thöôøng gaëp ñoái treân ñòa baøn thaønh phoá Ñaø Naüng nhaèm tìm hieåu veà
vôùi ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. Boä caâu hoûi do nhoùm söï phoái keát hôïp cuûa hoï trong coâng taùc chaêm soùc vaø
nghieân cöùu bieân soaïn coù tham khaûo caùc boä caâu hoûi hoã trôï cho nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tröôùc vaø
coù saün [6,11,13], tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuyeân sau can thieäp, vaø caùc nguoàn hoã trôï veà theå chaát vaø
gia, vaø ñöôïc thöû nghieäm taïi Haø Noäi vaø Ñaø Naüng. tinh thaàn maø ngöôøi nhieãm HIV/AIDS nhaän ñöôïc.
Ñieàu tra vieân laø caùn boä hoäi YTCC ñoàng thôøi laø cuõng Caùc phoûng vaán ñònh tính ñeàu do caùn boä cuûa Tröôøng
laø caùn boä chuyeân traùch chöông trình phoøng choáng Ñaïi hoïc YTCC thöïc hieän.
HIV/AIDS ñöôïc taäp huaán veà caùch ñieàn boä caâu hoûi Keát quaû phoûng vaán ñònh löôïng ñöôïc nhaäp baèng
phoûng vaán. Nghieân cöùu ñònh tính ñöôïc tieán haønh caû phaàn meàm EPI Info 6 vaø phaân tích baèng phaàn meàm
tröôùc vaø sau can thieäp nhaèm tìm hieåu nhöõng thoâng SPSS vôùi muïc ñích xaùc ñònh ñöôïc söùc khoeû theå chaát,
tin saâu hôn veà cuoäc soáng, tình traïng taâm lyù vaø nhu tinh thaàn vaø caùc hoã trôï hieän coù cho ngöôøi nhieãm
caàu ñöôïc hoã trôï cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. Tuy HIV/AIDS cuõng nhö kieán thöùc vaø thöïc haønh cuûa
nhieân trong ñaùnh giaù sau can thieäp, caùc caâu hoûi ñöôïc ngöôøi chaêm soùc ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. Caùc cuoäc
môû roäng ñeå thu ñöôïc caùc yù kieán nhaän xeùt cuûa caùc ñoái phoûng vaán ñònh tính ñöôïc ghi baêng, raûi baêng, maõ
töôïng nghieân cöùu veà moâ hình ñaõ ñöôïc trieån khai, hoùa vaø phaân tích ñeå xem xeùt chaát löôïng cuoäc soáng
khaû naêng duy trì cuûa moâ hình vaø khai thaùc nhöõng ñeà cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, söï chaêm soùc vaø hoã trôï
xuaát cuûa hoï ñeå giuùp cho vieäc trieån khai moâ hình cuûa gia ñình vaø coäng ñoàng vôùi ngöôøi nhieãm
ñöôïc toát hôn trong töông lai. HIV/AIDS, nhöõng nhu caàu/mong ñôïi cuûa hoï, vaø
Ñoái töôïng ñöôïc ñaùnh giaù chính laø ngöôøi nhieãm nhaän xeùt cuûa hoï veà moâ hình an thieäp. Baùo caùo coù söû
HIV/AIDS trong dieän ñöôïc quaûn lyù taïi hai quaän Haûi duïng moät soá lôøi trích daãn vaø ñeå ñaûm baûo tính bí maät
Chaâu vaø Thanh Kheâ cuûa thaønh phoá Ñaø Naüng. Theo vaø rieâng tö, teân cuûa nhöõng ngöôøi tham gia phoûng
baùo caùo cuûa Trung taâm Y teá döï phoøng Ñaø Naüng, maëc vaán ñaõ ñöôïc thay ñoåi nhöng tuoåi vaø giôùi vaãn ñöôïc
duø soá löôïng nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS trong giöõ nhö thöïc teá.
dieän quaûn lyù treân ñòa baøn hai quaän laø 135 (vaøo thaùng Nghieân cöùu tuaân thuû nhöõng qui ñònh veà ñaïo ñöùc
4/2006) vaø 227 (vaøo thaùng 10/2008), nhöng do soá nghieân cöùu, ñaõ ñöôïc Hoäi ñoàng ñaïo ñöùc cuûa tröôøng
ngöôøi ñang trong traïi caûi taïo vaø di bieán ñoäng lôùn, neân Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng pheâ duyeät. Nhöõng ngöôøi
soá ngöôøi nhieãm HIV/AIDS coù theå tieáp caän vaø phoûng tham gia nghieân cöùu chæ ñöôïc phoûng vaán sau khi hoï
vaán ñöôïc toái ña trong voøng 1 thaùng trong caû ñaùnh giaù ñöôïc thoâng baùo veà muïc ñích nghieân cöùu vaø ñoàng yù
tröôùc vaø sau can thieäp (Baûng 1). tham gia. Beân caïnh ñoù, thoâng tin cuûa ngöôøi phoûng
vaán ñöôïc ñaûm baûo chæ söû duïng cho muïc ñích nghieân
Baûng 1. Soá ngöôøi coù H ñöôïc quaûn lyù vaø phoûng vaán cöùu. Tröôùc khi tham gia nghieân cöùu, caùc ñieàu tra
vieân ñöôïc ñaøo taïo veà ñaïo ñöùc nghieân cöùu vaø caùch
Ñòa baøn Thôøi gian
Soá ngöôøi nhieãm
HIV/AIDS
Soá ngöôøi nhieãm
HIV/AIDS
thöùc hoã trôï cho ñoái töôïng phoûng vaán khi caàn.
ñöôïc quaûn lyù ñöôïc phoûng vaán
Haûi Chaâu Tröôùc can thieäp (4/2006) 67 19 3. Keát quaû nghieân cöùu
(can thieäp)
Sau can thieäp (10/2008) 109 20
Thanh Kheâ Tröôùc can thieäp (4/2006) 85 15 3.1. Ñaëc ñieåm cuûa nhöõng ngöôøi nhieãm
(khoâng can thieäp)
Sau can thieäp (10/2008) 118 18 HIV/AIDS tham gia phoûng vaán taïi hai quaän
Haûi Chaâu vaø Thanh Kheâ
Trong soá 38 ngöôøi ñöôïc phoûng vaán sau can Caùc thoâng tin veà tuoåi, giôùi, toân giaùo vaø hoïc vaán
thieäp, coù 18 ngöôøi ñaõ tham gia phoûng vaán tröôùc can cuûa ñoái töôïng phoûng vaán sau can thieäp haàu nhö
30 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Baûng 2. Ñaëc ñieåm cuûa nhöõng ngöôøi coù H tham gia nhieãm HIV/AIDS vaø naêm nhoùm chaêm soùc söùc khoûe
phoûng vaán taïi nhaø
Caâu laïc boä cuûa nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS
Ñaëc ñieåm Tröôùc (n=34) Sau (n=38)
Tuoåi trung bình 34.8 (thaáp nhaát 21 tuoåi;
ñöôïc thaønh laäp vaøo thaùng 10 naêm 2006, laáy teân laø
36.2 (thaáp nhaát 20
cao nhaát 56 tuoåi) tuoåi; cao nhaát 58 tuoåi) caâu laïc boä "Nhaân AÙi". Caâu laïc boä ñaõ quy tuï ñöôïc raát
Giôùi nhieàu ngöôøi nhieãm HIV/AIDS trong ñoù coù 15 ngöôøi
Nam 25 (73.5%) 26 (68.4%)
thaønh vieân noøng coát, haøng thaùng sinh hoaït ñònh kyø
Toân giaùo
Ñaïo Phaät 8 (23.5%) 9 (23.7%)
taïi Hoäi tröôøng ñoäi y teá döï phoøng quaän Haûi Chaâu vôùi
Ñaïo thieân chuùa/tin laønh 7 (20.6%) 8 (21.1%) noäi dung lieân quan ñeán cuoäc soáng vaø söùc khoûe cuûa
Khoâng theo toân giaùo naøo 19 (55.9%) 20 (52.63%)
nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, caùc thaønh vieân chia
Khaùc 0 1 (2.6%)
Hoïc vaán
seû kinh nghieäm vaø kyõ naêng soáng tích cöïc, taâm söï,
Khoâng bieát chöõ 1 (2.9%) 1 (2.6%) troø chuyeän veà cuoäc soáng rieâng tö, caäp nhaät caùc
Caáp 1 2 (5.9%) 3 (7.9%)
thoâng tin veà hoaït ñoäng cuûa caâu laïc boä.
Caáp 2 15 (44.2%) 17 (44.7%)
Caáp 3 13 (38.2%) 13 (34.2%) "Moãi moät thaùng hoïp moät laàn. Moãi laàn hoïp coù laàn
Cao hôn 3 (8.8%) 4 (10.5%)
giôùi thieäu veà thuoác, ví duï nhö ai oám ñau, nhöõng ngöôøi
Tình traïng hoân nhaân
nhö boïn toâi bieát chaúng haïn, thì baùo thaêm hoûi. Thì caâu
Chöa keát hoân 13 (38.2%) 13 (34.2%)
Soáng chung khoâng keát hoân 3 (8.8%) 0
laïc boä moãi ngöôøi ñoùng moät ít tieàn ñaáy laøm quyõ, neáu
Coù vôï/choàng 15 (44.1%) 17 (44.7%) ai oám ñau thì thaêm hoûi. Soá tieàn cuõng nhoû thoâi, nhöng
Ly thaân/ly hoân 1 (2.9%) 3 (7.9%) ñoäng vieân tinh thaàn anh, em laø chính" (ngöôøi nhieãm
Goaù 2 (5.9%) 5 (13.2%) HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä Nhaân AÙi)
Veà noäi dung sinh hoaït cuûa caâu laïc boä, moät thaønh
khoâng coù gì khaùc so vôùi tröôùc can thieäp (Baûng 2). vieân chia seû:
So saùnh vôùi keát quaû cuûa caùc nghieân cöùu khaùc [1,2], "Thöôøng moãi buoåi hoïp cuõng coù chuû ñeà..., caùi chuû
soá lieäu naøy cho thaáy söï töông ñoàng, nhöõng ngöôøi ñeà naøy laø phoøng beänh nhieãm truøng hay laø veà beänh tieâu
nhieãm HIV/AIDS thöôøng laø nhöõng ngöôøi treû tuoåi chaûy hay beänh lao phoåi. Töùc laø moãi tuaàn laø moãi loaïi
(73% döôùi 35 tuoåi), do vaäy hoï thöôøng ñang ôû ñoä tuoåi beänh. AØ, moãi moät ñôït nhö vaäy roài cuõng nhaéc nhôû mình
coù ñôøi soáng tình duïc maïnh vaø laø löïc löôïng lao ñoäng veà vaán ñeà veä sinh an toaøn thöïc phaåm, aên uoáng röûa tay
chính cuûa gia ñình, xaõ hoäi. roài naøy noï. Ñeán ñaáy, quan troïng laø ai coù yù kieán gì thì
Soá lieäu veà giôùi cuõng cho thaáy keát quaû töông ñoàng ngöôøi ñoù ñöùng leân noùi, chia seû, gaëp gôõ nhöõng ngöôøi
vôùi nghieân cöùu khaùc laø soá nam nhieàu hôn nöõ trong cuøng caûnh ngoä deã noùi chuyeän hôn." (ngöôøi nhieãm
soá nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, nhöng soá lieäu naøy HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä Nhaân AÙi)
cuõng theå hieän xu theá soá nöõ nhieãm HIV/AIDS ñang Ñeå chaêm soùc ngöôøi nhieãm HIV/AIDS veà söùc
taêng nhanh hôn taïi hai quaän naøy (soá lieäu toaøn quoác, khoûe vaø tinh thaàn, moâ hình ñöa ra caùc hoaït ñoäng
nöõ chæ chieám 14,6% trong naêm 2006) chính goàm ñeán thaêm vaø tö vaán taïi nhaø, toå chöùc hoaït
Veà tình traïng hoân nhaân, tuy tyû leä ngöôøi nhieãm ñoäng nhoùm cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS thoâng qua
HIV/AIDS ñang soáng chung vôùi vôï/choàng taïi thôøi sinh hoaït caâu laïc boä. Naêm nhoùm hoã trôï söùc khoûe
ñieåm phoûng vaán tröôùc vaø sau can thieäp gaàân nhö cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi nhaø ñöôïc thaønh laäp,
nhau (44.1% vaø 44.7%), nhöng soá tröôøng hôïp ly maø thaønh vieân noøng coát cuûa moãi nhoùm laø moät caùn
thaân/li hoân vaø vôï/choàng ñaõ maát ñeàu taêng hôn so vôùi boä y teá phöôøng vaø hai ngöôøi nhieãm HIV/AIDS.
2 naêm tröôùc (taêng töø 1 leân 3 tröôøng hôïp ly thaân vaø Trung bình, moãi nhoùm phuï traùch naêm ngöôøi nhieãm
töø 2 leân 5 tröôøng hôïp coù vôï/choàng ñaõ maát). Tuy HIV/AIDS. Caùc thaønh vieân haøng thaùng ñeán thaêm
nhieân, do côõ maãu nhoû neân khoâng theå keát luaän veà söï töøng hoä gia ñình coù ngöôøi nhieãm HIV/AIDS maø
khaùc bieät coù yù nghóa thoáng keâ hay khoâng. mình phuï traùch, höôùng daãn cho ngöôøi nhieãm
HIV/AIDS vaø gia ñình caùc kieán thöùc cô baûn veà
3.2. Hoaït ñoäng cuûa moâ hình cuûa moâ hình tö HIV/AIDS, veà chaêm soùc ngöôøi nhieãm HIV/AIDS
vaán, chaêm soùc, hoã trôï cho nhöõng ngöôøi khi oám ñau, veà phoøng laây nhieãm cho nhöõng ngöôøi
nhieãm HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu khaùc trong gia ñình vaø coäng ñoàng.
3.2.1. Thaønh laäp caâu laïc boä cuûa nhöõng ngöôøi "Haøng thaùng caùc coäng taùc vieân phaûi ñeán töøng
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13) 31
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
gia ñình cuûa ngöôøi nhieãm thöïc hieän coâng taùc chaêm thieäu veà moâ hình vaø laäp keá hoaïch thöïc hieän. Buoåi
soùc, hoã trôï. Maø cuï theå laø gì, cuï theå laø höôùng daãn hoäi thaûo thöù hai dieãn ra vaøo 8/2006 nhaèm vaän ñoäng
ngöôøi nhieãm cuøng ngöôøi trong gia ñình, ôû ñaây toâi söï tham gia phoái hôïp cuûa caùc ban ngaønh ñoaøn theå
thaáy laø ngöôøi chaêm soùc, bieát caùch chaêm soùc cho hoaït ñoäng treân ñòa baøn thaønh phoá vôùi söï tham gia
ngöôøi nhieãm khi oám ñau, caùi thöù hai laø tuyeân truyeàn cuûa 21 cô quan ñôn vò treân ñòa baøn thaønh phoá. Ngoaøi
caùch phoøng choáng HIV/AIDS cho gia ñình." (anh H, ra, caùc caùn boä Hoäi coøn toå chöùc nhöõng buoåi hoïp nhoû
caùn boä y teá cuûa nhoùm chaêm soùc taïi nhaø) vaø trao ñoåi tröïc tieáp vôùi caùc ban ngaønh ñeå truyeàn
Nhoùm coäng taùc vieân vaø ñoàng ñaúng vieân cuõng thoâng naâng cao nhaän thöùc veà HIV/AIDS cuõng nhö
ñeán thaêm hoûi, chaêm soùc khi coù ngöôøi nhieãm huy ñoäng söï uûng hoä cuûa hoï cho ngöôøi nhieãm
HIV/AIDS bò oám, tham gia toå chöùc ma chay khi HIV/AIDS.
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS töû vong. "... Chuùng toâi ñaõ gaëp maët toå daân phoá, phoái hôïp
"Caâu laïc boä Nhaân AÙi laø thöôøng hay ñi chaêm soùc vôùi Trung taâm Y teá döï phoøng toå chöùc buoåi hoäi thaûo
anh em. Khi maø bieát anh em beänh hoaïn laø mình ñeán baøn caùch chaêm soùc, hoã trôï ngöôøi nhieãm. Taïi ñaây, caùc
mình an uûi chaêm soùc, vaø ñeán khi anh em qua ñôøi, ban ngaønh, caùc thaønh phaàn laõnh ñaïo, caùc phoøng ban
mình ñeán lo phuùt cuoái cuøng cho hoï" (anh P, ngöôøi trong ñoù coù Coâng an phöôøng, Hoäi lieân hieäp phuï nöõ
nhieãm HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä Nhaân AÙi) phöôøng, Hoäi chöõ thaäp ñoû, Phoøng lao ñoäng xaõ hoäi
phöôøng." (anh H, caùn boä y teá quaän Haûi Chaâu)
3.2.2. Toå chöùc khaùm chöõa beänh vaø chuyeån tuyeán
ñieàu trò Thoâng qua caùc cuoäc hoïp vaø vaän ñoäng naøy, ngöôøi
nhieãm HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä "Nhaân aùi" ñaõ
Beân caïnh chaêm soùc veà tinh thaàn vaø vaät chaát, moâ
nhaän ñöôïc hoã trôï caû veà vaät chaát vaø tinh thaàn cho
hình "Tö vaán, chaêm soùc vaø hoã trôï ngöôøi nhieãm
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS töø caùc cô quan, ban ngaønh
HIV/AIDS taïi nhaø" taïi quaän Haûi Chaâu coøn chuù yù ñeán
ñoaøn theå vaø caùc caù nhaân ñöôïc neâu trong (Baûng 3).
vieäc hoã trôï ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñöôïc chaêm soùc
veà söùc khoûe. Ñaây laø moät yeáu toá quan troïng goùp phaàn
naâng cao chaát löôïng cuoäc soáng cuûa nhöõng ngöôøi Baûng 3. Nguoàn trôï giuùp cho ngöôøi coù H tham gia vaøo
nhieãm HIV/AIDS. Moâ hình ñaõ phoái hôïp vôùi beänh moâ hình "Tö vaán, chaêm soùc vaø hoã trôï ngöôøi
vieän Da lieãu toå chöùc ñöôïc hoaït ñoäng khaùm söùc khoûe nhieãm HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu"
ñònh kyø cho nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, trong ñoù Nguoàn hoã trôï Noäi dung
8 ngöôøi ñöôïc ñieàu trò nhieãm truøng cô hoäi vaø 3 ngöôøi Phoøng LÑTBXH quaän Hoã trôï: 24.000.000ñ söûa 02 caên nhaø cho 2 thaønh vieân CLB vaø hoã trôï
Haûi Chaâu vay voán 4.000.000ñ cho 2 thaønh vieân
ñöôïc ñieàu trò thuoác khaùng virus ARV. Hoaït ñoäng naøy Hoäi Chöõ thaäp ñoû TP Hoã trôï cho CLB 15.000.000ñ cho 15 thaønh vieân CLB
ñöôïc thöïc hieän 3 thaùng moät laàn. Moâ taû veà caùc dòch Coâng an quaän Haûi Chaâu Giuùp nhaäp hoã khaåu thöôøng truù taïi thaønh phoá cho 2 thaønh vieân cuûa
vuï maø mính ñaõ ñöôïc söû duïng, anh Q noùi: CLB sau khi cai nghieän trôû veà taùi hoaø nhaäp coäng ñoàng.
1 baùc só (daáu teân) Hoã trôï 7.000.000ñ cho 4 thaønh vieân mua coâng cuï möu sinh (xe maùy
"Boïn mình taäp trung ôû quaän Haûi Chaâu, roài maáy ñi thoà; ñoùng baøn baùn veù soá,…)
anh thueâ xe chôû ñi chuïp hình, chuïp phim, sieâu aâm. Thaønh hoäi Phaät giaùo
Ñaø Naüng
Phoái hôïp tham gia sinh hoaït CLB, ñeán taän nhaø chaêm soùc, giuùp ñôõ
ngöôøi nhieãm, toå chöùc ma chay cho 02 thaønh vieân cuûa CLB khi hoï
Xong maáy aûnh cuõng leân xe vôùi mình luoân, leân Da lieãu, qua ñôøi vaø hoã trôï 2.700.000ñ cho CLB.
voâ caùi phoøng khaùm cuûa baùc só T. Roài baét ñaàu khaùm Hoäi keá hoaïch hoùa
gia ñình
Phoái hôïp tham gia caâu laïc boä
toång quaùt cho mình, roài xeùt nghieäm maùu, nhöng maø 1 chuyeân gia nöôùc ngoaøi Hoã trôï tö vaán caùch xaây döïng, hoaït ñoäng CLB sao cho coù hieäu quaû
xeùt nghieäm CD4 laø ôû beân phaät giaùo chöù coøn beân mình ñeán töø Kenya cuûa toå chöùc
VSO
vaø beàn vöõng. Taäp huaán cho caùc thaønh vieân kieán thöùc veà HIV/AIDS
vaø kyõ naêng truyeàn thoâng taïi coäng ñoàng.
thì khoâng coù chöông trình ñoù. Kinh phí thì cuõng giuùp Hoäi YTCC TW Hoã trôï môùi ngöôøi coù H ñeán noùi chuyeän vaø chia seû kinh nghieäm taïi 1
buoåi sinh hoaït nhoùm.
cho anh em ñi khaùm ñònh kyø söùc khoûe." (oâng Th,
Beänh vieän Da lieãu Phoái hôïp vôùi toå chöùc khaùm söùc khoeû ñònh kyø cho caùc thaønh vieân cuûa
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS) CLB
3.2.3. Vaän ñoäng söï uûng hoä vaø hoã trôï cho ngöôøi Ñoaøn thanh nieân Hoã trôï 7.500.000ñ cho 3 thaønh vieân cuûa CLB
Hoã trôï cuûa coäng ñoàng Hoã trôï cho hoaït ñoäng cuûa CLB 5.000.000ñ vaø caùc vaät duïng khaùc
nhieãm HIV/AIDS nhö ñöôøng söõa, gaïo, baùnh, keïo, hoa quaû, giaáy buùt ch o con em
nhöõng ngöôøi coù H ñi hoïc..v.v...
Vieäc vaän ñoäng hoã trôï daønh cho ngöôøi nhieãm
HIV/AIDS vaø gia ñình hoï ñöôïc tieán haønh keùo daøi,
beàn bæ vaø xuyeân suoát töø khi baét ñaàu can thieäp. Hoäi 3.2.4. Vai troø laøm caàu noái giöõa hoaït ñoäng cuûa
y teá coâng coâng Ñaø Naüng ñaõ toå chöùc hai buoåi hoäi thaûo caùc toå chöùc xaõ hoäi khaùc vôùi chöông trình
tröôùc khi baét ñaàu caùc hoaït ñoäng cuûa moâ hình. Buoåi Trong quaù trình hoaït ñoäng, moâ hình "Tö vaán,
hoäi thaûo ñaàu tieân dieãn ra vaøo 3/2006 nhaèm giôùi chaêm soùc vaø hoã trôï ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi nhaø"
32 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
cuõng nhaän ñöôïc söï uûng hoä vaø phoái hôïp töø caùc hoaït gaëp gôõ, chia seû taâm tö, tình caûm. Nhôø vaäy tinh thaàn
ñoäng cuûa nhöõng ban ngaønh ñoaøn theå khaùc ñaõ cam hoï ñöôïc thoaûi maùi hôn khi vaãn coù baïn beø, nhöõng
keát tham gia giuùp ñôõ ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. ngöôøi cuøng caûnh ngoä laéng nghe, chia seû vaø giuùp ñôõ
Trong ñoù phaûi keå ñeán hoaït ñoäng cuûa hai caâu laïc boä hoï.
ñöôïc hình thaønh bôûi 2 toå chöùc xaõ hoäi, laø caâu laïc boä "Giôø maù ñaõ bò beänh roài, vieäc ñi tuyeân truyeàn nhö
Höông Traàm do Hoäi phaät giaùo Vieät Nam (NAV) theá nhieàu khi giuùp cho con ngöôøi thanh thaûn, thaáy
thaønh laäp taïi chuøa Quang Minh vaø caâu laïc boä Nieàm tinh thaàn khoûe hôn. Nhö maù aáy, ñi veà thaáy phaán chaán,
Tin do hoäi KHHGÑ toå chöùc. Hoäi YTCC Ñaø Naüng vui… Ñi nhö theá thì gaëp gôõ baïn beø, nhöõng ngöôøi cuøng
vôùi hoäi vieân laø caùc caùn boä y teá cuûa trung taâm y teá döï bò beänh, thì hoï coù theå taâm söï, chia seû vôùi nhau..." (chò
phoøng quaän Haûi Chaâu ñaõ ñoùng vai troø caàu noái, gaén E, con coâ C, ngöôøi nhieãm HIV/AIDS)
keát caùc hoaït ñoäng cuûa nhöõng caâu laïc boä naøy vôùi moâ
Sinh hoaït taäp theå giöõa nhöõng ngöôøi nhieãm
hình cuûa chöông trình thoâng qua vieäc caùc thaønh vieân
HIV/AIDS ñaõ mang laïi lôi ích tinh thaàn lôùn lao cho
cuûa caâu laïc boä "Nhaân aùi" cuõng ñöôïc ñoäng vieân tham
nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, vaø töø ñoù söùc khoûe
gia vaøo hoaït ñoäng caû hai caâu laïc boä treân. Beân canh
theå chaát cuûa hoï cuõng deã daøng caûi thieän hôn
ñoù, caùc caùn boä cuûa Hoäi Y teá coâng coäng Ñaø Naüng vaø
caùn boä y teá cuûa quaän Haûi Chaâu cuõng tham gia vôùi "Caùi lôïi veà vaät chaát cho baûn thaân mình thì toâi
vai troø chuyeân gia trong caùc buoåi truyeàn thoâng cuûa nghó khoâng nhieàu, nhöng ñoù laø söï ñoàng caûm. Mình an
caùc toå chöùc naøy, giaûi ñaùp thaéc maéc lieân quan ñeán uûi hoï cuõng nhö mình an uûi chính baûn thaân mình.
lónh vöïc y teá vaø cung caáp caùc dòch vuï saün coù. Söï hôïp Mình cuõng nghò giuùp hoï thì sau naøy anh em cuõng
taùc cuûa Hoäi YTCC Ñaø Naüng vôùi caùc toå chöùc treân ñaõ giuùp laïi baûn thaân mình. Ñoù laø ñieàu toâi nghó nhö vaäy...
Cuõng nhö ñi chaêm soùc cuõng vaäy, mình ñeán nhö vaäy
giuùp gaén keát caùc hoaït ñoäng cuûa hai caâu laïc boä do caùc
cuõng nhö laø söï khích leä. Coù ñôït, toâi bò oám, naèm ôû
toå chöùc naøy saùng laäp vôùi caùc hoaït ñoäng cuûa moâ hình
beänh vieän, coù anh V leân thaêm, mình caûm thaáy mình
"Tö vaán, chaêm soùc vaø hoã trôï ngöôøi nhieãm
khoâng coâ ñoäc, caûm thaáy khoûe haún ra.." (oâng Th,
HIV/AIDS taïi nhaø" ôû quaän Haûi Chaâu.
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä Nhaân AÙi)
3.3. Taùc ñoäng cuûa moâ hình "Tö vaán, chaêm Moät khi tinh thaàn ñöôïc thoaûi maùi, ña soá nhöõng
soùc vaø hoã trôï ngöôøi nhieãm HIV/AIDS" ôû ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñeàu coù nhöõng tieán boä ñaùng
quaän Haûi Chaâu keå veà söùc khoûe. Nhaát laø ñoái vôùi nhöõng ngöôøi sau ñôït
khaùm söùc khoûe ñònh kyø ñöôïc chuyeån tieáp tôùi dòch vuï
3.3.1. Taêng cöôøng söùc khoûe, tinh thaàn cho nhöõng
ñieàu trò thuoác ARV.
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS
"Söùc khoûe toâi thì baây giôø toát hôn tröôùc nhieàu. Töø
Khi noùi ñeán tình traïng söùc khoûe cuûa nhöõng
hoài duøng ARV ñeán baây giôø. Vöøa roài ñaây khi maø ñi xeùt
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS, vaán ñeà quan taâm haøng ñaàu
nghieäm ñôït ñaàu tieân ñeå tieáp caän ARV thì CD4 toâi chæ
laø taïo ra moät cuoäc soáng tinh thaàn thoaûi maùi cho hoï.
coøn 175, maø döôùi 200 ngöôøi ta môùi cho duøng. Nhöng
Bôûi tinh thaàn ñoùng moät vai troø quan troïng trong vieäc
sau 6 thaùng ñi xeùt nghieâm laïi thì leân ñöôïc 100 ñôn vò
giuùp cho hoï coù theâm nghò löïc ñeå soáng vaø vöôn leân,
töùc laø 276. Maø mình thaáy söùc khoûe mình trôû laïi bình
ñeå tieáp tuïc chaêm soùc baûn thaân vaø coù vai troø quyeát
thöôøng roài." (anh T, ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tham
ñònh ñoái vôùi vieäc hoï töï chaêm soùc baûn thaân veà theå
gia caâu laïc boä Nhaân AÙi)
chaát. Tröôùc heát, caùc hoaït ñoäng cuûa moâ hình giuùp cho
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS caûm thaáy hoï coøn ñöôïc xaõ Hay taâm söï cuûa moät phuï nöõ nhieãm HIV/AIDS
hoäi quan taâm, giaûm bôùt söï kì thò, giuùp hoï coù theâm khaùc:
nieàm tin vaø yù chí ñeå tieáp tuïc soáng vaø ñaáu tranh vôùi "Hoài tröôùc maù coøn 23 kyù. Moãi laàn keâu xe taxi tôùi
beänh taät. chôû ñi beänh vieän phaûi boàng ra, boàng voâ. Tôùi beänh
"Nhaát laø nhöõng laàn taäp hôïp ñi hoïp, khoâng khí vieän, ngoài cuõng khoâng ngoài ñöôïc nöõa chæ coù naèm
nieàm nôû, khoâng phaân bieät cho neân töø ñoù mình thaáy thoâi, ñeå maø töï aên uoáng thì coù leõ khoâng soáng ñöôïc nöõa.
nieàm tin cuûa mình, söùc soáng cuûa mình. Noù giuùp mình Cuõng may coù maáy anh, chò giuùp chaêm soùc. Baây giôø
coù söùc soáng vöôn leân....." (chò C, ngöôøi nhieãm taêng nhieàu, möôøi maáy hai möôi kyù roài ñoù. Chöù hoài
HIV/AIDS) tröôùc laø ñuùng laø chæ coøn boä xöông khoâng...
Moâ hình caâu laïc boä vôùi nhöõng buoåi sinh hoaït 3.3.2. Giaûm bôùt kyø thò ñoái xöû cuûa coäng ñoàng
ñònh kyø ñem ñeán cô hoäi cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS Caâu laïc boä coøn toå chöùc caùc hoaït ñoäng thaêm hoûi,
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13) 33
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
tö vaán, chaêm soùc vaø ñoäng vieân ngöôøi nhieãm thoâng vaø coù cô hoäi baøy toû nhöõng taâm tö, nguyeän
HIV/AIDS taïi gia ñình. Thoâng qua caâu laïc boä, nhöõng voïng vôùi caùc ban ngaønh ñoaøn theå, caùc toå chöùc xaõ
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS coù ñieàu kieän gaëp gôõ, chia seû hoäi... Vaø söï töï tin, maïnh daïn cuûa hoï ñoâi khi cuõng
taâm tö, tình caûm vaø toå chöùc thaêm hoûi, ñoäng vieân giuùp ñöôïc caùc toå chöùc ban ngaønh quan taâm:
ñôõ laãn nhau. Hoaït ñoäng cuûa nhoùm chaêm soùc hoã trôï "...Khi tham gia caâu laïc boä, toâi coøn tham gia ñi
taïi nhaø cuõng giuùp cho coäng ñoàng xoùa bôùt ñi söï kyø thò truyeàn thoâng ôû caùc UBND phöôøng, thoân. Moãi laàn ñi
cuûa coäng ñoàng vôùi nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. laø ñi phoái hôïp vôùi anh C hay anh H.... Luùc ñaàu, toâi
"Laø nhö theá naøy, anh em thôøi gian bò beänh vaøo khoâng daùm, nhöng anh C coù gaëp toâi ñoäng vieân toâi.
giai ñoaïn cuoái hay laø beänh cô hoäi naèm nhaø thì mình Nôi ñaàu tieân toâi ñeán vaän ñoäng laïi chính laø caùi UBND
ñeán chaêm soùc, mình chuøi röûa neáu mình thaáy gia ñình phöôøng cuûa toâi luoân, ngay gaàn nhaø toâi... khoâng ngôø
ngöôøi ta coù veû aùi ngaïi... Ngay nhö caùi ñaùm ma, luùc buoåi noùi chuyeän ñoù, buoåi truyeàn thoâng ñoù maø toâi laïi
ñaàu ngöôøi ta xaàm xì, ôû ñòa phöông bieát roõ laø ngöôøi coù ñöôïc tieàn söûa chöõa nhaø trong naêm nay. Ñoù cuõng
nhieãm HIV/AIDS khoâng ai daùm tôùi. Khi chuùng toâi tôùi, laø caùi khích leä cho toâi. Sau anh C goïi ñi baát cöù uûy ban
laøm heát caùc coâng vieäc... thì baét ñaàu ngöôøi ta qua laïi, naøo toâi cuõng ñi, thaäm chí ñi trong töøng toå daân phoá
xoùa ñi moät phaàn naøo kyø thò." (oâng Th, ngöôøi nhieãm toâi cuõng ñi." (ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tham gia caâu
HIV/AIDS, ñoàng ñaúng vieân). laïc boä Nhaân AÙi)
3.3.3. Giaûm bôùt töï kyø thò cuûa nhöõng ngöôøi nhieãm Nhöõng caûi thieän tích cöïc trong suy nghó vaø loái
HIV/AIDS soáng cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS cuõng ñöôïc ngöôøi
Khi söï phaân bieät ñoái xöû cuûa nhöõng ngöôøi xung nhaø hoï ghi nhaän.
quanh ñoái vôùi ngöôøi nhieãm HIV/AIDS giaûm ñi seõ "Quan troïng laø caùi tinh thaàn cuûa hoï ñöôïc thay
giuùp nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS theâm töï tin khi ñoåi... Thöïc ra mình thaáy anh aáy raát laø töï tin aáy. Ngaøy
thöøa nhaän tình traïng beänh cuûa mình vaø tieáp tuïc tham xöa anh aáy khoâng daùm nhaän anh aáy laø ngöôøi nhieãm
gia tích cöïc vaøo caùc hoaït ñoäng cuûa chöông trình. HIV/AIDS. Khi anh aáy ñi tuyeân truyeàn coøn ñöùng ra
"Caûi thieän thì tröôùc tieân laø caûi thieän caùi tinh thaàn caùc tröôøng ñaïi hoïc ñeå noùi. Vaøo chuøa Quang Minh
cuûa mình. Mình caûm thaáy thoaûi maùi. Taïi vì nhö tröôùc chaúng haïn, noùi vôùi caùc phaät töû raèng toâi laø ngöôøi
aáy, ngöôøi ta vaãn phaân bieät nhieàu quaù cho neân mình nhieãm HIV/AIDS, roài tuyeân truyeàn cho coäng ñoàng"
ruït reø. Tuy nhieân, baây giôø ngöôøi ta côûi môû hôn roài. (vôï moät ngöôøi nhieãm HIV/AIDS)
Baây giôø mình môùi daùm ñöùng ra truyeàân thoâng... Tröôùc Tuy nhieân, vaãn coøn nhieàu ngöôøi nhieãm
mình ñaâu daùm ñöùng tröôùc ñoâng ngöôøi mình noùi veà HIV/AIDS vaãn chöa tham gia vaøo hoaït ñoäng cuûa moâ
HIV. Daàn daàn, mình ñi taäp huaán thaáy ngöôøi ta côûi môû hình. Nhieàu lyù do khieán cho moät soá ngöôøi nhieãm
neân mình môùi daùm ñöùng leân mình noùi" (anh D, ngöôøi HIV/AIDS khoâng theå tham gia sinh hoaït cuøng caùc
nhieãm HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä Nhaân AÙi) nhoùm "baïn giuùp baïn". Tuy nhieân, lyù do chuû yeáu nhaát
Noùi veà lôïi ích cuûa caâu laïc boä, moät thaønh vieân vaãn laø vì ñieàu kieän kinh teá gia ñình khoù khaên, hoï
cuûa caâu laïc boä noùi: phaûi daønh thôøi gian böôn chaûi kieám soáng.
"Töø khi thaønh laäp caâu laïc boä nhöõng ngöôøi nhieãm "Moät soá anh chò em noùi ñuùng ra laø do cöïc khoå
HIV/AIDS, chuùng toâi ñaõ thaáy töï tin haún leân, hoøa quaù veà coâng aên vieäc laøm, maø truùng caùi ngaøy hoï ñi laøm
ñoàng. Nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ngoài hoïp vôùi hoï khoâng theå tham gia ñöôïc. Cuõng nhö anh D trong
nhau nhöõng caùi gì khuùc maéc, khoâng vöøa loøng vôùi caùc nhoùm truyeàn thoâng. Nhöng vöøa roài anh cuõng khoâng
ban ngaønh ñoaøn theå hoï boäc loä ra heát. Ví duï nhö baûn ñi truyeàn thoâng ñöôïc vì anh ñi laøm suoát taän Haø Noäi.
thaân toâi töø khi laøm caâu laïc boä naøy thì tham gia cuøng Thì cuõng vì coâng aên vieäc laøm, nhu caàu cuoäc soáng."
vôùi caùc anh chò baùc syõ, y taù ôû ñaây, ñi thaêm hoûi töøng (oâng Th, ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä
ngöôøi, ñoäng vieân ngöôøi ta, laøm sao cho bôùt kyø thò." Nhaân AÙi)
3.3.4. Khuyeán khích ngöôøi nhieãm HIV/AIDS töï Hoaëc coù nhöõng ngöôøi nhaø xa maø khoâng coù
tin, maïnh daïn tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi, phöông tieän ñi laïi, neân khoâng theå tham gia caùc hoaït
truyeàn thoâng phoøng choáng HIV/AIDS ñoäng cuûa moâ hình.
Vieäc sinh hoaït caâu laïc boä hay tham gia vaøo "Noùi chung laø vôï choàng anh cuõng tham gia ñöôïc
nhoùm chaêm soùc taïi nhaø ñaõ khuyeán khích ngöôøi vaøi laàn roài. Cuõng thích tieáp tuïc tham gia laém, nhöng
nhieãm HIV/AIDS tham gia caùc hoaït ñoäng truyeàn vôï choàng anh khoâng coù ñieàu kieän, thöù nhaát laø caùi ñieàu
34 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
kieän ñi laïi noù xa. Ví duï töø ñaây maø leân ñöôøng Haûi baûo hieåm vieän phí töø theû BH y teá hoï ñaõ mua. Ngoaøi
Phoøng, ñi xe ñaïp thì naéng noâi meät moûi, xe maùy thì ra, vieäc sinh hoaït cuûa caâu laïc boä "Nhaân aùi" vaãn phaûi
khoâng coù. Roài coù caû caùi ngaøy mình ñi laøm nöõa laøm möôïn phoøng sinh hoaït taïi Trung taâm y teá döï phoøng
sao maø ñi ñöôïc." (anh Th, ngöôøi nhieãm HIV/AIDS) quaän Haûi Chaâu. Caùc thaønh vieân caâu laïc boä mong
Khi caøng laâu ngaøy khoâng tham gia thì hoï caøng muoán:
bò taùch khoûi hoaït ñoäng cuûa nhoùm, khoâng ñöôïc caäp "Nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS boïn em ñeàu phaùt
nhaät thoâng tin. Hoï caûm thaáy bò coâ laäp, khoâng nhaän bieåu laøm sao maø coù moät caùi gian nhaø rieâng ñeå maø
ñöôïc hoã trôï, tinh thaàn buoàn baõ, chaùn naûn ñoàng thôøi nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS sinh hoaït, taïo coâng aên
theå chaát cuõng giaûm suùt. vieäc laøm" (anh Nh, ngöôøi nhieãm HIV/AIDS quaän Haûi
"Laâu laâu khoâng gaëp moïi ngöôøi, ví duï chæ nhö Chaâu)
mình ñi ngoaøi ñöôøng môùi gaëp... Cuoái cuøng laø khoâng Noùi veà keá hoaïch töông lai cho caâu laïc boä, moät
bieát gì, ít giao tieáp. Mình thaáy cuoäc soáng buoàn laém ngöôøi noùi:
maø khoâng bieát giaûi quyeát theá naøo" (anh Th, ngöôøi "Sinh hoaït nhoùm mình phaûi coù moät keá hoaïch daøi
nhieãm HIV/AIDS) haïn, mình phaûi toå chöùc cho noù baøi baûn moät chuùt. Töùc
Ñaëc bieät, vaãn coøn coù nhöõng ngöôøi nhieãm laø ngoaøi vaán ñeà hieåu bieát theâm veà söùc khoûe, veà vieäc
HIV/AIDS soáng taùch bieät. Hoï vaãn soáng kheùp kín, töï phoøng laây nhieãm cho ngöôøi khaùc, thì chuùng toâi coøn
kyø thò vaø giaáu kín tình traïng cuûa mình. Khi noùi veà muoán giuùp nhau trong vieäc taïo coâng aên, vieäc laøm. Coù
tình traïng nhieãm HIV cuûa mình, moät ngöôøi cho bieát: theå ngöôøi naøy bieát thì daäy cho ngöôøi kia hoaëc laø mình
"Khoâng, mình chaúng noùi vôùi ai... Noùi laøm chi ruû nhau thöïc hieän moät keá hoaïch naøo ñoù maø mình coù
meät. Moïi ngöôøi maø bieát mình bò caùi ñoù, xaõ hoäi noù tay ngheà laøm ra ñöôïc, roài töø ñoù mình keâu goïi nhöõng
choân soáng mình luoân." (anh Th, ngöôøi nhieãm nôi khaùc baèng caùch bao tieâu caùi saûn phaåm, töø ñoù
HIV/AIDS) mình taïo ra thu nhaäp trong cuoäc soáng." (oâng Th,
Ñieàu naøy cho thaáy söï ñoái laäp veà söùc khoûe theå ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä Nhaân AÙi)
chaát vaø ñaëc bieät laø veà tinh thaàn giöõa nhöõng ngöôøi Ña soá ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñöôïc phoûng vaán
nhieãm HIV/AIDS tích cöïc tham gia hoaït ñoäng cuûa ñeàu mong muoán duy trì vaø môû roäng moâ hình ñeå thu
chöông trình vôùi nhöõng ngöôøi khoâng tham gia hay huùt theâm ñöôïc nhieàu ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tham
ñang daàn taùch ra khoûi caùc hoaït ñoäng naøy. gia caùc hoaït ñoäng.
"Tröôùc tieân mình muoán thu huùt ñöôïc, thì mình
3.4. Nhaän xeùt vaø khuyeán nghò cuûa ngöôøi
phaûi môû roäng caùi caâu laïc boä aáy ra... Môû roäng ra caùc
nhieãm HIV/AIDS veà moâ hình quaän khaùc nöõa, töùc laø nhieàu ngöôøi cuøng coù theå tham
Nhoùm nghieân cöùu ñaõ tìm hieåu caû nhu caàu vaø gia ñöôïc. Ngöôøi naøy giôùi thieäu, ngöôøi naøy bieát ngöôøi
nhöõng goùp yù cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS vaø ngöôøi kia bò beänh ngöôøi ta giôùi thieäu ñöôïc." (anh D, ngöôøi
nhaø nhaèm caûi thieän moâ hình vaø duy trì hoaït ñoäng nhieãm HIV/AIDS tham gia caâu laïc boä Nhaân AÙi)
cuûa moâ hình. Phaàn lôùn moái quan taâm cuûa ngöôøi
nhieãm HIV/AIDS laø ñöôïc hoã trôï taïo coâng aên vieäc 4. Baøn luaän
laøm oån ñònh, ñoàng thôøi sinh hoaït cuûa caâu laïc boä Vôùi thieát keá nghieân cöùu ñaùnh giaù tröôùc sau coù
ñöôïc duy trì. keát hôïp giöõa nghieân cöùu ñònh tính vaø ñònh löôïng, keát
"Chò cuõng chæ mong ñöôïc giuùp ñôõ quan taâm, ñeå quaû ñaùnh giaù cho thaáy sau hai naêm hoaït ñoäng, moâ
chò coù theâm doài daøo söùc soáng, theâm chí löïc. Ví duï nhö hình "Tö vaán, chaêm soùc vaø hoã trôï ngöôøi nhieãm
taïo coâng aên vieäc laøm cho chò... moät thaùng chò coù theâm HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu" ñaõ coù nhöõng thaønh
moät soá tieàn ít... Chò muoán caâu laïc boä mình caøng ngaøy coâng trong vieäc taêng cöôøng nhaän thöùc, moái quan
caøng phaùt trieån ñeå tôùi sinh hoaït tinh thaàn chöù khoâng taâm vaø tham gia cuûa caùc ban ngaønh, ñoaøn theå, vaø xaõ
coù suy nghó gì veà mình laø ngöôøi coù beänh." (coâ C, hoäi vôùi vieäc chaêm soùc vaø hoã trôï cho ngöôøi nhieãm
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS) HIV/AIDS, töø ñoù giaûm bôùt ñöôïc söï kyø thò cuûa coäng
Haàu heát nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS ñeàu laø ñoàng vaø töï kyø thò cuûa nhöõng ngöôøi nhieãm
nhöõng ngöôi raát ngheøo ñoàng thôøi deã bò nhieãm caùc HIV/AIDS. Moâ hình ñaõ taïo ra caâu laïc boä "Nhaân aùi"
beänh nhieãm truøng cô hoäi, do vaäy mong muoán cuûa laø moät moâi tröôøng thaân thieän hoã trôï, giuùp cho nhöõng
hoï laø coù ñöôïc baûo hieåm y teá, vaø ñöôïc thanh toaùn tieàn ngöôøi nhieãm HIV/AIDS nhaän ñöôïc caùc chaêm soùc
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13) 35
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
tinh thaàn, hoã trôï veà vaät chaát vaø chaêm soùc söùc khoûe. giöõa keát quûa thu ñöôïc tröôùc vaø sau can thieäp, hay so
Moâ hình cuõng ñoùng vai troø laøm caàu gaén keát hoï vôùi saùnh keát quaû giöõa ñòa baøn can thieäp vaø khoâng can
caùc nguoàn hoã trôï khaùc treân ñòa baøn, ñaùp öùng ñöôïc thieäp laø khoâng khaû thi. Do vaäy, maø keát quaû cuûa phaàân
moät phaàn mong muoán vaø nhu caàu cuûa ngöôøi nhieãm ñònh löôïng trong ñaùnh giaù naøy laø raát haïn cheá.
HIV/AIDS treân ñòa baøn. - Vieäc löïa choïn hai quaän Haûi Chaâu vaø Thanh
Beân caïnh ñoù, vieäc tham gia cuûa 27 caùn boä Hoäi Kheâ tuy coù ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi ñeå laøm ñoái
Y teá coâng coäng töø caáp thaønh phoá (5 caùn boä), quaän (6 chöùng, nhöng do ñòa baøn cuûa hai quaän ngay caïnh
caùn boä) vaø phöôøng (16 caùn boä) vaø cuûa Ñaø Naüng vaøo nhau, neân vieäc trieån khai can thieäp taïi Haûi Chaâu seõ
quaù trình ñaùnh giaù tröôùc vaø sau can thieäp, cuõng nhö coù aûnh höôûng ñeán Thanh Kheâ, cuï theå laø raát nhieàu
trong vieäc tham gia vaøo quaù trình trieån khai caùc hoaït ngöôøi nhieãm HIV/AIDS cuõng tham gia raát tích cöïc
ñoäng cuûa moâ hình ñaõ giuùp cho caùc caùn boä taêng khi moâ hình can thieäp ñöôïc trieån khai treân ñòa baøn
cöôøng ñöôïc kieán thöùc vaø kyõ naêng veà phöông phaùp cuûa Haûi Chaâu. Do vaäy, vieäc khoáng cheá ñöôïc caùc yeáu
trieån khai vaø ñaùnh giaù caùc hoaït ñoäng can thieäp naâng toá nhieãu khoâng theå laøm ñöôïc.
cao söùc khoûe coäng ñoàng. Ngoaøi ra, caùc hoaït ñoäng cuûa cuûa Hoäi Y teá coâng
Tuy coù ñaït ñöôïc khaù nhieàu keát quaû ñaùng khích coäng Ñaø Naüng vaãn coøn haïn cheá do gaëp phaûi nhöõng
leä, moâ hình "Chaêm soùc vaø hoã trôï ngöôøi nhieãm khoù khaên veà maët toå chöùc vaø nhaân söï. Hieän taïi, moâ
HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu" vaãn coøn moät soá ñieåm hình naøy, cuõng nhö nhieàu hoaït ñoäng khaùc cuûa Hoäi
caàn tieáp tuïc caûi thieän. Nhieàu ngöôøi nhieãm Y teá coâng coäng ñang trieån chuû yeáu döïa vaøo nguoàn
HIV/AIDS taïi Haûi Chaâu vaø treân caû ñòa baøn thaønh nhaân löïc, cuõng nhö cô sôû cuûa Trung taâm y teá döï
phoá vaãn chöa tieáp caän ñöôïc vôùi nhöõng hoaït ñoäng cuûa phoøng, Trung taâm phoøng choáng HIV/AIDS cuûa
moâ hình do moät soá nguyeân nhaân chuû yeáu laø soá ngöôøi Ñaøng Naüng vaø moät soá ñôn vò khaùc trong ngaønh y teá.
nhieãm HIV/AIDS coøn ngheøo, phaûi baän lo trang traûi Do vaäy, taát caû caùn boä tham gia moâ hình laø caùn boä
cuoäc soáng neân chöa coù ñieàu kieän tham gia; nhaø xa kieâm nhieäm neân khi caùc hoaït ñoäng trieån khai, ngöôøi
neân vieäc ñi laïi ñeán ñieåm sinh hoaït gaëp nhieàu khoù daân vaãn cho raèng ñaây laø hoaït ñoäng cuûa ngaønh y teá,
khaên, caùc caâu laïc boä chöa coù ñöôïc cô sôû hoaït ñoäng do vaäy Hoäi y teá coâng coäng Ñaø Naüng vaãn chöa thöïc
ñuû rieâng tö vaø cuûa rieâng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS. söï taïo neân tieáng noùi rieâng hoaëc chöa ñeå laïi aán töôïng
Moät soá ngöôøi nhieãm HIV/AIDS khaùc vaãn coøn maëc rieâng trong nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng.
caûm töï ti neân vaãn che giaáu tình traïng nhieãm HIV cuûa Döïa vaøo keát quaû cuûa moâ hình cuõng nhö nguyeän
mình, neân khoâng daùm tham gia caùc hoaït ñoäng cuûa voïng vaø nhu caàu cuûa nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS
moâ hình. Beân caïnh ñoù, moâ hình naøy chöa taïo ñöôïc ñaõ tham gia chöông trình, chuùng toâi coù moät soá
hoaït ñoäng oån ñònh, taïo vieäc laøm cho ngöôøi nhieãm khuyeán nghò sau:
HIV/AIDS vaø taïo nguoàn thu ñeå baûn thaân caùc caâu laïc - Duy trì caùc hoaït ñoäng cuûa moâ hình can thieäp,
boä cuûa ngöôøi nhieãm HIV/AIDS coù theå töï duy trì hoaït ñaëc bieät laø caâu laïc boä Nhaân AÙi ñeå ngöôøi nhieãm
ñoäng neân khi nguoàn taøi trôï cuûa döï aùn heát thì caùc hoaït HIV/AIDS tieáp tuïc coù cô hoäi tham gia sinh hoaït.
ñoäng cuõng daàn bò xao laõng. - Söï phoái keát hôïp vôùi caùc ban ngaønh ñoaøn theå vaø
Tuy keát quaû ñaùnh giaù cho thaáy ñöôïc phaàn lôùn huy ñoäng nguoàn hoã trôï töø caùc caù nhaân caàn ñöôïc
keát quaû maø moâ hình chaêm soùc hoã trôï cho nhöõng khuyeán khích vaø tuyeân truyeàn saâu roäng hôn ñeå
ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi quaän Haûi Chaâu, thaønh nhieàu ngöôøi bieát ñeán hoaït ñoäng naøy vaø hoã trôï cho
phoá Ñaø Naüng ñaït ñöôïc, cuõng nhö nhöõng haïn cheá moâ hình.
maø moâ hình ñaõ gaëp phaûi, moät soá haïn cheá sau trong - Hoã trôï cô sôû ñeå sinh hoaït, taïo cô hoäi vieäc laøm
thieát keá vaø trieån khai moâ hình can thieäp vaø nghieân ñeå ngöôøi nhieãm HIV/AIDS coù thu nhaäp vaø töï taïo
cöùu ñaùnh giaù tröôùc-sau can thieäp ñaõ laøm haïn cheá nguoàn thu nhaèm duy trì hoaït ñoäng cuûa caâu laïc boä.
tính khoa hoïc cuûa nhöõng keát quaû ñöa ra töø nghieân - Tìm nguoàn hoã trôï ñeå caáp phaùt theû baûo hieåm y
cöùu naøy. teá cho nhöõng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS.
- Côõ maãu nhoû: Trong caû ñaùnh giaù tröôùc can thieäp - Môû roäng moâ hình treân ñòa baøn thaønh phoá ñeå thu
vaø sau can thieäp, soá löôïng ngöôøi nhieãm HIV/AIDS huùt theâm ngöôøi nhieãm HIV/AIDS tham gia vaøo caùc
tham gia phoûng vaán ñieàu tra laø quaù nhoû, do vaäy vieäc hoaït ñoäng chaêm soùc, hoã trôï naøy.
söû duïng caùc test thoáng keâ ñeå kieåm ñònh söï khaùc bieät - Ñeå thöïc söï phaùt trieån Hoäi Y teá coâng coäng cuûa
36 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13)
- | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Ñaø Naüng trôû thaønh moät cô quan coù tieáng noùi rieâng, vaø tieáng noùi cuûa Hoäi cuõng caàn ñöôïc xaây döïng vaø trieån
vieäc taïo döïng moät cô sôû rieâng vôùi caùn boä chuyeân khai roäng khaép. Tuy nhieân caùc coâng vieäc naøy seõ ñoøi
traùch cho hoaït ñoäng Hoäi laø heát söùc quan troïng. Beân hoûi coù söï hoã trôï veà kyõ thuaät vaø nguoàn löïc cuûa Hoäi y
caïnh ñoù, moät chieán löôïc phaùt trieån taêng cöôøng vai troø teá coâng coäng TW vaø caùc ban ngaønh ñoaøn theå khaùc.
Taøi lieäu tham khaûo Tieáng Anh
9. Ian J Hodgson Andrew S Furber, Alice Desclaux, David
S Mukasa, Barriers to better care for people with AIDS in
Tieáng Vieät developing countries. BMJ, 2004. 329: p. 1281-1283
1. Boä Y teá, Quyeát dònh veà vieäc ban haønh Höôùng daãn chaån 10. Bristol-Myers Squibb, Press release: Bristol-Myers
ñoaùn vaø ñieàu trò nhieãm HIV, B.Y. teá, Editor. 2005: Haø Noäi. Squibb's SECURE THE FUTURE® Program Offers New
Approach to Replicate Successful HIV Treatment Support
2. Boä Y teá, Xaùc ñònh nhu caàu chaêm soùc giaûm nheï cho ngöôøi
Model 2007.
coù H vaø beänh nhaân ung thö ôû Vieät Nam - Keát quaû sô boä ñaùnh
giaù nhanh tình hình chaêm soùc giaûm nheï. 2005. 11. Eric Van Praag Connie Osborne, Helen Jackson, Models
of care for patients with HIV/AIDS. AIDS, 1997. 17.
3. Boä Y teá, Baùo caùo keát quaû hoaït ñoäng naêm 2004 vaø keá
hoaïch trieån khai naêm 2005 - Döï aùn "Taêng cöôøng chaêm soùc, 12. FHI, Evaluating Programs for HIV/AIDS Prevention and
tö vaán, hoã trôï ngöôøi nhieãm HIV/AIDS vaø caùc hoaït ñoäng Care in Developing Countries, ed. T.S. Thomas Rehle,
phoøng choáng HIV/AIDS döïa vaøo coäng ñoàng taïi Vieät Nam" Stephen Mills, Robert Magnani. 2006.
do quyõ toaøn caàu taøi trôï., B.Q.l.d. aùn, Editor. 2005: Haø Noäi. 13. Mary K Tegger Mari M Kitahata, Edward H Wagner,
4. Boä y teá, Baùo caùo thöïc hieän döï aùn voøng 1 - 2006-2007, t.v. King K Holmes, Comprehensive health care for people
Ban quaûn lyù döï aùn "Taêng cöôøng chaêm soùc, hoã trôï cho ngöôøi infected with HIV in developing countries BMJ 2002.
nhieãm HIV/AIDS vaø caùc hoaït ñoäng phoøng choáng HIV/AIDS 325(26 October): p. 954-957.
döïa vaøo coäng ñoàng taïi Vieät Nam" giai ñoaïn 2008 - 2012, 14. Helen Schneider Michele Russell, Models of
Editor. 2008, Cuïc Phoøng, choáng HIV/AIDS: Haø Noäi. community-based HIV/AIDS care and support. p. 327 - 334.
5. Löu Thò Minh Chaâu, Ñaùnh giaù nhu caàu veà xaõ hoäi vaø y teá 15. Chela C Narain JP, van Praag EV, Planning and
cuûa baûn thaân ngöôøi nhieãm HIV vaø gia ñình coù ngöôøi nhieãm Implementing HIV/AIDS Care Programmes: a step by step
HIV taïi Haø Noäi Ñeà xuaát moâ hình ch#m soùc vaø hoã trôï ngöôøi approach. 2007, WHO Regional Office for South-East Asia:
nhieãm HIV phuø hôïp. Taïp chí Y hoïc thöïc haønh, 2001. 5(397). New Delhi.
6. Buøi Ngoïc Dieäp, Ñaùnh giaù hoaït ñoäng moâ hình Tueä Tónh 16. UNAIDS, Reaching out,scaling up: Eight case studies of
Ñöôøng - Thaønh hoäi Phaät giaùo Haø Noäi trong chaêm soùc ñieàu home and community care for and by people with
trò cho ngöôøi nhieãm HIV/AIDS töø 2005 - 2007. 2008, Ñaïi HIV/AIDS, in UNAIDS Case Study - UNAIDS Best Practice
Hoïc Y teá Coâng Coäng: Haø Noäi. Collection. 2001.
7. Cuïc Phoøng choáng HIV/AIDS, Chaêm soùc taïi nhaø vaø coäng 17. UNAIDS, Linking Communities with Health Facilities to
ñoàng ôû Vieät Nam: Caùc phaùt hieän vaø khuyeán nghò töø moät cuoäc Care for People Living with HIV/AIDS. Tazania's Fight
ñaùnh giaù nhanh treân toaøn quoác. 2009: Haø Noäi. angainst HIV/AIDS, 2007: p. 16 - 19.
8. Leâ Tröôøng Sôn (2005), Thöïc traïng quaûn lyù, tö vaán, chaêm 18. FHI, Scaling up the continuum of care for people living
soùc ngöôøi nhieãm HIV/AIDS taïi gia ñình ôû moät soá khu vöïc with HIV in Asia and the Pacific: A toolkit for implimenters.
troïng ñieåm tænh Thanh Hoaù naêm 2004. 2007: Bangkok.
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 9.2009, Soá 13 (13) 37
nguon tai.lieu . vn
