Xem mẫu
- MÔ HÌNH CANH TÁC S N B N V NG TRÊN T D C T NH BÌNH NH
TS. Nguy n Thanh Ph ng,
KS. Thành Nhân, KS. Nguy n Qu c H i
Vi n KHKT Nông nghi p Duyên H i Nam Trung B
(Email: ntphuongqn@yahoo.com; D : 0913 483646)
1. tv n
Ngày nay, m t ph n c a tình tr ng thoái hoá t là do i u ki n khí h u, a hình c tr ng
c a vùng, m t ph n là do áp d ng bi n pháp k thu t canh tác c , c bi t là nông dân mi n núi ã
phát r ng làm r y v n di n ra.
M t khác, dân s ngày m t t ng d n n thi u t s n xu t, nông dân mi n núi ph i canh tác
trên t có d c cao h n 250 và th ng là tr ng c canh cây nông nghi p ng n ngày (s n, lúa r y...)
nên hi n t ng thoái hoá t di n ra càng nhanh h n. V i d c cao nh v y, s thoái hóa t x y
ra r t nhanh và th i gian canh tác hi u qu là r t ng n, th ng ch c 2 -3 v cây l ng th c ng n
ngày, sau ó ph i b hóa t, c bi t nguy hi m là hi n nay nông dân mi n núi v n áp d ng
ph ng pháp d!n s ch c d i và t tr c khi gieo tr ng. V i cách làm này, dòng ch y b m t
th ng r t l n, l ng t b m t b r"a trôi nhi u. Khi tài nguyên r ng b m t, di n tích t tr ng i
núi tr!c ngày càng t ng, hi n t ng l l t x y ra nhi u và l n h n. Do ó, n ng su t cây tr ng ngày
càng gi m n u không c u t và áp d ng bi n pháp k thu t m i nh#m gi m tình tr ng xói mòn
t i núi.
$ ng th i do nh h %ng c a t p quán canh tác và i u ki n kinh t nhân dân vùng núi vi c
u t và ti p c n ti n b khoa h!c k thu t m i trong nông nghi p còn nhi u h n ch . Khi không
c u t úng m&c thì n ng su t c a cây tr ng ch a phát huy h t ti m n ng n ng su t và ch t
l ng.
N m 2007, di n tích s n c a t nh Bình $ nh là 13.160 ha, t ng 0,2% so v i n m 2006, n ng
su t 190,4 t /ha (t ng 4,7%), s n l ng 250.511 t n. N m 2008, di n tích s n s' gi( m&c )n nh
12.500 ha, n ng su t 210 t /ha, s n l ng 262.500 t n, nguyên li u cung c p cho nhà máy ch
bi n tinh b t s n. $ gi i quy t v n thoái hoá và hoang m c hoá t i núi và t ng hi u qu kinh
t trên m t n v di n tích, c i thi n i s ng, gi m tình tr ng ch t phá r ng làm r y, thì c n ph i
canh tác b n v(ng cây s n trên t d c.
2. K t qu nghiên c u mô hình tr ng u xanh xen s n trên t i núi t nh Bình nh.
B ng 1. c i m sinh tr ng và phát tri n c a gi ng s n KM94
Ch tiêu T l n y m m/ m c S c sinh tr ng ban ô ng u
Công th c ch i (%) u ( i m 1-5)
1. S n tr ng thu n 98 Khá 5
2. S n có xen u xanh 98 Khá 5
B ng 2. N ng su t và các y u t c u thành n ng su t c a gi ng s n KM94
Ch tiêu S khóm th c P c / khóm P c th c thu/
2 2 N ng su t (t n/ha)
Công th c thu/ m (kg) 5m (kg)
1. S n tr ng thu n 1,50 1,74 13,03 26,05
2. S n có xen u xanh 1,50 2,10 15,75 31,50
K t qu b ng 1 và 2 cho ta th y: Trong giai o n u sinh tr %ng gi ng s n KM94 ch a có
bi u hi n khác bi t gi(a hai bi n pháp canh tác tr ng xen và tr ng thu n. Nh ng xét v ch tiêu n ng
- su t và các y u t c u thành n ng su t thì khi áp d ng bi n pháp tr ng xen v i cây u xanh thì n ng
su t gi ng s n KM94 u t ng so v i tr ng thu n: S c /khóm t ng 20,69%; n ng su t là 31,50
t n/ha, t ng 20,92% so v i tr ng s n thu n.
B ng 3. c i m sinh tr ng và n ng su t gi ng u xanh V94-208
Chi u
Ch tiêu S qu / S h t/ qu N ng su t/ N ng su t
cao cây
Công th c cây (qu ) (h t) 5m2 (Kg/5m2) (t /ha)
(cm)
1. u xanh xen s n có
53,73 12,60 9,60 0,520 10,40
bón phân
2. u xanh thu n
41,73 9,83 9,50 0,323 6,46
không bón phân
S li u b ng 3 cho th y, ngo i tr ch tiêu s h t/ qu mang c i m riêng c a gi ng nên
không có s sai khác gi(a các công th&c có bón phân và không bón phân. Các ch tiêu chi u cao cây
và s qu / cây % mô hình có bón phân t ng rõ r t so v i công th&c không bón phân: chi u cao cây %
công th&c có bón phân t ng 28,76% kéo theo s qu / cây c ng t ng lên 28,18% so v i công th&c
không bón phân. S qu / cây t ng nên n ng su t c a gi ng u xanh V94 - 208 % mô hình có bón
phân là 10,40 t /ha, t ng 60,99% so v i mô hình không bón phân.
B ng 4. ánh giá hi u qu kinh t c a mô hình tr ng u xanh xen s n trên 1 ha/v
nv: ng
u xanh xen u xanh xen
H ng m c S n tr ng thu n s n không bón s n có bón
phân phân
I. T ng chi 7.600.000 11.240.000 12.660.000
1. Gi ng 600.000 840.000 840.000
2. Phân bón và thu c BVTV 1.000.000 1.000.000 1.820.000
3. Công 6.000.000 9.400.000 10.000.000
3.1. Công làm t 2.000.000 2.000.000 2.000.000
3.2. Công tr ng 1.000.000 1.600.000 1.600.000
3.3. Công ch m sóc 1.500.000 2.900.000 3.200.000
3.4. Công thu ho ch 1.500.000 2.900.000 3.200.000
II. T ng thu 13.025.000 19.485.000 26.150.000
1. S n 13.025.000 13.025.000 15.750.000
2. u xanh 0 6.460.000 10.400.000
III. Lãi thu n 5.425.000 8.145.000 13.490.000
Chênh l ch lãi khi áp d ng k thu t so v i s n
- 2.720.000 8.065.000
tr ng thu n
Chênh l ch lãi khi áp d ng k thu t so v i s n
- - 5.245.000
xen u xanh không bón phân
T l % lãi so v i s n tr ng thu n 100,0 150,1 248,7
T su t l i nhu n (l n) 0,71 0,73 1,07
Hi u qu kinh t c a mô hình tr ng u xanh xen s n c th hi n trong b ng 4, m c dù mô
hình u xanh xen s n có t)ng chi phí l n h n s n tr ng thu n, nh ng t)ng thu c a mô hình s n xen
u xanh (26.150.000 /ha) cao h n r t nhi u so v i s n tr ng thu n (13.025.000 /ha). V i t)ng lãi
thu n c a mô hình u xanh xen s n là 13.490.000 /ha cao h n g p 2,49 l n so v i tr ng s n thu n
(7.805.000 /ha); t* su t l i nhu n là 1,07 l n ( u xanh xen s n) và 0,71 l n (s n tr ng thu n).
Lãi ròng c a mô hình tr ng u xanh xen s n có bón phân t ng h n tr ng s n xen u xanh
không bón phân là 5.245.000 /ha (t ng g p 1,64 l n). Trong i u ki n ng i dân ít v n, không u
t phân bón nh ng v i mô hình u xanh xen s n v n cho lãi ròng g p 1,50 l n so v i tr ng thu n
- s n. Nh v y, nên áp d ng mô hình tr ng u xanh xen s n có và không có bón phân thì cho hi u
qu kinh t cao h n c .
Ghi chú (giá vào th i i m 6 tháng u n m 2007):
1. Giá s n gi ng: 500 ng/kg 2. Giá u xanh gi ng 12.000 ng/kg
3. Giá phân Urê: 5.000 ng/kg 4. Giá phân Lân: 1.500 ng/kg
5. Giá phân Kali: 4.200 ng/kg 6. Giá s n c th ng ph+m: 500 ng/kg
7. Giá u xanh th ng ph+m: 10.000 ng/kg 8. Giá công lao ng: 30.000 ng/công
3. ánh giá hi u qu môi tr ng c a mô hình thí nghi m:
So sánh l ng t m t i do xói mòn gi(a hai mô hình s n tr ng thu n và mô hình tr ng u
xanh xen s n: v i l ng t m t i 6.550,0 kg/ha mô hình s n tr ng thu n có l ng t xói mòn cao
nh t; ng th i kéo theo l ng ch t dinh d ,ng N,P,K và l ng phân bón t ng &ng m t i c ng
cao nh t. Mô hình s n có tr ng xen cây u xanh thì l ng t xói mòn và dinh d ,ng t ng &ng s'
gi m c i 14,42%. Ngoài ra, r cây u xanh có n t s n c nh m khí tr i nên ít l y m c a
t, ng th i thân lá cây u xanh c tr l i cho t.
B ng 5. ánh giá thi t h!i kinh t do xói mòn t!i các mô hình canh tác trên t d c n m t!i xã
V"nh Thu n, huy n V"nh Th!nh, Bình nh n m 2007
L ng So v i L ng dinh d ng m t L ng phân bón t ng
Thành
t xói i i (kg/ha/v ) ng m t i (kg/ha/v )
Tên mô hình ti n
mòn ch ng Lân Kali
N P2O5 K2O Urê ( ng)
(kg/ha) % Super clorua
1. S n tr ng
6.550,0 100,0 6,55 12,45 311.744 14,24 77,81 29,48 311.744
thu n
2. u xanh
5.605,0 85,6 5,61 10,65 266.732 12,20 66,56 25,22 266.732
xen s n
Do phân tích hàm l ng dinh d ,ng t tr c khi tri n khai mô hình nên ã xác nh c
t)n th t thành ti n do xói mòn t. Mô hình tr ng s n thu n b thi t h i kinh t do xói mòn là
311.744 /ha/n m, v t h n mô hình tr ng u xanh xen s n là 45.012 /ha/n m (14,4%). Tuy
nhiên, n u tính toán hi u qu kinh t c a mô hình thì l ng N,P,K m t i trên ha trong m t v là
không l n nh ng xét v t)ng di n tích tr ng s n hàng n m c a t nh ã tác ng n môi tr ng thì
l ng t m t i và thi t h i v kinh t là r t l n khó có th bù p l i c.
4. K t lu n, ngh
+ Mô hình tr ng u xanh xen s n có n ng su t 31,5 t n/ha và t ng 20,92% so v i s n tr ng
thu n. Lãi ròng c a mô hình tr ng u xanh xen s n có bón phân t ng h n tr ng s n xen u xanh
không bón phân là 5.245.000 /ha (t ng g p 1,64 l n). Trong i u ki n ng i dân ít v n, không u
t phân bón nh ng v i mô hình u xanh xen s n v n cho lãi ròng g p 1,50 l n so v i tr ng thu n
s n.
+ Khi áp d ng bi n pháp tr ng u xanh xen s n u có l ng t m t i gi m h n so v i
s n tr ng thu n 14,42%.
+ $ ngh áp d ng mô hình u xanh xen s n có i u ki n t ng t % các vùng t d c trong
t nh.
- TÀI LI#U THAM KH$O
1. B Nông nghi p và PTNT (2002), Nông nghi p vùng cao th c tr ng và gi i pháp (Bài vi t ch!n
l!c t i H i th o Qu c gia v nghiên c&u và phát tri n nông nghi p b n v(ng vùng cao, Yên Bái 6 -
8/11/2002),
2. B Nông nghi p và PTNT (2003), Xây d ng cánh ng 50 tri u ng/ha và h nông dân thu
nh p 50 tri u ng/n m, NXB NN, Hà N i, 9/2003.
3. B Nông nghi p và PTNT (2005), Báo cáo Di n àn chuy n giao KHCN NN và PTNT vùng
DHNTB, vùng ông Nam B và Tây Nguyên, tháng 4 và tháng 5/2005.
4. C c Khuy n nông - Khuy n lâm (1999), Cây h u c nh m trong canh tác t d c, NXB NN,
Hà N i, 1999.
5. Lê Qu c Doanh, Hà $ình Tu n, Andre Chanbanne (2005), Canh tác t d c b n v ng, NXB
Nông nghi p, Hà N i, 2005.
6. Tr n $&c (1998), M t s lo i cây tr ng tham gia vào các mô hình trang tr i vùng i núi Vi t
Nam, Hà N i, NXB NN, 1998.
7. Tr nh Th Ph ng Loan (2007), K t qu nghiên c&u ch!n gi ng s n và k thu t canh tác s n b n
v(ng % mi n B c Vi t Nam, T p chí Khoa h!c và Công ngh Nông nghi p Vi t Nam, s 3 (4) 2007.
8. Nguy n Thanh Ph ng (2004) M t s mô hình canh tác i u NLKH t i vùng DHNTB, (Báo cáo
khoa h!c).
9. Nguy n Thanh Ph ng (2006), Nghiên c u mô hình s n xu t nông nghi p b n v ng t i t nh Bình
nh, Gia Lai, Th a Thiên – Hu , (Báo cáo khoa h!c).
10. Nguy n T" Siêm, Thái Phiên (1999), t i núi Vi t Nam – Thoái hoá và ph c h i, NXB Nông
nghi p, Hà N i, 1999.
11. Nguy n H(u T ng và CTV (2003), B o v môi tr ng và phát tri n b n v ng Vi t Nam, NXB
Chính tr Qu c gia, Hà N i, 2003.
12. T)ng c c Th ng kê (2008), Niên giám th ng kê n m 2007, Hà N i, 2008.
13. Trình Công T (2007), Nghiên c&u m t s bi n pháp k thu t canh tác s n t i Dak Lak và Dak
Nông, T p chí Khoa h!c và Công ngh Nông nghi p Vi t Nam, s 4 (5) 2007.
14. Vi n Nghiên c&u chi n l c và chính sách KHCN (2002), Mô hình phát tri n b n v ng vùng gò
i B c Trung B , NXB NN, Hà N i, 2002.
15. Vi n KHKT Nông nghi p Vi t Nam (2003), H ng d n gi ng và quy trình k thu t m t s cây
tr ng, Hà N i 2003.
16. Vi n KHKT Nông nghi p DHNTB (2006), Xây d ng m t s mô hình canh tác b n v mg trên
t i gò vùng DHMT và Tây Nguyên, Báo cáo khoa h!c c a Vi n KHKT Nông nghi p DHNTB,
t n m 2000 - 2006.
- MÔ HÌNH TR%NG &U XANH XEN S N TRÊN T %I NÚI T NH BÌNH NH
nguon tai.lieu . vn
