Xem mẫu
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC .....
KHOA ....
Luận văn
Xây dựng chương trình nâng cao nhận thức cộng đồng
trong công tác bảo tồn tài nguyên rừng nhập mặn Cần Giờ
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
CHÖÔNG 1: GIÔÙI THIEÄU ÑEÀ TAØI
1.1 Ñaët vaán ñeà
1.2 Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi
1.3 Muïc tieâu nghieân cöùu
1.4 Noäi dung nhieân cöùu
1.5 Phöông phaùp nghieân cöùu
1.6 Ñoái töôïng nghieân cöùu
1.7 Giôùi haïn cuûa ñeà taøi
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 1
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
1.1 Ñaët vaán ñeà
Loaøi ngöôøi ñaõ böôùc vaøo thôøi ñaïi coâng nghieäp vôùi daân soá leân ñeán hôn 6 tyû
ngöôøi cuøng vôùi söï phong phuù chöa töøng coù veà ña daïng sinh hoïc (toång soá gen, loaøi
vaø caùc heä sinh thaùi treân traùi ñaát).
Taøi nguyeân sinh hoïc - moät boä phaän cuûa ña daïng sinh hoïc coù giaù trò söû duïng
cho con ngöôøi - ñaõ töøng ñöôïc khai thaùc töï do cho quaù trình phaùt trieån cuûa loaøi
ngöôøi.
Vaøo ñaàu theá kyû 21, chuùng ta ñaõ nhaän thaáy taøi nguyeân sinh hoïc laø coù giôùi
haïn, vaø chuùng ta ñang khai thaùc vöôït quaù nhöõng giôùi haïn naøy, do ñoù ñang laøm
giaûm tính ña daïng sinh hoïc. Vì vaäy, ñaõ ñeán luùc phaûi coù söï thay ñoåi trieät ñeå trong
moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø taøi nguyeân sinh hoïc maø ñôøi soáng cuûa con ngöôøi
phuï thuoäc vaøo.
Taïi Vieät Nam, röøng Caàn giôø ñöôïc meänh danh laø “laù phoåi xanh” cuûa thaønh
phoá Hoà Chí Minh, röøng coù taùc duïng haáp thuï khí ñoäc haïi thaûi ra töø saûn xuaát coâng
nghieäp vaø khoùi xe maùy, ñoàng thôøi traû laïi cho moâi tröôøng döôõng khí oxy caàn thieát
cho quaù trình soáng cuûa con ngöôøi, loïc nöôùc thaûi töø caùc quaän noäi thaønh ñoå veà, laøm
giaûm thieåu oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø vuøng phuï caän.
Ngöôøi daân soáng trong caùc khu döï tröõ sinh quyeån vaãn ñöôïc pheùp duy trì caùc
hoaït ñoäng truyeàn thoáng cuûa hoï ñeå taïo nguoàn thu nhaäp haøng ngaøy qua vieäc söû
duïng caùc bieän phaùp kyõ thuaät beàn vöõng veà moâi tröôøng vaø vaên hoaù.
Tuy nhieân, do aùp löïc töø caùc hoaït ñoäng kinh teá laø phaûi ñaùp öùng nhu caàu phaùt
trieån cuûa ñaát nöôùc, caùc vaán ñeà moâi tröôøng ñang trôû neân nghieâm troïng ñoái vôùi caùc
nguoàn taøi nguyeân, laøm giaûm ñi troâng thaáy ña daïng soá loaøi ñoäng thöïc vaät, caûnh
quan vaø caùc heä sinh thaùi.
Beân caïnh ñoù, hieän nay löôïng taøu beø vaøo caûng Saøi Goøn nhieàu neân gaây xoùi
lôû ven bôø, khoùi thaûi laøm aûnh höôûng ñeán moâi sinh… Nhieàu hoä daân vaãn coøn sinh
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 2
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
soáng, saûn xuaát trong röøng cuõng laøm aûnh höôûng ñeán doøng chaûy vaø nguoàn nöôùc, gaây
ra dòch beänh cho caây.
Qua thöïc teá ñoù, vieäc xaây döïng chöông trình nhaèm naêng cao nhaän thöùc cho
coäng ñoàng trong coâng taùc baûo toàn taøi nguyeân röøng Caàn Giôø laø moät vieäc raát caàn
thieát trong thöïc teá hieän nay. Chöông trình seõ hoã trôï cho caùc caùn boä trong coâng taùc
baûo toàn röøng Caàn Giôø, maët khaùc laø giuùp cho boä phaän daân cö sinh soáng nhôø vaøo
caùc lôïi ích do röøng Caàn Giôø mang laïi hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc baûo veä
moâi tröôøng vaø khai thaùc hôïp lí nguoàn taøi nguyeân ñeå baûo toàn heä sinh thaùi voán raát
nhaïy caûm naøy. Ñoù laø lí do toâi thöïc hieän ñeà taøi: “Xaây döïng chöông trình naâng cao
nhaän thöùc coäng ñoàng trong coâng taùc baûo toàn taøi nguyeân RNMCG”.
1.2 Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi
Baûo veä moâi tröôøng laø söï nghieäp cuûa toaøn xaõ hoäi, moïi ngöôøi ñeàu coù traùch
nhieäm tham gia. Ñeå naâng cao nhaän thöùc cuûa coäng ñoàng ñoái vôùi söï nghieäp baûo veä
moâi tröôøng thì tuyeân truyeàn, giaùo duïc veà moâi tröôøng laø coâng taùc raát quan troïng.
Theo Chæ thò soá 36-CT/TW trong soá 8 giaûi phaùp ñöôïc neâu ra, thì giaûi phaùp ñaàu
tieân laø: "Thöôøng xuyeân giaùo duïc, tuyeân truyeàn, xaây döïng thoùi quen, neáp soáng vaø
caùc phong traøo quaàn chuùng baûo veä moâi tröôøng".
Hieän nay, ña soá caùc chöông trình ñaõ ñöa ra ñeå baûo toàn taøi nguyeân RNM
Caàn Giôø cuõng chæ döøng laïi ôû caùc chöông trình du lòch sinh thaùi, hoaëc “Döï aùn ñaàu
tö xaây döïng Khu baûo toàn thieân nhieân röøng ngaäp maën Caàn Giôø” do Uyû ban nhaân
daân thaønh phoá Hoà Chí Minh pheâ duyeät naêm 2001”. Do ñoù, vieäc xaây döïng 1
chöông trình nhaèm naâng cao nhaän thöùc cho coäng ñoàng trong vieäc baûo toàn taøi
nguyeân RNM Caàn Giôø laø ñieàu raát caàn thieát.
Chöông trình naøy seõ giuùp ngöôøi daân soáng trong khu vöïc caàn giôøi hieåu roõ
taàm quan troïng cuûa vieäc baûo toàn taøi nguyeân thieân nhieân vaø giuùp naâng cao naêng
löïc quaûn lí taøi nguyeân RNMCG cho caùc Caùn boä chuyeân traùch lónh vöïc naøy.
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 3
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
1.3 Muïc tieâu nghieân cöùu
Xaây döïng chöông trình naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng trong coâng taùc baûo
toàn taøi nguyeân RNMCG. Qua ñoù, chöông trình seõ mang laïiø mang laïi nhöõng kieán
thöùc moâi tröôøng cô baûn giuùp moïi ngöôøi hieåu ñöôïc taàm quan troïng cuûa RNMCG
ñoái vôùi ñôøi soáng, ñoàng thôøi cuõng phaûi thieän ñöôïc ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân nôi ñaây
thì chöông trình seõ ñaït ñöôïc muïc tieâu ñeà ra.
1.4 Noäi dung nghieân cöùu
• • Tìm hieåu veà vai troø cuûa RNMCG ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân
• • Ñieàu tra veà nhaän thöùc, thaùi ñoä vaø nguyeän voïng baûo veä taøi nguyeân RNM
cuûa ngöôøi daân Caàn Giôø
• • Xaây döïng chöông trình giaùo duïc moâi tröôøng
1.5 Phöông phaùp nghieân cöùu
1.5.1 Choïn ñòa ñieåm nghieân cöùu
ÔÛ huyeän Caàn Giôø toång coäng coù 6 xaõ, bao goàm: Bình Khaùnh, An Thôùi
Ñoâng, Lyù Nhôn, Tam Thoân Hieäp, Long Hoøa, Thaïnh An vaø moät thò traán laø Caàn
Thaïnh.
Nhöng ñeà taøi naøy chæ thöïc hieän treân ñòa baøn xaõ Long Hoaø. Theo soá lieäu
thoáng keâ toång ñieàu tra noâng thoân 6/ 2006, xaõ Long Hoøa coù dieän tích laø 13.299 ha,
phía Ñoâng giaùp thò traán Caàn Thaïnh, phía Taây giaùp xaõ Lyù Nhôn, phía Nam giaùp
bieån Ñoâng vaø phía Baéc giaùp xaõ An Thôùi Ñoâng. Toång soá daân cuûa xaõ laø 10.152
ngöôøi
Toaøn xaõ Long Hoøa coù 4 aáp laø:
• Ñoàng Hoaø coù 431 hoä gia ñình vôùi toång soá daân laø 1789 ngöôøi
• Ñoàng Tranh coù 539 hoä gia ñình vôùi toång soá daân laø 2322 ngöôøi
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 4
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
• Long Thaïnh coù 883 hoä gia ñình vôùi toång soá daân laø 3333 ngöôøi
• Hoaø Hieäp coù 664 hoä gia ñình vôùi toång soá daân laø 2708 ngöôøi
Trong ñoù, aáp Long Thaïnh ñöôïc coi laø trung taâm cuûa xaõ. Moãi aáp caùch nhau
töø 1-3 km (theo ñöôøng loä), ngoaøi ra coøn coù khu Daàn Xaây naèm ngay döôùi chaân caâu
Daàn Xaây, nôi ñaây coù theå coi laø moät khu töï trò vì daân cö soáng taäp trung vôùi nhau vaø
caùch khaù xa trung taâm xaõ ( khoaûng 13 km).
Nhö ñaõ ñöôïc trình baøy ôû phaàn treân thì ñeà taøi naøy cuï theå chæ ñöôïc khaûo saùt
ñoái vôùi 2 aáp laø Long Thaïnh, Hoaø Hieäp vôùi toàng soá phieåu ñieàu tra laø 100 phieáu.
1.5.2 Laäp phieáu tröng caàu yù kieán
Phieáu thaêm doù yù kieán ñöôïc laäp cho ngöôøi daân ñang sinh soáng hoaëc laøm
vieäc taïi 2 aáp cuûa xaõ Long Hoøa, huyeän Caàn Giôø (nhö ñaõ neâu ôû phaàn treân). Caùc caâu
hoûi ñaët ra phaûi döïa treân thöïc teá cuoäc soáng cuûa ngöôøi daâng nôi ñaây vaø xoay quanh
noäi dung maø ñeà taøi ñaët ra. Phieáu naøy seõ ñöôïc trình baøy cuï theå trong baûng phuï luïc.
1.5.3 Ph öông phaùp ñieàu tra thöïc teá
1.5.3.1 Boá trí caùc ñieåm ñieàu tra
Choïn ng u nhieân 100 ngöôøi daân soáng raûi raùc taïi 2 aáp Long Thaïnh vaø Hoaø
Hieäp ñeå phaùt phieáu ñieàu tra. Do daân cö ôû aáp Long Thaïnh soáng taäp trung vaø nhieàu
hôn aáp Hoaø Hieäp neân soá phieáu phaùt ra ôû aáp Long Thaïnh laø 60 phieáu vaø 40 phieáu
coøn laïi laø ôû aáp Hoaø Hieäp.
1.5.3.2 Phoûng vaán, troø chuyeän tröïc tieáp vôùi ngöôøi daân
Toâi ñeán tröïc tieáp töøng gia ñình phaùt phieáu, höôùng daãn vaø giaûi thích cho
töøng ngöôøi daân hieåu veà caùc caâu hoûi ñöôïc trình baøy trong phieáu tröng caàu maø toâi
ñaõ chuaån bò tröôùc.
1.5.4 Phöông phaùp xöû lí soá lieäu
Söû duïng phaàn meàm Excel ñeå veõ ñoà thò bieåu dieãn nhöõng suy nghó cuûa ngöôøi
daân veà moâi tröôøng cuõng nhö laø yù thöùc baûo veä RNMCG cuûa hoï.
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 5
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
1.5.5 Phöông phaùp nghieân cöùu cuï theå
• Tìm hieåu veà vai troø cuûa RNMCG ñoái vôùi ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân vaø khaûo
saùtnnhaän thöùc, thaùi ñoä trong vieäc baûo veä taøi nguyeân röøng cuûa hoï thoâng qua caùc
maãu phieáu ñieàu tra ñöôïc phaùt tröïc tieáp cho ngöôøi daân
• Quan saùt vaø thu thaäp kieán thöùc thöïc teá taïi RNM Caàn Giôø, trong caùc khu daân
cö, khu du lòch sinh thaùi…
• Tìm hieåu veà hieän traïng RNMCG qua caùc taøi lieäu saùch vôû, maïng internet
• Tham khaûo caùc döï aùn, chöông trình naâng cao nhaän thöùc coäng ñoàng ñaõ thöïc
hieän coù hieäu quaû nhö “Chöông trình naâng cao nhaän thöùc baûo toàn Cuùc Phöông”,
“chöông trình baûo toàn Vònh Nha Trang”…..ñeå coù theå ñeà ra moät chöông trình cho
RNMCG.
1.6 Ñoái töôïng nghieân cöùu
• Taøi nguyeân RNMCG
• Ngöôøi daân soáng trong khu vöïc RNMCG
1.7 Giôùi haïn cuûa ñeà taøi
Do thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi haïn cheá neân ñeà taøi chæ döøng laïi ôû vieäc xaây
döïng chöông trình, chöa ñöôïc aùp duïng trong ñieàu kieän thöïc teá neân chöa theå ñaùnh
giaù ñöôïc möùc ñoä hieäu quaû cuûa chöông trình.
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 6
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
CHÖÔNG 2:
TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU VEÀ BAÛO TOÀN
ÑA DAÏNG SINH HOÏC, DU LÒCH SINH THAÙI
VAØ GIAÙO DUÏC MOÂI TRÖÔØNG
2.1. Ña daïng sinh hoïc (ÑDSH)
2.2 Baûo toàn ña daïng sinh hoïc
2.3 Du lòch sinh thaùi
2.3.1 Ñònh nghóa
2.4. Giaùo duïc moâi tröôøng (GDMT)
2.5 Taâm lí cuûa ngöôøi daân noâng thoân
2.6 Moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø moâi tröôøng
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 7
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
2.1. Ña daïng sinh hoïc (ÑDSH)
2.1.1 Khaùi nieäm – phaân loaïi
Ña daïng sinh hoïc laø söï phong phuù veà nguoàn gen, veà gioáng, loaøi sinh vaät vaø
heä sinh thaùi trong töï nhieân.
Ña daïng sinh hoïc ñöôïc xem xeùt theo 3 möùc ñoä:
• Ña daïng sinh hoïc ôû caáp loaøi bao goàm toaøn boä caùc sinh vaät soáng treân traùi
ñaát, töø vi khuaån ñeán caùc loaøi thöïc, ñoäng vaät vaø caùc loaøi naám.
• ÔÛ caáp quaàn theå ña daïng sinh hoïc bao goàm söï khaùc bieät veà gen giöõa caùc
loaøi, khaùc bieät veà gen giöõa caùc quaàn theå soáng caùch ly nhau veà ñòa lyù cuõng nhö
khaùc bieät giöõa caùc caù theå cuøng chung soáng trong moät quaàn theå.
• Ña daïng sinh hoïc coøn bao goàm caû söï khaùc bieät giöõa caùc quaàn xaõ maø trong
ñoù caùc loaøi sinh soáng vaø caùc heä sinh thaùi, nôi maø caùc loaøi cuõng nhö caùc quaàn xaõ
sinh vaät toàn taïi vaø caû söï khaùc bieät cuûa caùc moái töông taùc giöõa chuùng vôùi nhau.
Theo Coâng öôùc Ña daïng sinh hoïc, khaùi nieäm "Ña daïng sinh hoïc"
(biodiversity, biological diversity) coù nghóa laø söï khaùc nhau giöõa caùc sinh vaät soáng
ôû taát caû moïi nôi, bao goàm: caùc heä sinh thaùi treân caïn, trong ñaïi döông vaø caùc heä
sinh thaùi thuyû vöïc khaùc, cuõng nhö caùc phöùc heä sinh thaùi maø caùc sinh vaät laø moät
thaønh phaàn,...; thuaät ngöõ naøy bao haøm söï khaùc nhau trong moät loaøi, giöõa caùc loaøi
vaø giöõa caùc heä sinh thaùi.
2.2.2 Giaù trò cuûa ÑDSH
Ña daïng sinh hoïc laø moät nguoàn taøi nguyeân
Roõ raøng laø ña daïng sinh hoïc ôû moät möùc ñoä naøo ñoù coù vai troø quan troïng
trong vieäc cung caáp cô sôû vaät chaát cho cuoäc soáng con ngöôøi, ôû möùc ñoä naøy, noù duy
trì sinh quyeån nhö moät heä thoáng chöùc naêng, ôû moät möùc ñoä khaùc, noù cung caáp caùc
vaät lieäu cô baûn cho noâng nghieäp vaø vaø nhu caàu thieát thöïc khaùc.
• Caùc HST trong töï nhieân laø cô sôû sinh toàn cuûa söï soáng treân traùi ñaát, trong
ñoù coù loaøi ngöôøi, chuùng ñaûm baûo söï chu chuyeån oxi vaø caùc nguyeân toá khaùc treân
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 8
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
haønh tinh. Chuùng duy trì tính oån ñònh vaø ñoä maøu môõ cuûa ñaát treân khaép theá giôùi.
Neáu coù söï suy thoaù vaø ÑDSH dieãn ra maõnh lieät treân traùi ñaát seõ laø toån thöông ñeán
tính oån ñònh vaø tính meàm deûo cuûa moâi tröôøng.
• Caùc heä töï nhieân laøm haïn cheá söï xoùi moøn ñaát vaø bôø bieån. Röøng treân caùc
söôøn doác ñieàu tieát doøng chaûy vaø thanh loïc caùc caën baõ ñeå doøng soâng trôû neân trong
laønh khi ñeán ngöôøi söû duïng. Caùc RNM vaø caùc raëng san hoâ seõ luoân laø laù chaén höõu
hieäu choáng laïi caùc ñôït soùng bieån, choáng xoùi moøn bôø bieån vaø ñoàng thôùi cuõng laø nôi
sinh soáng cuûa nhieàu loaøi sinh vaät bieån.
• Caùc caây löông thöïc ñöôïc boå sung nhöõng tính traïng di truyeàn môùi laáy töø
caùc caây soáng hoang daõ baèng caùch lai gioáng. Ñoù cuõng laø nhöõng ñaëc tính di truyeàn
maø ta caàn coù ñeå caûi taïo caùc gioáng caây troàng cuûa chuùng ta
• Caùc loaïi döôïc phaåm coù nguoàn goác töï nhieân coù vai troø quan troïng trong
coâng taùc baûo veä söùc khoeû treân phaïm vi toaøn caàu. Öôùc tính 80% daân soá cuûa caùc
nöôùc keùm phaùt trieån troâng caäy vaøo caùc döôïc phaåm truyeàn thoáng trong vieäc chaêm
soùc söùc khoeû. Maët khaùc, tính ña daïng töï nhieân coù theå ngaøy caøng coù giaù trò ñoái vôùi
vieäc cheá taïo ra nhöõng döôïc phaåm nhaân taïo môùi.
• Nhieàu heä sinh thaùi töï nhieân hoaëc baùn töï nhieân, moät soá trong ñoù coù theå coù
tính ña daïng sinh hoïc cao, coù giaù trò ñaùng keå ñoái vôùi con ngöôøi, chaúng haïn nhö:
Vai troø taïo nguoàn thu nhaäp töø du lòch sinh thaùi cuûa caùc heä sinh thaùi töï nhieân ñöôïc
baûo veä laøm vöôøn quoác gia.
Nhöng nhìn chung, nhöõng giaù trò naøy chæ coù quan heä giaùn tieáp vôùi ña daïng
sinh hoïc. Do ñoù, tuy caùc heä sinh thaùi röøng ngaäp maën nhìn chung thöôøng coù tính ña
daïng thaáp hôn heä sinh thaùi röøng ñaát thaáp lieàn keà nhöng xeùt veà maët taøi nguyeân thì
chuùng cuõng coù giaù trò töông ñöông.
2.1.3 Nhöõng moái ñe doïa ñeán ÑDSH
Nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán söï giaûm suùt ñoä ña daïng sinh hoïc laø
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 9
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
• Khai thaùc röøng quaù möùc: vieäc khai thaùc goã quaù möùc gaây ra söï maát taùn che
cho ñaát, heä thoáng reã caây bò maát gaây ra söï soùi moøn ñaát vaø öùc cheá hoaït ñoäng cuûa vi
sinh vaät laøm taêng ñoä phì cuûa ñaát … Beân caïnh ñoù, söï ñoát röøng böøa baõi vaø naïn chaùy
röøng ñaõ gaây haïn haùn, thieân tai, ñeå laïi thieät haïi to lôùn cho heä sinh thaùi vaø neàn kinh
teá. Ñoàng thôøi, söï phaù huûy heä sinh thaùi röøng laøm bieán ñoåi nôi sinh soáng cuûa caùc
gioáng loaøi. Qua 4 theá kyû gaàn ñaây, treân toaøn caàu coù toaøn boä hôn 700 loaøi bò tuyeät
chuûng ñöôïc bieát ñeán, bao goàm moät traêm loaïi ñoäng vaät coù vuù 160 loaïi chim, taát caû
ñeàu bò aûnh höôûng bôûi nhaân taïo (Fisher, 1968, Wood 1972; Soule 1983; Reid
1992).
• Söï chaên thaû, saên baén quaù möùc vaø söï du nhaäp vaøo ñòa phöông nhöõng loaøi
ñoäng vaät aên thòt cuõng laø nguyeân nhaân daãn ñeán söï tuyeät chuûng cuûa khoâng ít caùc
loaøi sinh vaät treân traùi ñaát: Vieäc saên baén vôùi tyû leä khoâng theå chòu döïng ñöôïc laø
nguyeân nhaân noãi troäi nhaát cuûa söï tuyeät chuûng hay söï nguy hieåm cuûa nhöõng chuûng
loaøi coù giaù trò haøng hoùa treân thò tröôøng.
• Do caïnh tranh vôùi con ngöôøi vaø beänh taät: moät vaøi tröôøng hôïp tuyeät chuûng
nhaân taïo bao goàm nhöõng loaøi bò quaáy roái vaø con ngöôøi nhaän thaáy chuùng laø nhöõng
keû caïnh tranh vôùi mình ñeå söû duïng moät nguoàn taøi nguyeân thoâng thöôøng naøo ñoù
hay do caùc dòch beänh truyeàn nhieãm.
• Maët khaùc, haäu quaû cuûa chieán tranh treân theá giôùi cuõng nhö ôû Vieät Nam ñaõ
söû duïng nhöõng loaïi vuõ khí, phöông tieän hieän ñaïi ñaõ gaây nhieãm moâi tröôøng nghieâm
troïng, nhieàu loaøi sinh vaät bò huyû dieät vaø toàn ñoïng laïi trong töï nhieän qua nhieàu theá
heä. Toùm laïi söï soáng treân traùi ñaát naøy toàn taïi phuï thuoäc vaøo moái quan heä chaët cheõ
giöõa caùc loaøi sinh vaät vôùi nhau, cöù moät loaøi treân traùi ñaát naøy maát ñi phaûi chaêng laø
söï soáng treân Traùi Ñaát ñaõ böôùc theâm moät böôùc tôùi söï dieät vong.
Nhöõng moái ñe doïa chính ñoái vôùi nguoàn ña daïng sinh hoïc taïi Vieät Nam laø
khai thaùc röøng quaù möùc, taäp quaùn du canh du cö, dieän tích ñaát troàng caây bò thu
heïp, oâ nhieãm nguoàn nöôùc, suy thoaùi caùc vuøng ven bieån, vaø nhu caàu kieám soáng cuûa
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 10
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
noâng daân trong quaù trình chuyeån sang neàn kinh teá thò tröôøng. Toác ñoä taêng daân soá
nhanh choùng vaø thaâm canh noâng nghieäp cuõng laø nhöõng moái ñe doïa ngaøy caøng gia
taêng. Vôùi daân soá gia taêng vaø moät neàn kinh teá phaùt trieån nhanh choùng, caùc coâng
trình haï taàng cô sôû quy moâ lôùn nhö ñaäp nöôùc vaø ñöôøng cao toác cuõng ñe doïa nguoàn
ña daïng sinh hoïc giaøu coù cuûa Vieät Nam neáu khoâng ñöôïc quy hoaïch vaø quaûn lyù toát.
Thaùch thöùc lôùn nhaát ñoái vôùi Vieät Nam laø nhìn nhaän nguoàn ña daïng sinh hoïc quyù
giaù cuûa mình nhö moät taøi saûn quoác gia vaø baûo ñaûm söï haøi hoøa giöõa phaùt trieån vaø
baûo toàn.
2.2 Baûo toàn ña daïng sinh hoïc
2.2.1 Khaùi nieäm
Baûo toàn ña daïng sinh hoïc ôû moïi möùc ñoä veà cô baûn laø duy trì caùc quaàn theå
loaøi ñang toàn taïi vaø phaùt trieån. Coâng vieäc naøy coù theå ñöôïc tieán haønh beân trong
hoaëc beân ngoaøi nôi soáng töï nhieân. Moät soá chöông trình quaûn lyù toång hôïp ñaõ baét
ñaàu lieân keát caùc höôùng tieáp caän cô baûn khaùc nhau naøy.
Baûo toàn taïi choã (Baûo toàn In-situ)
- Laø hình thöùc baûo toàn caùc heä sinh thaùi vaø nhöõng nôi cö truù töï nhieân, duy trì vaø
phuïc hoài caùc quaàn theå loaøi ñang toàn taïi trong ñieàu kieän soáng töï nhieân cuûa chuùng.
Trong tröôøng hôïp caùc loaøi ñöôïc thuaàn hoaù vaø canh taùc, coâng vieäc naøy ñöôïc tieán
haønh taïi khu vöïc maø caùc gioáng vaät nuoâi caây troàng ñoù hình thaønh neân ñaëc tính cuûa
mình. [Theo CBD]
- Laø hình thöùc baûo toàn ña daïng sinh hoïc trong caùc heä sinh thaùi vaän ñoäng tieán hoaù
cuûa nôi cö truù nguyeân thuûy hoaëc moâi tröôøng töï nhieân. [Theo GBA]
Hieän nay, ñoái vôùi moät boä phaän lôùn cuûa ña daïng sinh hoïc treân traùi ñaát, coâng taùc
baûo toàn chæ khaû thi khi caùc loaøi ñoù ñöôïc duy trì trong phaïm vi phaân boá cuõng nhö ôû
traïng töï nhieân cuûa chuùng. Ñieàu naøy coøn coù nhieàu yù nghóa khaùc nhö cho pheùp loaøi
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 11
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
tieáp tuïc quaù trình thích nghi trong tieán hoaù vaø veà nguyeân taéc ñaûm baûo cho vieäc
tieáp tuïc söû duïng caùc loaøi (maëc duø ñieàu naøy ñoøi hoûi phaûi coù söï quaûn lyù).
Baûo toàn Ex-situ
- Laø hình thöùc baûo toàn caùc thaønh phaàn cuûa ña daïng sinh hoïc beân ngoaøi nhöõng nôi
cö truù töï nhieân cuûa chuùng. [Theo CBD]
- Laø hình thöùc duy trì caùc thaønh phaàn cuûa ña daïng sinh hoïc toàn taïi beân ngoaøi nôi
cö truù nguyeân thuûy hoaëc moâi tröôøng töï nhieân cuûa chuùng. [Theo GBA]
Caùc quaàn theå ñang toàn taïi cuûa nhieàu sinh vaät coù theå ñöôïc duy trì trong canh taùc
hoaëc nuoâi giöõ. Thöïc vaät coù theå ñöôïc baûo toàn trong ngaân haøng haït gioáng vaø caùc boä
söu taäp moâ; caùc kyõ thuaät töông töï cuõng ñöôïc phaùt trieån cho ñoäng vaät (löu giöõ phoâi,
tröùng, tinh truøng), nhöng khoù giaûi quyeát hôn nhieàu. Trong moïi tröôøng hôïp, baûo toàn
ex-situ hieän taïi roõ raøng chæ khaû thi ñoái vôùi moät tyû leä sinh vaät nhoû. Coâng vieäc naøy
ñoøi hoûi chi phí raát lôùn ñoái vôùi phaàn lôùn caùc loaøi ñoäng vaät, vaø maëc duø theo nguyeân
taéc coâng vieäc baûo toàn ex-situ coù theå tieán haønh vôùi moät tyû leä lôùn caùc loaøi thöïc vaät
baäc cao, nhöng vaãn chæ chieám moät tyû leä nhoû trong soá caùc sinh vaät cuûa traùi ñaát.
Coâng vieäc naøy thöôøng daãn ñeán suy giaûm ña daïng di truyeàn do nhöõng hieäu öùng xoùi
moøn di truyeàn vaø do xaùc suaát lai caän huyeát cao.
2.2.2 Tình hình baûo toàn ÑDSH treân Theá giôùi vaø taïi Vieät Nam
Caùc vaán ñeà trong coâng taùc baûo toàn
• Laøm theá naøo huy ñoäng ñöôïc kieán thöùc khoa hoïc phuïc vuï cho coâng taùc baûo
toàn?
• Laøm theá naøo quaûn lyù ñöôïc caùc quaù trình bieán ñoåi ñeå taøi nguyeân sinh hoïc coù
theå ñoùng goùp toái ña cho quaù trình phaùt trieån beàn vöõng?
• Caàn nhöõng thoâng tin gì ñeå phuïc vuï cho coâng taùc baûo toàn ña daïng sinh hoïc?
• Vaán ñeà naøo caàn ñöôïc chuù yù tröôùc tieân?
• Laøm theá naøo ñeå phoái hôïp moät caùch coù hieäu quaû nhaát caùc hoaït ñoäng baûo veä
ña daïng sinh hoïc?
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 12
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
• Coù theå tìm ñöôïc nguoàn taøi chính töø ñaâu ñeå ñaùp öùng nhöõng vaán ñeà naøy ôû moät
quy moâ töông xöùng vôùi vaán ñeà?
2.2.2.1 Theá giôùi
Trong 10 naêm qua coäng ñoàng quoác teá ñaõ chi khoaûng 4 tyû ñoâ la ñeå baûo toàn
söï ña daïng sinh hoïc. Khoaûn chi phí naøy ñaõ ñöôïc söû duïng cho raát nhieàu coâng vieäc
höõu ích vaø chuùng ta ñaõ ñaït ñöôïc moät soá thaønh töïu quan troïng. Nhöng nhìn chung,
chuùng ta chöa ngaên chaën ñöôïc taùc ñoäng huyû dieät cuûa naïn ngheøo khoù traàm luaân vaø
daân soá khoâng ngöøng taêng leân, moät taùc ñoäng coù söùc taøn phaù caùc loaøi nhanh gaáp
haøng nghìn laàn tröôùc ñaây. Chuùng ta caàn haønh ñoäng theo moät caùch khaùc ñeå ñoái phoù
vôùi taùc ñoäng coù theå raát thaûm khoác cuûa nhöõng aùp löïc naøy ñoái vôùi nhöõng heä töï
nhieân ñang hoã trôï cho söï soáng treân traùi ñaát.
Chaâu aù vaø chaâu Phi cuõng cho ta nhöõng ví duï ñaày thuyeát phuïc veà caùch thöùc
hôïp taùc vaø xaùc ñònh caùc lónh vöïc öu tieân ñeå ñoái phoù vôùi nhöõng laøn soùng taøn phaù
thieân nhieân. Nhöõng döï aùn coù söï hoã trôï maïnh meõ cuûa coäng ñoàng cho thaáy coù theå
ñaáu tranh vôùi ngheøo ñoùi thoâng qua vieäc baûo veä nhöõng heä sinh thaùi gaén chaët vôùi
caùc nguoàn nöôùc, noâng nghieäp vaø ñôøi soáng noâng thoân.
2.2.2.2 Vieät Nam
“Vieät Nam coù nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät raát ñoäc ñaùo maø nhieàu quoác gia treân
theá giôùi khoâng coù ñöôïc, ñaõ laøm cho Vieät Nam trôû thaønh nôi toát nhaát (trong moät soá
tröôøng hôïp laø nôi duy nhaát) ñeå baûo toàn ña daïng sinh hoïc”- Ñaây laø thoâng ñieäp cuûa
Boä tröôûng Boä Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng nhaân ngaøy Moâi tröôøng theá giôùi naêm nay
(5/6).
Hieän nay, khoaûng 25 trieäu ngöôøi Vieät Nam soáng döïa vaøo caùc heä sinh thaùi
röøng vaø khoaûng 8 trieäu ngöôøi khaùc coù moät phaàn thu nhaäp töø ngö nghieäp. Caùc heä
sinh thaùi vaø ña daïng sinh hoïc ñaõ goùp phaàn quan troïng caûi thieän ñieàu kieän soáng,
cung caáp dinh döôõng, löông thöïc, chaát ñoát, thuoác men, baûo veä söùc khoeû vaø cung
caáp nöôùc sinh hoaït cho loaøi ngöôøi. Vieät Nam laø moät trong caùc quoác gia coù tính ña
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 13
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
daïng sinh hoïc cao treân theá giôùi, ñöôïc coâng nhaän laø moät quoác gia öu tieân cao cho
baûo toàn toaøn caàu.
Caùc heä sinh thaùi cuûa Vieät Nam raát ña daïng vaø phong phuù, taïo neân moâi
tröôøng soáng cho khoaûng 10% soá loaøi chim vaø thuù treân toaøn caàu. Vieät Nam coù
nhieàu loaøi ñoäng thöïc vaät raát ñoäc ñaùo maø nhieàu quoác gia treân theá giôùi khoâng coù
ñöôïc, ñaõ laøm cho Vieät Nam trôû thaønh nôi toát nhaát (trong moät soá tröôøng hôïp laø nôi
duy nhaát) ñeå baûo toàn ña daïng sinh hoïc.
Baûo toàn ña daïng sinh hoïc, daãn ñeán baûo toàn lôïi ích cuûa thieân nhieân, söùc
khoûe, noâng nghieäp, coâng nghieäp, vaø moät soá laõnh vöïc cuûa nöôùc ngoaøi; bao goàm:
• Giuùp baûo veä ñöôøng daãn nöôùc (löu vöïc soâng) ñoái vôùi nguoàn nöôùc töï nhieân vaø
nöôùc sinh hoaït.
• Giuùp ngaên ngöøa vaø phoøng choáng luït baõo, ñaïi hoïa cuûa thieân nhieân gaây ra.
• Ñem ñeán moät nguoàn voán raát lôùn cho coâng nghieäp vaø hoaït ñoäng du lòch.
• Vaø do ñoù thuùc ñaåy kinh teá trong vuøng; goùp phaàn taïo caûm giaùc deã chòu töø moät
moâi tröôøng trong laønh, khoâng gian soáng vaø taïo ra nhieàu cô hoäi khaùc,;
• Cung caáp nhöõng saûn phaåm töø goã ñöôïc laáy töø röøng (moät caùch hôïp phaùp vaø
ñuùng tieâu chuaån) phaùt trieån kinh teá.
• Baûo veä ñaát nhôø vieäc quaûn lyù noâng nghieäp vaø nguoàn taøi nguyeân.
• Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc nghieân cöùu vaø giaûng daïy vaø field stations
cho thaønh töïu veà khoa hoïc, vaø giaûng daïy ôû nhieàu caáp ñoä.
• Duy trì nhöõng giaù trò veà truyeàn thoáng vaên hoùa nhaèm ñem laïi söùc khoûe, phuùc
lôïi, nôi ngaém caûnh cho coäng ñoàng (trích töø Philips, 1998 in Cheppard, 1999)
Taát caû nhöõng ñoùng goùp ñoù nhaèm vaøo chaát löôïng cuûa cuoäc soáng vaø söùc khoûe
cuûa coäng ñoàng.
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 14
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
2.3 Du lòch sinh thaùi
2.3.1 Ñònh nghóa
“Du lòch sinh thaùi laø loaïi hình du lòch döïa vaøo thieân nhieân vaø vaên hoaù
baûn ñòa gaén vôùi giaùo duïc moäi tröôøng coù ñoùng goùp cho noã löïc baûo toàn vaø phaùt
trieån beàn vöõng vôùi söï tham gia tích cöïc cuûa coäng ñoàn ñòa phöông”.
Khaùi nieäm quan troïng treân ñaây ñaõ ñöôïc ruùt ra töø cuoäc hoäi thaûo quoác teá
“Xaây döïng chieán löôïc quoác gia veà phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam” vöøa
ñöôïc toå chöùc ôû Haø Noäi.
• Du lòch sinh thaùi laø moät lónh vöïc môùi phaùt trieån vaøi thaäp kæ gaàn ñaây vaø ñang
trôû thaønh moät xu höôùng tích cöïc ñaûm baûo söï phaùt trieån du lòch beàn vöõng gaén lieàn
vôùi vieäc baûo toàn thieân nhieân vaø moâi tröôøng, caùc giaù trò nhaân vaên giaøu baûn saéc vaên
hoaù cuûa moïi daân toäc, thoâng qua vieäc giaùo duïc nhaän thöùc cuûa xaõ hoäi, cuûa coäng
ñoàng.
• Muoán phaùt trieån du lòch sinh thaùi ñoøi hoûi phaûi coù söï phoái keát hôïp ñoàng boä
theå hieän ôû ba lónh vöïc chuû yeáu laø: chuû tröông, ñöôøng loái chính saùch cuûa Nhaø nöôùc
vaø söï quaûn lí, ñieàu haønh cuûa chính quyeàn caùc caáp, söï tham gia cuûa coäng ñoàng daân
cö ñòa phöông.
Maëc duø laø moät lónh vöïc môùi phaùt trieån song nhieàu quoác gia ñaõ ñaït ñöôïc
nhöõng thaønh töï to lôùn trong lónh vöïc sinh thaùi, ñem laïi hieäu quaû ñaùng keå veà kinh
teá xaõ hoäi, baûo veä, toân taïo caùc nguoàn taøi nguyeân du lòch vaø moâi tröôøng, phaùt trieån
caân ñoái ñoàng ñeàu theo laõnh thoå, ñaëc bieät ôû nhöõng vuøng saâu vuøng xa nôi coù nhieàu
tieàm naêng phaùt trieån du lòch sinh thaùi. Caùc kinh nghieäm phaùt trieån du lòch sinh thaùi
ôû nöôùc ngoaøi ñöôïc trình baøy ôû Hoäi thaûo laø nhöõng kinh nghieäm quyù khoâng chæ ñoái
vôùi Vieät Nam maø coøn coù theå ruùt kinh nghieäm cho nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån.
2.3.2 Caùc loaïi hình DLST hieän coù taïi Vieät Nam
Cuøng vôùi xu theá phaát trieån du lòch sinh thaùi treân theá giôùi trong nhöõng naêm
gaàn ñaây DLST ôû Vieät Nam ñaõ vaø ñang phaùt trieån vôùi moät soá loaïi hình phuø hôïp vôùi
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 15
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
ñieàu kieän ñaëc thuø cuûa Vieät Nam. Tuy nhieân do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau,
nhöõng saûn phaåm DLST ñích thöïc ôû Vieät Nam hieän chöa coù, maø môùi chæ laø nhöõng
loaïi hình du lòch thieân nhieân mang maøu saéc cuûa DLST, bao goàm:
Daõ ngoaïi: laø hình thöùc ñöa con ngöôøi veà vôùi thieân nhieân, saûn phaåm du lòch
chuû yeáu laø tham quan thaéng caûnh, hieän khaù phoå bieán ôû Vieät Nam.
Leo nuùi: leo nuùi laø loaïi hình du lòch chinh phuïc caùc ñænh cao nhö: Fansipan,
Bidoup. Baïch maõ…Ngoaøi ra coøn coù theå nhöõng tour du lòch haønh höông leã hoäi ñeán
caùc ñieåm di tích liïch söû vaên hoùa ôû caùc khu baûo toàn thieân nhieân nhö chuøa Höông,
Yeân Töû…
Ñi boä trong röøng: laø Hình thöùc DLST ñöôïc öa chuoäng ôû nhieàu nöôùc treân
theá giôùi. ÔÛ Vieät nam ñi boä trong röøng laø keát hôïp hình thöùc tham quan caùc caûnh
quan töï nhieân ôû caùc vöôøn quoâc gia vaø khu baûo toàn thieân nhieân ñang phaùt trieån.
Tham quan nghieân cöùu ña daïng sinh hoïc ôû caùc VQG, khu baûo toàn thieân
nhieân: laø hình thöùc DLST phoå bieán thu huùt söï quan taâm ñaët bieät cuûa khaùch du
lòch ñeán töø nhöõnh thò tröôøng khaùc nhau. Tuy vaäy hieän nay ôû Vieät Nam hình thöùc
naøy coøn chöa phaùt trieån.
Tham quan meät vöôøn: laø hình thöùc DLST vôùi saûn phaåm chuû yeáu laø tham
quan nghieân cöùu HST noâng nghieäp, ñaët bieät ôû caùc meät vöôøn ñoàng baèng soâng Cöûu
Long. Hình thöùc naøy maëc duø môùi phaùt trieån trong thôøi gian gaàn ñaây, song ñaõ thu
huùt ñöôïc nhieàu khaùch du lòch trong vaø ngoaøi nöôùc.
Quan saùt chim:: Caùc saân chim ôû Vieät Nam, ñaëc bieät laø ôû ñoàng baèng soâng
Cöûu Long, Caàn Giôø… coù soá löôïng chim lôùn thaønh phaàn loaøi phong phuù vôùi nhieàu
loaøi ñaëc höõu, quùi hieám caàn ñöôïc baûo veä, laø nôi thu huùt nhieàu nhaø khao hoïc vaø du
khaùch tôùi nghieân cöùu, tham quan… Hình thöùc du lòch quan saùt chim ôû caùc saân chim,
caùc VQG, khu baûo toàn thieân nhieân chöa phoå bieán nhieàu ôû Vieät Nam.
Thaêm baûn laøng daân toäc: Vieäc thaêm caùc baûn laøng daân toäc trong caùc VQG,
khu baûo toàn thieân nhieân ñöôïc keát hôïp toå chöùc trong caùc tour du lòch mang saéc thaùi
DLST ôû Vieät Nam.
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 16
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
Du thuyeàn: Vieät Nam coù nhieàu soâng hoà, cuøng vôùi bôø bieån daøi hôn 3200km
. Ñaây laø tieàn ñeà thuaän lôïi ñeå toå chöùc loaïi hình du lòch nhö ñi ñeán Caàn Giôø baèng
thuyeàn buoàm…
Maïo hieåm: ÔÛ Vieät Nam moät soá loaïi hình du lòch maïo hieåm ñaõ baét ñaàu phaùt
trieån nhö: du lòch laën bieån, du lòch xuyeân Vieät baèng xe Jeep…
Saên baét caâu caù: caùc loaïi hình saên baét thöôøng ñöôïc thöïc hieän taïi caùc khu
vöïc khoang vuøng daønh rieâng cho caùc hoaït ñoäng naøy, ñoái töôïng tham gia laø khaùch
coù tuoåi trung nieân, trong noäi ñòa vaø quoác teá.
Caùc loaïi hình khaùc: Toå chöùc caùc tour caáp khu vöc hay xuyeân quoác gia ñeå
tham quan tìm hieåu caùc thaéng caûnh töï nhieân vaø con ngöôøi Vieät Nam.
2.3.3 Tieàm naêng phaùt trieån du lòch sinh thaùi ôû Vieät Nam
Nöôùc Vieät Nam tuy nhoû beù nhöng ñöôïc thieân nhieân öu ñaõi nhieàu caûnh quan
xinh ñeïp, ña ñaïng vaø ñoäc ñaùo, vöøa mang tính chaát vaên hoaù theá giôùi vöøa coù tính
lòch söû ñaëc thuø cuûa daân toäc Vieät Nam. Vôùi xu höùôùng phaùt trieån khoa hoïc kó thuaät
nhö vuõ baõo, nhu caàu thích tìm veà thieân nhieân cuûa con ngöôøi ngaøy caøng gia taêng,
nhöõng caûnh thieân nhieân töôi ñeïp neân thô, khoâng khí trong laønh laø nhöõng nôi haáp
daãn cuûa du khaùch theá giôùi. Do ñoù du lòch sinh thaùi giöõ vai troù quyeát ñònh söï taêng
tröôûng cuûa ngaønh du lòch Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaø höùa heïn nhieàu
trong töông lai. Ngoaøi ra du lòch sinh thaùi coøn laø dòp ñeå giôùi thieäu veà ñaát nöôùc töôi
ñeïp vaø con ngöôøi Vieät Nam anh huøng vôùi theá giôùi moät caùch höõu hieäu, ñem laïi lôïi
ích treân nhieàu phöông tieän: vaên hoaù, kinh teá, xaõ hoäi vaø phaùt trieån beàn vöõng.
Nöôùc Vieät Nam coù nhieàu danh lam thaéng caûnh noåi tieáng nhö vònh Haï Long
di saûn cuûa theá giôùi, Caàn Giôø- khu döï tröõ sinh quyeån cuûa theá giôùi, moät soá vöôøn
quoác gia coù heä sinh thaùi ña daïng nuoâi döôõng bieát bao loaøi ñoäng, thöïc vaät quyù
hieám vôùi khoâng gian thoaùng ñaõng röøng xanh nguùt ngaøn, bieån caû eâm ñeàm... Beân
caïnh thieân nhieân haáp daãn coøn coù nhöõng neùt tín ngöôõng ñaëc saéc, nhöõng di tích
khaûo coå, di tích vaên hoaù lòch söû,... gôïi tính toø moø ham hieåu bieát cuûa con ngöøôøi. Taát
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 17
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
caû taïo neân moät nöôùc Vieät nam xinh ñeïp raát gaàn guõi nhöng tinh khoâi, raát ñoäc ñaùo
laïi hieàn hoaø, duyeân daùng... laø ñeåm du lòch sinh thaùi ñaày haáp daãn, quyeán ruõ du
khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc. Nhöng moãi nôi moãi veû thích hôïp cho töøng loaïi hình du
lòch sinh thaùi, du khaùch coù theå ñeán nghieân cöùu, tham quan, hoïc taäp, hoäi hoïp, giaûi
trí...
Moät soá loaïi hình du lòch sinh thaùi phoå bieán ôû Vieät Nam nhö:
• Du lòch daõ ngoaïi, tham quan, giaûi trí, nghæ ngôi, tónh döôõng
• Du lòch tìm hieåu, nghieân cöùu theo chuyeân ñeà sinh thaùi, lòch söû, khaûo coå, vaên
hoaù.
• Du lòch hoäi nghò, hoäi thaûo
• Du lòch veà thaêm chieán tröôøng xöa.
Nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn veà lòch söû hình thaønh, vò trí ñòa lyù laõnh thoå vaø söï ña daïng
veà caùc ñieàu kieän ñòa lyù ñaõ taïo ra söï phong phuù, ña daïng vaø coù tính chaát pha troän
cuûa caùc HST vôùi tính ña daïng sinh hoïc cao ô Vieät Nam. Ñaây chính laø ñaëc ñieåm
taïo neân taøi nguyeân DLST ñaëc saéc, ñaûm baûo cho phaùt trieån DLST ôû nöôùc ta.
2.4. Giaùo duïc moâi tröôøng (GDMT)
2.4.1 Ñònh nghóa
GDMT laø moät quaù trình taïo döïng cho con ngöôøi nhöõng nhaän thöùc vaø moái
quan taâm ñoái vôùi moâi tröôøng vaø caùc vaán ñeà moâi tröôøng, sao cho moãi ngöôøi ñeàu coù
ñaày ñuû kieán thöùc, thaùi ñoä vaø kyõ naêng ñeå coù theå hoaït ñoäng moät caùch ñoäc laäp, hoaëc
phoái hôïp, nhaèm tìm ra caùc giaûi phaùp cho nhöõng vaán ñeà moâi tröôøng cuûa hieän taïi vaø
ngaên chaën nhöõng vaán ñeà coù theå naûy sinh trong töông lai.
GDMT laø moät vieäc caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän thöôøng xuyeân, lieân tuïc vaø laâu
daøi.
2.4.2 Muïc ñích cuûa GDMT
GDMT trong nhaø tröôøng nhaèm ñaït ñeán muïc ñích cuoái cuøng laø ngöôøi hoïc
ñöôïc trang bò:
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 18
- ð án t t nghi p GVHD: ThS Lê Th Vu Lan
• Moät yù thöùc traùch nhieäm saâu saéc ñoái vôùi söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa traùi ñaát.
• Moät khaû naêng caûm thuï, ñaùnh giaù veû ñeïp cuûa neàn taûn ñaïo lyù moâi tröôøng.
• Moät nhaân caùch ñöôïc khaéc saâu bôûi neàn taûng ñaïo lyù moâi tröôøng.
Laø moät thöïc theå mang tính xuyeân suoát trong caùc moân hoïc, GDMT mang laïi cô
hoäi cho ngöôøi hoïc khaùm phaù moâi tröôøng. GDMT cuõng taïo cô hoäi ñeå hình thaønh, söû
duïng caùc kyõ naêng lieân quan ñeán cuoäc soáng hoâm nay vaø ngaøy mai cuûa ngöôøi hoïc.
Taát caû ñieàu naøy cho chuùng ta nieàm hy voïng ngöôøi hoïc coù nhieàu yù töôûng saùng taïo
vaø tham gia tích cöïc vaøo quaù trình phaán ñaáu cho moät theá giôùi phaùt trieån laønh
maïnh.
Noùi caùch khaùc, GDMT nhaèm tôùi: Giaùo duïc veà moâi tröôøng, Giaùo duïc vì moâi
tröôøng, giaùo duïc trong moâi tröôøng.
2.4.3 Nhöõng nguyeân taéc chung veà GDMT
• GDMT phaûi coi moâi tröôøng laø moät toång theå hoaøn chænh veà maët töï nhieân hay
nhaân taïo, kyõ thuaät hay xaõ hoäi (vaên hoùa, thaãm myõ, lòch söû…);
• GDMT laø moät quaù trình laâu daøi vaø mang tính lieân tuïc, qua caû giaùo duïc chính
quy hoaëc khoâng chính quy;
• GDMT caàn mang tính lieân ngaønh nhaèm baûo ñaûm tính hoaøn chænh vaø caân
baèng veà hoïc taäp moâi tröôøng;
• GDMT caàn xem xeùt caùc vaán ñeà treân quan ñieåm ñòa phöông, quoác gia, khu
vöïc vaø quoác teá;
• GDMT caàn chuù troïng ñeán caùc vaán ñeà moâi tröôøng hieän taïi vaø töông lai;
• GDMT phaûi ñeà cao giaù trò vaø söï caàn thieát cuûa vieäc hôïp taùc ñeå ngaên chaën vaø
giaûi quyeát caùc vaán ñeà moâi tröôøng;
• GDMT caàn hoã trôï ñeå xem xeùt thaáu ñaùo phöông dieän moâi tröôøng trong quaù
trình hoaïch ñònh phaùt trieån;
• GDMT phaûi taïo ñieàu kieän ñeå ngöôøi hoïc thöïc haønh vaø giuùp hoï coù cô hoäi töï ra
quyeát ñònh cuõng nhö chòu traùch nhieäm vôùi caùc quyeát ñònh ñoù; giaûi quyeát caùc vaán
ñeà moâi tröôøng vaø phaân loaïi caùc giaù trò moâi tröôøng;
SV: Lê ðào Trúc Linh – MSSV: 02ÑMT134 19
nguon tai.lieu . vn
