1. Trang Chủ
  2. Kinh tế - Thương mại
  3. Luận văn : Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất bồi thường hỗ trợ tái định cư Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ

Luận văn : Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất bồi thường hỗ trợ tái định cư Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ

Đất nước ta hiện nay đứng trong nền kinh tế phát triển như vũ bão, đòi hỏi phải hoạch định một chiến lược phát triển đất nước theo hướng phát triển bền vững, phấn đấu đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Chính vì những yêu cầu phát triển mạnh mẽ đó ta cần phải thực hiện một nhiệm vụ rất là quan trọng, đó là vấn đề xây dựng chỉnh trang đô thị đây là một trong những tiêu chí hàng đầu đánh giá một đất nước phát triển... Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển kha

Thể loại Tài liệu miễn phí Kinh tế - Thương mại

Số trang 72

Ngày tạo 8/30/2018 1:13:28 AM +00:00

Loại tệp DOC

Kích thước 0.53 M

Tên tệp

Tải Luận văn : Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc tr... (.pdf)

Xem mẫu

  1. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. Luận văn Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ 1 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  2. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. Mục Lục Luận văn .............................................................................................................................................. 1 LỜI NÓI ĐẦU ...................................................................................................................................... 4 Lý do chọn đề tài................................................................................................................................... 4 2. Tình hình nghiên cứu ........................................................................................................................ 5 3. Mục đích nghiên cứu ........................................................................................................................ 6 4. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................................................... 6 5. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................................................. 6 6. Bố cục ............................................................................................................................................... 7 Chƣơng 1............................................................................................................................................... 8 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THU HỒI ĐẤT, BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ, ................................... 8 TÁI ĐỊNH CƢ. ..................................................................................................................................... 8 1.1 Khái niệm ........................................................................................................................................ 8 1.2. Lịch sử về tình hình thực hiện công tác thu hồi đất – bồi thƣờng hỗ trợ tái định cƣ. .................. 11 1.3.2. Thu hồi đất sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế do Nhà nƣớc thu hồi .............................. 15 1.3.2.1 Thu hồi đất sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế theo quy định của Nghị định 181/2004/NĐ-CP ................................................................................................................................ 16 1.3.2.2 Thu hồi đất theo quy định của Nghị định 84/NĐ-CP về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất ........................................................................... 17 1.4. Thẩm quyền thu hồi đất: .............................................................................................................. 20 1.5. Các điều kiện để đƣợc bồi thƣờng đất. ........................................................................................ 21 1.6 Nguyên tắc bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất: ....................................................................... 23 Chƣơng 2............................................................................................................................................. 26 VAI TRÕ CỦA UBND CẤP TỈNH TRONG QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI THỰC HIỆN DỰ ÁN THU HỒI ĐẤT, BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ ....................................................................................... 26 VÀ TÁI ĐỊNH CƢ ............................................................................................................................. 26 2.1 Trình tự thủ tục thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ ......................................................... 26 2.1.2 Các bƣớc tiến hành thu hồi đất .................................................................................................. 27 2.2 Vai trò của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong trình tự thủ tục thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ ................................................................................................................................................ 32 2.2.1 Giao nhiệm vụ bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ ....................................................................... 37 2.2.2 Quyết định thu hồi đất, phê duyệt và thực hiện phƣơng án bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ .. 39 2.2.3 Giá đất ........................................................................................................................................ 41 2.2.4 Việc tách nội dung bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ thành tiểu dự án riêng và trách nhiệm tổ chức thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đối với dự án đầu tƣ thuộc các Bộ, ngành. ......... 43 2.2.5 Giải quyết khiếu nại về đất đai .................................................................................................. 43 2.2.5.1 Trình tự giải quyết khiếu nại đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.................................................................................................................... 44 Từ ngày 01/7/2011: Không phải khiếu nại trƣớc khi khởi kiện vụ án hành chính ..................... 45 Những mặt thuận lợi của việc khiếu kiện mà không cần thông qua khiếu nại: “Trƣờng hợp ngƣời khởi kiện có đơn khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án có thẩm quyền, đồng thời có đơn khiếu nại đến ngƣời có thẩm quyền giải quyết khiếu nại thì thẩm quyền giải quyết theo sự lựa chọn của ngƣời khởi kiện”. ......................................................................................................... 46 CHƢƠNG 3 ........................................................................................................................................ 47 VAI TRÕ CỦA UBND TP. CẦN THƠ TRONG QUÁ TRÌNH TRIỂN KHAI THỰC HIỆN DỰ ÁN THU HỒI ĐẤT, BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ ....................................................................................... 47 2 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  3. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. VÀ TÁI ĐỊNH CƢ ............................................................................................................................. 47 3.1 Khái quát chung về quá trình triển khai thực hiện thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ ở thành phố Cần Thơ.............................................................................................................................. 50 3.1.1 Thuận lợi trong quá trình thực hiện ........................................................................................... 50 3.1.2 Những khó khăn, vƣớng mắc trong quá trình thực hiện ........................................................... 52 3.2 Vai trò của Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ...................................................................................................... 59 3.2.1 Ban hành cơ chế, chính sách ...................................................................................................... 59 3.2.2 Trong quá trình triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ ............ 61 3.2.2.1 Vấn đề về giá đất..................................................................................................................... 61 3.2.2.2 Vấn đề thu hồi đất ................................................................................................................... 62 3.2.2.3 Vấn đề hỗ trợ, tái định cƣ ....................................................................................................... 64 3.2.3 Trong quá trình giải quyết khiếu nại .......................................................................................... 66 3.2.4 Sự phối hợp giữa Ủy ban nhân dân các cấp và các cơ quan có liên quan trong quá trình triển khai, thực hiện thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ. ............................................................... 68 3.3 Đề xuất .......................................................................................................................................... 69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 72 13. Quyết định 49/2009/QĐ-UBND ngày 07 tháng 09 năm 2009 của Uỷ ban nhân dân thành phố Cần Thơ quy định diện tích tối thiểu đƣợc tách thửa đối với từng loại đất do Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ ban hành ........................................................................................................................ 73 14. Quyết định số: 50/2010/QĐ-UBND ngày 24 tháng 12 năm 2010 của Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ quy định mức giá các loại đất trên địa bàn thành phố Cần Thơ .......................................... 73 3 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  4. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. LỜI NÓI ĐẦU Lý do chọn đề tài Đất nƣớc ta hiện nay đứng trong nền kinh tế phát triển nhƣ vũ bão, đòi hỏi phải hoạch định một chiến lƣợc phát triển đất nƣớc theo hƣớng phát triển bền vững, phấn đấu đến năm 2020 cơ bản trở thành một nƣớc công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Chính vì những yêu cầu phát triển mạnh mẽ đó ta cần phải thực hiện một nhiệm vụ rất là quan trọng, đó là vấn đề xây dựng chỉnh trang đô thị đây là một trong những tiêu chí hàng đầu đánh giá một đất nƣớc phát triển, vì thế trong những năm gần đây Nhà nƣớc ta luôn quan tâm và chú trọng đến vấn đề xây dựng các khu công nghiệp, khu đô thị cũng nhƣ xây dựng kết cấu hạ tầng đồng bộ, cũng không quên nhắc đến vấn đề xây dựng các căn cứ địa quốc phòng để đáp ứng vai trò bảo vệ đất nƣớc là một vấn đề đặc biệt quan trọng vì một đất nƣớc phát triển thì phải cần có một nền Quốc phòng vững mạnh đáp ứng đƣợc nhu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới hiện nay. Một khi nói đến vấn đề xây dựng cơ sở hạ tầng thì vấn đề thu hồi đất là một vấn đề quan trọng và rất là cấp thiết, để đáp ứng cho nhu cầu xây dựng phát triển đất nƣớc, ta cần phải đảm bảo có một quỹ đất đáp ứng đƣợc nhu cầu trên. Một trong những vấn đề quan trọng trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng hiện nay luôn có sự quan tâm sát sao của các ngành, các cấp là vấn đề thu hồi đất để thực hiện quá trình xây dựng, vì vai trò quan trọng của vấn đề thu hồi đất sẽ ảnh hƣởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng, ảnh hƣởng trực tiếp đến quyền lợi của đại bộ phận những ngƣời dân trong vùng bị quy hoạch, cho nên Luật đất đai 2003 hiện hành quy định chỉ có hai chủ thể có thẩm quyền thu hồi đất đó là (Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và Ủy ban nhân dân cấp huyện). Theo đó Nghị định 69/2009/NĐ-CP quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, giá đất, thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ quy định chủ thể có thẩm quyền thu hồi đất cũng là chủ thể thực hiện vấn đề bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ. Trong quá trình triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ Ủy ban nhân dân luôn nhận đƣợc sự quan tâm cũng nhƣ hỗ trợ nhiệt tình của các ngành, các cấp có liên quan và vấn đề triển khai, thực hiện Ủy ban nhân dân tỉnh giao nhiệm vụ bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ cho các cơ quan chuyên môn: Hội đồng 4 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  5. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. bồi thƣờng thiệt hại và giải phóng mặt bằng, Tổ chức phát triển quỹ đất nhƣng trên thực tế không phải vì vậy mà ta không thấy đƣợc vai trò đặc biệt quan trọng của ủy ban nhân dân tỉnh trong vấn đề chỉ đạo thực hiện trong toàn bộ quá trình thực hiện của dự án, bởi vì trong quá trình triển khai thực hiện luôn gặp phải những khó khăn vƣớng mắc thì chính lúc này Ủy ban nhân dân tỉnh đóng một vai trò then chốt sẽ quyết định giải quyết những khó khăn, vƣớng mắc vấp phải trong quá trình thực hiện. Ủy ban nhân dân là cơ quan hành chính địa phƣơng sẽ giải quyết toàn bộ công việc liên quan đến kinh tế, xã hội của địa phƣơng và là chiếc cầu nối quan trọng với trung ƣơng và sẽ chịu trách nhiệm chính với trung ƣơng những công việc mà Ủy ban nhân dân đảm nhiệm thi hành. Qua quá trình tìm hiểu những quy định của pháp luật cũng nhƣ và thực tế ngƣời viết nhận thấy, trong quá trình triển khai thực hiện các dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ thì Ủy ban nhân dân tỉnh sẽ đóng một vai trò chỉ đạo trực tiếp và chịu mọi trách nhiệm trong quá trình thực hiện thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ. Đây chính là lý do khiến ngƣời viết chọn đề tài “Vai trò của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ”. 2. Tình hình nghiên cứu Thu hồi đất luôn là vấn đề đƣợc mọi ngƣời quan tâm đến đặc biệt từ các ngành, các cấp cũng nhƣ từ những ngƣời dân bị thu hồi đất. Vì vai trò quan trọng của vấn đề thu hồi đất sẽ ảnh hƣởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng, ảnh hƣởng trực tiếp đến quyền lợi của đại bộ phận những ngƣời dân trong vùng bị quy hoạch. Vì tính chất đặc biệt quan trọng này cho nên Luật đất đai 2003 hiện hành chỉ quy định có hai chủ thể có thẩm quyền thu hồi đất (Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và Ủy ban nhân dân cấp huyện). Với vai trò đặc biệt quan trọng của Ủy ban nhân dân trong vấn đề triển khai, thực hiện thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ, cùng với vai trò quan trọng của Ủy ban nhân dân tỉnh trong việc triển khai, thực hiện nhiệm vụ thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ, nên luôn đƣợc sự quan tâm và hỗ trợ của rất nhiều chủ thể có liên quan trong quá trình thực hiện cũng nhƣ ngƣời có đất bị thu hồi và tất cả những ai có nhu cầu tìm hiểu về vấn đề này. 5 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  6. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. 3. Mục đích nghiên cứu Qua sự tìm hiểu về “Vai trò của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ”, góp phần cho quá trình triển khai thực hiện đƣợc diễn ra một cách suôn sẻ, với một trình tự đƣợc phân cấp rõ ràng, quy định chức trách nhiệm vụ của từng chủ thể sẽ giúp cho quá trình thực hiện không bị chồng chéo, mỗi chủ thể đều phải có trách nhiệm thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Do vậy với sự phân cấp rõ ràng từ trên đến dƣới nhƣ vậy sẽ tạo điều kiện cho dự án hoàn thành đúng tiến độ đặt ra đảm bảo đƣợc quyền lợi của ngƣời dân có đất bị thu hồi cũng nhƣ lợi ích của nhà đầu tƣ cũng nhƣ lợi ích của doanh nghiệp. Với sự phân cấp rõ ràng hoàn thiện trong quá trình thực hiện giúp cho dự án hoàn thành sớm nhất sẽ góp phần xây dựng đất nƣớc phát triển bền vững theo đúng con đƣờng đã vạch ra. 4. Phạm vi nghiên cứu Trong quá trình tìm hiểu về những quy định chung của pháp luật về vấn đề thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ, cũng nhƣ vai trò rất cần thiết của Ủy ban nhân dân tỉnh trong quá trình triển khai, thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ. Trong quá trình nghiên cứu còn gặp khó khăn về mặt chủ quan, khách quan trong nghiên cứu thực tiễn về “vai trò của Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ trong triển khai, thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ” ngƣời viết không đi sâu cụ thể vào vai trò của Ủy ban nhân dân thành phố trong triển khai thực hiện. Mà chỉ nghiên cứu những khó khăn và bất cấp tồn tại trong quá trình triển khai thực hiện, từ đó thấy đƣợc vai trò cần thiết của Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ trong việc chỉ đạo giải quyết những khó khăn, bất cấp cụ thể đó. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Để hoàn thành bài luận văn của mình, ngƣời viết đã sử dụng các phƣơng pháp so sánh, phƣơng pháp phân tích Luật viết, phƣơng pháp đánh giá bình luận và phƣơng pháp sƣu tầm tài liệu. 6 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  7. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. 6. Bố cục Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phần nội dung gồm ba chƣơng: Chƣơng 1: Phần khái quát đầu tiên về vấn đề nghiên cứu, ngƣời viết chỉ đƣa lên những khái niệm chung do pháp luật quy định trong vấn đề thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ. Từ đó làm căn cứ cho quá trình phân tích trong chƣơng tiếp theo Chƣơng 2: Chƣơng này ngƣời viết tập chung phân tích nội dung về “Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ”, trên phƣơng diện những quy định chung của pháp luật, nhằm thấy rõ đƣợc vai trò quan trọng của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong quá trình triển khai, thực hiện dự án. Chƣơng 3: Ngƣời viết nêu lên những khó khăn, vƣớng mắc trong quá trình triển khai thực hiện thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ trên địa bàn thành phố Cần Thơ. Từ đó nêu lên đƣợc tầm quan trọng của Ủy ban nhân dân thành phố Cần Thơ trong việc chỉ đạo giải quyết những khó khăn, vƣớng mắc vấp phải trong quá trình thực hiện thông qua việc ban hành những quy định để giải quyết những khó khăn, vƣớng mắc trong quá trình thực hiện. Mặc dù qua bài viết thì ngƣời viết đã dành rất nhiều thời gian cũng nhƣ tâm quyết của mình trong quá trình tìm hiểu thực tế và các quy định chung của pháp luật, nhƣng vẫn còn hạn chế rất nhiều do thiếu thốn về mặt tài liệu để giúp cho Luận văn hoàn chỉnh hơn, cho nên Luận văn chỉ chứa đựng những kiến thức và tầm nhìn căn bản về vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ. Do đó trong quá trình viết ngƣời viết không tránh khỏi những thiếu sót nên rất mong đƣợc sự góp ý chân thành của quý Thầy Cô cũng nhƣ của tất cả các bạn sinh viên giúp cho ngƣời viết có hƣớng hoàn chỉnh hơn kiến thức của mình. Xin cảm ơn tất cả quý Thầy Cô cũng nhƣ các bạn sinh viên đã giúp đỡ mình trong quá trình hoàn thành Luận văn này. 7 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  8. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ THU HỒI ĐẤT, BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƢ. 1.1 Khái niệm Thu hồi đất1 Theo quy định hiện hành thu hồi đất là việc Nhà nƣớc ra quyết định hành chính để thu lại quyền sử dụng đất thu lại đất đã giao cho tổ chức, Uỷ ban nhân dân xã, phƣờng, thị trấn quản lý. Nhƣ vậy ta có thể hiểu định nghĩa về thu hồi đất nhƣ sau: Là văn bản hành chính của cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền nhằm chấm dứt một quan hệ pháp Luật đất đai để phục vụ lợi ích của Nhà nƣớc, của xã hội hoặc xử lý hành chính hành vi vi phạm pháp Luật đất đai của ngƣời sử dụng đất. Thu hồi đất cần phải hiểu dƣới các góc độ nhƣ sau: - Là một quyết định hành chính của cơ quan có thẩm quyền nhằm chấm dứt mối quan hệ sử dụng đất đối với ngƣời sử dụng. Mang tính chất chuyển quyền sử dụng đất của cá nhân, tổ chức sang cho Nhà nƣớc. - Quyết định hành chính thể hiện quyền lực Nhà nƣớc nhằm thực thi một trong những nội dung của quản lý Nhà nƣớc về đất đai. - Việc thu hồi đất phát điểm từ nhu cầu của Nhà nƣớc và xã hội hoặc là biện pháp chế tài đƣợc áp dụng nhằm xử lý các hành vi phạm pháp Luật đất đai của ngƣời sử dụng. - Và để phục vụ cho mục đích công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, phát triển nền kinh tế thị trƣờng theo định hƣớng xã hội chủ nghĩa, trong giai đoạn vừa qua, Nhà nƣớc ta đã tiến hành thu hồi có đền bù một số tài sản của cá nhân, tổ chức, trong đó có đất đai để dùng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công 1 Điều 4 khoản 5 Luật đất đai năm 2003 8 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  9. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. cộng, phát triển kinh tế. Việc thu hồi này dựa trên cơ sở pháp lý hiện hành quy định tại Khoản 1 Điều 38 Luật đất đai năm 2003. Để thực hiện theo đúng Hiến pháp 1992, Luật đất đai 1993 và 2003 đều thể chế rõ ràng hình thức sở hữu về đất đai. đất đai là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nƣớc làm chủ thể đại diện sở hữu đã đƣợc ghi nhận trong Hiến pháp. Nhà nƣớc ta là Nhà nƣớc của dân và dân làm chủ, đặt mọi quyền lợi về tay nhân dân. Tuy nhiên đất đai là tài sản đặc thù đôi khi việc định đoạt quyền sử dụng không thuộc về ngƣời chủ sở hữu quyền sử dụng đất. Nhà nƣớc sẽ thu hồi đất vì một mục đích để phục vụ cho nhu cầu chung của xã hội thì Nhà nƣớc đứng ra đại diện nhân dân định đoạt thay cho dân về quyền sử dụng đất hoặc mục đích sử dụng đất thông qua hoạt động của cơ quan quản lý Nhà nƣớc có thẩm quyền sẽ đứng ra thu hồi và chuyển dịch quyền sử dụng đất từ ngƣời dân sang Nhà nƣớc cho phù hợp yêu cầu đặt ra2. Bồi thường3 Bồi thƣờng khi Nhà nƣớc thu hồi đất là việc Nhà nƣớc trả lại giá trị quyền sử dụng đất đối với diện tích đất bị thu hồi cho ngƣời bị thu hồi đất. Điều 5, Nghị định 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 của Chính Phủ quy định về bồi thƣờng, hỗ trợ tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất (Gọi tắt là Nghị định 197/2004/NĐ-CP). Bồi thƣờng hoặc hỗ trợ đối với toàn bộ diện tích đất Nhà nƣớc thu hồi. Bồi thƣờng hoặc hỗ trợ về tài sản hiện có gắn liện với đất và các chi phí đầu tƣ vào đất bị Nhà nƣớc thu hồi. Bồi thƣờng là việc Nhà nƣớc trả lại tất cả những thiệt hại mà chủ thể gây ra một cách tƣơng xứng với giá trị quyền sử dụng đất đã bị thu hồi và những tài sản gắn liền với đất và cả các chi phí đầu tƣ vào đất bị Nhà nƣớc thu hồi. Ngƣời bị thu hồi đất thuộc loại đất có mục đích sử dụng đất nào thì đƣợc bồi thƣờng bằng việc giao đất mới có cùng mục đích sử dụng, nếu không có đất để bồi 2 Xem Điều 38 Luật đất đâi năm 2003 3 Khoản 6 điều 4 Luật đất đai năm 2003 9 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  10. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. thƣờng thì đƣợc bồi thƣờng bằng giá trị quyền sử dụng đất tại thời điểm có quyết định thu hồi. Hỗ trợ4 Hỗ trợ khi Nhà nƣớc thu hồi đất là việc Nhà nƣớc giúp đỡ ngƣời bị thu hồi đất thông qua đào tạo nghề mới, bố trí việc làm mới, cấp kinh phí để di dời đến địa điểm mới. Cụ thể nhƣ sau5: - Hỗ trợ di chuyển, hỗ trợ tái định cƣ đối với trƣờng hợp thu hồi đất ở; Hỗ trợ ổn định đời sống và sản xuất, hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề và tạo việc làm đối với trƣờng hợp thu hồi đất nông nghiệp. Hỗ trợ khi thu hồi đất nông nghiệp trong khu dân cƣ; đất vƣờn, ao không đƣợc công nhận là đất ở; Từ những căn cứ trên cho thấy, Nhà nƣớc sẽ hỗ trợ cho những hộ bị thu hồi đất tạo những điều kiện thuận lợi nhất để họ có khả năng phát triển về mặt đời sống cũng nhƣ điều kiện về kinh tế thuận lợi hơn tại khu tái định cƣ. Hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp tạo việc làm đối với trƣờng hợp thu hồi đất nông nghiệp, sẽ tạo ra cơ hội cho những ngƣời dân trong diện giải tỏa có đƣợc việc làm mới ổn định tại vì một khi mà Nhà nƣớc thu hồi hết đất nông nghiệp thì ngƣời dân sẽ không còn đất để canh tác, sinh sống cho nên hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp là một trong những chính sách ổn định đời sống cho ngƣời dân rất hay, giúp cho ngƣời dân tin tƣởng hơn và an tâm hơn vào chính sách phát triển của Nhà nƣớc Tái định cư6 Là việc Nhà nƣớc lập và thực hiện các dự án tái định cƣ trƣớc khi thu hồi đất để bồi thƣờng bằng nhà ở, đất ở cho ngƣời bị thu hồi đất ở mà phải di chuyển chỗ ở. Khu tái định cƣ đƣợc quy hoạch chung do nhiều dự án trên cùng một địa bàn và phải có điều kiện phát triển bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ. Trƣờng hợp không có khu tái định cƣ thì ngƣời bị thu hồi đất đƣợc bồi thƣờng bằng tiền và đƣợc ƣu tiên mua hoặc thuê nhà ở thuộc sở hữu của Nhà nƣớc đối với 4 Khoản 7 điều 4 Luật đất đai năm 2003 5 Điều 17, Nghị định 69/2009/NĐ-CP 6 Khoản 3 điều 43 Luật đất đai năm 2003 10 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  11. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. khu vực đô thị; bồi thƣờng bằng đất ở đối khu vực nông thôn, trƣờng hợp giá trị quyền sử dụng đất ở bị thu hồi lớn hơn đất ở đƣợc bồi thƣờng thì ngƣời bị thu hồi đất đƣợc bồi thƣờng bằng tiền đối với phần chênh lệch đó. “Nhƣ vậy, hỗ trợ, tái định cƣ nhằm trợ giúp thêm cho ngƣời bị thu hồi đất để tái lập cuộc sống mới, để chuyển đổi nghề nghiệp, để giải quyết khó khăn về mặt kinh tế. Riêng tái định cƣ đặt ra đối với chủ thể bị quy hoạch trắng và không còn đất ở sau khi bị thu hồi nhằm tái lập nơi ở mới “bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”.”7 Đây là những khái niệm cơ bản đƣợc dùng trong các quy định pháp luật hiện hành. Giá quyền sử dụng đất: (khoản 23 điều 4 Luật đất đai 2003). Giá quyền sử dụng đất (sau đây gọi là giá đất) là số tiền tính trên một đơn vị diện tích đất do Nhà nƣớc quy định hoặc đƣợc hình thành trong giao dịch về quyền sử dụng đất. Giá trị quyền sử dụng đất: (khoản 24 điều 4 Luật đất đai 2003) Là giá trị bằng tiền của quyền sử dụng đất đối với một diện tích đất xác định trong thời hạn sử dụng đất xác định. 1.2. Lịch sử về tình hình thực hiện công tác thu hồi đất – bồi thƣờng hỗ trợ tái định cƣ. Khi đất nƣớc ta bắt đầu hội nhập và chuyển sang nền kinh tế thị trƣờng thì vấn đề đền bù và giải phóng mặt bằng đƣợc đặt ra một cách nghiêm túc hơn. Và mặc dù Luật đất đai phát triển qua nhiều giai đoạn, song vấn đề thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ có thể tạm đƣợc chia thành 03 giai đoạn: 1.2.1. Giai đoạn I: Trƣớc Luật đất đai 1993 Trong giai đoạn này công tác giải phóng mặt bằng còn rất là đơn giản, Nhà nƣớc sẽ đặt lợi ích chung, lợi ích công cộng và lĩnh vực quốc phòng, an ninh lên trên lợi ích của cá nhân, ngƣời sử dụng đất trƣớc năm 1993 có những quyền rất hạn chế mặt khác đất trong giai đoạn này lại không đƣợc xem là tài sản có giá trị đƣợc lƣu 7 Trang 55 Giáo trình Luật Hành chính đô thị, nông thôn, biên soạn: TS. Phan Trung Hiền 11 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  12. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. thông trên thị trƣờng nên khi có giải tỏa cho những dự án công cộng thì tài sản gắn liền với đất đƣợc bồi hoàn cho chủ sở hữu tài sản, nhƣng trong giai đoạn này đất đai chủ yếu mang tính chất hoán đổi, tƣợng trƣng cung cấp những điều kiện để ngƣời sử dụng đất có thể sống đƣợc. Điều này dựa trên cơ sở lý luận: Đất đai thuộc sở hữu của toàn dân, do Nhà nƣớc quản lý; ngƣời sử dụng đất đƣợc Nhà nƣớc giao, nên khi cần thì Nhà nƣớc có thể “lấy lại” và “giao lại” một thửa đất khác. 1.2.2. Giai đoạn II: Từ Luật đất đai 1993 đến Luật đất đai 2003 Thể chế hóa Nghị quyết VI (1986) của Ban chấp hành Trung ƣơng Đảng, trên cơ sở Hiến pháp 1992, Luật đất đai năm 1993 bắt đầu có ghi nhận quyền năng của ngƣời sử dụng đất trong một nền kinh tế thị trƣờng. Đất đai có giá và vì vậy phải đƣợc bồi thƣờng tƣơng xứng khi Nhà nƣớc thu hồi đất vào mục đích công cộng, quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia. Nghị định 22/CP năm 1998 (thay thế cho Nghị định 90/CP năm 1994) là văn bản pháp quy cụ thế hóa các quy phạm liên quan đến thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ tái định cƣ. Nhiều vấn đề căn cơ về bồi thƣờng đƣợc đặt ra, điều kiện để đƣợc bồi thƣờng về đất, về tài sản gắn liền với đất. Tuy nhiên, đây cũng là thời kỳ mà đền bù và giải phóng mặt bằng trở thành một vấn đề “nóng trong xã hội”. Sự không “bắt kịp” về giá đất trong quy định so với giá đất trên thực tế tất yếu sẽ dẫn đến vấn đề tiền đƣợc Nhà nƣớc bồi thƣờng sẽ không đủ để ngƣời dân có thể xây dựng một chỗ ở mới đảm bảo thuận lợi về cuộc sống của họ so với chỗ ở cũ, một phần cũng do nhận thức của một bộ phận cán bộ thực thi công tác này chƣa đƣợc đầy đủ dẫn đến sự chuyển biến về giá cả nhanh chóng trong các cơn “sốt” đất dẫn đến sự bất bình ngày càng cao trong vấn đề đền bù giải phóng mặt bằng trở thành vấn đề khiếu nại, khiếu kiện với số lƣợng đông đảo nhất, với mức độ gay gắt nóng bỏng nhất. Để góp phần đảm bảo đúng luật, nâng cao tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ trong quá trình thực hiện dự án, thực hiện theo đúng phƣơng châm dân chủ hóa, công khai hóa và minh bạch hóa là nhân tố quyết định thành công trong việc thu hồi đất một cách nhanh và hiệu quả. 1.2.3. Giai đoạn III: Từ Luật đất đai 2003 đến nay 12 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  13. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. Do nhu cầu đáp ứng tình thế cấp bách đó Luật đất đai 2003 ra đời và có hiệu lực thi hành ngày 01 tháng 07 năm 2004 góp phần bổ sung và thay thế những khiếm khuyết trong Luật đất đai năm 1993, bên cạnh sự ra đời của Luật đất đai 2003 còn có Nghị định 181/CP ngày 29 tháng 10 năm 2004 quy định chi tiết Luật đất đai 2003, từ đó tạo các cơ sở pháp lý chi tiết về các mục đích thu hồi đất, hƣớng dẫn cách thức giải quyết khiếu nại, khiếu kiện phát sinh trong quá trình thu hồi đất. Song song đó Nghị định 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 ra đời “bổ khuyết” những điểm còn hạn chế của Nghị định 22/1998/NĐ-CP ngày 22/04/1998 quy định chi tiết hơn về các khái niệm thị trƣờng bất động sản, về giá đất. Tiếp theo đó Nghị định 84/2007/NĐ-CP ngày 25/05/2007 dành nhiều vi phạm để hƣớng dẫn trình tự, thủ tục thu hồi đất, thực hiện bồi thƣờng, hỗ trợ tái định cƣ. Và hiện nay Nghị định 69/2009/NĐ-CP có hiệu lực thi hành ngày 01 tháng 10 năm 2009 là Nghị định mới nhất hiện nay của Chính phủ quy định bổ sung về quy hoạch sử dụng đất, gi á đất, thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ8. 1.3. Mục đích thu hồi đất 1.3.1. Thu hồi đất sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng9. Nhà nƣớc thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng trong những trƣờng hợp sau: Sử dụng đất cho mục đích quốc phòng, an ninh; Xây dựng trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp đƣợc Nhà nƣớc giao đất không thu tiền sử dụng đất; Xây dựng trụ sở của tổ chức nƣớc ngoài có chức năng ngoại giao; Xây dựng các công trình công cộng không nhằm mục đích kinh doanh, sử dụng đất để chỉnh trang; Phát triển khu đô thị và khu dân cƣ nông thôn; Sử dụng đất để phát triển rừng phòng hộ, rừng đặc dụng; Sử dụng đất cho các cơ sở tôn giáo, Đất làm nghĩa trang, nghĩa địa10. Hiến pháp năm 1992 quy định: đất đai là tài sản thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nƣớc thống nhất quản lý (Điều 17, Điều 18) đây là những nguyên tắc chủ đạo và là 8 Xem trang 55 Giáo trình Luật Hành chính đô thị, nông thôn Biên soạn: TS Phan Trung Hiền 9 Xem Điều 39 Luật đất đai năm 2003 10 Xem khoản 1 Điều 36 Nghị định 181/2004/NĐ-CP 13 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  14. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. nền tảng quan trọng nhất về quyền sở hữu đối với đất đai đƣợc Hiến pháp nƣớc ta q uy định cho đến nay, từ đó ta có thể hiểu Nhà nƣớc giao đất, cho thuê đất đối với tổ chức, cá nhân chỉ với tƣ cách là ngƣời sử dụng đất và Nhà nƣớc là chủ sở hữu đối với đất đai. Nhà nƣớc sẽ ra quyết định thu hồi đất để nhằm phục vụ cho mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Bởi vì vai trò quốc phòng, an ninh đối với xã hội là vô cùng quan trọng vì một đất nƣớc mà muốn đƣợc phát triển mạnh thì điều tất yếu nhất là phải có trang bị cho mình một nền quốc phòng an ninh vững chắc để làm nơi đóng quân hoặc tập luyện làm căn cứ địa quân sự, xây dựng hệ thống phòng thủ,… Tuy nhiên, để làm đƣợc điều đó thì cần có quỹ đất nhất định, vì vậy việc thu hồi đất phục vụ cho mục đích trên là vấn đề rất là quan trọng và cần thiết, ngƣời dân có đất bị thu hồi phải nghiêm chỉnh chấp hành vì ta hiểu rằng “nƣớc còn thì nhà còn” cho nên ngƣời dân phải đặt lợi ích của quốc gia lên hàng đầu. Tất cả những dự án quy hoạch đều xuất phát từ lợi ích của Nhà nƣớc, quốc phòng, an ninh, lợi ích công cộng, để đảm bảo cho sự phát triển bền vững của đất nƣớc cũng nhƣ tạo điều kiện thuận lợi cho ngƣời dân có cuộc sống ổn định thuận lợi hơn, tạo diện mạo phát triển cho đô thị, cho nên mọi ngƣời sử dụng đất phải chấp hành nghiêm chỉnh chính sách của cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền. Hiện nay trên thực tế một số địa phƣơng khi áp dụng và tổ chức thực hiện chính sách thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ đƣợc triển khai thực hiện rất đồng bộ và đáp ứng đƣợc cả tiến độ của công trình đã đề ra và đƣợc sự ủng hộ nhiệt tình từ phía ngƣời dân, song bên cạnh đó vẫn còn tồn tại những trƣờng hợp một số địa phƣơng thực hiện chính sách bồi thƣờng thiệt hại chƣa thích hợp dẫn đến tình trạng bất bình trong nhân dân gây ra vấn đề ngƣời dân không chấp hành nghiêm chỉnh theo quyết định thu hồi đất làm cho quá trình giải phóng mặt bằng gặp khó khăn, trậm tiến độ, nhiều dự án vẫn còn treo phải chờ đợi khâu giải phóng mặt bằng. Khi Nhà nƣớc tiến hành thu hồi đất để sử dụng vào mục đích công cộng, an ninh, quốc phòng mà ngƣời bị thu hồi đất đã bị Nhà nƣớc thu hồi trắng hoặc diện tích đất còn lại không đủ để sử dụng vào mục đích để ở mà buộc phải di chuyển chổ ở thì Nhà nƣớc sẽ tiến hành tái định cƣ cho những hộ dân trong diện thu hồi này bằng các 14 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  15. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. hình thức sau: Bồi thƣờng bằng nhà ở, bồi thƣờng bằng giao đất ở mới, bồi thƣờng bằng tiền để tự lo chỗ ở mới. Trên thực tế để đáp ứng cho nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc xây dựng các khu công nghiệp, khu đô thị thì một phần lớn đất nông nghiệp buộc phải chuyển đổi mục đích sử dụng từ đất nông nghiệp sang đất phi nông nghiệp dẫn đến tình trạng khó khăn cho những ngƣời bị thu hồi đất nông nghiệp không còn đất để canh tác nữa buộc họ phải có hƣớng chuyển đổi nghề nghiệp. Vì thế vấn đề làm sao để hoàn chỉnh chính sách về đất đai luôn đƣợc mọi ngƣời quan tâm và đƣợc đặt lên hàng đầu. Luật đất đai 2003 có quy định phạm vi, điều kiện áp dụng, nguyên tắc bồi thƣờng… khi Nhà nƣớc tiến hành thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tế (Mục 4, chƣơng II, Luật đất đai năm 2003). Nhƣng để thi hành Luật đất đai vào thực tế vẫn phải cần có Nghị định của Chính phủ hƣớng dẫn nhƣ Nghị định số 197/2004/NĐ-CP ngày 03 tháng 12 năm 2004 quy định về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ khi Nhà nƣớc thu hồi đất. Luật đất đai năm 2003 khi đƣa vào thi hành cho tới nay đã đạt đƣợc nhiều thành tựu rất là quan trọng, tất cả các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng đều đƣợc phê duyệt kế hoạch sử dụng đất đến năm 2010 và định hƣớng kế hoạch sử dụng đất đến năm 2020. Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định của Luật đất đai 2003 đã đƣợc thúc đẩy mạnh mẽ làm giảm bớt đi những tình trạng ngƣời dân không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, gây khó khăn cho quá trình tiến hành quy hoạch sau này. Quy hoạch sử dụng đất đã đƣợc công khai hóa giúp cho ngƣời dân có thể kiểm tra giám sát đƣợc quá trình quy hoạch của Nhà nƣớc tạo đƣợc những luồng phản ứng tích cực trong nhân dân. 1.3.2. Thu hồi đất sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế do Nhà nƣớc thu hồi11 Nhà nƣớc thực hiện việc thu hồi đất để sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế trong trƣờng hợp đầu tƣ xây dựng khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu kinh tế và 11 Điều 40 Luật đất đai năm 2003 15 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  16. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. các dự án đầu tƣ lớn theo quy định của Chính phủ. đất để thực hiện các dự án đầu tƣ có nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA); dự án có một trăm phần trăm (100%) vốn đầu tƣ nƣớc ngoài đã đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền xét duyệt hoặc cho phép đầu tƣ mà dự án đó không thể đầu tƣ trong khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu kinh tế12. “Sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tƣ thăm dò, khai thác khoáng sản theo quy định của pháp luật về đầu tƣ và pháp luật về khoáng sản; sử dụng đất để làm mặt bằng di dời các cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ theo yêu cầu bảo vệ môi trƣờng hoặc theo quy hoạch mà không thể bố trí vào khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu kinh tế. Sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tƣ kết cấu hạ tầng phục vụ công cộng bao gồm các công trình giao thông, điện lực, thuỷ lợi, cấp nƣớc, thoát nƣớc, vệ sinh môi trƣờng, thông tin liên lạc, đƣờng ống dẫn xăng dầu, đƣờng ống dẫn khí, giáo dục, đào tạo, văn hoá, khoa học kỹ thuật, y tế, thể dục, thể thao, chợ”13. Nhà nƣớc bổ sung vấn đề cho phép nhà đầu tƣ đƣợc phép thỏa thuận với các hộ dân có đất để xây dựng các dự án nhằm mục đích phát triển kinh tế giúp cho các cơ quan tiến hành thu hồi đất phần nào giảm đƣợc những khó khăn khi tiến hành thu hồi đất. 1.3.2.1 Thu hồi đất sử dụng vào mục đích phát triển kinh tế theo quy định của Nghị định 181/2004/NĐ-CP Khi Nhà nƣớc tiến hành thu hồi đất phục vụ cho quy hoạch vào mục đích gì thì giá để bồi thƣờng về đất và những tài sản gắn liền với đất cũng đƣợc áp dụng chung một bảng giá bồi thƣờng do Nhà nƣớc quy định, chứ không phải là thỏa thuận với ngƣời dân về giá cả bồi thƣờng. Bên cạnh đó những dự án quy hoạch nhằm phục vụ cho mục đích phát triển kinh tế thì không phải dự án nào Nhà nƣớc cũng tiến hành thu hồi đất, Nhà nƣớc chỉ tiến hành thu hồi đất để xây dựng các dự án phát triển kinh tế trong những trƣờng hợp theo quy định của Nghị định 181/2004/NĐ-CP của Chính phủ hƣớng dẫn thi hành Luật đất đai 2003. 12 Xem khoản 2 điều 36 Nghị định 181/2004/NĐ-CP 13 Khoản 3 Điều 2 Nghị định 17/2006/NĐ-CP 16 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  17. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. Sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tƣ thăm dò, khai thác khoáng sản theo quy định của pháp luật về đầu tƣ và pháp luật về khoáng sản; sử dụng đất để làm mặt bằng di dời các cơ sở sản xuất, kinh doanh dịch vụ theo yêu cầu bảo vệ môi trƣờng hoặc theo quy hoạch mà không thể bố trí vào khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu kinh tế14. Sử dụng đất để thực hiện các dự án đầu tƣ kết cấu hạ tầng phục vụ công cộng bao gồm các công trình giao thông, điện lực, thuỷ lợi, cấp nƣớc, thoát nƣớc, vệ sinh môi trƣờng, thông tin liên lạc, đƣờng ống dẫn xăng dầu, đƣờng ống dẫn khí, giáo dục, đào tạo, văn hoá, khoa học kỹ thuật, y tế, thể dục, thể thao, chợ15 Với những trƣờng hợp trên thì Nhà nƣớc sẽ tiến hành thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế chung cho cả đất nƣớc, ngoài ra những trƣờng hợp nhà đầu tƣ tự thỏa thuận với ngƣời dân thì Nhà nƣớc sẽ không tiến hành thu hồi đất mà sẽ giao thẳng cho nhà đầu tƣ tự thỏa thuận với ngƣời dân có đất. 1.3.2.2 Thu hồi đất theo quy định của Nghị định 84/NĐ-CP về việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất Khi thu hồi đất quy hoạch xây dựng những dự án có mục đích sản xuất kinh doanh, hoặc xây dụng kinh doanh nhà ở quy định tại Điều 42 Nghị định 84/2007/NĐ- CP: “Trƣờng hợp đất thuộc diện thu hồi để đầu tƣ dự án có mục đích sản xuất, kinh doanh hoặc xây dựng kinh doanh nhà ở mà ngƣời đang sử dụng đất (hoặc nhiều ngƣời đang sử dụng đất liền kề nhau) có đơn xin đầu tƣ và có đủ các điều kiện sau đây thì đƣợc quyền tự đầu tƣ hoặc đƣợc chọn tổ chức, cá nhân để góp vốn lập dự án đầu tƣ ”16. Để đảm bảo quyền và lợi ích của ngƣời dân bị thu hồi đất trong những trƣờng hợp này Nhà nƣớc sẽ không tiến hành thu hồi đất mà giao cho nhà đầu tƣ tự thỏa thuận với ngƣời dân, đây là một trong những điểm nổi bật trong Nghị định 84/2007/NĐ-CP góp phần đảm bảo hài hòa lợi ích giữa nhà đầu tƣ và ngƣời dân, giảm bớt tình trạng nhà đầu tƣ lợi dụng chính sách của Nhà nƣớc để lấy tiền của ngƣời dân bỏ vào túi riêng 14 Xem Điểm c khoản 2 điều 36 Nghị định 181/2004/NĐ-CP 15 Xem Điểm d khoản 2 điều 36 Nghị định 181/2004/NĐ-CP 16 Khoản 1 Điều 42 Nghị định 84/2007/NĐ-CP 17 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  18. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. một phần cũng làm giảm bớt tình trạng kiện tụng vì không hài lòng với mức giá bồi thƣờng đối với đất cũng nhƣ những tài sản gắn liền với đất. Nhƣng trên thực tế do lợi nhuận quá lớn mà làm mờ mắt cho nên một số nơi không thực hiện nghiêm theo những quy định của pháp luật mà thu hồi đất của những ngƣời dân sử dụng đất hợp pháp với giá rẻ sau đó tổ chức đấu giá quyền sử dụng, rồi bàn giao đất cho những công ty bất động sản cắt nền, phân lô ra bán với giá kinh doanh trên thị trƣờng để lấy tiền lãi từ đó gây ra tâm lý bất bình nhân dân dẫn đến việc khiếu nại tràn làng đặc biệt là những trƣờng hợp khiếu nại tập thể, Nhà nƣớc cần quan tâm thật kỹ đến những trƣờng hợp cá biệt này để có hình thức xử lý đúng mức để đảm bảo đƣợc an tâm của ngƣời dân. Với những lý do nhƣ trên nên khi tiến hành thu hồi đất để thực hiện dự án cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền cần có kế hoạch triển khai đến toàn thể ngƣời dân thật kỹ để ngƣời dân biết đƣợc chính sách thu hồi đất của Nhà nƣớc thu hồi đất vào mục đích gì, nếu là thu hồi đất vì mục đích quốc phòng an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phát triển kinh tế thì cần triển khai căn cứ pháp lý trong thu hồi đất rõ ràng vì mục đích quốc phòng an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phát triển kinh tế để ngƣời dân có đƣợc tinh thần chấp hành theo chính sách của Nhà nƣớc. Còn ngoài những mục đích trên thu hồi đất để đầu tƣ dự án có mục đích sản xuất, kinh doanh hoặc xây dựng kinh doanh nhà ở thì cho nhà đầu tƣ tự giác thỏa thuận với ngƣời dân theo quy định tại Điều 42 Nghị định 84/2007/NĐ-CP trong trƣờng hợp này cơ quan Nhà nƣớc có thẩm quyền không đƣợc can thiệp vào việc tự thỏa thuận giữa nhà đầu tƣ và ngƣời dân quy định tại Khoản 2 Điều 41 Nghị định 84/2007/NĐ -CP “Ủy ban nhân dân các cấp và các cơ quan nhà nƣớc không đƣợc ra quyết định thu hồi đất hoặc thực hiện các biện pháp không phù hợp với quy định của pháp luật để can thiệp vào việc thoả thuận giữa nhà đầu tƣ và ngƣời sử dụng đất trong trƣờng hợp đất không thuộc diện thu hồi”17 Từ những căn cứ đƣợc quy định tạo không gian mở cho nhà đầu tƣ có thể tự thỏa thuận với ngƣời dân xây dựng dự án đảm bảo hài hòa lợi ích 17 Khoản 2 Điều 41 Nghị định 84/2007/NĐ-CP 18 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  19. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. cho cả hai bên, một phần nữa cũng tháo dỡ đi một phần gánh nặng cho cơ quan Nhà nƣớc. Nhà nước thu hồi đất để thực hiện các dự án khu dân cư trung tâm thương mại, khách sạn cao cấp18 Nhà nƣớc thu hồi đất để thực hiện các dự án khu dân cƣ (bao gồm dự án hạ tầng khu dân cƣ và dự án nhà ở), trung tâm thƣơng mại, khách sạn cao cấp trong các trƣờng hợp sau đây: - Các dự án trong khu đô thị hiện có đƣợc thể hiện trong quy hoạch sử dụng đất hoặc quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị đã đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền phê duyệt và đƣợc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt chủ trƣơng đầu tƣ đối với từng dự án - Các dự án trong khu vực mở rộng khu đô thị hiện có hoặc khu đô thị mới đƣợc thể hiện trong quy hoạch sử dụng đất hoặc quy hoạch chung xây dựng đô thị hoặc quy hoạch chi tiết xây dựng đô thị đã đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền phê duyệt; - Các dự án trong khu dân cƣ nông thôn hiện có, khu dân cƣ nông thôn mở rộng hoặc khu dân cƣ nông thôn xây dựng mới đƣợc thể hiện trong quy hoạch sử dụng đất hoặc quy hoạch xây dựng điểm dân cƣ nông thôn đã đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền phê duyệt Thu hồi đất để xây dựng các khu kinh doanh tập trung có cùng chế độ sử dụng đất19 Các khu kinh doanh tập trung khác có cùng chế độ sử dụng đất quy định tại khoản 1 Điều 40 và khoản 1 Điều 90 của Luật Đất đai bao gồm: - Khu thƣơng mại - dịch vụ tổng hợp với nhiều loại hình mua bán, dịch vụ và có nhiều chủ thể cùng kinh doanh - Khu du lịch có mối liên kết về kết cấu hạ tầng, về loại hình kinh doanh và có nhiều chủ thể cùng kinh doanh (không bao gồm khu du lịch sinh thái) 18 Điều 34 Nghị định 84/2007/NĐ-CP 19 Điều 35 Nghị định 84/2007/NĐ-CP 19 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
  20. Vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc triển khai thực hiện dự án thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ – Thực tiễn tại Thành phố Cần Thơ. - Khu vui chơi giải trí ngoài trời phục vụ rộng rãi các đối tƣợng thuộc mọi lứa tuổi với nhiều loại hình vui chơi, giải trí có đông ngƣời tham gia và có nhiều chủ thể cùng kinh doanh - Khu chăn nuôi gia súc, gia cầm tập trung theo hình thức chăn nuôi công nghiệp, có hạ tầng đồng bộ và có nhiều chủ thể đầu tƣ chăn nuôi Khu kinh doanh tập trung nhƣ trên cần phải đáp ứng các điều kiện nhƣ sau: - Đã thể hiện trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đƣợc cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền xét duyệt; - Đã có chủ trƣơng đầu tƣ của Thủ tƣớng Chính phủ hoặc đã có quyết định đầu tƣ của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc đã thể hiện trong quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng đã đƣợc cấp có thẩm quyền phê duyệt; - Không bố trí đất ở, nhà ở; không bố trí xen lẫn với đất ở, nhà ở 1.4. Thẩm quyền thu hồi đất: Nếu ta dẫn vấn đề từ thẩm quyền giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng thì ta có thể nhận ra đƣợc rằng thẩm quyền thu hồi đất đƣợc quy đinh tại Điều 44 Luật đất đai năm 2003. Uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ƣơng quyết định thu hồi đất đối với tổ chức, cơ sở tôn giáo, ngƣời Việt Nam định cƣ ở nƣớc ngoài, tổ chức, cá nhân nƣớc ngoài, trừ trƣờng hợp quy định tại khoản 2 Điều 44 Luật đất đai năm 2003. Uỷ ban nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh quyết định thu hồi đất đối với hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cƣ, ngƣời Việt Nam định cƣ ở nƣớc ngoài thuộc đối tƣợng đƣợc mua nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất ở tại Việt Nam. Cũng nhƣ giao đất, cho thuê đất, các thẩm quyền về thu hồi đất không đƣợc phép ủy quyền cho cơ quan cấp dƣới và cơ quan có thẩm quyền phải trực tiếp thực hiện đúng chức trách quyền hạn và nghĩa vụ của cấp mình chính vì vậy mà thẩm quyền nó luôn đi đôi và gắn liền với trách nhiệm trực tiếp của từng cấp chính quyền 20 GVHD: TS Phan Trung Hiền SVTH: Bùi Hữu Duy
nguon tai.lieu . vn
Thạc sĩ - Tiến sĩ - Cao học Công nghệ thông tin Kinh tế - Thương mại Tài chính - Ngân hàng Kiến trúc - Xây dựng Điện-Điện tử-Viễn thông Cơ khí - Chế tạo máy Công nghệ - Môi trường Báo cáo khoa học Quản trị kinh doanh Khoa học xã hội Khoa học tự nhiên Nông - Lâm - Ngư Y khoa - Dược