Xem mẫu
- LUẬN VĂN:
Tìm hiểu về công cụ tỷ giá ở Việt Nam
- Lời nói đầu
Tỷ giá hối đoái là một vấn đề hết sức quan trọng nhưng cũng hết sức phức tạp. Ngày
nay, tỷ giá là một vũ khí lợi hại trong cuộc chiến tranh thương mại hết sức khốc liệt trên
thế giới, nhất là giữa Mỹ - Nhật - Tây Âu. ở Việt Nam, từ khi chuyển sang nền kinh tế thị
trường, mở cửa hội nhập với nền kinh tế thế giới, tỷ giá cũng là một vấn đề hết sức nóng
bỏng và được nhiều người quan tâm. Chính sách tỷ giá đã được nhà nước ta sử dụng như
một công cụ quản lý vĩ mô. Nếu không có quyết sách về tỷ giá kịp thời phù hợp sễ gây ảnh
hưởng tiêu cực, kìm hãm quá trình đầu tư trong nước làm thâm hụt cán cân thương mại và
khó có thể thực hiện thành công những mục tiêu và nhiệm vụ của sự nghiệp công nghiệp
hoá - hiện đại hoá đất nước. Vì vậy, em đã chọn đề tài “Tìm hiểu về công cụ tỷ giá ở Việt
Nam”
Qua đó nghiên cứu ảnh hưởng về chế độ điều hành tỷ giá đến sự phát triển kinh tế đất
nước và đưa ra một số kiến nghị nhằm từng bước hoàn thành chính sách tỷ giá ở Việt
Nam.
- Chương I
những lý luận chung về tỷ giá và thị trường tỷ giá
1. Tỷ giá hối đoái
Tỷ giá hối đoái là một nội dung quan trọng trong chính sách quản lý ngoại hối. Theo
quan điểm cổ điển, tỷ giá hối đoái (TGHĐ) là tỷ lệ so sánh ngang giá(vàng) giữa đồng tiền
của hai nước, là hệ số chuyển đổi giữa đơn vị tiền tệ này sang đơn vị tiền tệ khác. Theo
quan điểm kinh tế hiện đại, TGHĐ là giá người ta trả khi mua hoặc nhận được khi bán một
ngoại tệ, trên thị trương ngoai hối tỷ giá là giá cả của tiền tệ nước này tính bằng đơn vị tiền
tệ của nước khác. Nếu theo quan hệ giữa ngoại tệ với nội tệ thì tỷ giá được hiểu là giá cả
của đồng ngoai tệ được thể hiện bằng đồng nội tệ. TGHĐ là một phạm trù kinh tế quan
trọng trong đời sống kinh tế - xã hội của mỗi nước, là công cụ để đo lường giá trị giữa các
ngoại tệ, và do vậy có tác động như một công cụ cạnh tranh trong thương mại giữa các
nước, ảnh hưởng mạnh mẽ tới giá cả, tới mọi hoạt động kinh tế - xã hội của nước đó và các
nước có liên quan.
Nền kinh tế càng “hướng ngoại “ bao nhiêu thì quy mô và vị trí của kinh của nền
kinh tế đó cành mở rộng và tăng trưởng bấy nhiêu, do đói vị trí của đồng tiền nước đó và
sức mua của nó trên thị trường quốc tế càng lớn bấy nhiêu. Có thể quy nạp vai trò của
TGHĐ vào một số điểm sau :
- TGHĐ có tác động to lớn tới quan hệ thương mại quốc tế xuất nhập khẩu hàng hoá,
dịch vụ của một nước với nước khác.
Nếu TGHĐ trong nước tăng, tức là đồng nội tệ mất giá so với đồng tiền nước ngoài,
nghĩa là một ngoại tệ sẽ chuyển đổi được nhiều nội tệ hơn so với trước. Lúc đó hàng hoá
mang ra bán ở nước ngoài sẽ thu được nhiều lợi nhuận hơn so với bán hàng hoá đó ỏ trong
nước, như vậy sẽ khuyến khích xuất khẩu hàng hoá, đồng thời cũng hạn chế nhập khẩu, vì
hàng hoá nhập khẩu luác này sẽ phải bán đắt mới bù đủ chi phí và phải cạnh tranh vớia
nàng hoá trong nước.
Ngược lại, nếu TGHĐ trong nước có xu thế giảm, tức là đồng nội tệ lên giá so với
- đồng tiền nước ngoài, nghĩa là một ngoại tệ sẽ đổi được ít nội tệ hơn so với trước. Trong
trường hợp này sẽ hạn chế xuất khẩu và khuyến khích hàng nhập khẩu. Rõ ràng công cụ tỷ
giá hối đoái có thể tác đọng khuyến khích hay hạn chế việc xuất –nhập khẩu háng hoá,
dịch vụ.
- Tỷ giá hối đoái tác động mạnh mẽ tới kinh tế trong nước và gây ảnh hướng trực tiếp
tỷ lệ lạm phát. Chẳng hạn, khi đồng nội tệ giảm giá so với đồng ngoại tệ, tức là TGHĐ
tăng, thì hàng nhập khẩu sẽ đắt hơn, toàn bộ hàng hoá, tư liệu sản xuất, vật tư nhập
khẩu…, chuyển đổi sang đồng nội tệ sẽ bị đội giá làm cho giá thành sản phẩm tăng, đẩy
mặt bằng giá cả trong nước lên gây ra sức ép đối với lạm phát. Ngược lại khi TGHĐ giảm,
đồng nội tệ có xu hướng lên so với đồng ngoại tệ, thì hàng nhập khẩu vào n ước đó sẽ rẻ
hơn trước, kéo mặt bằng giá cả xuống làm cho tình trạng lạm phát trong nước được cải
thiện, tỷ lệ lạm phát giảm dần.
Như vậy TGHĐ là một công cụ quản lý vĩ mô hết sức lợi hại, Chính phủ các nước
luôn quan tâm tìm cách điều chỉnh tỷ giá, can thiệp vào tỷ giá trên thị trường hối đoái với ý
đồ sử dụng nó làm công cụ để quản lý, điều tiết những mất cân đối lớn trong hoat động
kinh tế trong nước, cũng như những mất cân đối trong kinh tế đối ngoại. Đồng thời, TGHĐ
còn được xem như là tìn hiệu của thực trạng mối quan hệ kinh tế đối ngoai, mà thông qua
nó chính phủ có thể đưa ra các biện pháp hoặc sử dụng những công cụ của chính sách kinh
tế một cách phù hợp, hữu hiệu để đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển kinh tế nói chung và
kinh tế đối ngoại nói riêng.
TGHĐ chính là nhan tố hết sức quan trọng trong chính sách quản lý ngoại hối của
mỗi nước. Không thể không thừa nhận vai trò trên đây của tỷ giá, vấn đề là ở chỗ phải có
một chế độ tỷ giá phù hợp để đảm bảo thực hiện được vai trò của tỷ giá thì cho đến nay các
nhà kinh tế –tiền tệ còn có những ý kiến khác nhau.
Các nhà kinh tế theo trường pháI chính thống (orthodox) cho rằng nên áp dụng tỷ giá
linh hoạt. Theo họ, tỷ giá thực chất là một loại giá cả, do cung - cầu về ngoại tệ trên thị
trường quyết định, Nhà nước không nên can thiệp vào. lợi thế chủ yếu của chế độ tỷ giá
linh hoạt là với chế độ tỷ giá này cán cân thanh toán quốc tế sẽ do cung - cầu thị trường
xác lập thế cân bằng nhà nước không cần phải dùng tới dự trữ ngoại hối chínhthức để can
thiệp, nhà nước không cần đến những biện pháp quản lý hành chính khác nhằm tác động
- vào tỷ giá. Mặt hạn chế của chế độ tỷ giá linh hoạt là mọi hoạt động trong nền kinh tế thị
trưòng kể cả tỷ giá không phải lúc nào cũng vận hành “vận hành “ một cách thuận lợi, mà
luôn xảy ra những mâu thuẫn, cạnh tranh dẫn đến sự biến động. Khi có sự biến động dữ
dội thì “bà tay “ ddieeuf tiết của chính phủ vào thị trường, nhất là lĩnh vựec TGHĐ là hết
sức quan trọng và cần thiết.
Ngược lại các nhà kinh tế sau chiến tranh thế giới lần thứ hai lại tán đồng thực hiện
chế độ tỷ giá cố định (hiệp ước bretton woods), với quan điểm cho rằng, muốn phục hồi và
phát triển kinh tế trước hết phải pphục hồi thương mại quốc tế, muốn thương mại quốc tế
phát triển phải có một chế độ tỷ giá cố định. Trong chế độ tỷ giá cố định Bretton woods,
đồng đôla mỹ đựoc gắn với vàng, đổi được ra vàng và trở thành đồng tiền dự trữ và thanh
toán quốc tế chủ yếu. Các đồng tiền khác phải xác định một tỷ giá cố định với đồng đôla
Mỹ. Đồng thời, chính phủ các nước thông qua ngân hàng trung ương phải tham ra can
thiệp vào thị trường tiền tệ nước mình để giữ cho tỷ đã xác định với đồng đôla mỹ được ổn
định. Như vậy, với tỷ giá cố định mọi hoạt động thương mại quốc tế sẽ diễn ra một cách
êm đẹp.
Đến thập kỷ 70, nền kinh tế các nứoc Tây âu và Nhật Bản được phục hồi và phát
triển mạnh, một phần có sự đóng góp của chế độ tỷ giá cố định. Nhưng đồng thời tỷ giá cố
định này cũng đựơc bộc lộ nhiều nhược điểm của nó. Nhược điểm lớn nhất của chế độ tỷ
giá cố định là đã đưa đồng tiền của một quốc gia (đồng đôla Mỹ) lên làm đồng tiền dự trữ
và thanh toán quốc tế. Ngay từ những năm 1960, nhà kinh tế mỹ Robert triffin đã vạch ra
nghịch lý đó. Để cho dự trữ thế giới tăng theo sự tăng trưởng của thươngmại quốc tế, nước
Mỹ, người cung ứng dự trữ quốc tế, buộc phải bội chi cán cân thanh toán của mình. N ước
Mỹ có bội chi cán cân thanh toán quốc tế, thì các nước khác mới có thể tích luỹ được dự
trữ đôla, đó là điều kiẹn cần thiết. Thế nhưng số đôla trong dự trữ của các nước càng tăng
lên thì khả năng chuyển đổi đôla ra vàng cuả Mỹ càng giảm theo, vảtên thị trường đôla
càng mất giá.
Đó là chưa nói đến ý đồ lạm dụng của nước có đồng tiền làm phương tiện dự trữ
quốc tế, họ có thể dùng đồng tiền của nước mình để chi tiêu, thao túng các sự việc nhằm
mục đích chính trị, kinh tế, quân sự ở nước ngoài, như mỹ đã từng làm trong những năm
sau chiến tranh thế giới lần thứ hai. Mặt khác, trong khi cán cân thanh toán quốc tế của Mỹ
- thường xuyên bội chi, thì cán cân thanh toán quốc tế của các nước Nhật Bản, Cộng Hoà
Liên Bang Đức…, thường xuyên bội thu, chế đọ tỷ giá cố định không thể tự điều chỉnh để
lập lại thế cân bằng, chính phủ các nước kẻ cả Mỹ không thể tung vàng, tung ngoại tệ ra
can thiệp để giữ ổn định mãi một tỷ giá mà thị trường không chấp nhận. Cuối cùng các
nước buộc phải thả nổi đồng đôla Mỹ, cũng có nghĩa là chế độ tỷ giá cố định bretton
woods sụp đổ.
Một số nhà kinh tế khác lại cho rằng, chế độ tỷ giá cố định thích hợp với nền kinh tế
khép kín, “hướng nội “. Còn chế độ tỷ giá linh hoạt thích hợp với nền kinh tế “hướng
ngoại “.
Như vậy, cuộc tranh luận giữa hai trường pháI duy trì chế độ tỷ giá cố định hay chế
độ tỷ giá linh hoạt vẫn còn đang tiếp diễn. Vì mỗi chế độ tỷ giá đều có những ưu thế riêng,
đồng thời kèm theo những mặt hạn chế.
Xu thế hiện nay là nhiều nước thực hiện theo chế độ tỷ giá linh hoạtcó quỷan lý. Đây
là một chế độ hỗn hợp giữa chế độ tỷ giá cố định và chế độ tỷ giá linh hoạt. Với chế độ
này tỷ giá được xác định theo cơ chế thị trường cho phép nó được biến động trong biên độ
nhất định. Nếu vượt biên độ nàychính phủ thông qua chính sách tiền tệ để điều tiết nhằm
giữ cho tỷ giá biến động trong phạm vi quy định. Như vậy vấn đề cốt lõi cần quan tâm là
chính sách tiền tệ, chính sách quản lý ngoại hối như thế nào. Nếu chính sách tiền tệ không
đúng đắn thì mọi biện pháp can thiệp vào tỷ giá đều ít có hiệu quả, vấn đề bội chi ngân
sách là khó tránh khỏi và có tầm quan trọng hơn. ngược lại, nếu chính sách tiền tệ trong
nước đó đúng đắn và có hiệu quả, nền kinh tế tăng trưởng ổn định, phát triển hàI hoà giữa
kinh tế đối nội và kinh tế đối ngoại, đồnh tiền quốc gia ổn định, lành mạnh…, thì sự can
thiệp của chính phủ vào tỷ giá chỉ là việc rất hãn hữuvà có thể khong cần thiết. Bởi vậy,
việc xác định một chính sách tiền tệ đung đắn, trong đó có chính sác ngoại hối hữu hiệu là
một vấn đề hết sức quan trọng và cần thiết đối với bất cứ loại hình kinh tế nào
Chúng ta có thể rút những nhận định rằng, chế độ tỷ giá hỗn hợp kết hợp giữa tỷ giá
linh hoạt theo cơ chế thị trường với sự quản lý điều tiết của Nhà nước là phù hợp và đạt
hiệu quả tối ưu hơn cả, nhất là đối với các nước có nền kinh tế đang chuyển đổi sang cơ
chế thị trường. ĐIều quan trọng trong việc thực hiện chế độ tỷ giá hỗn hợp là quá trình xây
dựng và xác định tỷ gía. Thông thường ngườita dựa vào năm yếu tố cơ bản sau đây để xác
- định tỷ giá hối đoái.
Thứ nhất, sức mua của đồng tiền biểu thị qua chỉ số lạm phát
Sức mua của đồng nội tệ và đồng ngoại được biểu thị qua chỉ số lạm phát là một
nhân tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới TGHĐ. Trên thế giới có hai cách xác định tỷ
giá trên cơ sở cân bằng sức mua giữa đồng nội tệ và đồng ngoại tệ, đó là :
- Cân bằng sức mua tuyệt đối:
Tỷ giá = Error! = Error!
- Cân bằng tương đối:
Tỷ giá;tại thời điểm = Tỷ giá;tại thời điểm;t-1 x Error!
Thứ hai, cán cân thanh toán quốc tế phản ánh mức cung - cầu ngoạitệ của một nước,
do đó ảnh hưởng trực tiếp đến TGHĐ.
Theo quan hệ của quy luật cung - cầu thì khi có bội thu cán cân thanh toán quốc tế sẽ
làm cho tỷ giá giảm (nội tệ lên giá, ngoại tệ giảm giá) và ngược lại khi có bội chi cán cân
thanh toán quốc tế sẽ làm cho tỷ giá tăng (ngoại tệ lên giá, nội tệ giảm giá).
Thứ ba, lãi suất, lượng cung ứng tiền.
Trong cơ chế thị trường, lãi suất và tỷ giá là hai công cụ quan trọng nhất trong việc
điều hành chính sách tiền tệ. Chính sách lãi suất và chính sách tỷ giá luôn gắn bó với nhau
và hỗ trợ nhau. Việc đề ra một chính sách lãi suất hợp lý cùng với việc điều hành lượng
cung ứng tiền phù hợp vơí tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế đó và chỉ số lạm phát sẽ góp
phần ổn định sức mua của đồng tiền, là yếu tố ổn định tỷ giá.
Thứ tư, các chính sách kinh tế vĩ mô.
Khi nhà nước có những thay đổi về chính sách kinh tế _ xã hội, thì lập tức sẽ tác
động đến các chỉ kinh tế vĩ mô như tốc độ tăng trưởng kinh tế, chỉ số thất nghiệp, bội chi
ngân sách, . . . điều này cũng gián tiếp ảnh hưởng tơí tỷ giá.
Thứ năm, yếu tố tâm lý.
Khi tình hình kinh tế, chính trị có thay đổi, thì tất yếu sẽ tác động đến tâm lý con
người làm cho tỷ giá có thể đột biến lên xuống trên thị trường.
- Đối với các nước có nền kinh tế thị trường hoàn chỉnh với cơ chế tỷ giáthả nổi, thì tỷ giá
hình thành và biến động theocácyếu tố cơ bản trên đây, và theo quy luật cung - cầu, tất nhiên
là luôn có sự tách biệt giữa tỷ giá danh nghĩa và tỷ giá thực tế.
Tỷ giá hối đoái danh nghĩa được xây dựng và xác định trên cơ sở năm yếu tố cơ bản
nêu trên. loại tỷ giá này được biết đến nhiều nhất và tỷ giá được niêm yết, công bố trên các
phương tiện thông tin đại chúng. Còn TGHĐ thực tế được xác định theo công thức sau:
Tỷ giá;hối đoái;thực tế = Tỷ giá;hối đoái;danh nghĩa x Error!
Đây chính là tỷ giá mà các nhà kinh tế quan tâm.
Nhìn chung TGHĐ thực tế có mục đích điều chỉnh, hay nói một cách khác là “sửa
chữa “ tác động lạm phát và để phản ánh những biến đổi thực tế trong khả năng cạnh tranh
của hàng hoá nhập khẩu của một quốc gia.
Ví dụ: Nếu TGHĐ danh nghĩa ở mức :1USD = 10. 000 VND. Trong khi mức tăng
giá cả trong nước tăng gấp đôi, mặc dù không có lạm phát trên thế giới, thì lúc đó TGHĐ
thực tế của VND sẽ ở mức
1USD = 5000 VND. Tỷ giá thực tế VND đã tăng gấp đôi so với tỷ giá danh nghĩa. Rõ
ràng, trong trường hợp này người xuất khẩu sẽ bị thiệt thòi, tức là số tiền thu được từ xuất
khẩu sẽ mang lại ít nội tệ hơn, trong khi đó nhập khẩu lại có lợi.
2. Thị trường hối đoái
Thị trường hối đoái là nhân tố hết sức quan trọng nếu không nói là không thể thiếu
trong nền kinh tế thị trường. Thị trường hối đoái là nơi diễn ra các giao dịch trao đổi, mua,
bán, vay mượn ngoại tệ, là nơi thông qua sự cọ xát giữa cung và cầu ngoại tệ để thoả mãn
các nhu cầu cuả các chủ kinh tế, đồng thời xác định các điều kiện giao dịch, tức là giả cả,
thời hạn và giao vốn.
Thị trường hối đoái hiểu theo nghĩa rộng là thị trường có tính chất quốc tế, hoạt động
không có giờ giấc nhất định, liên tục suốt 24/24 giờ trong ngày trên phạm vi toàn cầu, xuất
phát từ châu á sang châu âu, đóng cửa ở châu mỹ cũng đồng thời là mởi cửa ở châu á. Với
phạm vi toàn cầu và thời gian hoạt động như vậy, thị trường hối đoái là nơi phản ánh kịp
thời mọi diễn biến của tỷ giá, của lãi suất các loại tiền tệ trên thế giới.
- Trong phạm vi một quốc gia, thị trường hối đoái được xem như một dạng thị trường
liên ngân hàng. Nó là nơi giao dịch mua, bán, chuyển đổi các ngoại tệ được chấp nhận ra
nội tệ, hoặc giữa các loại ngoại tệ dựoc hoán đổi cho nhau trên cơ sở các điều kiện được
xác định (tức là giá cả và giao vốn).
Dù là thị trường hối đoái quốc tế hay thị trường hối đoái quốc gia, những thành viên
tham ra trực tiếp hay gián tiểptên thị trường đều là ngân hàng trung ương, Ngân hàng thương
mại và người môi giới. Tuỳ theo luật định của mỗi nước, cơ cấu tổ chức và người tham gia
vào thị trường hối đoái được qui định cụ thể.
Ví dụ, ở cộng hoà Pháp các thành viên tham gia vào thị trường hối đoái bao gồm
ngân hàng trung ương Pháp, các ngân hàng thương mại tương đối lớn(khoảng 30 ngân
hàng) và các nhà môi giới. Họ đều lànhững thành viên tham gia trực tiếp vào kinh doanh
hối đoái trên thị trường. Còn ở Vương quốc Anh, trên thị trường hối đoái người giao dịch
trực tiếp mua, bán, trao đổi, vay mượn đồng bảng Anh(GBP) với các ngoại tệ khác chỉ là
người môi giới hoặc công ty kinh doanh lớn(không phải nghề ngân hàng), còn các ngân
hàng thương mại và ngân hàng trung ương tham gia gián tiếp, họ muốn trao đổi, mua, bán,
ngoại tệ thì phải thông qua người môi giới.
Tuy nhiên dù tham gia trực tiếp haygián tiếp, chức năng cúa các ngân hàng thương
mại ở đây vẫn là kinh doanh cho bản thân và cho khách hàng của họ. Ngân hàng trung
ương tham gia trên thị trường hối đoái một mặt nhằm phục vụ khách hàng của mình(chủ
yếu là các cơ quan hành chính nhà nước và các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế), mặt khác
nhằm phục vụ quỹ bình ổn hối đoái, theo dõi tỷ giá và trong trường hợp cần thiết sẽ can
thiệp để hạn chế những biến động tỷ giá có thể xảy ra giữ ngoại tệ với nội tệ. Những người
môi giới tham gia vào thị trường hối đoái thực hiện thuần tuý một chức năng kinh doanh
phục vụ khách hàng khi có yêu cầu.
Những người tham gia giao dịh trên thị trường hối đoái có thể thực hiện mua, bán,
vay mượn lẫn nhau thông qua các ký hiệu giao dịch đã qui ước, hoặc có thể thông qua hình
thức liên lạc viễn thông để thực hiện giao dịch. Song dù ở hình thức nào thì các giao dịch
đều thực hiện theo nguyên tắc trao đổi tài sản Có trên tài sản được nghi bằng hai bằng hai
đồng tiền giao dịch.
Sở dĩ chính phủ các nước phải quản lý và điều tiết vĩ mô thị trường hối đoái, vì thông
- qua thị trường hối đoái quan hệ cung cầu về ngoại tệ, “giá cả” của giao dịch tức là tỷ giá
hối đoái, lãi suất của các ngoại tệ theo quan hệ cung - cầu và các yếu tố của thị trường
được thể hiện và xác định, trên cơ sở đó Chính phủ Ngân hàng Trung ương thực hiện việc
điều tiết thị trường hối đoái bằng cách mua, bán ngoại tệ từ qỹu bình ổn hối đoái để tác
động lên tỷ giá, nhằm mục đích đạt được một tỷ giá phù hợp ôứi nhu cầu phát triển của
nền kinh tế quốc dân.
3. Vàng, bạc, đá quý
Một nhân tố không thể không đề cập đến trong hoạt động kinh doanh của thị trường
hối đoái và trong thị trường quản lý ngoại hối đó là lĩnh vực vàng, bạc, đá quý.
Thời kỳ đầu của chủ nghĩa tư bản (thế kỷ XVII - XVIII) vang, bạc, đá quý nói chung
được coi như là biểu tượng của sự giàu có của một quốc gia. Vàng được coi là mọi của cải
của xã hội, là phương tiện thanh toán, trao đổi, dự trữ quốc tế duy nhất ở thời kỳ này. Tuy
nhiên, cùng với sự phát triển của nền kinh tế - xã hội, các quan hệ kinh tế cũng như sự hiện
đại hoá mọi lĩnh vực từ sản xuất, kinh doanh đến dịch vụ, đầu tư…đã tạo ra những công ụ
trong thanh toán, trao đổi và dự trữ quốc tế rất đa dạng, khiến cho vàng không còn chiếm vị
trí độc tôn như trước.
Cho đến giai đoạn hiện nay ngươì ta hoàn toàn không dùng vàng để thanh toán trong
thương mại quốc tế, tuy vậy, vàng vẫn chiếm một vị trí xứng đáng trong kho dự trữ của
mỗi quốc gia, và được sử dụng như một chiếc “phao cứu hộ” đắc lực cho việc cân bằng
Cán cân thanh toán quốc tế. Đồng thời, sự can thiệp của vàng vào thị trường sẽ tác động
tích cực lên TGHĐ trong trường hợp cần thiết. Chính vì lẽ đó, vấnđề vàng, bạc, đá quý nói
chung và vàng nói riêng được các quốc gia hết sức coi trọngvà chú ý, đươc đề cập đến như
một đối tưọng trong chính sách quản lý ngoại hối.
Ngày nay vàng là hàng háo phi tài chính duy nhất được mua bán tự do liên tục 24/24
giờ trong ngày trên thế giới. Bởi vậy, thị trường vàng quốc tế và thị trường vàng khu vực
luôngluôn tác động vào thị trường vàng của mỗi quốc gia. Biến động trong quan hệ cung -
cầu vàng trên thị trường gây ra giá vàng lên, xuống sẽ tác động vào giá trị tiền tệ, lam
TGHĐ biến động. Ngược lại, khi tỷ giá biến động ở một chừng mực nhất định sẽ tác động
lên giá vàng.
- Như vậy nếu chính phủ thực hiện đượcviệc quản lý, điều tiết và khống chế thị trường
vàng trong nước, thì trong một mức độ nhất định có thể tác động tích cực ổn định được tỷ
giá theo mong muốn. Điều đó khẳng định thị trường vàng có tầm quan trọng, và việc quản
lý vàng, bạc, đá quý là không thể thiếu được trong chính sách quản lý ngoại hối của mỗi
quốc gia.
- chương II
DIễn BIếN Tỷ GIá
I. Dịch chuyển tỷ giá một số nguyên nhân giải thích
Thực tế tốc độ tăng tỷ giá VND/USD trong năm 2000 đến thời điểm hiện nay cũng
không lớn hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng trong năm 1999. Nhưng sự dịch chuyển tỷ
giá trong 2 thời kỳ này được đánh giá bởi một số nhân tố cơ bản khác nhau. điều chỉnh tỷ
giá VND/USD trong năm nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh của hàng hoá xuất khẩu
VN;giảm bớt sự mất cân bằng của đồng việt nam so cới USD, dịch chuyển tỷ giá dần tới
trạng thái cân bằng của nó. Sự dịch chuyể tỷ giá VND/USD trong năm 2000, ngoài những
nhân tố trên, chụi sức ép của nhiều nhân tố khác như mức chênh lệch lớn tỷ giá kỳ hạn và
giao ngay, chênh lệch lãi xuất USD trên thị trường tiền tệ quốc tế và trong nước quá cao,
thâm hụp gia tăng, lạm phát thấp, …
Diễn biến dịch chuyển tỷ giá VND/USD có thể nhìn tổng thể qua biểu đồ 1.
14350
14300
14250
14200
14150
14100
14050
14000
13950
13900
22 0
15 00
29 0
/00
12 0
19 0
26 0
/00
17 0
24 0
/00
8/0 0
10 0
/0
/0
/0
/0
8/0
9/0
/0
0/0
/0
8/
/08
/08
/08
/09
/09
/10
/10
/10
/09
1/0
5/0
3/1
- Nếu trong năm 1999, đồng Việt Nam chỉ giảm giá 1%, thì đến tháng 9/2000, đã giảm
1, 33% so với cuối năm 1999. Tuy nhiên, tốc độ dịch chuyển tỷ giá VND/USD thời gian
gần đây tăng cao. Tỷ giá tăng dồn dập đã đặt ra câu hỏi Tại sao chênh lệch tỷ giá NHNN
công bố giữa 2 ngày giao dịch có chênh lệch lớn như vậy? Nếu duy trì tỷ giá ổn định, có
điều chỉnh tăng dần như thời gian tù tháng 7/2000 trở về trước có hợp lý hay không trong
tình hình cung cầu ngoại tệ căng thẳng? Những nhân tố nào có thể giải thích sự dịch
chuyển tỷ giá cao hơn mức bình thường trong tháng 9?
1. Chênh lệch tỷ giá có kỳ hạn và kỳ vọng mong đợi sự thay đổi tỷ giá
Trên cơ sở lý thuyết, kỳ vọng mong đợi tỷ giá giao ngay trong tương lai sẽ tương
đương với tỷ giá giao dịch có kỳ hạn. nếu trong năm 1999, số lượng giao dịch ngoại tệ có
kỳ hạn chỉ là con sô tượng trưng, thì giao dịch này đã bùng nổ trong năm 2000. Sự mở rộg
hình thức giao dịch có kỳ hạn chỉ là một phần nào giải thích các ngân hàng và doanh
nghiệp sử dụng cong cụ này để tự phòng ngừa rủi ro tỷ giá. ĐIều rõ hơn có thể nhìn thấy là
các ngân hàng đã sử dụng công cụ này để mua được ngoại tệ nhằm đáp ứng nhu cầu của
khách hàng hay tăng khả năng đầu cơ. Bởi sự cạnh tranh gay gắt giữa các ngân hàng để
mua được ngoại tệ, nên chênh lệch giữa tỷ giá giao ngay và có kỳ hạn tăng cao. Sự chênh
lệch thái quá này thể hiện tính bất ổn của ngoại tệ hay quan hệ cung cầu; do đó, kỳ vọng tỷ
giáVND/USD có thể tăng lên.
Khoảng cách giữa tỷ giá giao dịch ngay và có kỳ hạn mở rộng ra được bộc nộ thông
qua dấu hiệu dư cầu ngoại tệ kéo dài. Nghĩa là, cầu ngoại tệ lớn hơn số lượng cung ngoại
tệ sẵn sàng muốn bán trên thị trường ngoại tệ. Sự chênh lẹch lãi xuất của đồng USD giữa
thị trường trong nước và thị trường quốc tếcũng tạo cho một số ngân hàng nhanh chóng
chớp thời cơ kiếm lợi nhuận ngắn hạnthông qua việc mua ngoại tệ kết hợp với gửi / cho
vay trên thị trường quốc tế. Kỳ vọng tỷ giá tăng lên khiến cho họ sẵn sàng cạnh tranh để
đầu cơ, trong khi vẫn được hưởng chênh lệch lãi xuất. Hơn nữa, kiểm soát ngoại tệ từ
nguồn xuất khẩu dầu thô chặt chẽ mà nhu cầu nhập khẩu xăng dầu, máy móc thiết bị tăng
- đột biến trong năm 2000, do đó những doanh nghiệp muốn có ngoại tệ nhập khẩu hàng
tiêu dùng hoặc các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có thứ tự ưu tiên mua ngoại tệ
Tại ngân hàng thấp phải chấp nhận mua kỳ hạn. Vậy là, để có nguồn ngoại tệ các ngân
hàng phải cạnh tranh thông qua hình thức giao dịch có kỳ hạn. Cạnh tranh qua công cụ tỷ
giá giao ngay theo quy định của NHNN sẽ không hấp dẫn bởi người bán muốn bán với giá
cao hơn theo tín hiệu cung cầu. giả sử tỷ giá giao ngay vào ngày 31/5/2000 là 14071
VND/USD, các ngân hàng mua kỳ hạn một tháng với tỷ giá 1410 - 14120 VND/USD
- Như vậy chênh lệch tỷ giá giữa 2 kỳ hạn trên khoảng 20 – 30 đồng/USD. Nếu thị
trường ngoại tệ hoạt động hoàn hảo, kiểm soát ngoạitệ không có thì tỷ giá giao ngay đến
30/6/2000 có thể lên tới 14120 VND/USD. Tuy nhiên, tỷ gía giao ngay thực tế ngày
30/6/2000 chỉ là 14087 VND/USD, thấp hơn tỷ giá mong đợi 45 đồng/USD. Nhưng trong
tháng 9/200, tỷ giá tăng nhanh hơn đã phần nào lý giả được sứcép của tỷ giá giao dịch có
kỳ hạn lên tỷ giá giao dịch ngay theo quy định của NHNN. Việc điều chỉnh tỷ giá với tần
suất nhỏ trong tình trạng cung cầu ngoại tệ căng thẳng càng làm cho chênh lệch tỷ giá giao
ngay và có kỳ hạn khó thu hẹp. Chính vì vậy, giảm giá đồng việt nam nhanh hơn trong thời
gian gần đây cóthể được giả thích trên cơ sở quan hệ giữa kỳ vọng tỷ giá mong đợi với tỷ
giá giao dịch có kỳ hạn.
Tuy nhiên để ngăn chặn các NHTM mở rộng khoảngcách giữa tỷ giá giao ngay và có
kỳ hạn và có lợi dụng nó là công cụ cạnh tranh đắc lực trong kinh doanh ngoai tệ, NHNN
đã điều chỉnh giảm mức tăng tỷ giá kỳ hạn so với giao ngay. Chẳng hạn theo quyết định số
65/1999/QĐ_ NHNN7, NHTM được phép tăng tối đa 0, 58%của tỷ giá giao ngay kịch trần
để xác định tỷ giá kỳ hạn 1 tháng, nhưng nay theo quyết định 289/2000/QĐ _ NHNN7,
ngày 30/8/2000, các ngân hàng chỉ được phép tăngtối đa 0, 2%. Như vậy, các ngân hàng
không lợi dụng được chênh lệch lớn giữa tỷ giá giao ngay và có kỳ hạn cho cuộc cạnh
tranh mua bán ngoại tệ. Nhưng nếu chỉ thực hiện giải pháp này đơn lẻ thì sẽ không hữu
hiệu bởi tình trạng căng thẳng cung - cầu ngoại tệ. Giải pháp đi kèm theo quyết định này là
NHNN điều chỉnh tỷ giá giao ngay tăng nhanh cao hơn từ đầu tháng 9/2000 so với các
tháng trước. Như vậy, đây có phải là ngụ ý giải thích sự điều chỉnh mạnh của tỷ giá
VND/USD trong thời gian gần đây?
2. Bệnh lan truyền của việc phá giá các nước đang phát triển đều có những mặt
- hàng xuất khẩu nằm trong danh mục hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam nên
mức độ cạnh tranh rất cao.
Theo quy luật sức mua ngang giá, đồng tiền của quốc gia nào tương đối rẻ sẽ có lợi
thế cạnh tranh cao hơn. Chẳng hạn, Việt Nam và Thái Lan cùng xuất khẩu gạo 25% tấn thì
lợi thế cạnh tranh nghiêng về Thái Lan. Bởi vì, đông Baht của thái lan giảm giá 12, 7%
trong 9 tháng năm 2000 hay đồng Rupi của Pakistan cũng giảm 8, 4% …. Trong khi đó,
đồng việt nam chỉ giảm 1, 33% Như vậy, nới lỏng giá trị đồng việt nam là điều kiện cần để
tăng cường khả năng cạnh tranh.
3. Điều chỉnh tỷ giá và khuyến khích xuất khẩu
Mặc dù kim ngạch xuất khẩu dầu thô tăng coa nhưng thâm hụt thương mại trong 9
tháng qua mở rộng so với năm1999. Thâm hụt thương mại nới rộng có thể nhìn thấy rõ qua
kim ngạch nhập khẩu của một số mặt hàng tăng cao so với năm 1999, trong khi đó, kim
ngạch xuất khẩucủa một số mặt hàng chủ lực lại tăng chậm, thậm chí có giảm so với năm
1999. Tính đến hết tháng 9/2000 kim nghạch xuấtkhẩu ước đạt 10. 489 triệu USD tăng
28% so cùng kỳ năm trước; kim ngạch nhập khẩu đạt khoảng 11. 310 triệu USD, tăng 33,
3%. Như vậy 9 tháng nhập siêu 513 triệu USD, trong khi đó, 9tháng năm 1999 nhập siêu là
74 triệu. Nhập siêu tăng cao bởi cả hai; xuất khẩu một số mặt hàng chủ lực như gạo, cà phê
giảm so với năm trước và nhập khẩu một số mặt hàng tăng cao. Do đó, nguồn ngoại tệ cho
nhu cầu nhập khẩu tăng cao hơn so với nguồn ngoại tệ thu được từ xuất khẩu, kếtquả thị
trường ngoại tệ bị tác động mạnh. Thêm vào đó, Nhà nước đã có văn bản triển khai hạn
chế nhập khẩu tiêu dùng. Mục đchs nhằm khuyến khích tiêu dùng hàng hoá sản xuất trong
nước và tăng nguồn ngoại tệ cho nhâpj khẩu công nghệ, kỹ thuật chuyên gai tư vấn ….
Như vậy, có nhiều ý kiến cho rằng giảm giá đồng nội tệ sẽ có tác dụng “kép” một mặt
tăngcường hàng hoá Việt Nam trên thị trường thế giới, mặt khác giảm bớt tâm lý của dân
cư thích sử dụng hàng ngoại.
4. Tiếp cận của fisher về tỷ giá và lãi suất quốc tế
Phương trình fisher quốc cho rằng, khi không có sự kiểm soát luồng vốn hoặc tài
khoản vốn thì kỳ vọng mong đợi tỷ giá thay đổi có mối quan hệ chặt chẽ với sự khácbiệt
lãi suất giữa hai quốc gia. Như vậy, các nhà đầu tư sẽ dịch chuyển vốn tới nơi có mức lãi
- suất hấp dẫn hơn. Tuy nhiên, dưới sự kiểm soát tài khoản vốn chặt chẽ, giá trị đồng Việt
Nam có tính chuyển đổi thấp, các nhà đầu tư lại lệch về khoản kiếm lợi nhuận ác – bít từ
sự chênh lệch lãi suất đồng USD trong nước và quôc tế. Trog khi quý 11/2000 lãi suất
Libor USD trênthị trường quốctế mà các ngân hàng có thểkiếm được khoảng 7 -7,
1% / năm, chênh lệch với lãi suất trong nước khoảng 1, 5 - 1, 6%/năm. Hơn nữa, lãi suất
vay VND trên thị trường liên ngân hàng ở mức 0, 5 - o, 555%/tháng. TạI thời điểm
31/5/2000một số ngân hàng sẵn sàng bỏ ra 14110 triệu đồng mua giao ngay 1 triệu USD
của doanh nghiệp thông qua các hình thức đã đề cập. Như vậy, ngân hàng sẽ đồng thời gửu
cho vay trên thị trường quốc tế thời hạn một tháng, đồng thời bán kỳ hạn 1 thàng cho các
doanh nghiệp chấp nhận tỷ giá có kỳ hạn 14125 VND/USD. Qua giao dịch này, ngân hàng
có thể kiếm được ít nhất 24 triệu đồng. Tuy nhiên, trong thực tế ngân hàng có thể kiếm
được khá hơn. Để kiếm được lợi nhuận từ hành vi trên, ngoài hình thức sử dụng giao dịch
ngoại tệ để có nguồn đầu tư trên thị trường quốc tế, các ngân còn huy động USD trên thị
trường. Như vậy khoản sinh lời từ hoạt động đầu tư ra thị rường quốc tế sẽ bù đắp khoản
lỗ từ hoạt động giao dịch ngoại tệ. Với mức lợi nhuạn hấp dẫn như vậy, để chớp thời cơ lợi
nhuận trong ngắn hạn, nên cácngân hàng đã cạnh tranh mạnh hơn nhằm mua được ngoại tệ
lớn nhất có thể được. Cuộc chạy đua này đã tạo sức ép lên thị trường ngoại tệ cũng là
nhântố tiềm ẩn đẩy kỳ vọng tỷ tăng lên. Tỷ già tăng sẽ giảm bớt được lỗ trong hoạt động
giao dịch ngoại tệ, ngân hàng vừa có lợi trong đầu tư quốc tế vừa đầu cơ mong tỷ giá tăng.
- 5. Sự dịch chuyển tỷ giá có tính chu kỳ ?
Cũng có ý kiến cho rằng, theo tính chất chu kỳ, tỷ giá được điều chỉnh tăng theo thời
gian dịch chuyển về cuối nă. Lý do này giải thích cho sự dịch chuyển nhanh của tỷ giá vào
cuối quý 11/2000 không có tính thuyết phục cao bnởi sức ép của các nhân tố khác lên sự
giao động của tỷ giá lớn hơn nhiều như tình trạng căng thẳng ngoại tệ, kiểm soát nguồn
ngoại tệ cho nhập khẩu hàng tiêu dùng chặt chẽ hơn, thâmhụt thương mại ra tăng, kỳ vọng
mong đợi tỷ giá tăng…. màđã đề cập ở trê.
6. Tác động của sự dịch chuyển tỷ giá
Tuy nhiên, sự dịch chuyển tỷ giá nhanh hơn trong thời gian gần đây cũng có thể gây
sức ép lớn đến thị trường ngoại tệ. Tính nhạy cảm của công chúng đối với sự giao động
của tỷ giá rất lớn. đấu hiệu của tỷ giá tăng lên hay sự bất ổn của thị trường ngoại tệ ngầm
tăng lên. Chẳng hạn, tính đến 26/9/2000 tỷ giá giao ngay tăngkhoảng 250 - 270 đồng/USD.
Như vậy trong khung cảnh dư cầu ngoại tệ, tỷ giá VND/USD tăng nhanh cũng là mộtnhân
tố làm cho những người có ngoại tệ muốn bán ghìm lại trong một thơì gian. Chẳng hạn,
người bán ra ngoại tệ chậm lại một ngày ghiao dịch sẽ được lợi thêm12 triệu đồng cho số
lượng ngoạitệ muốn bán 1triệu USD (chênh lệch tỷ giá giữa 2 ngày giao dịch 26 -
25/9/2000). Thay thế phần vốn đồng việt nam cần dùng với một số lượng vốn tương đương
1triệu USD doanh nghiệp vay các TCTD thìcần phải trả khoảng 2, 8 triệu đồng/ ngày cho
khoản vay 14, 3 tỷ đồng. Như vậy, chi phí cơ hội củaviệc bán ngoại tệ so vớivay vốn Việt
Nam đồng và giữa USD lại thêm một thời gian là 9, 2 triệu đồng.
II. biến động tỷ giá trong thời gian qua
Kể từ đầu tháng 5/2001 đến 25/6/2001, việc TGHĐ của USD so với VND tăng liên
tục trong nhiều tuần trên cả thị trường ngoại tệ liên ngân hàng và thị trường tự do đã tạo ra
những phản ứng rất khác nhau. Có thể nhận thấy tỷ giá USD có những biểu hiện nóng lên
“đột ngột “ kể từ cuối năm 2000, nhưng đã phần nào dịu xuống trong 3/2001 khi ảnh
hưởng giảm lãi suất của đồng USD (do sự đảo CHIều trong chính sách tiền tệ của FED
trước nguy cơ suy thoái của nền kinh tế Mỹ) thực sự tác động đến Việt Nam. Nhưng kể từ
đầu 5/2001, tỷ giá tăng liên tục qua từng tuần và nhiều khi qua từng ngày trên cả hai thị
trường chính thức và tự do. Trên thị trường liên ngân hàng, tỷ giá tăng khoảng 96 đ/USD
- trong tháng 5 và kể từ giữa tháng 6 tỷ giá tăng liên tục từ 8 - 14đ/USD mỗi ngày. Tỷ giá
USD Tại thị trường tự do cũng có những biến động tương tự nhưng với mức giao động cao
hơn và chênh lệch tỷ giá tại hai thị trường có xu hướng dãn rộng. Nếu chỉ xét trong quãng
thời gian ngắn xảy ra biến động, không ít ngân hàng, các doanh nghiệp và cả bộ phận dân
cư đã phát sinh những tâm lý lo ngại trước những biến động về tỷ giá và được coi là “bất
bình thường này “
Diễn biến tỷ giá USD trong năm 2000 và nửa đầu năm 2001.
Trong
năm 1/2001 2/2001 3/2001 4/2001 5/2001 6/2001
2000
Tỷ giá liên ngân 14.022 14.534 14.558 14.573 14.595 14.696 14.865
hàng (VND/USD) 14.501
Tăng so với tháng 33 24 15 22 101 169
trước (%)
Tỷ giá thị trường tự 14.160 14.630 14.680 14.730 14.790 14.910 15.050
do (VND/!USD) 14.540
Tăng so với tháng 90 50 50 60 120 140
trước (VND/!USD)
Để có một cái nhìn xuyên suốt về nguyên nhân của những biến động trên chúng ta
hãy xem lại những nhân tố chủ chốt quyết định TGHD của VND so với USD trong quãng
thời gian đủ dài để có một bức tranh toàn cảnh về ảnh hưởng của những nhân tố này.
Có bốn nhân tố căn bản quyết định tỷ giá giữa hai đồng tiền là : Tương quan về tiềm
năng tăng trưởng kinh tế; diễn biến về lạm phát; tình hình cán cân thanh toán và tương
quan lãi suất. Trên lý thuyết thì tương quan về tiềm năng tăng trưởng và lạm phát là hai
nhân tố quyết định tỷ giá trong dài hạn còn hai nhân tố cán cân thanh toán và lãi suất lại có
ảnh hưởng rõ rệt trong ngắn hạn và trung hạn.
Có thể tóm tắt ảnh hưởng của các yếu tố trên lên tỷ giá như sau:
g if ir m
m m
f BP ; ; ;
e g if ir
v v v
- Trong đó:
- e : Tỷ giá của USD so với VND(eVND/USD, e tăng tương đương USD tăng).
- BP: Thặng dư (thâm hụt)cán cân thanh toán của việt Nam
- gm, gv: Tỷ lệ tăng trưởng kinh tế lần lượt của Mỹ và Việt Nam
- ifm, ifv: Mức lạm phát tại Mỹ và Việt Nam
- irm, irv: Lãi suất của USD và VND
+: Tác động thuận chiều với e, -: tácđộng ngược chiều với e, trong điều kiện các nhân
tố khác không đổi.
Khi xem xét biến động của tỷ giá USD Tại vệt nam trong gần hai năm qua, chúng ta
không thể giải thích được nếu dựa vào phân tích tương quan về tăng trưởng và lạm phát Tại
hai nền kinh tế Mỹ và Việt Nam. Nếu xét về tương quan tăng trưởng, cản trở chính là sự
chênh lệch quá lớn về qui mô và trình độ giữa hai nền kinh tế. Đơn cử, GDP của Mỹ gấp
hơn 100 lần GDP của Việt Nam và trình độ phát triển và ứng dụng công nghệ trong sản
xuất, kinh doanh Tại Mỹ luôn được xem là đứng đầu thế giới. Nhân tố lạm phát cũng không
giải thích được USD vẫn tăng giá so với VND nhẹ qua từng năm trong ngay cả giai đoạn dài
hơn từ n1998-2000: Năm 1998, USD tăng 5, 1%; năm 1999 tăng 1, 1%; năm 2000 tăng 2,
3%. Nếu áp dụng lý thuyết một cách máy móc thì đây có thể coi là “nghịch lý “ vì lạm phát
Tại Mỹ luôn cao do kinh tế tăng quá nóng trong khi kinh tế Việt Nam lại trảI qua giai đoạ
được xem là thiểu phát trầm trọng “trong năm 99và 00 lạm phát Tại Mỹ duy trì ở mức 3,
5%, khá cao so với mức của nền kinh tế phát triển, còn Tại Việt Nam chỉ số giá tiêu dùng
tăng 0, 1% năm 1999 và giảm 0, 6% năm 2000”. Hơn nữa, ngay cả khi kinh tế Mỹ bộc lộ
nguy cơ suy thoái kể từ cuối năm 2000, trong khi tăng trưởng GDP của Việt Nam vẫn được
phục hồi và duy trì “năm 2000 đạt 6, 75 %và nửa đầu năm 2001 ước đạt 7, 1%” thì đồng
USD lại tăng giá mạnh hơn (chỉ trong nửa đầu năm2001, USD tăng 3, 7%).
Vì vậy, chỉ có thể phân tích biến động tỷ giá USD Tại Việt Nam trong thời gian qua
thông qua hai nhân tố còn lại là cán cân thanh toán và lãi suất.
Trong hai nhân tố này thì tình hình cán cân thanh toán có ảnh hưởng trực tiếp và
- thường xuyên hơn đối với TGHĐ của USD Tại Việt Nam. ĐIều này có thể xem là dễ hiểu
vì sự hội nhập còn hạn chế vệ hoạt động của thị trường tiền tệ của Việt Nam với quốc tế.
Tuy vậy, trong thời gian qua nhân tố tương quan lãi suất đến TGHĐ của USD Tại VIệt
Nam lại có những biểu hiện gia tăng rõ rệt về mức độ ảnh hưởng. Từ năm 1999, thực hiện
chủ trươngkích cầu khuyến khích đầu tư chúng ta đã liên tục hạ lãi suất VND, trong khi đó
lãi suất USD trên thị trương thế giới lại liên tục tăng dẫn đến lãi suất USD trên thị trường
Việt Nam buộc phải tăng theo và đã có lúc lãi suất hai đồng tiền VND và USD cân bằng
nhau. Hậu quả là đã có sự chuyển dịch từ VND sang USD, thể hiện ở những hiện tượng
sau; các doanh nghiệp không muốn vay USD mà chuyển sang vay VND; dân c ư và kể cả
doang nghiệp không muốn chuyển đổi USD sang VND, ngược lại muốn gửi USD trên tài
khoản. Điều đó đã làm cho nhu cầu về USD tăng và cung USD giảm đáng kể. Thêm vào
đó, do chênh lệch lãi suất tiền gửu của USD Tại Việt Nam với thị trường quốc tế dãn rộng
trong vòng 1 năm kể từ cuối năm 1999, việc các NHTM trong nước tăng lãi suất huy động
tiền gửu USD để đẩy mạnh đầu tư tại thị trường tiền tệ quốc tế lại càng làm tăng cầu tiền
gửu bằng USD, hạn chế chuyển đổi các nguồn thu vãng lai bằng ngoại tệ ra VND, qua đó
có tác động đáng kể làm tăng giá USD. ảnh hưởng này rất đáng kể nếu biết rằng tổng cả
hai năm 1999 và 2000 nguồn thu vãng lai, trong đó có kiều hối và thu nhập của lao động
xuất khẩu đạt hơn 3 tỷ USD. Phải nói thêm thị Việt Nam (VN) có một đặc điểm mang tính
truyền thống là chuộng USD, thể hiện qua tình trạng khá phổ biến là ngoại tệ được thanh
toán trong dân cư dưới hình thức tiền mặt, gử vào ngân hàng dưới hình thức tiết kiệm và ít
được chuyển đổi ra VND ngay cả khi không có chênh lệch lớn về lãi xuất giữa hai đồng
tiền. Thêm vào đó ảnh hưởng tâm lý bám rễ khá lâu này sẽ làm cho những biến động tỷ giá
được khuyếch đại lên khi có những xáo trộn khác thường.
Trong nửa đầu năm 2001, tình hình trưởng xuất khẩu cũnh chững lại đặt ra thánh
thức lớn cho việc hoàn thành mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 25% và đạt kim ngạch 16, 7
tỷ USD. Hơn nữa nếu phân tích theo cơ cấu thì phần lớn những lĩnh vực có mức tăng cao
lại không nhận cân đối ngoại tệ chính của ngân hàng. Các ngành dùng nhiều ngoại tệ vay
của ngân hàng là nông nghiệp, hảI sản, may mặc, giầy da, có mức tăng nhẹ. ĐIều này lại
càng làm cho tăng trưởng cung cầu ngoại tệ gia tăng, thể hiện qua những biến động dồn
dập kể từ đầu năm 2001. Mặc dù tỷ giá có những biến động vẻ như “bất thường” nhưng
NHNN không áp dụng những biện pháp can thiệp thị trường với liều lượng mạnh hoặc sử
nguon tai.lieu . vn
