Xem mẫu

  1. LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “M t s gi i pháp qu n lý Nhà Nư c nh m h n ch nh ng r i ro trong ho t ng c a các d án u tư tr c ti p nư c ngoài FDI vào Vi t Nam trong th i kỳ hôi nh p kinh t qu c t .”
  2. Chuyên t t nghi p 1 M cL c Ph n m u. ................................................................................................. 1 L I CAM OAN............................................................................................ 4 Ph n n i dung ................................................................................................ 5 Chương I: Cơ s lý lu n v u tư tr c ti p nư c ngoài ( FDI ) và các r i ro có th x y ra trong ho t ng c a các d án FDI ............................. 5 I. Lý lu n v FDI ....................................................................................... 5 1. Các khái ni m cơ b n .......................................................................... 5 2. Các c trưng cơ b n ........................................................................... 6 3. Vai trò c a FDI i v i n n kinh t ...................................................... 7 II. R i ro trong các d án FDI. ................................................................. 9 1. Khái ni m và tính ch t c a các r i ro trong các d án FDI................... 9 2. Phân lo i r i ro ................................................................................. 10 3. M t s r i ro trong các ho t ng c a d án FDI ............................... 13 III. Qu n lý r i ro. ................................................................................... 15 1. Phương pháp mà các nhà u tư l a ch n qu n lý r i ro ............... 15 2. Qu n lý Nhà Nư c i v i các d án FDI .......................................... 18 Chương II: T ng quan v các d án FDI và phân tích các r i ro trong các d án FDI t i Vi t Nam t năm 1987 n nay .................................... 23 I. u tư tr c ti p vào Vi t Nam ............................................................ 23 1. Các hình th c u tư cơ b n .............................................................. 23 2. Cơ c u và khu v c phân b FDI ........................................................ 24 3. óng góp c a FDI vào n n kinh t Vi t Nam. ................................... 29 II. Phân tích m t s r i ro x y ra trong ho t ng c a các d án u tư tr c ti p nư c ngoài vào Vi t Nam .................................................... 35
  3. Chuyên t t nghi p 2 1. M t s r i ro thư ng g p ................................................................... 35
  4. 2. Th c tr ng c p phép các d án FDI Vi t Nam và các nguyên nhân.43 3. M t s ánh giá nguyên nhân r i ro t phía các nhà u tư. .............. 47 III. Các ho t ng c a Nhà Nư c nh m h n ch r i ro trong các d án FDI t i Vi t Nam. ............................................................................... 49 1. Ban hành và t ch c th c hi n các văn b n pháp lu t liên quan n u tư tr c ti p nư c ngoài..................................................................................50 2 Hư ng d n h tr nhà u tư th c hi n các d án u tư, gi i quy t các vư ng m c, yêu c u c a các nhà u tư.. Error! Bookmark not defined. 3 Th t c hành chính:C p và thu h i gi y phép u tư...........................54 4 T ch c ho t ng ào t o ngu n nhân l c liên quan n ho t ng u tư...................................................................................................................55 5 Ho t ng xúc ti n thương m i.............................................................56 Chương III: M t s gi i pháp nh m h n ch r i ro trong ho t ng c a các d án FDI t i Vi t Nam ................................................................. 57 I. M t s gi i pháp ................................................................................... 57 1. Các gi i pháp chung. ......................................................................... 57 2. Các gi i pháp tác ng tr c ti p n các d án FDI. .......................... 63 II- M t s ki n ngh i v i các cơ quan qu n lý Nhà nư c. ................ 65 1. B K ho ch và u tư. ..................................................................... 65 2. B Tài chính ...................................................................................... 66 3. B Công nghi p: ................................................................................ 67 4. V i các b khác. ................................................................................ 68 Ph n k t lu n. .............................................................................................. 73 Danh m c tài li u tham kh o...................................................................... 74
  5. Chuyên t t nghi p 1 Ph n m u. I. tv n “ Qu c t hoá i s ng kinh t là xu hư ng khách quan, là s phát tri n t t y u c a n n s n xu t xã h i trên cơ s s phát tri n m nh m c a l c lư ng s n xu t” 1 Theo ó, thu hút v n u tư tr c ti p nư c ngoài ( FDI ) là m t trong nh ng m c tiêu chi n lư c c a qu c gia trên th gi i, trong ó có c các nư c ang phát tri n tuân theo xu hư ng chung c a n n kinh t h i nh p nh m phát tri n n n s n xu t trong nư c. Trong giai o n phát tri n hi n nay c a các n n kinh t trên th gi i ã rút ra bài h c và kh ng nh vai trò tích c c, tính an toàn c a ngu n v n FDI, nh ng ưu vi t c a nó so v i vay n và u tư ng n h n ( m t trong nh ng nguyên nhân tr c ti p d n n kh ng ho ng kinh t t i các nư c ang phát tri n do t l vay n ng n h n quá cao, c th năm 2003 Thái Lan là 85% trong khi v n FDI ch chi m 15%: Hàn Qu c cũng trong tình tr ng tương t khi ưa ra ch trương vay v n thành l p các t p oàn l n, d n n n ch ng ch t không tr ư c…) Vi t Nam v i xu t phát i m th p hơn r t nhi u nư c khác trên th gi i trong quá trình h i nh p, u tư tr c ti p nư c ngoài có m t vai trò h t s c quan tr ng.Vi c m r ng thu hút u tư tr c ti p nư c ngoài cũng theo ó tr thành m c tiêu lâu dài và cơ b n không th thi u trong m c tiêu phát tri n t nư c. Ngày 29/12/1987 Qu c h i nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam ã thông qua Lu t u tư nư c ngoài, t n n t ng pháp lý chính th c cho ho t ng u tư tr c ti p nư c ngoài vào nư c ta. Sau ó là b n l n b sung, s a i và i u ch nh m t s i u trong Lu t u tư nư c ngoài vào ngày 30/06/1990, 23/12/1992, 12/11/1996 và năm 2000, 2003 nh m phù h p hơn 1 Vũ Trư ng Sơn: u tư tr c ti p nư c ngoài v i tăng trư ng kinh t Vi t Nam, trư ng H KHXH & NV, khoa Kinh t , Nhà xu t b n Th ng Kê, Năm 1997, tr 155
  6. Chuyên t t nghi p 2 v i nh ng thay i trong quá trình h i nh p kinh t ã nh n ư c s ng h c a các nhà u tư trong và ngoài nư c. Trong nh ng năm g n ây, t l FDI u tư vào Vi t Nam có xu hư ng tăng cao và óng góp l n cho n n kinh t . Tuy nhiên, cũng ph i nhìn nh n khách quan v ho t ng c a các d án u tư tr c ti p nư c ngoài không ph i lúc nào cũng mang l i hi u qu , các r i ro x y ra t các nguyên nhân ch quan và c nguyên nhân khách quan gây nên s c n tr cho các d án FDI ho t ng và phát tri n. Theo nh ng cách nhìn nh n khác nhau thì r i ro là nh ng s ki n không may và b t ng x y ra gây nên nh ng thi t h i n l i ích c a con ngư i, nó luôn t n t i song song v i cu c s ng và trong m i ho t ng c a con ngư i, ho t ng u tư vào các d án cũng không ph i là ngo i l . Theo ó thì vi c qu n lý các r i ro có th x y ra cho các d án FDI là c n thi t gi m thi u các thi t h i do nó mang l i. II. M c ích nghiên c u. Nghiên c u tài “M t s gi i pháp qu n lý Nhà Nư c nh m h n ch nh ng r i ro trong ho t ng c a các d án u tư tr c ti p nư c ngoài FDI vào Vi t Nam trong th i kỳ hôi nh p kinh t qu c t ” v i i tư ng là nh ng r i ro c a các d án u tư tr c ti p nư c ngoài t i Vi t Nam. Xu t phát t nh ng d án b rút gi y phép u tư ho c ang ho t ng trong tình tr ng thua l . T ó ưa ra ánh giá v các nguyên nhân gây nên r i ro c a các d án. M c ích c a vi c nghiên c u d án này nh m phát hi n ra nh ng r i ro cơ b n mà các d án FDI Vi t Nam thư ng m c ph i, các nguyên nhân cơ b n làm n y sinh các r i ro này và t ó ưa ra m t s gi i pháp qu n lý Nhà Nư c h n ch nh ng r i ro trong các d án u tư tr c ti p nư c ngoài t i Vi t Nam, t o lòng tin cho các nhà u tư nư c ngoài khi ưa ra quy t nh
  7. Chuyên t t nghi p 3 u tư và thu hút nhi u hơn các d án u tư FDI v c quy mô và ch t lư ng, óng góp vào n n kinh t qu c dân trên m i phương di n. Trong ph m vi nghiên c u c a tài này không ưa ra h t t t c các gi i pháp c a m i ch th liên quan n ho t ng u tư tr c ti p nư c ngoài vào Vi t Nam mà ch là m t s gi i pháp ch y u t phía ch th là Nhà Nư c, gi vai trò quan tr ng trong vi c qu n lý vĩ mô các ho t ng u tư nói chung và u tư tr c ti p nói riêng nh m phù h p v i tình hình t nư c trong giai o n m i, h i nh p kinh t qu c t .
  8. Chuyên t t nghi p 4 L I CAM OAN Tôi xin cam oan tài “M t S Gi i Pháp Qu n Lý C a Nhà Nư c Nh m H n Ch Nh ng R i Ro Trong Ho t ng C a Các D án u Tư Tr c Ti p Nư c Ngoài ( FDI ) Vào Vi t Nam Trong Th i kỳ H i Nh p Kinh T Qu c T ” là do chính tôi vi t. T t c nh ng trích d n nguyên văn và không nguyên văn u y và chính xác v ngu n g c. Các s li u, k t qu trong chuyên này là trung th c xu t phát t tình hình th c t t i B K ho ch & u tư. Hà N i, ngày….tháng….năm 2008 Ngư i cam oan. H Th Phương
  9. Chuyên t t nghi p 5 Ph n n i dung Chương I Cơ s lý lu n v u tư tr c ti p nư c ngoài ( FDI ) và các r i ro có th x y ra trong ho t ng c a các d án FDI I. Lý lu n v FDI 1. Các khái ni m cơ b n 1.1. u tư tr c ti p nư c ngoài ( FDI ) - u tư tr c ti p cùng v i u tư gián ti p và tín d ng thương m i là ba b ph n cơ b n c a v n u tư qu c t v i hình th c là u tư tư nhân. - Có r t nhi u nh nghĩa khác nhau v FDI: Theo khái ni m mà Qu ti n t th gi i IMF trong báo cáo cán cân thanh toán hàng năm ưa ra2 thì u tư tr c ti p nư c ngoài là là u tư có l i ích lâu dài c a doanh nghi p t i m t nư c khác (là nư c nh n u tư- hosting country), không ph i t i nư c mà doanh nghi p ang ho t ng ( nư c i u tư- source country) và v i m c ích qu n lý m t cách có hi u qu doanh nghi p. U ban thương m i và phát tri n th gi i c a Liên h p qu c (UNCTAD) trong Báo cáo v u tư th gi i năm 1996 l i ưa ra khái ni m3 v u tư tr c ti p nư c ngoài là u tư có m i liên h l i ích và ki m soát lâu dài c a m t pháp nhân ho c th nhân ( là nhà u tư tr c ti p nư c ngoài ho c công ty m ) i v i m t doanh nghi p m t n n kinh t khác (v i doanh nghi p FDI ho c chi nhánh nư c ngoài ho c chi nhánh doanh nghi p). Quan i m v FDI Vi t Nam ư c quy nh trong kho n 1 i u 2 Lu t u 2 Banlance of payments, fifth edition, Washington, DC IMF 1993, page 235 3 Xem: World Investment Report 1996, United Nations, 1996, page 219.
  10. Chuyên t t nghi p 6 tư tr c ti p nư c ngoài ươc s a i b sung năm 2000: “ u tư tr c ti p nư c ngoài là vi c nhà u tư nư c ngài ưa vào Vi t Nam v n b ng ti n ho c b t kỳ tài s n nào ti n hành các ho t ng u tư theo quy nh c a Lu t này” 4 . 1.2. D án FDI D án u tư v n i dung là t ng th các ho t ng d ki n v i các ngu n l c và chi phí c n thi t ư c b trí theo m t k ho ch ch t ch v i l ch s th i gian và a i m xác nh t o m i, m r ng ho c c i t o nh ng i tư ng nh t nh nh m th c hi n nh ng m c tiêu kinh t - xã h i nh t nh. Theo s a d ng c a các khái ni m v u tư tr c ti p nư c ngoài thì cũng có nh ng các hi u khác nhau v d án FDI . Trong khuôn kh c a tài nghiên c u thì có th hi u, d án FDI là nh ng d án u tư do các nhà u tư nư c ngài ưa vào Vi t Nam v n b ng ti n ho c b t kỳ tài s n nào ti n hành các ho t ng u tư theo quy nh c a Lu t u tư tr c ti p nư c ngoài. 2. Các c trưng cơ b n hi u rõ hơn v các d án FDI nhìn nh n m t cách khách quan v các v n còn t n t i, c n n m ư c nh ng c trưng cơ b n c a các d án này. u tư tr c ti p nư c ngoài cũng là m t hình th c u tư nên các d án FDI cũng mang nh ng c trưng cơ b n c a các d án u tư. Th nh t, ây là ho t ng b v n c a các nhà u tư và vì v y các quy t nh u tư thông thư ng là quy t nh v tài chính và m i quy t nh ưa ra u ph i cân nh c gi l i ích trư c m t và các l i ích lâu dài c a d án. Th hai, các ho t ng c a các d án u tư luôn mang tính ch t lâu dài.Trư c b t c m t ho t ng nào u c n có chi phí ho t ng và mang l i m t k t qu nh t nh. 4 Kho n 1, i u 2, Lu t Lu t u tư tr c ti p nư c ngoài s a i b sung, Năm 2000
  11. Chuyên t t nghi p 7 Th ba, cũng như nh ng d án u tư khác,r i ro chính là m t trong nh ng c trưng cơ b n c a các d án FDI. Bên c nh ó, các d án FDI cũng có nh ng c trưng riêng phân bi t v i các d án khác không có các y u t nư c ngoài.Các d án FDI có s tham gia c a các bên có qu c t ch và ngôn ng khác nhau, và vì v y các d án b chi ph i b i nhi u h th ng pháp lu t, t nư c u tư, nư c nh n u tư n h th ng pháp lu t qu c t . Các nhà u tư tr c ti p tham gia ho c h có th t qu n lý và i u hành các d án và t t c các i tư ng b v n. Ngoài ra, u tư tr c ti p nư c ngoài là hình th c giao lưu gi a các n n văn hoá, t o ra nhi u hình th c kinh doanh m i v i nh ng pháp nhân có ch a y u t nư c ngoài.Quan tr ng hơn n a là góp ph n chuy n giao công ngh và các phương th c qu n lý m i gi a các bên. M c ích cu i cùng c a các d án FDI chính là các bên tham gia ho t ng u tư cùng có l i, ho t ng s mang l i l i ích chung cho m i ch th tham gia. 3. Vai trò c a FDI i v i n n kinh t 5 3.1. Nh ng nh hư ng tích c c i v i tăng trư ng kinh t - u tư tr c ti p nư c ngoài có vai trò quan tr ng i v i tăng trư ng kinh t ,giúp cho nư c ti p nh n u tư huy ng m i ngu n l c s n xu t. + u tư tr c ti p nư c ngoài b sung ngu n v n cho phát tri n kinh t .Có th coi ó là m t nhân t hay cú huých l n phá v vòng lu n qu n c as ói nghèo. 5 Xem: u tư tr c ti p nư c ngoài v i phát tri n kinh t Vi t Nam, Nguy n Văn Tu n, Nhà xu t b n Tư Pháp, năm 2005, tr181-219
  12. Chuyên t t nghi p 8 + u tư tr c ti p nư c ngoài là m t kênh chuy n giao công ngh làm kho ng cách công ngh gi a nư c u tư và nư c nh n u tư b thu h p.Bên c nh ó t o ph n ng tích c c ph bi n công ngh và ho t ng phát minh công ngh . + u tư tr c ti p nư c ngoài góp ph n nâng cao ch t lư ng lao ng,phát tri n ngu n nhân l c.Ho t ng c a các d án FDI giúp tr c ti p ào t o lao ng và gián ti p nâng cao ch t lư ng lao ng c a nư c ti p nh n u tư. - u tư tr c ti p nư c ngoài góp ph n trong vi c gi i quy t các v n kinh t - xã h i,góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t c a nư c ti p nh n u tư.Bên c nh ó, còn giúp thúc y xu t kh u, xây d ng năng l c xu t kh u và m r ng th tru ng xu t kh u. + u tư tr c ti p nư c ngoài còn có vai trò trong vi c c i thi n cán cân thanh toán và gi i quy t vi c làm, nâng cao thu nh p cho ngư i lao ng. + u tư tr c ti p nư c ngoài góp ph n b o v môi trư ng, khai thác có hi u qu tài nguyên thiên nhiên và góp ph n vào quá trình m r ng h p tác kinh t qu c t . 3.2. Nh ng thách th c và h n ch c a u tư tr c ti p nư c ngoài - V n do ho t ng FDI cung c p có chi phí v n l n hơn so v i các ngu n v n khác t nư c ngoài.Trong tru ng h p ư c cung c p v i m t s lư ng l n s gây nh hư ng n chính sách ti n t c a m t qu c gia. - Chuy n giá là m t trong nh ng v n mà các nư c ti p nh n u tư lo ng i, gây ra c nh tranh không lành m nh và d n n h n ch i v i n n kinh t . - Tác ng gây ô nhi m môi trư ng thông qua ho t ng s n xu t c a các d án.Các nư c i u tư c n nơi th i công ngh l c h u nh m im i
  13. Chuyên t t nghi p 9 công ngh c a mình và như v y các nư c nh n u tư, c bi t là các nư c kém và ang phát tri n tr thành bãi rác công ngh . - V lao ng,ngư i lao ng làm vi c trong doanh nghi p FDI thư ng òi h i ph i có trình lao ng cao n u không áp ng s b sa th i.Bên c nh ó, u tư tr c ti p nư c ngoài còn có tác ng tiêu c c v i c nh tranh, cán cân thanh toán và chính tr . II. R i ro trong các d án FDI. 1. Khái ni m và tính ch t c a các r i ro trong các d án FDI 1.1. Khái ni m v r i ro. Có r t nhi u khái ni m v r i ro ư c nh c n trong các lĩnh v c khác nhau c a d i s ng kinh t xã h i R i ro c p n nh ng s ki n, v n không may m n, b t ng x y ra gây nh ng thi t h i cho l i ích con ngư i, tài s n, ngu n l i và trách nhi m. 6 1.2. M t s tính ch t. R i ro là m t tr ng thái ti m n gây nên nh ng m i nguy hi m v i các m c khác nhau gây t n th t cho con ngư i nhưng l i r t khó có th o lư ng trư c nó. T nh ng khái ni m khác nhau v r i ro, có th th y r i ro có nh ng tính ch t cơ b n sau: - Tính b t ng : r i ro bao g m nh ng s ki n mà con ngư i không th o lư ng nó m t cách y và ch c ch n.T t c các r i ro u b t ng v i nh ng m c khác nhau d n n vi c con ngư i có th nh n di n r i ro hay không. Trong trư ng h p con ngư i không th oán trư c ư c r i ro và không nh n d ng ư c thì nó s x y ra hoàn toàn b t ng v i con ngư i. Cũng có nh ng r i ro mà con ngư i nh n d ng ư c nhưng không th o lư ng m t cách chính xác nh ng thi t h i mà nó có th mang l i.Tuy nhiên, 6 M t s gi i pháp ngăn ng a và h n ch r i ro trong tri n khai th c hi n các d án FDI t i Vi t Nam, T p chí Kinh t và d báo, Hà N i 2001, S 12, tr7-9
  14. Chuyên t t nghi p 10 n u con ngư i có th nh n d ng và tính ư c chính xác các r i ro có th n v i mình thì r i ro s không còn n a mà nó tr thành nh ng s ki n b t l i mà con ngư i không mong mu n x y ra như thiên tai, th i ti t,... - Tính ch t ngoài mong i: trong cu c s ng, con ngư i ai cũng mong mu n nh n ư c l i ích cũng như nh ng i u t t p may m n trong m i lĩnh v c và ho t ng c a cu c s ng.Tuy nhiên trong cu c s ng không ph i lúc nào cũng ư c như v y. Nh ng i u, nh ng s ki n không may m n, gây t n th t cho cu c s ng c a con ngư i luôn t n t i và tr thành i u không mong mu n trong cu c s ng hay nói cách khác ó là nh ng s ki n ngoài mong i c a con ngư i. - Tính s c gây ra t n th t: nh ng r i ro x y ra không th o lư ng ư c ho c o lư ng m t cách không chính xác d n n nh ng h u qu cho con ngư i trong ho t ng h tham ra có r i ro. Trên th c t , t n th t mà m i r i ro mang l i là không gi ng nhau, có th nhi u, ít hay ôi khi có th coi là không h mang l i t n th t gì. T n th t mà các r i ro mang l i t n t i dư i nhi u d ng khác nhau: h u hình (tài s n, v t ch t...) hay vô hình (s c kho , tinh th n, trách nhi m, o c...). Nói cách khác, dù ư c nhìn nh n dư i nh ng góc hay hình thái khác nhau thì r i ro u bao hàm trong nó s b t ng , ngoài mong i c a con ngư i và gây nên nh ng t n th t khác nhau i v i các ho t ng mà con ngư i tham gia. 2. Phân lo i r i ro 7 2.1. Phân lo i theo tính ch t c a r i ro. 7 Xem: Khoa u tư, H KTQD: Giáo trình qu n lý d án u tư, Võ Kim Sơn, Bùi Th Vĩnh, Tr n Th Nhu n, Nhà xu t b n Th ng Kê, Hà N i 1996 , tr 270-274.
  15. Chuyên t t nghi p 11 - R i ro thu n tuý: lo i r i ro ch có th d n n nh ng t n th t v m t kinh t hay kh năng ki m l i c a ho t ng. R i ro thu n tuý thư ng ưa n k t qu m t mát và t n th t khi x y ra. Như r i ro ho ho n,cháy n s d n n vi c m t mát m t s tài s n nhưng n u không x y ra thì s không gây thi t h i gì. R i ro thu n tuý liên quan n vi c phá hu tài s n, ng t gây phá hu các toà nhà. Theo ó,r i ro này có nguyên nh n t nh ng e do , nguy hi m rình r p, và vì v y nên bi n pháp i phó v i nó chính là hình th c b o hi m. - R i ro suy tính: ây là lo i r i ro x y ra do nh hư ng c a các nguyên nhân khó có th d oán và có ph m vi nh hư ng r t r ng l n. R i ro suy tính thư ng x y ra trong th c t như: r i ro tình hình b t n v chính tr , giá c hay m c thu xu t iv i i tư ng ư c u tư. c i m cơ b n thư ng không ư c b o hi m nhưng l i có kh năng i phó b ng bi n pháp rào ch n. 2.2. Theo kh năng d oán - R i ro có th tính ư c: lo i r i ro có t n s xu t hi n có th oán ư c m c chính xác và tin c y cao. - R i ro không th tính ư c: t n s xu t hi n c a lo i r i ro này quá b t thư ng và khó có th d oán. 2.3. Theo kh năng b o hi m r i ro - R i ro không th b o hi m: g m có r i ro c b c và suy tính.Các r i ro này không t n t i trư c ó trong khi b o hi m có tác d ng làm gi m r i ro. - R i ro có th b o hi m ư c: nh ng r i ro n u x y ra có th d n n các thi t h i. Nó có kh năng gây thi t h i c a m t t p h p ơn v tương t nhau, thi t h i có tính ng u nhiên không ph i do t t o ra hay do hi n tư ng hao mòn v t ch t t nhiên gây ra.Các thi t h i này ph i ư c nh d ng, có th o
  16. Chuyên t t nghi p 12 lư ng và t o ra nh ng khó khăn v kinh t và có xác xu t thi t h i th m ho th p. 2.4. Theo ngu n g c r i ro. - R i ro n i sinh: là nh ng r i ro do nh ng nguyên nhân n i t i c a d án. Nh ng nhuyên nhân n i sinh thư ng nh c n như: quy mô, m c ph c t p, tính m i l c a d án, các nh n t nh hư ng nt c thi t k và xây d ng, h th ng t ch c qu n lý d án. - R i ro ngo i sinh: là nh ng r i ro do nh ng nguyên nhân bên ngoài gây nên. Nh ng nhân t ngo i sinh thư ng g p là l m phát, bi n i th trư ng, tính s n xó c a lao ng và nguyên li u, b t nh v chính tr ,nh ng nh hư ng c a th i ti t. 2.5. Theo ph m vi nh hư ng c a r i ro. - R i ro cơ b n: là nh ng r i ro sinh ra t nh ng nguyên nhân ngoài t m ki m soát c a con ngư i. H u qu mà nó mang l i thư ng r t nghiêm tr ng, khó lư ng, có nh hư ng n c ng ng và toàn xã h i.Thư ng thì h u h t các r i ro này xu t phát t các tác ng tương h thu c v kinh t , chính tr , xã h i... - R i ro riêng bi t: r i ro xu t phát t bi n c ch quan và khách quan t cá nhân, t ch c và nh hư ng t i l i ích c a t ng cá nhân, t ch c như sai l m trong l a ch n chi n lư c kinh doanh, i tác hay m t hàng kinh doanh trong t ng th i kì. 2.6. Phân lo i r i ro theo lĩnh v c. Là cách phân lo i r i ro theo các lĩnh v c c a i s ng kinh t -xã h i. Các r i ro có th phát sinh t nh ng lĩnh v c khác nhau c a cu c s ng: v chính tr (nh ng thay i b t thư ng c a th ch chính tr ), v kinh t (l m phát, suy thoái,..) pháp lý (pháp lu t, th t c hành chính, các h p ng kinh
  17. Chuyên t t nghi p 13 t ), môi trư ng kinh doanh, văn hoá khác nhau gi a các nư c, s m t cân i v thông tin gi a các bên,… C th c a các nguyên nhân gây nên r i ro này s ư c nói rõ ràng hơn khi tìm hi u v m t s r i ro trong các ho t ng c a d án FDI m c ti p theo. 3. M t s r i ro trong các ho t ng c a d án FDI 3.1. R i ro v chính tr . Là s thay i b t thư ng c a các th ch chính tr , chi m o t, qu c h u hoá, s ph n bi t i x c a chính quy n a phương,...Ngoài ra, còn l i là nh ng tác ng c a chi n tranh,b o l c,...c a các th l c th gi i. R i ro v chính tr bao hàm nh ng hành ng c a chính ph t qu c h u hoá tài s n n s thay i trong h th ng thu làm gi i h n cơ h i kinh doanh c a các nhà u tư và thư ng gây h u qu n ng n cho doanh nghi p. 3.2. R i ro v kinh t . Thông thư ng do các nhân t vĩ mô gây ra b t l i cho doanh nghi p.Bao g m nh ng y u t như l m phát, suy thoái kinh t , khă năng thanh toán, d tr ngo i t ,... 3.3. R i ro v pháp lý. R i ro v pháp lý có ngu n g c t s thay i v lu t pháp, s m p m , ch ng chéo và không th ng nh t c a các văn b n pháp quy; s thi u thông tin ph bi n pháp lu t, thi u ch t ch trong các h p ng kinh t ,... Lo i r i ro này thư ng xu t hi n nhi u nh ng nư c chuy n i,nh ng nư c mà n n kinh t ang trong quá trình t ng bư c h i nh p, c bi t là i v i Vi t Nam. H u qu r i ro pháp lý là nh ng tranh ch p, ki n t ng gi a các doanh nghi p, t ch thu hàng hoá c a chính quy n,...
  18. Chuyên t t nghi p 14 3.4. R i ro v thông tin Xu t hi n khi nh ng thông tin b sai l ch, n ch m ho c do quá trình phân tích, x lý thông tin thư ng d n n vi c ch u tư có s ch m tr trong các quy t nh và th t b i trong kinh doanh. 3.5. R i ro v c nh tranh. Lo i r i ro này là nh ng áp l c b t ng không lư ng trư c c a ch u tư trư c s thay i th hi u c a ngư i tiêu dùng, s tăng nhanh b t thư ng v s lư ng cũng như quy mô c a các doanh nghi p cùng ngành, s xâm nh p m nh m c a doanh nghi p nư c ngoài khi Chính ph m c a kinh t ,...R i ro c nh tranh có th d n t i s thu h p v th trư ng, th m chí d án còn b thôn tính và b lo i ra kh i th trư ng. 3.6. R i ro v văn hoá. M t trong nh ng c trưng riêng cơ b n c a các d án FDI là nơi g p g ,làm quen gi a các n n văn hoá khác nhau.Vì v y, s khác nhau v văn hoá ã và ang là nguyên nhân làm tăng cơ h i hi u l m áng ti c có th d n công ty m t th ph n m c tiêu. R i ro v văn hoá b t ngu n t s không am hi u v phong t c, t p quán, l i s ng, cách s ng, ngôn ng s d ng... 3.7. R i ro t môi trư ng t nhiên. Các y u t trên ư c nh c n có tác ng m nh m n môi trư ng kinh doanh nói chung và n các ho t ng c a doanh nghi p FDI nói riêng. Bên c nh ó, còn có m t s r i ro t vi c ra quy t nh ( xu t hi n do xác nh sai m c tiêu, sai nh hư ng chi n lư c kinh doanh, sai l ch v thông tin th trư ng,... d n n s l c ch n v th i gian, a i m, phương th c, quy mô u tư,...); r i ro t vi c xây d ng và th c hi n các d án u tư ( v n thi công xây d ng các d án u tư kéo dài,...); r i ro t nh ng tác nghi p sai l m, ý th c, tinh th n trách nhi m c a các nhà u tư, các nhà qu n lý và c a
  19. Chuyên t t nghi p 15 các thành viên t ch c,... cũng là nh ng y u t tác ng m nh m n quá trình v n hành các doanh nghi p. Có r t nhi u nh ng nguyên nhân khác nhau do nhi u ch th mang l i nh ng r i ro và gây thi t h i cho các d án.V i m i nguyên nhân khác nhau c n ưa ra phương pháp qu n lý phù h p nh m h n ch t i a nh ng thi t h i có th có. Dư i ây là m t s phương pháp qu n lý r i ro ã ư c bi t n và s d ng trong các ho t ng c a d án III. Qu n lý r i ro. 1. Phương pháp mà các nhà u tư l a ch n qu n lý r i ro M i ch th tham gia vào ho t ng FDI u có nh ng phương th c qu n lý khác nhau cho m i d án trong t ng giai o n .Dư i ây là m t s phương pháp qu n lý r i ro mà các nhà u tư l c ch n qu n lý r i ro trong các d án FDI8. 1.1. Né tránh r i ro. Phương pháp u tiên ư c nh c n trong các phương pháp qu n lý r i ro là né tránh r i ro. Theo ó v i phương pháp này, nhà u tư không ch p nh n các d án có r i ro quá l n, lo i b kh năng g y thi t h i c a d án. Trư ng h p áp d ng: khi kh năng b thi t h i cao v i m c l n, gây t n h i quá cao i v i nhà u tư. Phuơng pháp này có th ư c s d ng ngay trong giai o n u c a d án u tư, khi ánh giá m c r i ro quá cao thì lo i b ngay trong u chu kỳ c a d án . Tuy nhiên v n có nh ng r i ro không th né tránh ư c,khi ó ch có th làm gi m thi t h i c a r i ro ch không th lo i tr kh năng x y ra. 8 Xem: Khoa u tư, H KTQD: Giáo trình qu n lý d án u tư, Võ Kim Sơn, Bùi Th Vĩnh, Tr n Th Nhu n, Nhà xu t b n Th ng Kê, Hà N i 1996, tr 278-282
  20. Chuyên t t nghi p 16 1.2. Ch p nh n r i ro. ây là trư ng h p các ch u tư ho c cán b d án hoàn toàn có th bi t trư c v r i ro và thi t h i khi nó x y ra. Nhà u tư thư ng ch ch p nh n r i ro khi thi t h i không quá l n và m c thi t h i nh . Ngoài ra, có nh ng r i ro mà ơn v ph i ch p nh n trong quá trình ho t ng c a d án và bu c ph i s d ng phương pháp này. 1. 3.T b o hi m. Là phương pháp qu n lý r i ro trong ó các nhà u tư ch p nh n r i ro và t nguy n k t h p v i nhau thành nhóm bao g m nhi u d án có cùng nh ng r i ro g n tương t , d oán chính xác t n su t x y ra cũng như m c thi t h i.T ó, h có chu n b trư c ngu n qu bù p cho nh ng thi t h i khi nó x y ra. ây cũng là m t hình th c ch p nh n r i ro. Thư ng là s k t h p gi a các ơn v trong cùng m t công ty m ho c là cùng m t ngành, thư ng có cùng các r i ro. L i th c a phương pháp này là ngăn ng a các thi t h i,các th t c chi tr b o hi m cũng có th ư c ti n hành nhanh g n, giúp nâng cao kh năng sinh l i do có kh năng xoay vòng v n. Tuy nhiên, v i phương pháp này, ơn v ph i chi tr cho vi c v n hành các chương trình b o hi m, ph i mua và cung c p n i b các d ch v nh m ngăn ng a thi t h i bà khi r i ro x y ra c n có ngư i theo dõi và qu n lý chương trình t b o hi m. i u này d n n vi c chi phí b ra khá l n.Trên th c t do aay cũng là hình th c ch p nh n r i ro nên b n thân nó cũng mang y u t r i ro v i mong i là r i ro s không x y ra. 1.4. Ngăn ng a thi t h i.
nguon tai.lieu . vn