- Trang Chủ
- Kinh tế - Thương mại
- Luận văn tốt nghiệp: Một số giải pháp quản lý nhà nước nhằm hạn chế những rủi ro trong hoạt động của các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI vào Việt Nam trong thời kỳ hôi nhập kinh tế quốc tế
Xem mẫu
- LU N VĂN T T NGHI P
TÀI: “M t s gi i pháp qu n lý Nhà
Nư c nh m h n ch nh ng r i ro trong
ho t ng c a các d án u tư tr c ti p
nư c ngoài FDI vào Vi t Nam trong th i kỳ
hôi nh p kinh t qu c t .”
- Chuyên t t nghi p 1
M cL c
Ph n m u. ................................................................................................. 1
L I CAM OAN............................................................................................ 4
Ph n n i dung ................................................................................................ 5
Chương I: Cơ s lý lu n v u tư tr c ti p nư c ngoài ( FDI ) và các
r i ro có th x y ra trong ho t ng c a các d án FDI ............................. 5
I. Lý lu n v FDI ....................................................................................... 5
1. Các khái ni m cơ b n .......................................................................... 5
2. Các c trưng cơ b n ........................................................................... 6
3. Vai trò c a FDI i v i n n kinh t ...................................................... 7
II. R i ro trong các d án FDI. ................................................................. 9
1. Khái ni m và tính ch t c a các r i ro trong các d án FDI................... 9
2. Phân lo i r i ro ................................................................................. 10
3. M t s r i ro trong các ho t ng c a d án FDI ............................... 13
III. Qu n lý r i ro. ................................................................................... 15
1. Phương pháp mà các nhà u tư l a ch n qu n lý r i ro ............... 15
2. Qu n lý Nhà Nư c i v i các d án FDI .......................................... 18
Chương II: T ng quan v các d án FDI và phân tích các r i ro trong
các d án FDI t i Vi t Nam t năm 1987 n nay .................................... 23
I. u tư tr c ti p vào Vi t Nam ............................................................ 23
1. Các hình th c u tư cơ b n .............................................................. 23
2. Cơ c u và khu v c phân b FDI ........................................................ 24
3. óng góp c a FDI vào n n kinh t Vi t Nam. ................................... 29
II. Phân tích m t s r i ro x y ra trong ho t ng c a các d án u
tư tr c ti p nư c ngoài vào Vi t Nam .................................................... 35
- Chuyên t t nghi p 2
1. M t s r i ro thư ng g p ................................................................... 35
- 2. Th c tr ng c p phép các d án FDI Vi t Nam và các nguyên nhân.43
3. M t s ánh giá nguyên nhân r i ro t phía các nhà u tư. .............. 47
III. Các ho t ng c a Nhà Nư c nh m h n ch r i ro trong các d
án FDI t i Vi t Nam. ............................................................................... 49
1. Ban hành và t ch c th c hi n các văn b n pháp lu t liên quan n u
tư tr c ti p nư c ngoài..................................................................................50
2 Hư ng d n h tr nhà u tư th c hi n các d án u tư, gi i quy t các
vư ng m c, yêu c u c a các nhà u tư.. Error! Bookmark not defined.
3 Th t c hành chính:C p và thu h i gi y phép u tư...........................54
4 T ch c ho t ng ào t o ngu n nhân l c liên quan n ho t ng u
tư...................................................................................................................55
5 Ho t ng xúc ti n thương m i.............................................................56
Chương III: M t s gi i pháp nh m h n ch r i ro trong ho t ng
c a các d án FDI t i Vi t Nam ................................................................. 57
I. M t s gi i pháp ................................................................................... 57
1. Các gi i pháp chung. ......................................................................... 57
2. Các gi i pháp tác ng tr c ti p n các d án FDI. .......................... 63
II- M t s ki n ngh i v i các cơ quan qu n lý Nhà nư c. ................ 65
1. B K ho ch và u tư. ..................................................................... 65
2. B Tài chính ...................................................................................... 66
3. B Công nghi p: ................................................................................ 67
4. V i các b khác. ................................................................................ 68
Ph n k t lu n. .............................................................................................. 73
Danh m c tài li u tham kh o...................................................................... 74
- Chuyên t t nghi p 1
Ph n m u.
I. tv n
“ Qu c t hoá i s ng kinh t là xu hư ng khách quan, là s phát tri n
t t y u c a n n s n xu t xã h i trên cơ s s phát tri n m nh m c a l c
lư ng s n xu t” 1 Theo ó, thu hút v n u tư tr c ti p nư c ngoài ( FDI ) là
m t trong nh ng m c tiêu chi n lư c c a qu c gia trên th gi i, trong ó có
c các nư c ang phát tri n tuân theo xu hư ng chung c a n n kinh t h i
nh p nh m phát tri n n n s n xu t trong nư c. Trong giai o n phát tri n hi n
nay c a các n n kinh t trên th gi i ã rút ra bài h c và kh ng nh vai trò
tích c c, tính an toàn c a ngu n v n FDI, nh ng ưu vi t c a nó so v i vay n
và u tư ng n h n ( m t trong nh ng nguyên nhân tr c ti p d n n kh ng
ho ng kinh t t i các nư c ang phát tri n do t l vay n ng n h n quá cao,
c th năm 2003 Thái Lan là 85% trong khi v n FDI ch chi m 15%: Hàn
Qu c cũng trong tình tr ng tương t khi ưa ra ch trương vay v n thành
l p các t p oàn l n, d n n n ch ng ch t không tr ư c…)
Vi t Nam v i xu t phát i m th p hơn r t nhi u nư c khác trên th gi i
trong quá trình h i nh p, u tư tr c ti p nư c ngoài có m t vai trò h t s c
quan tr ng.Vi c m r ng thu hút u tư tr c ti p nư c ngoài cũng theo ó tr
thành m c tiêu lâu dài và cơ b n không th thi u trong m c tiêu phát tri n t
nư c. Ngày 29/12/1987 Qu c h i nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam
ã thông qua Lu t u tư nư c ngoài, t n n t ng pháp lý chính th c cho
ho t ng u tư tr c ti p nư c ngoài vào nư c ta. Sau ó là b n l n b sung,
s a i và i u ch nh m t s i u trong Lu t u tư nư c ngoài vào ngày
30/06/1990, 23/12/1992, 12/11/1996 và năm 2000, 2003 nh m phù h p hơn
1
Vũ Trư ng Sơn: u tư tr c ti p nư c ngoài v i tăng trư ng kinh t Vi t Nam, trư ng
H KHXH & NV, khoa Kinh t , Nhà xu t b n Th ng Kê, Năm 1997, tr 155
- Chuyên t t nghi p 2
v i nh ng thay i trong quá trình h i nh p kinh t ã nh n ư c s ng h
c a các nhà u tư trong và ngoài nư c.
Trong nh ng năm g n ây, t l FDI u tư vào Vi t Nam có xu hư ng
tăng cao và óng góp l n cho n n kinh t . Tuy nhiên, cũng ph i nhìn nh n
khách quan v ho t ng c a các d án u tư tr c ti p nư c ngoài không
ph i lúc nào cũng mang l i hi u qu , các r i ro x y ra t các nguyên nhân ch
quan và c nguyên nhân khách quan gây nên s c n tr
cho các d án FDI ho t ng và phát tri n.
Theo nh ng cách nhìn nh n khác nhau thì r i ro là nh ng s ki n không
may và b t ng x y ra gây nên nh ng thi t h i n l i ích c a con ngư i, nó
luôn t n t i song song v i cu c s ng và trong m i ho t ng c a con ngư i,
ho t ng u tư vào các d án cũng không ph i là ngo i l . Theo ó thì vi c
qu n lý các r i ro có th x y ra cho các d án FDI là c n thi t gi m thi u
các thi t h i do nó mang l i.
II. M c ích nghiên c u.
Nghiên c u tài “M t s gi i pháp qu n lý Nhà Nư c nh m h n ch
nh ng r i ro trong ho t ng c a các d án u tư tr c ti p nư c ngoài
FDI vào Vi t Nam trong th i kỳ hôi nh p kinh t qu c t ” v i i tư ng là
nh ng r i ro c a các d án u tư tr c ti p nư c ngoài t i Vi t Nam. Xu t
phát t nh ng d án b rút gi y phép u tư ho c ang ho t ng trong tình
tr ng thua l . T ó ưa ra ánh giá v các nguyên nhân gây nên r i ro c a
các d án.
M c ích c a vi c nghiên c u d án này nh m phát hi n ra nh ng r i ro
cơ b n mà các d án FDI Vi t Nam thư ng m c ph i, các nguyên nhân cơ
b n làm n y sinh các r i ro này và t ó ưa ra m t s gi i pháp qu n lý Nhà
Nư c h n ch nh ng r i ro trong các d án u tư tr c ti p nư c ngoài t i
Vi t Nam, t o lòng tin cho các nhà u tư nư c ngoài khi ưa ra quy t nh
- Chuyên t t nghi p 3
u tư và thu hút nhi u hơn các d án u tư FDI v c quy mô và ch t lư ng,
óng góp vào n n kinh t qu c dân trên m i phương di n.
Trong ph m vi nghiên c u c a tài này không ưa ra h t t t c các gi i
pháp c a m i ch th liên quan n ho t ng u tư tr c ti p nư c ngoài vào
Vi t Nam mà ch là m t s gi i pháp ch y u t phía ch th là Nhà Nư c,
gi vai trò quan tr ng trong vi c qu n lý vĩ mô các ho t ng u tư nói
chung và u tư tr c ti p nói riêng nh m phù h p v i tình hình t nư c trong
giai o n m i, h i nh p kinh t qu c t .
- Chuyên t t nghi p 4
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan tài “M t S Gi i Pháp Qu n Lý C a Nhà Nư c
Nh m H n Ch Nh ng R i Ro Trong Ho t ng C a Các D án u Tư
Tr c Ti p Nư c Ngoài ( FDI ) Vào Vi t Nam Trong Th i kỳ H i Nh p Kinh
T Qu c T ” là do chính tôi vi t. T t c nh ng trích d n nguyên văn và không
nguyên văn u y và chính xác v ngu n g c. Các s li u, k t qu trong
chuyên này là trung th c xu t phát t tình hình th c t t i B K ho ch &
u tư.
Hà N i, ngày….tháng….năm 2008
Ngư i cam oan.
H Th Phương
- Chuyên t t nghi p 5
Ph n n i dung
Chương I
Cơ s lý lu n v u tư tr c ti p nư c ngoài ( FDI ) và các r i ro có
th x y ra trong ho t ng c a các d án FDI
I. Lý lu n v FDI
1. Các khái ni m cơ b n
1.1. u tư tr c ti p nư c ngoài ( FDI )
- u tư tr c ti p cùng v i u tư gián ti p và tín d ng thương m i là
ba b ph n cơ b n c a v n u tư qu c t v i hình th c là u tư tư nhân.
- Có r t nhi u nh nghĩa khác nhau v FDI:
Theo khái ni m mà Qu ti n t th gi i IMF trong báo cáo cán cân
thanh toán hàng năm ưa ra2 thì u tư tr c ti p nư c ngoài là là u tư có l i
ích lâu dài c a doanh nghi p t i m t nư c khác (là nư c nh n u tư- hosting
country), không ph i t i nư c mà doanh nghi p ang ho t ng ( nư c i u
tư- source country) và v i m c ích qu n lý m t cách có hi u qu doanh
nghi p.
U ban thương m i và phát tri n th gi i c a Liên h p qu c
(UNCTAD) trong Báo cáo v u tư th gi i năm 1996 l i ưa ra khái ni m3
v u tư tr c ti p nư c ngoài là u tư có m i liên h l i ích và ki m soát lâu
dài c a m t pháp nhân ho c th nhân ( là nhà u tư tr c ti p nư c ngoài ho c
công ty m ) i v i m t doanh nghi p m t n n kinh t khác (v i doanh
nghi p FDI ho c chi nhánh nư c ngoài ho c chi nhánh doanh nghi p).
Quan i m v FDI Vi t Nam ư c quy nh trong kho n 1 i u 2 Lu t u
2
Banlance of payments, fifth edition, Washington, DC IMF 1993, page 235
3
Xem: World Investment Report 1996, United Nations, 1996, page 219.
- Chuyên t t nghi p 6
tư tr c ti p nư c ngoài ươc s a i b sung năm 2000: “ u tư tr c ti p
nư c ngoài là vi c nhà u tư nư c ngài ưa vào Vi t Nam v n b ng ti n
ho c b t kỳ tài s n nào ti n hành các ho t ng u tư theo quy nh c a
Lu t này” 4 .
1.2. D án FDI
D án u tư v n i dung là t ng th các ho t ng d ki n v i các
ngu n l c và chi phí c n thi t ư c b trí theo m t k ho ch ch t ch v i l ch
s th i gian và a i m xác nh t o m i, m r ng ho c c i t o nh ng i
tư ng nh t nh nh m th c hi n nh ng m c tiêu kinh t - xã h i nh t nh.
Theo s a d ng c a các khái ni m v u tư tr c ti p nư c ngoài thì
cũng có nh ng các hi u khác nhau v d án FDI . Trong khuôn kh c a tài
nghiên c u thì có th hi u, d án FDI là nh ng d án u tư do các nhà u
tư nư c ngài ưa vào Vi t Nam v n b ng ti n ho c b t kỳ tài s n nào ti n
hành các ho t ng u tư theo quy nh c a Lu t u tư tr c ti p nư c ngoài.
2. Các c trưng cơ b n
hi u rõ hơn v các d án FDI nhìn nh n m t cách khách quan v
các v n còn t n t i, c n n m ư c nh ng c trưng cơ b n c a các d án
này.
u tư tr c ti p nư c ngoài cũng là m t hình th c u tư nên các d án
FDI cũng mang nh ng c trưng cơ b n c a các d án u tư.
Th nh t, ây là ho t ng b v n c a các nhà u tư và vì v y các
quy t nh u tư thông thư ng là quy t nh v tài chính và m i quy t nh
ưa ra u ph i cân nh c gi l i ích trư c m t và các l i ích lâu dài c a d án.
Th hai, các ho t ng c a các d án u tư luôn mang tính ch t lâu
dài.Trư c b t c m t ho t ng nào u c n có chi phí ho t ng và mang l i
m t k t qu nh t nh.
4
Kho n 1, i u 2, Lu t Lu t u tư tr c ti p nư c ngoài s a i b sung, Năm 2000
- Chuyên t t nghi p 7
Th ba, cũng như nh ng d án u tư khác,r i ro chính là m t trong nh ng
c trưng cơ b n c a các d án FDI.
Bên c nh ó, các d án FDI cũng có nh ng c trưng riêng phân
bi t v i các d án khác không có các y u t nư c ngoài.Các d án FDI có s
tham gia c a các bên có qu c t ch và ngôn ng khác nhau, và vì v y các d án
b chi ph i b i nhi u h th ng pháp lu t, t nư c u tư, nư c nh n u tư
n h th ng pháp lu t qu c t .
Các nhà u tư tr c ti p tham gia ho c h có th t qu n lý và i u hành
các d án và t t c các i tư ng b v n.
Ngoài ra, u tư tr c ti p nư c ngoài là hình th c giao lưu gi a các n n
văn hoá, t o ra nhi u hình th c kinh doanh m i v i nh ng pháp nhân có ch a
y u t nư c ngoài.Quan tr ng hơn n a là góp ph n chuy n giao công ngh và
các phương th c qu n lý m i gi a các bên.
M c ích cu i cùng c a các d án FDI chính là các bên tham gia ho t
ng u tư cùng có l i, ho t ng s mang l i l i ích chung cho m i ch th
tham gia.
3. Vai trò c a FDI i v i n n kinh t
5
3.1. Nh ng nh hư ng tích c c i v i tăng trư ng kinh t
- u tư tr c ti p nư c ngoài có vai trò quan tr ng i v i tăng trư ng
kinh t ,giúp cho nư c ti p nh n u tư huy ng m i ngu n l c s n xu t.
+ u tư tr c ti p nư c ngoài b sung ngu n v n cho phát tri n kinh
t .Có th coi ó là m t nhân t hay cú huých l n phá v vòng lu n qu n
c as ói nghèo.
5
Xem: u tư tr c ti p nư c ngoài v i phát tri n kinh t Vi t Nam, Nguy n Văn Tu n,
Nhà xu t b n Tư Pháp, năm 2005, tr181-219
- Chuyên t t nghi p 8
+ u tư tr c ti p nư c ngoài là m t kênh chuy n giao công ngh làm
kho ng cách công ngh gi a nư c u tư và nư c nh n u tư b thu h p.Bên
c nh ó t o ph n ng tích c c ph bi n công ngh và ho t ng phát minh
công ngh .
+ u tư tr c ti p nư c ngoài góp ph n nâng cao ch t lư ng lao
ng,phát tri n ngu n nhân l c.Ho t ng c a các d án FDI giúp tr c ti p
ào t o lao ng và gián ti p nâng cao ch t lư ng lao ng c a nư c ti p
nh n u tư.
- u tư tr c ti p nư c ngoài góp ph n trong vi c gi i quy t các v n
kinh t - xã h i,góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t c a nư c ti p nh n u
tư.Bên c nh ó, còn giúp thúc y xu t kh u, xây d ng năng l c xu t kh u và
m r ng th tru ng xu t kh u.
+ u tư tr c ti p nư c ngoài còn có vai trò trong vi c c i thi n cán cân
thanh toán và gi i quy t vi c làm, nâng cao thu nh p cho ngư i lao ng.
+ u tư tr c ti p nư c ngoài góp ph n b o v môi trư ng, khai thác có
hi u qu tài nguyên thiên nhiên và góp ph n vào quá trình m r ng h p tác
kinh t qu c t .
3.2. Nh ng thách th c và h n ch c a u tư tr c ti p nư c ngoài
- V n do ho t ng FDI cung c p có chi phí v n l n hơn so v i các
ngu n v n khác t nư c ngoài.Trong tru ng h p ư c cung c p v i m t s
lư ng l n s gây nh hư ng n chính sách ti n t c a m t qu c gia.
- Chuy n giá là m t trong nh ng v n mà các nư c ti p nh n u tư lo
ng i, gây ra c nh tranh không lành m nh và d n n h n ch i v i n n kinh
t .
- Tác ng gây ô nhi m môi trư ng thông qua ho t ng s n xu t c a
các d án.Các nư c i u tư c n nơi th i công ngh l c h u nh m im i
- Chuyên t t nghi p 9
công ngh c a mình và như v y các nư c nh n u tư, c bi t là các nư c
kém và ang phát tri n tr thành bãi rác công ngh .
- V lao ng,ngư i lao ng làm vi c trong doanh nghi p FDI thư ng òi
h i ph i có trình lao ng cao n u không áp ng s b sa th i.Bên c nh
ó, u tư tr c ti p nư c ngoài còn có tác ng tiêu c c v i c nh tranh, cán
cân thanh toán và chính tr .
II. R i ro trong các d án FDI.
1. Khái ni m và tính ch t c a các r i ro trong các d án FDI
1.1. Khái ni m v r i ro.
Có r t nhi u khái ni m v r i ro ư c nh c n trong các lĩnh v c khác
nhau c a d i s ng kinh t xã h i
R i ro c p n nh ng s ki n, v n không may m n, b t ng x y ra
gây nh ng thi t h i cho l i ích con ngư i, tài s n, ngu n l i và trách nhi m. 6
1.2. M t s tính ch t.
R i ro là m t tr ng thái ti m n gây nên nh ng m i nguy hi m v i các
m c khác nhau gây t n th t cho con ngư i nhưng l i r t khó có th o
lư ng trư c nó. T nh ng khái ni m khác nhau v r i ro, có th th y r i ro có
nh ng tính ch t cơ b n sau:
- Tính b t ng : r i ro bao g m nh ng s ki n mà con ngư i không th o
lư ng nó m t cách y và ch c ch n.T t c các r i ro u b t ng v i
nh ng m c khác nhau d n n vi c con ngư i có th nh n di n r i ro hay
không. Trong trư ng h p con ngư i không th oán trư c ư c r i ro và
không nh n d ng ư c thì nó s x y ra hoàn toàn b t ng v i con ngư i.
Cũng có nh ng r i ro mà con ngư i nh n d ng ư c nhưng không th o
lư ng m t cách chính xác nh ng thi t h i mà nó có th mang l i.Tuy nhiên,
6
M t s gi i pháp ngăn ng a và h n ch r i ro trong tri n khai th c hi n các d án FDI
t i Vi t Nam, T p chí Kinh t và d báo, Hà N i 2001, S 12, tr7-9
- Chuyên t t nghi p 10
n u con ngư i có th nh n d ng và tính ư c chính xác các r i ro có th n
v i mình thì r i ro s không còn n a mà nó tr thành nh ng s ki n b t l i
mà con ngư i không mong mu n x y ra như thiên tai, th i ti t,...
- Tính ch t ngoài mong i: trong cu c s ng, con ngư i ai cũng mong
mu n nh n ư c l i ích cũng như nh ng i u t t p may m n trong m i lĩnh
v c và ho t ng c a cu c s ng.Tuy nhiên trong cu c s ng không ph i lúc
nào cũng ư c như v y. Nh ng i u, nh ng s ki n không may m n, gây t n
th t cho cu c s ng c a con ngư i luôn t n t i và tr thành i u không mong
mu n trong cu c s ng hay nói cách khác ó là nh ng s ki n ngoài mong i
c a con ngư i.
- Tính s c gây ra t n th t: nh ng r i ro x y ra không th o lư ng
ư c ho c o lư ng m t cách không chính xác d n n nh ng h u qu cho
con ngư i trong ho t ng h tham ra có r i ro. Trên th c t , t n th t mà m i
r i ro mang l i là không gi ng nhau, có th nhi u, ít hay ôi khi có th coi là
không h mang l i t n th t gì.
T n th t mà các r i ro mang l i t n t i dư i nhi u d ng khác nhau:
h u hình (tài s n, v t ch t...) hay vô hình (s c kho , tinh th n, trách nhi m,
o c...).
Nói cách khác, dù ư c nhìn nh n dư i nh ng góc hay hình thái khác
nhau thì r i ro u bao hàm trong nó s b t ng , ngoài mong i c a con
ngư i và gây nên nh ng t n th t khác nhau i v i các ho t ng mà con
ngư i tham gia.
2. Phân lo i r i ro 7
2.1. Phân lo i theo tính ch t c a r i ro.
7
Xem: Khoa u tư, H KTQD: Giáo trình qu n lý d án u tư, Võ Kim Sơn, Bùi Th
Vĩnh, Tr n Th Nhu n, Nhà xu t b n Th ng Kê, Hà N i 1996 , tr 270-274.
- Chuyên t t nghi p 11
- R i ro thu n tuý: lo i r i ro ch có th d n n nh ng t n th t v m t kinh
t hay kh năng ki m l i c a ho t ng.
R i ro thu n tuý thư ng ưa n k t qu m t mát và t n th t khi x y ra.
Như r i ro ho ho n,cháy n s d n n vi c m t mát m t s tài s n nhưng
n u không x y ra thì s không gây thi t h i gì.
R i ro thu n tuý liên quan n vi c phá hu tài s n, ng t gây phá hu
các toà nhà.
Theo ó,r i ro này có nguyên nh n t nh ng e do , nguy hi m rình r p,
và vì v y nên bi n pháp i phó v i nó chính là hình th c b o hi m.
- R i ro suy tính: ây là lo i r i ro x y ra do nh hư ng c a các nguyên
nhân khó có th d oán và có ph m vi nh hư ng r t r ng l n.
R i ro suy tính thư ng x y ra trong th c t như: r i ro tình hình b t n
v chính tr , giá c hay m c thu xu t iv i i tư ng ư c u tư.
c i m cơ b n thư ng không ư c b o hi m nhưng l i có kh năng
i phó b ng bi n pháp rào ch n.
2.2. Theo kh năng d oán
- R i ro có th tính ư c: lo i r i ro có t n s xu t hi n có th oán ư c
m c chính xác và tin c y cao.
- R i ro không th tính ư c: t n s xu t hi n c a lo i r i ro này quá b t
thư ng và khó có th d oán.
2.3. Theo kh năng b o hi m r i ro
- R i ro không th b o hi m: g m có r i ro c b c và suy tính.Các r i ro
này không t n t i trư c ó trong khi b o hi m có tác d ng làm gi m r i ro.
- R i ro có th b o hi m ư c: nh ng r i ro n u x y ra có th d n n các
thi t h i. Nó có kh năng gây thi t h i c a m t t p h p ơn v tương t nhau,
thi t h i có tính ng u nhiên không ph i do t t o ra hay do hi n tư ng hao
mòn v t ch t t nhiên gây ra.Các thi t h i này ph i ư c nh d ng, có th o
- Chuyên t t nghi p 12
lư ng và t o ra nh ng khó khăn v kinh t và có xác xu t thi t h i th m
ho th p.
2.4. Theo ngu n g c r i ro.
- R i ro n i sinh: là nh ng r i ro do nh ng nguyên nhân n i t i c a d án.
Nh ng nhuyên nhân n i sinh thư ng nh c n như: quy mô, m c ph c t p,
tính m i l c a d án, các nh n t nh hư ng nt c thi t k và xây d ng,
h th ng t ch c qu n lý d án.
- R i ro ngo i sinh: là nh ng r i ro do nh ng nguyên nhân bên ngoài gây
nên. Nh ng nhân t ngo i sinh thư ng g p là l m phát, bi n i th trư ng,
tính s n xó c a lao ng và nguyên li u, b t nh v chính tr ,nh ng nh
hư ng c a th i ti t.
2.5. Theo ph m vi nh hư ng c a r i ro.
- R i ro cơ b n: là nh ng r i ro sinh ra t nh ng nguyên nhân ngoài t m
ki m soát c a con ngư i. H u qu mà nó mang l i thư ng r t nghiêm tr ng,
khó lư ng, có nh hư ng n c ng ng và toàn xã h i.Thư ng thì h u h t
các r i ro này xu t phát t các tác ng tương h thu c v kinh t , chính tr ,
xã h i...
- R i ro riêng bi t: r i ro xu t phát t bi n c ch quan và khách quan t cá
nhân, t ch c và nh hư ng t i l i ích c a t ng cá nhân, t ch c như sai l m
trong l a ch n chi n lư c kinh doanh, i tác hay m t hàng kinh doanh trong
t ng th i kì.
2.6. Phân lo i r i ro theo lĩnh v c.
Là cách phân lo i r i ro theo các lĩnh v c c a i s ng kinh t -xã h i.
Các r i ro có th phát sinh t nh ng lĩnh v c khác nhau c a cu c s ng: v
chính tr (nh ng thay i b t thư ng c a th ch chính tr ), v kinh t (l m
phát, suy thoái,..) pháp lý (pháp lu t, th t c hành chính, các h p ng kinh
- Chuyên t t nghi p 13
t ), môi trư ng kinh doanh, văn hoá khác nhau gi a các nư c, s m t cân i
v thông tin gi a các bên,…
C th c a các nguyên nhân gây nên r i ro này s ư c nói rõ ràng hơn
khi tìm hi u v m t s r i ro trong các ho t ng c a d án FDI m c ti p
theo.
3. M t s r i ro trong các ho t ng c a d án FDI
3.1. R i ro v chính tr .
Là s thay i b t thư ng c a các th ch chính tr , chi m o t, qu c
h u hoá, s ph n bi t i x c a chính quy n a phương,...Ngoài ra, còn l i
là nh ng tác ng c a chi n tranh,b o l c,...c a các th l c th gi i.
R i ro v chính tr bao hàm nh ng hành ng c a chính ph t qu c h u
hoá tài s n n s thay i trong h th ng thu làm gi i h n cơ h i kinh
doanh c a các nhà u tư và thư ng gây h u qu n ng n cho doanh nghi p.
3.2. R i ro v kinh t .
Thông thư ng do các nhân t vĩ mô gây ra b t l i cho doanh nghi p.Bao
g m nh ng y u t như l m phát, suy thoái kinh t , khă năng thanh toán, d
tr ngo i t ,...
3.3. R i ro v pháp lý.
R i ro v pháp lý có ngu n g c t s thay i v lu t pháp, s m p m ,
ch ng chéo và không th ng nh t c a các văn b n pháp quy; s thi u thông tin
ph bi n pháp lu t, thi u ch t ch trong các h p ng kinh t ,...
Lo i r i ro này thư ng xu t hi n nhi u nh ng nư c chuy n i,nh ng
nư c mà n n kinh t ang trong quá trình t ng bư c h i nh p, c bi t là i
v i Vi t Nam. H u qu r i ro pháp lý là nh ng tranh ch p, ki n t ng gi a các
doanh nghi p, t ch thu hàng hoá c a chính quy n,...
- Chuyên t t nghi p 14
3.4. R i ro v thông tin
Xu t hi n khi nh ng thông tin b sai l ch, n ch m ho c do quá trình
phân tích, x lý thông tin thư ng d n n vi c ch u tư có s ch m tr
trong các quy t nh và th t b i trong kinh doanh.
3.5. R i ro v c nh tranh.
Lo i r i ro này là nh ng áp l c b t ng không lư ng trư c c a ch u
tư trư c s thay i th hi u c a ngư i tiêu dùng, s tăng nhanh b t thư ng v
s lư ng cũng như quy mô c a các doanh nghi p cùng ngành, s xâm nh p
m nh m c a doanh nghi p nư c ngoài khi Chính ph m c a kinh t ,...R i
ro c nh tranh có th d n t i s thu h p v th trư ng, th m chí d án còn b
thôn tính và b lo i ra kh i th trư ng.
3.6. R i ro v văn hoá.
M t trong nh ng c trưng riêng cơ b n c a các d án FDI là nơi g p
g ,làm quen gi a các n n văn hoá khác nhau.Vì v y, s khác nhau v văn hoá
ã và ang là nguyên nhân làm tăng cơ h i hi u l m áng ti c có th d n công
ty m t th ph n m c tiêu. R i ro v văn hoá b t ngu n t s không am hi u v
phong t c, t p quán, l i s ng, cách s ng, ngôn ng s d ng...
3.7. R i ro t môi trư ng t nhiên.
Các y u t trên ư c nh c n có tác ng m nh m n môi trư ng kinh
doanh nói chung và n các ho t ng c a doanh nghi p FDI nói riêng. Bên
c nh ó, còn có m t s r i ro t vi c ra quy t nh ( xu t hi n do xác nh sai
m c tiêu, sai nh hư ng chi n lư c kinh doanh, sai l ch v thông tin th
trư ng,... d n n s l c ch n v th i gian, a i m, phương th c, quy mô
u tư,...); r i ro t vi c xây d ng và th c hi n các d án u tư ( v n thi
công xây d ng các d án u tư kéo dài,...); r i ro t nh ng tác nghi p sai
l m, ý th c, tinh th n trách nhi m c a các nhà u tư, các nhà qu n lý và c a
- Chuyên t t nghi p 15
các thành viên t ch c,... cũng là nh ng y u t tác ng m nh m n quá
trình v n hành các doanh nghi p.
Có r t nhi u nh ng nguyên nhân khác nhau do nhi u ch th mang l i
nh ng r i ro và gây thi t h i cho các d án.V i m i nguyên nhân khác nhau
c n ưa ra phương pháp qu n lý phù h p nh m h n ch t i a nh ng thi t h i
có th có. Dư i ây là m t s phương pháp qu n lý r i ro ã ư c bi t n và
s d ng trong các ho t ng c a d án
III. Qu n lý r i ro.
1. Phương pháp mà các nhà u tư l a ch n qu n lý r i ro
M i ch th tham gia vào ho t ng FDI u có nh ng phương th c
qu n lý khác nhau cho m i d án trong t ng giai o n .Dư i ây là m t s
phương pháp qu n lý r i ro mà các nhà u tư l c ch n qu n lý r i ro trong
các d án FDI8.
1.1. Né tránh r i ro.
Phương pháp u tiên ư c nh c n trong các phương pháp qu n lý r i
ro là né tránh r i ro. Theo ó v i phương pháp này, nhà u tư không ch p
nh n các d án có r i ro quá l n, lo i b kh năng g y thi t h i c a d án.
Trư ng h p áp d ng: khi kh năng b thi t h i cao v i m c l n, gây t n
h i quá cao i v i nhà u tư.
Phuơng pháp này có th ư c s d ng ngay trong giai o n u c a d án
u tư, khi ánh giá m c r i ro quá cao thì lo i b ngay trong u chu kỳ
c a d án .
Tuy nhiên v n có nh ng r i ro không th né tránh ư c,khi ó ch có th
làm gi m thi t h i c a r i ro ch không th lo i tr kh năng x y ra.
8
Xem: Khoa u tư, H KTQD: Giáo trình qu n lý d án u tư, Võ Kim Sơn, Bùi Th
Vĩnh, Tr n Th Nhu n, Nhà xu t b n Th ng Kê, Hà N i 1996, tr 278-282
- Chuyên t t nghi p 16
1.2. Ch p nh n r i ro.
ây là trư ng h p các ch u tư ho c cán b d án hoàn toàn có th bi t
trư c v r i ro và thi t h i khi nó x y ra.
Nhà u tư thư ng ch ch p nh n r i ro khi thi t h i không quá l n và m c
thi t h i nh .
Ngoài ra, có nh ng r i ro mà ơn v ph i ch p nh n trong quá trình ho t
ng c a d án và bu c ph i s d ng phương pháp này.
1. 3.T b o hi m.
Là phương pháp qu n lý r i ro trong ó các nhà u tư ch p nh n r i ro và
t nguy n k t h p v i nhau thành nhóm bao g m nhi u d án có cùng nh ng
r i ro g n tương t , d oán chính xác t n su t x y ra cũng như m c
thi t h i.T ó, h có chu n b trư c ngu n qu bù p cho nh ng thi t h i
khi nó x y ra.
ây cũng là m t hình th c ch p nh n r i ro. Thư ng là s k t h p gi a các
ơn v trong cùng m t công ty m ho c là cùng m t ngành, thư ng có cùng
các r i ro.
L i th c a phương pháp này là ngăn ng a các thi t h i,các th t c chi tr
b o hi m cũng có th ư c ti n hành nhanh g n, giúp nâng cao kh năng sinh
l i do có kh năng xoay vòng v n.
Tuy nhiên, v i phương pháp này, ơn v ph i chi tr cho vi c v n hành
các chương trình b o hi m, ph i mua và cung c p n i b các d ch v nh m
ngăn ng a thi t h i bà khi r i ro x y ra c n có ngư i theo dõi và qu n lý
chương trình t b o hi m. i u này d n n vi c chi phí b ra khá l n.Trên
th c t do aay cũng là hình th c ch p nh n r i ro nên b n thân nó cũng mang
y u t r i ro v i mong i là r i ro s không x y ra.
1.4. Ngăn ng a thi t h i.
nguon tai.lieu . vn