- Trang Chủ
- Khoa học xã hội
- LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: “NGHỆ THUẬT MIÊU TẢ XUNG ĐỘT TƯ TƯỞNG GIỮA HAI KIỂU NHÂN VẬT PHỤ NỮ QUÝ TỘC TÀI HOA TRONG TIỂU THUYẾT “HỒNG LÂU MỘNG”
Xem mẫu
- NGH THU T MIÊU T XUNG T TƯ
TƯ NG
LU N VĂN T T NGHI P
TÀI: “NGH THU T MIÊU T
XUNG T TƯ TƯ NG GI A HAI KI U NHÂN
V T PH N QUÝ T C TÀI HOA TRONG TI U
THUY T “H NG LÂU M NG”
”N QUÝ T C TÀI HOA TRONG TI U
THUY T “H NG LÂU
- NGUY N HOÀN ANH
L P H5C2
LU N VĂN T T NGHI P I H C SƯ PH M
NGÀNH NG VĂN
NGH THU T MIÊU T
XUNG T TƯ TƯ NG GI A HAI KI U NHÂN V T PH N QUÝ T C TÀI HOA
TRONG TI U THUY T “H NG LÂU M NG”
M U
1. LÝ DO CH N TÀI
Ngư i Trung Hoa có câu r ng “Khai àm b t thuy t H ng lâu m ng, c t n thi thư di c
u ng nhiên !” (m mi ng mà không nói chuy n H ng lâu m ng thì c h t c sách v cũng vô ích).
Trung Qu c, có m t chuyên ngành nghiên c uH ng lâu m ng - g i là H ng h c, có l trên th gi i
ch có Shakespeare và Sholokhov là có vinh d l n lao như th vì có Shakespeare h c và Sholokhov
h c.. i u ó cho th y nh hư ng xã h i r ng l n c a H ng lâu m ng. Và nh hư ng c a H ng lâu
m ng không ch d ng l i trong biên gi i Trung Hoa, tính n nay trên th gi i ã có ít nh t 16 th
ngôn ng khác nhau như Anh, Pháp, Nga, c, Nh t, Italia, Hungari, Hà Lan, Rumani, Tri u Tiên,
Vi t Nam…d ch toàn văn ho c trích d chH ng lâu m ng. Bách khoa toàn thư Pháp ánh giá H ng
lâu m ng là m t t m gương c a xã h i Trung Qu c th k XVIII, là m t c t m c l n trên văn àn th
gi i” (Tào Tuy t C n. 1996. Tr.17). Vi t Nam hi n nay, H ng lâu m ng ư c gi ng d y và nghiên
c u trong các trư ng i h c, Cao ng như m t n i dung quan tr ng c a b môn văn h c Trung
Qu c.
Tác gi chính c a H ng lâu m ng, Tào Tuy t C n, gi ng như ph n l n các nhà văn l n Trung
Hoa trong l ch s , vi t văn là gi i to n i ni m cô ph n, là ký thác nh ng suy tư v con ngư i
và th i i. Vì th có th xem H ng lâu m ng là s th hi n tư tư ng th i i: tinh th n dân ch , tinh
th n phê phán i s ng xã h i phong ki n m c nát, phê phán nh ng giáo i u truy n th ng ã ăn sâu
bén r hàng ngàn năm, òi t do yêu ương, òi gi i phóng cá tính, òi t do bình ng, khát khao
m t cu c s ng lý tư ng… Trong H ng lâu m ng, nh ng khát v ng sâu xa c a con ngư i th i i và
s bi u hi n nó ra m t cách ngh thu t ã có m t cu c h n hò tuy t di u. Nh n xét v ngh thu t văn
chương H ng Lâu M ng, H ng Thu Phiên trong H ng lâu m ng quy t vi ã vi t “H ng lâu m ng l p
- ý m i, b c c khéo, t ng p, u m i rõ, kh i k t kì, an cài di u, miêu t th t, s p x p tài, k vi c
( Tào Tuy t C n. 1996.
th c, nói tình thi t, t tên sát, dùng bút kín, cái tài tình không k xi t…”
Tr.12). Còn Thôi o Di thì l i nh n xét “ i v i tôi không có m t tác ph m văn h c nào có th so
tài v i H ng lâu m ng v cách sáng t o câu chuy n và nhân v t chân th t, s ng ng, b n b … Có
th nói, c H ng lâu m ng không ch khi n chúng ta hi u l ch s mà còn giúp chúng ta hi u hi n
th c cu c s ng”. (Phan Thanh Anh. 2006. Tr.131).
M t trong nh ng y u t góp ph n làm nên thành công c a H ng lâu m ng là ngh thu t xây
d ng nhân v t. M i nhân v t trong tác ph m u có tính cách riêng không ai gi ng ai. Có th
nói H ng lâu m ng ã miêu t hàng trăm tr ng thái tâm lý c a con ngư i, không ch miêu t s suy
tàn c a xã h i phong ki n mà còn l t t nh ng tâm tr ng bu n thương cho thân ph n con ngư i.
áng chú ý ây là ngh thu t xây d ng hình tư ng nhân v t ph n . Chính tác gi ã t bày trong
h i 1 c a tác ph m “Nay tôi s ng cu c i gió b i, không làm nên ư c trò tr ng gì. Ch t nghĩ n
nh ng ngư i con gái ngày trư c cùng s ng v i tôi, so sánh k lư ng th y s hi u bi t và vi c làm
c ah u hơn tôi. Tôi ư ng ư ng là b c tu mi; l i ch u kém b n qu n thoa, th c áng h th n!
Bây gi h i cũng vô ích, bi t làm th nào! Tôi nghĩ trư c kia ư c ơn tr i, nh t , m c p ăn ngon
mà ph công nuôi d y c a m cha, trái l i răn b o c a th y b n, n n i ngày nay m t ngh cũng
không thành, n a i long ong, nên mu n em nh ng chuy n ó chép thành m t b sách bày t v i
m i ngư i. Tôi bi t r ng tôi mang t i nhi u. Nhưng trong khuê các còn bi t bao ngư i tài gi i, tôi
không th nh t thi t mư n c ngu d i mu n che gi u l i c a mình, cho h b mai m t. Cho nên,
ám c l u tranh, giư ng tre b p t, cùng c nh gió s m trăng chi u, sân hoa th m li u, u thúc
gi c th c hi n lòng mong ư c dùng bút m c vi t ra l i…”. Trong su t chi u dài H ng lâu m ng, ta
luôn b t g p bóng dáng nh ng ngư i ph n mà cu c i , s ph n h ã ư c d báo, tóm t t trong
h i th 5 c a tác ph m. n ng sau hình tư ng xinh p y là s xung t tư tư ng gi a các nhân
v t ph n ư c miêu t m nét và giàu ý nghĩa.
Th nhưng, nh ng v n y không ph i bao gi cũng ư c ánh giá xác áng. Xu t phát t
ni m am mê H ng lâu m ng, chúng tôi quy t nh ch n tài “Ngh thu t miêu t xung t tư
tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng”, v i mong
mu n khám phá ph n nào ý nghĩa và giá tr to l n c a tác ph m t ó có m t cái nhìn toàn di n
hơn v thiên ti u thuy t tuy t di u này. Cũng hy v ng r ng tài này s ti p thêm l a trong trái tim
c a nh ng ai ã t ng yêu m n H ng lâu m ng và th p lên ng n l a yêu thích trong trái tim nh ng ai
chưa m t l n c H ng lâu m ng. Như con ong làm m t cho i, chúng tôi mong công trình nh bé
này s góp thêm m t ti ng nói trên di n ànH ng h c ang tưng b ng r n rã.
L CH S VN
2.
- B ti u thuy t H ng lâu m ng ư c truy n bá không lâu thì ã thu hút ư c s quan tâm c a
c gi và các nhà nghiên c u, phê bình. n u th k XX, m t xu hư ng, trào lưu nghiên c u, phê
bình H ng lâu m ng ra i, g i là H ng h c. Và cho n nay, vi c nghiên c u H ng lâu m ng v n
ang ti p di n sôi n i Trung Qu c, lan r ng ra Vi t Nam và nhi u nư c khác trên th gi i. Chúng
tôi xin i m qua l ch s nghiên c u H ng lâu m ng Trung Qu c và Vi tNam .
2.1 THÀNH T U NGHIÊN C U TRUNG QU C
Có th nói Trung Qu c chưa có b ti u thuy t nào l i ư c tranh lu n và gây h ng thú cho các
nhà nghiên c u nhi u như H ng lâu m ng. Chi Nghi n Trai trùng bình Th ch u kí các b n Giáp
Tu t (1754), K Mão (1759), Canh Thìn (1760) ư c vi t trong khi Tào Tuy t C n còn s ng; có th
xem ây là nh ng tư li u nghiên c u H ng lâu m ng s m nh t.
Ban u, do quan i m duy tâm l ch l c, H ng h c ã i sai ư ng, bi n thành nh ng nghiên
c u gán ghép, gư ng g o. Các nhà H ng h c chia làm nhi u trư ng phái. Phái th nh t cho
r ng: H ng lâu m ng hoàn toàn vì Thanh Thái T và ng Ng c Phi mà sáng tác, ng th i cp
n các danh vương kĩ n ương th i, tiêu bi u cho trư ng phái này là Vương M ng Nguy n và
Th m Bình Am. Phái th hai l i cho r ng: H ng lâu m ng là ti u thuy t chính tr c a tri u Khang Hy
nhà Thanh, tiêu bi u cho trư ng phái này là Thái Khi t Dân. Phái th ba thì kh ng nh: nh ng tình
ti t trong H ng lâu m ng u là vi c c a N p Lan Thành c con trai c a t tư ng Minh Châu th i
Khang Hi, tiêu bi u cho trư ng phái này là Trương Tư ng Hà…Nhìn chung các trư ng phái u cho
r ng H ng lâu m ng vi t v nh ng câu chuy n có th t th i Mãn Thanh.
Sau Ngũ T , các h c gi như Thái Nguyên B i, Ngô Th Xương, Du Bình Bá, Lí Huy n Bà, C
Hi t Cương, Chu Nh Xương, Ngô n D , Phan Tr ng Quỳ c bi t là H Thích v i công
trình H ng lâu m ng gi n lu n năm 1921 ã khai sáng phái Tân H ng h c. T ây, H ng h c m i
tr thành m t ngành h c th t s , có phương pháp khoa h c h n hoi, xu t phát t vi c kh o sát tác gi
và tác ph m văn h c. Phái Tân H ng h c cho r ng H ng lâu m ng là ghi chép vi c th c c a b n thân
tác gi .
n sau 1949, n i d y m t phong trào u tranh tư tư ng mãnh li t phê phán nh ng quan i m
nghiên c u trư c kia. Năm 1954, b t u m t phong trào r ng l n phê bình phương pháp nghiên
c u H ng lâu m ng c a Du Bình Bá. M u t t n công này là hai sinh viên t t nghi p i h c:
Lý Hi Phàm và Lam Linh. K t ây, vi c nghiên c u H ng lâu m ng có bư c chuy n bi n áng k ,
nhi u phương pháp m i ư c áp d ng. Các bài vi t d n d n ã i n ch th ng nh t kh ng nh giá
tr tác ph m v c n i dung và ngh thu t.
V m t n i dung ti u thuy t, các nhà phê bình, nghiên c u kh ng nh: H ng lâu m ng là tác
ph m ph n ánh hi n th c xu t s c, phơi bày b c tranh xã h i phong ki n suy tàn v i nh ng m i quan
- h và mâu thu n h t s c ph c t p. ng th i, qua ó tác gi còn g i g m ư c mơ, khát v ng t do,
khát v ng tình yêu…
ng th i, các nhà phê bình, nghiên c u cũng kh ng nh thành công v ngh thu t c a H ng
các phương di n: xây d ng nhân v t, miêu t tâm lý nhân v t, ngh thu t s d ng ngôn
lâu m ng
ng , ngh thu t xây d ng h th ng các chi ti t, ngh thu t xây d ng k t c u tác ph m…
Chúng tôi xin nêu vài nh n nh tiêu bi u ch ng minh s ánh giá cao c a ngư i ti p nh n
dành cho H ng lâu m ng v phương di n xây d ng nhân v t.
L T n ã nh n xét: “… i m khác bi t c a H ng lâu m ng v i các cu n ti u thuy t trư c ây
là dám t th t không che y. B i v y, các nhân v t ư c miêu t ây u là nh ng con ngư i th t.
Nói chung sau khi H ng lâu m ng ra i, cách vi t và cách tư duy truy n th ng ã hoàn toàn b phá
v …” (Phan Thanh Anh. 2006. Tr.130)
Còn tác gi quy n L ch s văn h c Trung Qu c t p II thì kh ng nh: “…Thành t u to l n c a
H ng lâu m ng trư c h t th hi n tài xây d ng nhân v t, và xây d ng r t nhi u nhân v t cùng m t
lúc…. Nh ng nhân v t ó s ng ng, có máu th t, có cá tính rõ nét. Có m t s nhân v t nhà văn ch
phác h a sơ qua vài nét nhưng cũng l i n tư ng sâu s c cho ngư i c. áng chú ý là, trong
H ng lâu m ng, Tào Tuy t C n miêu t nhi u nh t là ph n , mà ch y u l i là nh ng thi u n
gi ng nhau ho c na ná như nhau v tu i, hoàn c nh s ng, cách s ng. Rõ ràng i u ó làm cho
vi c miêu t g p r t nhi u khó khăn. Nhưng Tào Tuy t C n không nh ng có th miêu t ư ch ts c
rõ ràng cá tính c a t ng ngư i, mà n c nh ng tính cách g n gi ng nhau ch khác nh ng nét c
trưng h t s c tinh t , cũng ư c ông kh c ho rõ ràng t m …” ( Nhi u tác gi . 1997. Tr.676)
Ngày nay, Trung Qu c có S nghiên c u H ng lâu m ng. Chuyên ăng t i các thông tin
nghiên c u H ng h c thì có 2 t p chí l n là H ng lâu m ng h c san ra hàng quý do ba nhà H ng h c
n i ti ng là Vương Tri u Văn, Phùng Kì Dung, Lí Hi Phàm ch biên và H ng lâu m ng nghiên c u
t p san do S Nghiên c u Văn h c thu c Vi n Khoa h c Xã h i Trung Qu c ch trì. Phân h i Giang
Tô ã xu t b n B tư li u tham kh o nghiên c u H ng lâu m ng, tháng 12 năm 1982 công b k t qu
10 năm gian kh hi u ính, ch nh lí văn b n H ng lâu m ng c a ông Phan Tr ng Quỳ, n nă m
1983 l i công b h sơ m i phát hi n v gia th Tào Tuy t C n. Sau ó, Du Bình Bá ã t p h p các
b n Chi Nghi n Trai trùng bìnhTh ch u kí g m hơn 2000 l i bình i m thành t p tư li u nghiên
c u H ng lâu m ng. G n ây, dư lu n Trung Qu c l i xôn xao v thông tin trên báo chí và m ng
Internet cho r ng H ng Thăng ho c Ngô Mai Thôn m i chính là tác gi H ng lâu m ng. Các cu c
nghiên c u v H ng lâu m ng v n ang di n ra nghiêm túc và sôi n i, k c gi i i n nh Trung
Qu c cũng ang t p trung làm hai b phim H ng lâu m ng b n m i.
T Trung Qu c, H ng h c ã vươn xa ra ph m vi qu c t .
- 2.2 THÀNH T U NGHIÊN C U VI TNAM
Các nhà nghiên c u Vi t Namcũng khá tâm c b ti u thuy t H ng lâu m ng. Nhìn chung,
nh ng nghiên c u v H ng lâu m ng Vi tNam có nhi u i m tương ng v n i dung cũng như
phương pháp v i nh ng nghiên c u c a Trung Qu c. Nghĩa là các nhà nghiên c u ch y u i vào tìm
hi u, kh ng nh nh ng c s c v n i dung, ngh thu t c a tác ph m. Nh ng thành công v m t k t
c u, miêu t tâm lý nhân v t, ngôn ng , s p x p chi ti t… u ư c nêu lên.
Vi c t ng h p nh ng bài nghiên c u H ng lâu m ng Vi tNam òi h i r t nhi u th i gian và
công s c. Trong ph m vi tài này, chúng tôi ch xin nêu m t vài nghiên c u tiêu bi u kh ng
nh giá tr tác ph m.
T p chí văn h c s 3 năm 1962 v i bài “Giá tr b ti u thuy t H ng lâu m ng” c a Nguy n c
Vân ã ánh giá cao giá tr n i dung và ngh thu t c a tác ph mH ng lâu m ng.
L i gi i thi u H ng lâu m ng c a Phan Văn Các trong b ti u thuy t H ng lâu m ng do NXB
Văn h c xu t b n năm 1996 ã trình bày m t s v n v tác gi Tào Tuy t C n và Cao Ng c cùng
v i quá trình sáng tác H ng lâu m ng, văn b n và l ch s lưu truy n, s ra i và phát tri n c a H ng
h c, khái quát n i dung và ngh thu t c a tác ph m.
Cu n Bài gi ng văn h c Trung Qu c c a Lương Duy Th v i bài H ng lâu m ng khái quát n i
dung và ngh thu t H ng lâu m ng, bài vi t này kh ng nhH ng lâu m ng là nh cao c a ti u
thuy t hi n th c.
Cu n Tác gia tác ph m văn h c nư c ngoài trong nhà trư ng Tào Tuy t C nc a Nguy n Th
Di u Linh do NXB i h c sư ph m Hà N i xu t b n năm 2006, bao g m các n i dung: ph n gi i
thi u v tác gi Tào Tuy t C n và quá trình sáng tác H ng lâu m ng; 2 bài nghiên c u c a Tr n Lê
B o v H ng lâu m ng và Chu D ch và Ngh thu t xây d ng nhân v t chính di n trong H ng lâu
m ng; 2 bài nghiên c u c a Nguy n Th Di u Linh v M t quan ni m ngh thu t v con ngư i trong
H ng lâu m ng và Th c hư v i k t c u không gian và th i gian c a H ng lâu m ng. áng chú ý là
ph n ph l c v i bài vi t T m quan tr ng c a h i th 5 i v i k t c u tác ph m H ng lâu m ng, ây
là m t v n trư c ây ít ư c quan tâm.
Nhìn chung, trong các nghiên c u Trung Qu c và Vi t Nam, chúng tôi chưa c ư c công
trình khai thác ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa
trong H ng lâu m ng. M t khác các d ch gi H ng lâu m ng Vi t Nam chưa chú tr ng l m n
vi c d ch nghĩa các bài thơ trong H ng lâu m ng c gi Vi tNam d dàng ti p nh n.
Chúng tôi s k th a, ti p thu có ch n l c các thành t u nghiên c u c a nh ng ngư i i trư c
b ng tinh th n khoa h c, thái c u th và nghiêm túc i sâu vào tìm hi u, nghiên c u
- tài “Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa trong H ng lâu
m ng”.
ÓNG GÓP C A TÀI
3.
Qua này, chúng tôi mong mu n óng góp m t ph n công s c nh bé c a mình ngư i c
có th ti p nh n tác ph m H ng lâu m ng m t cách toàn di n và sâu s c hơn nh m góp ph n vào vi c
nghiên c u, d y và h c văn h c Trung Qu c trong nhà trư ng.
Hi n nay, c gi Vi t Nam ư c ti p xúc v i nhi u b n d ch H ng lâu m ngr t hay, và ư c
ánh giá cao nh t là b n d ch c a nhóm Vũ B i Hoàng. Th nhưng các b n d ch này, ngư i c ch
ư c ti p xúc v i nh ng bài thơ ã ư c d ch thoát nghĩa mà không ư c ti p c n v i ph n nguyên
tác ch Hán, ph n phiên âm Hán Vi t và ph n d ch nghĩa; do ó ph n nào b h n ch trong cách hi u
và c m nh n. Trong khoá lu n này, chúng tôi ã c g ng trình bày nguyên tác ch Hán, phiên âm
Hán Vi t và d ch nghĩa các bài thơ d báo s ph n các nhân v t ph n trong h i th 5 c a tác ph m
t bên c nh b n d ch thơ c a nhóm Vũ B i Hoàng; hy v ng s góp ph n nào ó giúp ngư i cc m
nh n ư c c tình và ý mà tác gi ã g i g m vào ó.
Bên c nh ó, tuy có nhi u bài nghiên c u v H ng lâu m ng nhưng chưa th y có công trình nào
i sâu nghiên c u ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa m t
cách y c . Vì th , ph m vi nh t nh, chúng tôi hy v ng s em n m t cách nhìn khái quát
cho ngư i c và góp ph n vào kho tàng nghiên c u H ng lâu m ng ang r t phong phú và a d ng
ngày nay.
4. M C ÍCH NGHIÊN C U
Nghiên c u tài “Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa
trong ti u thuy t H ng lâu m ng” chúng tôi hư ng t i nh ng m c tiêu ch y u sau:
- Nghiên c u ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa
trong ti u thuy t H ng lâu m ng.
- Hi u ư c ý ngh thu t c a nhà văn khi xây d ng hình tư ng ngư i ph n v i nh ng
xung t tư tư ng gay g t.
- Th y ư c “cái tâm” và “cái tài” c a tác gi trong quá trình lao ng ngh thu t chân
chính.
- Thi t th c ph c v cho công tác nghiên c u, gi ng d y và h c t p văn h c Trung Qu c
trong nhà trư ng.
- I TƯ NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U
5.
i tư ng nghiên c u là b ti u thuy t H ng lâu m ng c a Tào Tuy t C n do nhóm Vũ B i
Hoàng d ch ư c nhà xu t b n Văn h c xu t b n năm 1996, trong ó i sâu vào ngh thu t miêu t
xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n tài hoa trong tác ph m.
Th gi i nhân v t trong H ng lâu m ng r t s , trong ó có n 213 nhân v t ph n , kh o
sát h t s lư ng nhân v t này òi h i r t nhi u th i gian và công s c. Vì th , trong ph m vi tài
này, chúng tôi ch xin cp n nh ng nhân v t ph n ư c d báo s ph n h i th 5 c a tác
ph m và i sâu vào ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a Lâm i Ng c và Ti t B o Thoa -hai
nhân v t ph n quý t c tài hoa i di n cho tư tư ng t do dân ch và tư tư ng b o th phong
ki n.
6.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
Trong quá trình tìm hi u, tri n khai tài nghiên c u khoá lu n, chúng tôi ã s d ng các
phương pháp sau:
6.1 PHƯƠNG PHÁP TH NG KÊ, PHÂN LO I
Chúng tôi ti n hành th ng kê, phân lo i nh ng chi ti t th hi n s xung t tư tư ng gi a các
nhân v t ph n tìm ra ý ngh thu t c a tác gi .
6.2 PHƯƠNG PHÁP LI T KÊ
Chúng tôi ti n hành li t kê các d n ch ng c n thi t trong b n d ch và trong các tài li u có liên
quan n tài ch ng minh cho các lu n i m ã nêu sao cho phù h p v i nh ng m cc a
khoá lu n.
6.3 PHƯƠNG PHÁP H TH NG
Do th lo i ti u thuy t có dung lư ng l n, các tình ti t t n m n…nên vi c tìm hi u nghiên c u
òi h i ph i m b o tính h th ng. Phương pháp h th ng giúp chúng tôi khi nghiên c u tìm hi u,
bao quát tác ph m m t cách d dàng và trình bày khoá lu n theo m t cách khoa h c hơn.
6.4 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH, T NG H P
Chúng tôi ti n hành phân tích các d n ch ng nh m làm n i b t các lu n i m c n tri n khai. Sau
ó thâu tóm, khái quát chúng l i thành nh ng úc k t mang tính k t lu n v n .
1. 7. C U TRÚC KHOÁ LU N
Khóa lu n: Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa
trong H ng lâu m ng
Ph n m u
1. Lý do ch n tài
2. L c h s v n
- 3. óng góp c a tài
4. M c ích nghiên c u
5. i tư ng và ph m vi nghiên c u
6. Phương pháp nghiên c u
7. C u trúc khoá lu n
Ph n n i dung
Chương I. Cơ s lý lu n
1. Nhân v t trong tác ph m văn h c và xung t tư tư ng c a nhân v t trong tác ph m văn h c
2. Các bi n pháp xây d ng nhân v t
Chương II. Vài nét v tác gi , tác ph m
1. Các tác gi
1.1 Tào Tuy t C n
1.2 Cao Ng c
2. Tác ph m
Chương III. Ngh thu t miêu t xung t gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong
ti u thuy t H ng lâu m ng
1. Nh ng ti n n y sinh xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong
ti u thuy t H ng lâu m ng
1.2 Hi n th c xã h i phong phú, ph c t p th i Mãn Thanh
1.2 S phát tri n c a tư tư ng dân ch t do
2. Ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u
thuy t H ng lâu m ng
2.1 Xây d ng h th ng y u t làm n i b t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý
t c tài hoa
2.1.1 Y u t tương ng
2.1.2 Y u t tương ph n
2.2 c tho i n i tâm, i tho i b c l xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph
n tài hoa
2.3 Mư n l i nh n xét c a nhân v t khác miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph
n quý t c tài hoa
2.4 Nh ng bài thơ b c l xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong
ti u thuy t H ng lâu m ng
- 3. K t qu c a nh ng xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u
thuy t H ng lâu m ng
4. Ý nghĩa c a nh ng xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa trong ti u
thuy t H ng lâu m ng
K t l u n.
Ph l c
Phác th o chân dung các nhân v t n chính trong H ng lâu m ng
(D ch nghĩa các bài thơ trong H i 5)
Tài li u tham kh o.
PH N N I DUNG
CHƯƠNG I
CƠ S LÝ LU N
1. 1. NHÂN V T TRONG TÁC PH M VĂN H C
Nhân v t trong tác ph m văn h c là nh ng con ngư i hay nh ng s v t mang c t cách con
ngư i ư c xây d ng b ng các phương ti n c a ngh thu t ngôn t .
Nhân v t trong tác ph m văn h c có nh ng c i m khác v i nhân v t c a các lo i hình ngh
thu t khác. Trư c h t là do hình tư ng văn h c là hình tư ng phi v t th cho nên nhân v t trong tác
ph m văn h c là nhân v t c a liên tư ng, tư ng tư ng ch không ph i h u hình như trong iêu kh c,
h i ho hay i n nh, sân kh u. Qua ngôn t , ngư i c tư ng tư ng và hình dung nhân v t theo kh
năng liên tư ng c a mình. Kh năng và c i m liên tư ng c a m i ngư i không gi ng nhau nên
nhân v t trong tác ph m văn h c ư c c m nh n cũng không gi ng nhau hoàn toàn. M t khác, do
hình tư ng nhân v t trong tác ph m văn h c là hình tư ng th i gian cho nên nhân v t trong tác ph m
văn h c là nhân v t quá trình. Do ó, mu n ti p nh n ngư i c ph i h i c , nh l i nh ng gì x y ra
cho nhân v t trư c ó.
Ý nghĩa c a nhân v t th hi n kh năng bi u t c a nó trong tác ph m. Sáng t o ra nhân v t,
nhà văn nh m th hi n nh ng cá nhân xã h i nh t nh và các quan ni m v các nhân v t ó trong
m i quan h xã h i. M i nhân v t xu t hi n s mang theo ti ng nói c a nhà văn v con ngư i, cu c
i. Qua m i nhân v t, ta không ch hi u m t s ph n, m t cu c i mà còn hi u ý nghĩa cu c i
ng sau s ph n ó.
- Cho nên, không th ánh giá, nh n xét nhân v t như nh ng con ngư i b ng xương b ng th t
ngoài i mà ph i ánh giá khái quát ngh thu t mà nó th hi n. T c là ph i xem xét nhân v t trong
tác ph m văn h c góc th m m ch không ph i như m t hi n tư ng xã h i h c.
S c s ng c a nhân v t ngoài tính sinh ng c a s miêu t còn chính là ý nghĩa i n hình mà nó
khái quát. Cho nên, nh ng nhân v t xây d ng thành công và có s c s ng lâu b n u là nh ng nhân
v t có giá tr i n hình sâu s c. Hay nói khác hơn, ó là nh ng nhân v t không ch u n m yên trên
trang sách mà ã bư c ra gi a cu c i, ó là nh ng nhân v t ã làm cho tên tu i nhà văn tr thành
b tt .
Nhân v t văn h c còn ư c th hi n qua nh ng mâu thu n, xung t , s ki n. t nhân v t vào
mâu thu n, xung t hay s ki n nào ó là cơ s b c l ph n sâu kín nh t c a b n ch t nhân v t.
Trong cu c i có bao nhiêu bi n c , xung t thì trong văn chương cũng có b y nhiêu bi n c , xung
t. Và m i m t bi n c , m i m t xung t l i làm l ra t ng ph n tính cách c a con ngư i.
Xung t là bi u hi n cao nh t s phát tri n mâu thu n gi a các l c lư ng, các tính cách trong
m t tác ph m. Thông thư ng ngư i ta hay cp n xung t trong tác ph m k ch, th nhưng trong
ti u thuy t chính nh ng xung t cũng s làm nên k ch tính c a tác ph m. Có th nói xung t là m t
y u t thi t y u c a m t tác ph m văn h c nói chung cũng như ti u thuy t nói riêng.
Nh có xung t câu chuy n m i phát tri n, tính cách nhân v t m i ư c b c l . Và qua s l a
ch n, gi i quy t nh ng xung t trong tác ph m s th y ư c tư tư ng ngh thu t mà tác gi ãg i
g m.
Xung t bao gi cũng mang ý nghĩa xã h i và ý nghĩa th i i. Trong tác ph m văn h c, xung
t có th là nh ng xung t c a cá nhân nhân v t, nhưng b n thân xung t y ã mang m t ý nghĩa
xã h i sâu s c. Ví d như trong tác ph mOthello c a Shakespear, Othello và Desdemona trư c h t
mang trong mình nh ng xung t có tính cá nhân, cá th . Nhưng nh ng xung t bi k ch y ã vư t
kh i ph m vi cá nhân vì nó ã t cáo ch nghĩa cá nhân tư s n ang chà p nh ng ư c mơ, lý tư ng
c a con ngư i.
Xung t m i th i i khác nhau thì khác nhau. Ví d th i H y L p c i là xung t gi a
con ngư i v i thiên nhiên, con ngư i v i s m nh, ngay c v th n t i cao như D t cũng b s m nh
e d a; trong th i Ph c Hưng là xung t gi a ch nghĩa nhân văn và ch nghĩa cá nhân tư s n, các
th l c phong ki n, ng ti n, tôn giáo; các xung t hi n i thư ng xoay quanh xung t gi a cách
m ng và ph n cách m ng, gi a cái t t và cái x u, gi a cái thi n và cái ác.
Xung t có th có nhi u ph m vi c p khác nhau: xung t n i tâm, xung t tư tư ng, xung
t gi a các tính cách và hoàn c nh, xung t gi a các l c lư ng xã h i, …
- M t tác ph m văn h c nói chung và ti u thuy t nói riêng n u không có xung t thì s tr
nên r t nh t nh o.
Nhân v t trong ti u thuy t H ng lâu m ng t t nhiên cũng mang nh ng c i m như th . Vì
v y, vi c tìm hi u ngh thu t miêu t xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài hoa
là m t thao tác c t ngang h th ng nhân v t ph n tài hoa trong ti u thuy t H ng lâu m ng th y
ư c ngh thu t miêu t tinh vi cũng như ý nghĩa xã h i r ng l n mà tác gi ã g i g m vào ó.
Công vi c này ph i ư c xem xét t góc th m m và ư c úc k t t nh ng chi ti t, nh ng l p
c tho i n i tâm, i tho i…bi u hi n xung t tư tư ng gi a hai ki u nhân v t ph n quý t c tài
hoa r i t ó khái quát lên thành ý nghĩa, tư tư ng c a tác gi trong tác ph m.
2. CÁC BI N PHÁP XÂY D NG NHÂN V T
M i nhà văn có m t ư ng hư ng, cách th c riêng khi miêu t nhân v t. M i phương pháp
ngh thu t, m i giai o n l ch s cũng có nh ng cách th c miêu t nhân v t không gi ng nhau. i
v i m i lo i hình nhân v t cũng có nh ng bi n pháp miêu t phù h p. Do ó ây ch xin nêu bi n
pháp xây d ng nhân v t chung nh t mà nhà văn có th s d ng.
Nhân v t trư c h t ư c miêu t b ng nh ng chi ti t ngh thu t. Các chi ti t ngh thu t th hi n
các phương di n khác nhau c a nhân v t t chân dung ngo i hình cho n n i tâm, t hành ng cho
t i ngôn ng . Qua các chi ti t nhân v t d n d n hi n lên và d n d n b c l ra các nét khác nhau c a
tính cách. miêu t ngo i hình, các chi ti t d ng l i vi c miêu t qu n áo, m t, mũi, chân, tay,
ánh m t, n cư i…M i nét ngo i hình này không ch g i lên s hình dung v dáng v nhân v t th
nào mà còn g i lên c tâm tính bên trong nhân v t. miêu t n i tâm, các chi ti t thư ng d ng l i
nh ng suy tư, d n v t nh ng c m xúc, xúc ng c a nhân v t. Có l hơn âu h t, văn h c có kh
năng vô t n trong vi c th hi n th gi i n i tâm c a con ngư i. Cũng có khi n i tâm nhân v t ư c
b c l m t cách gián ti p qua miêu t c nh v t, dùng, nhà c a.
Các chi ti t cũng góp ph n kh c ho nhân v t qua miêu t ngôn ng và hành ng c a nhân v t.
Nhân v t văn h c còn ư c th hi n qua nh ng mâu thu n, xung t , s ki n. t nhân v t vào
trong mâu thu n, xung t hay s ki n nào ó là cơ s b c l ph n sâu kín nh t c a b n ch t nhân
v t.
Ngoài ra, nhân v t còn có th ư c miêu t qua cái nhìn c a nhân v t khác, c a nh ng con
ngư i xung quanh, qua hoàn c nh s ng…Nhân v t cũng có th ư c th hi n b ng các phương ti n
khác c a văn h c như qua l i văn, k t c u, lo i th . Nh ng phương ti n này càng làm phong phú
thêm các phương th c kh c ho nhân v t.
- Như ã nói trên, xung t s góp ph n th hi n nhân v t. Do ó, các bi n pháp xây d ng nhân
v t v a nêu trên cũng có th ư c v n d ng miêu t xung t hay xung t tư tư ng c a nhân v t
trong tác ph m văn h c.
CHƯƠNG II
VÀI NÉT V TÁC GI , TÁC PH M
1 TÁC GI
1.1 TÀO TUY T C N
Tào Tuy t C n tên th t là Tào Triêm (ch Triêm có b “vũ” trên u, nghĩa là m ìa).
霑
Ngoài ra còn có ba l i xưng hô: M ng Nguy n (mơ Nguy n), C n Ph (vư n rau c n) và C n Khê
(su i rau c n) trong ó cái nào là t , cái nào là hi u, ý ki n các h c gi còn chưa th ng nh t.
Tư li u v Tào Tuy t C n r t thi u th n. Năm sinh và năm m t c a ông v n còn là m t câu h i
i v i các nhà nghiên c u, có ý ki n cho r ng ông sinh trong kho ng năm 1715 n năm 1724 và
m t trong kho ng năm 1762 n năm 1763, ngoài 40 nhưng chưa n 50 tu i.
T tiên xa xưa c a ông là ngư i Hán, sau ó vì nhi u lý do ã nh p t ch Mãn Châu. Do v y,
trong ti u s c a ông có ý ki n nói ông là ngư i Hán, l i có ý ki n nói ông là ngư i Mãn Châu. Ph
thân c a ông là Tào Ngung hay Tào Thi u cũng v n còn là m t câu h i treo lơ l ng. Câu v thân
th Tào Tuy t C n càng tăng thêm màu s c bí n cho H ng lâu m ng th m chí ã gây ra m i hoài
nghi c a m t s ngư i v b n quy n tác gi .
Tuy nhiên có i u ch c ch n r ng t u i Thanh cho n th h Tào Tuy t C n, nhà h Tào
là m t “bách niên v ng t c”. C c 5 i c a Tào Tuy t C n là Tào Chân Ng n ư c b làm tri châu
Cát Châu, ph Bình Dương (Sơn Tây), n th i c n i Tào Tuy t C n là Tào T , nhà h Tào ã có
m i quan h khá m t thi t v i nhà vua ương tri u là Khang Hi. Tào T m nh n ch c Giang Ninh
ch c t o giám c su t 22 năm, v Tào T là vú nuôi c a vua Khang Hi. Sau Tào T , n Tào D n là
ông n i c a Tuy t C n và b hay chú bác Tuy t C n u l n lư t sung ch c y, trư c sau n 65
năm. Ngoài ra, dòng h Tào r t giàu truy n th ng văn h c, Tào D n ã ng ra lo vi c hi u ính và
in n b Toàn ư ng thi. i Tào D n là th i kì c c th nh c a h Tào. V Tào D n là con gái Lí Sĩ
Trinh tu n ph Giang Nam; hai con gái Tào D n u là Vương phi. Tào D n ã có vinh h nh 4 l n
ư c ti p giá khi nhà vua Khang Hi i tu n du phương Namch n hành cung là Tào ph . Như v y,
bi t nhà vua ã tin tư ng và s ng ái h Tào như th nào. Và căn c vào nh ng chi ti t Nguyên Phi v
- thăm nhà h Gi trong H ng lâu m ng cũng có th hình dung ư c c nh tư ng ti p giá vua ph i long
tr ng và xa hoa n m c nào. Nhưng vinh quang mà h Tào có ư c cũng là m m m ng gây ho cho
gia t c l n này. úng như l i Dì Tri u trong H ng lâu m ng ã nói “Ch ng qua l y ti n b c c a nhà
y thôi…”. Qu th t ti n b c vào nghênh ón nhà vua cũng
vua em p vào b n thân nhà vua
chính là ti n b c c a nhà vua nghĩa là h Tào “tham ô” c a công mà có ư c. M t khác, chính m i
quan h m t thi t v i Khang Hi ã khi n các nhà vua k nhi m tìm cách di t tr h Tào. Cho nên,
khi Ung Chính lên ngôi, n i b hoàng th t khuynh loát nhau d d i thì n năm Ung Chính th 5
(1729). Tào Thi u b t i m t ch c, gia s n b t ch thu, năm sau c gia ình t GiangNam d n v B c
Kinh. Nhà h Tào t ó sa sút.
Công t Tào Tuy t C n chào i vào kho ng nh ng năm 1715-1724, nghĩa là còn quá nh có
th t n hư ng vinh hoa phú quý. n khi trư ng thành, Tuy t C n ã nh n ra s suy vong c a dòng
h . Vinh hoa, phú quý, ti n b c, danh v ng trôi qua i ông như m t gi c m ng ng n ng i nhưng oái
oăm thay v n s c ám nh tâm h n nh y c m c a ông n su t cu c i. Lúc này, gia ình Tào
Tuy t C n s ng nghèo kh ngo i ô B c Kinh. Ông ã ph i làm ngh như d y h c, v tranh
ki m s ng. Tương truy n Tào Tuy t C n còn là m t ho sĩ r t tài hoa. Tào Tuy t C n t ng k t b n
v i hai anh em ôn M n và ôn Thành, coi h như nh ng ngư i b n tri âm tri k . Tuy t C n ã
u ng rư u, ngâm thơ v i anh em ôn M n và ôn Thành. áng ti c thơ c a Tuy t C n u th t l c
h t. Song, qua các bài thơ anh em h ôn l i ta có th hình dung m t Tào Tuy t C n v i tâm
tr ng “tài cao, ph n th p”, cu c i chìm n i nhưng phóng khoáng. Nh ng năm tháng “ch y ăn t ng
b a” cay ng y ã s n sinh ra m t tài năng văn h c l n cho cu c i.
Tào Tuy t C n vi t H ng lâu m ng khi c nhà ã ph i s ng c nh rau cháo qua ngày. Quá trình
sáng tác H ng lâu m ng ra sao khó lòng mà bi t ư c. Ch th y trong h i th nh t c a tác ph m
vi t “phi duy t th p t i, tăng san ngũ th ” (vi t trong vòng 10 năm và 5 l n thêm b t s a ch a), “t
t khán lai giai th huy t, th p niên tân kh b t t m thư ng” (m i ch xem ra u là máu, mư i năm
cay ng ch ng t m thư ng). Ông ã dâng t t c tâm huy t cho n sinh m nh c a mình cho b ti u
thuy t này. Ch ti c r ng m i vi t ư c 80 h i Th ch u kí thì Tào Tuy t C n ã qua i trong b nh
t t nghèo túng ch ng bao lâu sau cái ch t c a a con trai c nh t. Tào Tuy t C n ch t, không còn
con cái, ch duy nh t m t ngư i v nghèo goá b a, ti n nong cũng ch ng có, vài ba ngư i b n thương
tình, t ng táng qua quýt. ó là k t c c bi th m c a m t ti u thuy t gia thiên tài vào b c nh t c a nhân
lo i.
1.2 CAO NG C
B n th o d dang Tào Tuy t C n l i c h 80 h i t tên là Th ch u kí. Ngư i vi t ti p 40
h i sau là Cao Ng c, t Lan Th (Lan S ), bi t hi u H ng lâu m ng s , c nhân năm M u Thân
- Càn Long 53 (1788), làm quan N i các Trung thư r i Th c, Giang Nam ng s hình khoa c p s
trung. Cao Ng c là tác gi c a các sách L i tr t p y u, Lan th văn t n, Lan th th p ngh .
u là ngư i Hán nh p t ch Mãn Châu, u xu t thân t gia ình quý t c nhưng Tào Tuy t C n
s ng nghèo túng cô c và b t c chí còn Cao Ng c thì t làm quan v i con ư ng công danh
r ng m . Hai hoàn c nh khác nhau ã làm cho hai ph n c a tác ph m H ng lâu m ng tuy v cơ b n
không có d u v t ch p vá nhưng khuynh hư ng tư tư ng v n khác nhau. Cao Ng c ã cho nhân
v t Gi B o Ng c cư i v , s p sinh con n i dõi tông ư ng, i thi, tr im ib i tu bi t tích,
tương lai h Gi v n còn nhen nhóm hy v ng Gi Lan và a bé trong b ng B o Thoa. Trong khi
b n d th o Tào Tuy t C n l i Gi B o Ng c b i ngay sau khi Lâm i Ng c ch t, t c là sau
ám cư i. Cao Ng c còn gia ình h Gi ư c minh oan, ư c ph c ch c nh m c g ng tô i m
cho b c tranh ph Ninh và ph Vinh lúc x chi u thêm màu tươi sáng.
ó là ch ý c a Cao Ng c mu n y lùi k t thúc bi k ch ang ám nh nh ng a con trung
thành c a ch phong ki n.
2. VÀI NÉT V TÁC PH M
2.1 VĂN B N VÀ L CH S LƯU TRUY N
u kí 80 h i u ch có s ít b n bè thân thi t c a tác gi chuy n tay nhau c dư i d ng
Th ch
b n th o vi t tay.
Năm Càn Long th 56 (1791), Trình Vĩ Nguyên và Cao Ng c l n u tiên cho in b ng ch r i
xu t b n, tên sách i thành H ng lâu m ng tăng lên n 120 h i (g i là b n Trình A), năm sau
s a ch a và in l i (g i là b n Trình B). Mãi v sau ngư i ta m i kh o ch ng ra r ng 40 h i sau là do
Cao Ng c vi t n i.
H ng lâu m ng in ra, giá bán lên n vài ch c l ng b c nhưng thiên h tranh nhau mua. Ngư i
ta thích thú v a c v a khen hay, ca ng i là tác ph m hay nh t không có gì hay hơn trong làng ti u
thuy t, là vì ngư i ta ã chán ng y Kinh h c gư ng g o th i Càn Long- Gia Khánh. M t khác, do s
h p d n c a c u t ngh thu t t nhiên, tho i mái, hình tư ng nhân v t y n, tư duy thâm tr m
bén nh y, c m th chân th t t nh và ngôn ng văn h c p c a H ng lâu m ng nên ngư i ta
ngang nhiên ch gi u Kinh h c, kh ng nh H ng lâu m ng m i là văn h c th t s .
H ng lâu m ng ư c yêu thích như v y nên có ngót 40 b sách vi t ti p nhưH u H ng lâu
m ng, H ng lâu m ng b , H ng lâu viên m ng…và có n hơn 20 b ph ng tác như Kính hoa
duyên, Thu Th ch duyên… ương nhiên H ng lâu m ng cũng v p ph i s ph báng và ch ng i
c a các th l c b o th nhân danh b o v o c xã h i phong ki n. Ho c vu kh ng H ng lâu
m ng là sách h i dâm, ho c nguy n r a Tào Tuy t C n và h u du c a ông ch u qu báo. M y tri u
vua t ng ra l nh c m và hu H ng lâu m ng.
- Không gì ngăn ư c nh hư ng xã h i r ng l n c a H ng lâu m ng. Tác ph m y v n s ng
mãnh li t trong lòng xã h i Trung Hoa và n năm Càn Long th 58 (1793) thì ư c truy n sang
Nh t B n và nhi u nư c ông Nam Á, cu i cùng vươn xa ra th gi i như ngày nay.
2.2 S D NG HÌNH TH C TRUY N KỲ, TƯ TƯ NG NH M NH DUY TÂM
Truy n kỳ là ti n thân c a th lo i ti u thuy t, ư c vi t nhi u vào i ư ng. N i dung
truy n truy n kì chuyên miêu t chuy n l lùng, kì quái, nh m ph n ánh th gi i tr n t c c a con
ngư i, v i nh ng chuy n sinh ho t, thu c s ph n con ngư i bình thư ng trong s bi n ng khôn
lư ng c a xã h i phong ki n. Ngh thu t truy n kỳ k t h p tài tình gi a hi n th c và hoang u ng,
l ch s và kì o…Nhi u truy n kì có k t c u như m t gi c mơ. Ví d như Câu chuy n trong chi c
g i c a Th m Kí T , Anh ào thanh y c a Nhi m Phan, g n v i H ng lâu m ng hơn có th k nT
m ng c a Thang Hi n T i Minh (T tiên kí, T thoa kí, Nam kha kí, Hàm an kí).
Như v y, ti u thuy t H ng lâu m ng ã s d ng hình th c truy n kỳ và tư tư ng duy tâm, nh
m nh. Vì H ng lâu m ng có k t c u gi ng như m t gi c m ng l n, ngoài ra trong tác ph m còn n
vài ch c gi c m ng l n nh khác nhau, trong ó áng chú ý nh t là gi c m ng c a Gi B o Ng c
h i th 5 (chàng n Thái hư c nh o, ư c xem Th p nh kim thoa chính sách, phó sách, h u phó
sách ghi rõ s m nh c a nh ng ngư i p thành Kim Lăng…). Hơn n a ta th y m u tác ph m là
câu chuy n hoang ư ng v hòn á và cây Giáng Châu như m t cái án phong lưu “Ch vì trên b
sông Linh hà Tây Phương, bên c nh hòn á Tam sinhcó m t cây Giáng Châu ư c Th n Anh làm
cung Xích hà ngày ngày l y nư c cam l tư i bón cho nó m i tươi t t s ng lâu. ã
ch c ch u ch c
h p thu tinh hoa c a tr i t l i ư c nư c cam l chăm bón, cây Giáng Châu thoát ư c hình cây,
hoá thành hình ngư i con gái, su t ngày rong chơi ngoài cõi Ly h n ói thì ăn qu M t thanh khát thì
u ng nư c b Quán s u. Ch vì chưa tr ư c ơn bón tư i cho nên trong lòng nó v n m c víu, khi
nào cũng c m th y như còn vương v n m t m i tình gì ây. G n ây, Th n Anh b l a tr n r c cháy
trong lòng, nhân g p i thái bình th nh vư ng mu n xu ng cõi tr n qua ki p o duyên, nên n
trư c m t v tiên C nh o ghi s , C nh o li n h i n m i tình bón tư i, bi t chưa tr xong, mu n
nhân ó k t li u câu chuy n. Nàng Giáng Châu nói: Chàng ra ơn mưa móc mà ta không có nư c
tr l i. Chàng ã xu ng tr n làm ngư i, ta cũng ph i i theo. Ta l y h t nư c m t c a i ta
tr l i cho chàng, như th m i trang tr i xong!. T ód n n câu chuy n tình duyên y nư c m t
r i l i ch m d t như s tr n m t ki p phong tr n. G t ra ngoài tư tư ng duy tâm nh m nh thì ây
cũng ch là m t bi n pháp k t c u ư c ưa chu ng Trung Qu c nói riêng và Phương ông nói
chung.
Th t ra, m ng o trong H ng lâu m ng ch là s hi n th c hoá cõi tâm linh con ngư i. Nh ng
y u t hoang ư ng t o nên cái khung c a b c tranh xã h i Trung Qu c th k XVIII, là v t c ng c a
- tác gi cho nh ng òi h i c a th i i mình. Nh ng chuy n hoang ư ng không có gì là th n bí, nó
em l i cho chúng ta bí quy t hi u cái vũ tr quan v n có c a ngư i Trung Qu c th k XVIII.
Như v y, có th th y vi c s d ng hình th c truy n kì và tư tư ng duy tâm nh m nh
trong H ng lâu m ng ch là phương ti n ch không ph i là c u cánh. Có nghĩa là tác gi ã s d ng
hình th c truy n kì, tư tư ng nh m nh duy tâm như m t phương ti n ngh thu t ch không ph i
mu n tuyên truy n cho tư tư ng duy tâm, nh m nh th n kì y. Vì v y, b n thân H ng lâu m ng v n
ư c ánh giá là m t ti u thuy t hi n th c xu t s c và ư c x p vào nh cao c a ti u thuy t Minh-
Thanh.
2.3 CH NGHĨA HI N TH C NGHIÊM NH T TRONG H NG LÂU M NG – NH CAO C A
TI U THUY T MINH THANH
Nhà Hán h c Xô Vi t n i ti ng, vi n sĩ N.S.Kônrát ánh giá r t cao ti u thuy tH ng lâu m ng.
Ông vi t: “Ti u thuy t H ng lâu m ng là m t tác ph m hi n th c ch nghĩa tiêu bi u. ó là m t b c
tranh vĩ i v quy mô cũng như v ý nghĩa c a cu c s ng xã h i Trung Qu c th k XVIII…” (
Nguy n Kh c Phi, Lương Duy Th . 1998. Tr.126)
Qu th t, có th xem H ng lâu m ng là t p i thành nh ng ti n b ngh thu t c a ti u thuy t
hi n th c Trung Qu c th k XIV-XVIII. M c dù v khuynh hư ng tư tư ng ti u thuy t Minh và
Thanh có khác nhau, ti u thuy t Minh n ng v ca ng i anh hùng, còn ti u thuy t Thanh ch y u nói
v cu c s ng thư ng ngày c a con ngư i, nhưng xét v phương pháp sáng tác thì t Tam qu c, Thu
n Chuy n làng Nho, H ng lâu m ng l i là quá trình phát tri n th ng nh t. ó là quá trình ngày
h
càng thành th c c a khuynh hư ng hi n th c ch nghĩa. H ng lâu m ng k th a và phát tri n n
nh cao nh ng thành t u ngh thu t y c a ti u thuy t Minh-Thanh.
So v i nh ng b ti u thuy t trư c ó, H ng lâu m ng em nm ts i m i áng k . Tư duy
ngh thu t m i m và tài năng sáng t o c a nhà văn ã phá v tư tư ng và cách vi t truy n th ng,
ưa ti u thuy t c i n phát tri n ngày càng g n gũi v i ti u thuy t hi n i.
Nhà văn L T n ã nh n xét: “ i m tr ng y u là ch ã dám miêu t như th c, hoàn toàn
không tô v , khác h n ti u thuy t trư c kia, h t ngư i t t là hoàn toàn t t, ngư i x u là c c kì x u:
B i v y nh ng nhân v t trong chuy n u là chân th t c …” ( Nguy n Kh c Phi, Lương Duy Th .
1998. Tr.127). Th t v y, con ngư i trong H ng lâu m ng là nh ng con ngư i h t s c tr n th , mang
y nh ng m t t t và c nh ng m t x u c a con ngư i hi n th c. Ngay c nhân v t “lý tư ng”
như Lâm i Ng c v a xinh p, tài hoa v a a tình a c m, dám yêu và s ng h t mình cho tình
yêu…cũng còn mang nh ng nét chưa t t như thích châm ch c ngư i khác mà nhân v t Tương Vân
ã phê phán “N u mình qu gi i hơn, cũng không nên g p ngư i nào trêu ch c ngư i y” (h i 20 )
và tính cách kiêu kì, cô cc a i Ng c ã làm ph t lòng không ít b c “b trên” và t o nên s oán
- ghét cho nhi u k “b dư i”. Còn như nhân v t Phư ng Thư v n mang b n ch t tr c l i, x o qu êt
c ác nhưng l i xinh p, ăn nói khéo léo và cũng có nh ng nét tính cách t t như bi t tr c n iv i
nh ng ngư i nghèo như Già Lưu, yêu quý và ng h i Ng c, xót thương Tình Văn. M t ngư i
mưu toan thâm hi m như Phư ng Thư mà cũng có lúc th t ra câu c m thương ngư i khác “Cô nh c
n Tình Văn, tôi cũng thương cho nó! Con bé y m t mũi thân hình u khá, ch có m m mi ng s c
âu làm cho nó ph i ch t” (h i 101)… Rõ ràng,
s o. Th r i không bi t bà Hai nghe l i b a t
nhân v t trong H ng lâu m ng không ơn i u, m t chi u mà h t s c a d ng ph c t p như chính
con ngư i trong cu c s ng hi n th c v y.
Có th khái quát nh ng c i m ngh thu t n i b t c a H ng lâu m ng như sau:
Th nh t, trong khi miêu t , tác gi ã bám sát i s ng hàng ngày, miêu t m t cách chi ti t, c
th , không tô v , cư ng i u. N u trong Tam qu c di n nghĩa, Thu h , Tây du,…con ngư i và s
vi c u ít nhi u mang nét khác thư ng, kì l th m chí phi thư ng thì trong H ng lâu m ng cu c
s ng di n ra r t bình thư ng như nó v n có. N u như trong Tam qu c, Thu h , Tây du,…các s vi c
thư ng ư c rút ng n l i thì trong H ng lâu m ng b c tranh cu c s ng dư ng như ư c tr i r ng ra
vi y chi ti t v n v t c a nó. Có th nói s c h p d n c a H ng lâu m ng không ph i b t ngu n
t nh ng m u chuy n ly kỳ, nh ng bi n c rùng r n, nh ng con ngư i phi thư ng như trong các ti u
thuy t trư c kia mà chính t nh ng cái bình d , thư ng nh t, có th tìm th y b t c nơi âu và b t
kỳ lúc nào trong cu c s ng hàng ngày. úng như tác gi ã vi t h i th nh t c a tác ph m“Xưa
nay nh ng nhân v t phong lưu ch ng qua ch l i m t chút gì r t ít v i m t s thư t mà thôi. Còn
nh ng chuy n ăn u ng trong gia ình, trong khuê các thì không bao gi ghi chép y : hơn n a
nh ng chuy n gió trăng, ph n nhi u ch là tr m hương c p ng c, hò h n riêng tây mà thôi, chưa h
nói t i chân tình c a ngư i con gái. Tư ng lũ ngư i này xu ng tr n thì nh ng b n si tình, hám s c,
l i”. Vì th , trong H ng lâu m ng không có
hi n ngu b t ti u ây, khác h n nh ng truy n trư c
nh ng c nh chi n trư ng oanh li t, không có u trí tranh hùng mà ch quanh i qu n l i v i nh ng
c nh ti c tùng, ma chay, sinh nh t, thư ng hoa, ng m trăng…h t s c i thư ng. Nhưng chính trong
cái cu c s ng hàng ngày ó mâu thu n, xung t ang phát tri n, câu chuy n ang di n ti n, cá tính
rõ nét…T t c ư c m t ngòi bút k t c u sành s i “khéo léo như th tr i, không l ư ng may” th
hi n m t cách xu t s c, tài hoa. Cu c s ng u c tái hi n trong H ng lâu m ng dư ng như trào tuôn
m t cách t nhiên trên m t gi y mà ngư i c không h c m th y bàn tay o g t công phu nhưng
th c ch t nhà văn ã ph i tr i qua c m t quá trình rèn luy n gian kh m i có th t ư c. Cái cu c
s ng y th t sinh ng, muôn màu muôn v , m i th u ph c t p r i r m mà l i h t s c trong sáng
rõ ràng. Tác gi ã ph n ánh t m , sâu s c nhưng l i khái quát cao b m t chân th t cu c s ng, ó
là tài năng b c th y c a m t ngòi bút t th c theo m t quan i m nghiêm nh t, m i ngư i m i vi c
- u ư c x lý m t cách xác áng, úng như tác gi dã kh ng nh trong h i 1 c a tác
ph m “…nh ng c nh h p tan vui bu n, th nh suy và nh ng c nh ng thay i, t u n cu i u
theo sát s th c không có thêm b t tô v chút nào, không vì chi u lòng ngư i mà xuyên t c s
th t…”. Chính quan ni m hi n th c ó qua ngòi bút iêu luy n c a tác gi ã ưaH ng lâu m ng lên
mt nh cao c a ch nghĩa hi n th c như L T n ã nh n xét “là m t tác ph m hi n th c không tô
v ”.
Bên c nh ó nhân v t trong H ng lâu m ng cũng ư c Tào Tuy t C n d ng tâm xây d ng r t
thành công. Có th nói h th ng nhân v t trong H ng lâu m ng r t ông úc nhưng m i ngư i m t
v không ai gi ng ai. Các nhân v t i n hình có kh năng bư c ra t trang sách và i vào cu c i,
và có th i di n cho m t lo i ngư i nào ó trong xã h i, như i Ng c ư c dùng ch nh ng cô
gái a s u, a c m, kiêu kì và cô c, Phư ng Thư là lo i nàng dâu kiêm qu n gia xinh p… Có m t
s nhân v t ch phác h a ơn sơ mà l i n tư ng h t s c sâu s c cho ngư i c như Chân B o
Ng c, B i Dính… c bi t là ph n ông các nhân v t ph n tu i tác suýt soát nhau, môi trư ng
s ng, quá trình giáo d c cũng tương t mà tính cách l i khác xa nhau như i Ng c khác B o Thoa,
Phư ng Thư khác Thám Xuân… ng th i tác gi cũng chú tr ng vi c miêu t các nhân v t có tính
cách g n gi ng nhau nhưng bi u hi n khác xa nhau. Ví d như tính kiêu kì c a i Ng c khác xa
Di u Ng c – m t ngư i nh p th còn m t ngư i xu t th , hay tính ôn hoà c a Bình Nhi l i khác
v i tính ôn hoà c a T p Nhân…Không ch nhân v t chính ư c t p trung miêu t mà các nhân v t
khác cũng hi n lên rõ ràng, có xương có th t, có dáng d p riêng, có l i ăn ti ng nói riêng không l n
v i ai. i v i cô thi u n a s u a c m như Lâm i Ng c thì Tào Tuy t C n t p trung bút l c ã
ành. Nhưng dư i ngòi bút c a ông, ngay c nh ng cô n tì ch ng ư c h c hành gì cũng ư c th
hi n p và c m ng, ó là T Quyên bi t vì n i b t h nh c a ngư i khác mà au kh , là Tình
Văn vì s c p mà b ngư c ãi n ch t, là Uyên Ương xinh p và trung thành mù quáng n áng
thương, là cô ba Vưu xinh p, phóng khoáng và kh ng khái hi m có… Ph i có m t s quan sát t n
tư ng cu c s ng và m t tài năng văn chương hơn ngư i thì m i có th t th c n cao như v y.
Tương truy n khi xây d ng hình tư ng 12 cô gái p t Kim Lăng, Tào Tuy t C n ã v s n
chân dung 12 cô gái treo lên tư ng r i theo ó mà miêu t . ó có th ch là m t giai tho i. Nhưng ít
nhi u cũng cho ta th y tinh th n lao ng ngh thu t nghiêm túc và thái tôn tr ng hi n th c c a
tác gi . Có l , t t c nh ng i u ó ã góp ph n t o nên ch nghĩa hi n th c nghiêm nh t trong H ng
lâu m ng.
Có th th y ch nghĩa hi n th c trong H ng lâu m ng có m t bư c ti n xa hơn so v i nh ng
ti u thuy t hi n th c c i n trư c ây. Vì th mà ngư i ta nói r ng ch nghĩa hi n th c trong H ng
lâu m ng là ch nghĩa hi n th c nghiêm nh t.
- Th hai, chú tr ng miêu t tâm lý nhân v t có chi u sâu áng k . Trong khi nh ng ti u thuy t
trư c H ng lâu m ng chưa chú tr ng m y n tâm lý nhân v t, thì trong H ng lâu m ng tâm lý nhân
v t ư c miêu t y và chi ti t hơn. Vi c miêu t tâm lý ây có th th y t hai m t: t l i miêu
t c a ngư i k và t ngôn ng c tho i c a nhân v t. Ví d như Lâm i Ng c, v n là con ngư i
có tính cách kiêu kì cô c trong s xung t v i hoàn c nh, cô ta luôn có di n bi n tâm lý h t s c
ph c t p, ôi khi vui, bu n, gi n h n n cùng m t lúc như h i th 26 khi i Ng c ang n m khe
kh hát “Su t ngày mê m n b i h i, tình riêng chán ng t”thì B o Ng c n, cô b i r i m t sau
ó nói cư i v i B o Ng c, r i khi nghe B o Ng c dùng l i trong truy n Tây Sương nói v i mình
cô l i n i ngay cơn gi n lên và khóc… Ngoài ra, vi c miêu t tâm lý còn ư c tri n khai b ng nh ng
th pháp c áo như mư n hàng lo t nh ng gi c m ng di n t tâm lý yêu ương không nói nên
l i ho c thông qua c tho i n i tâm c a nhân v t (gi c m ng c a i Ng c h i 82 th y mình b
b t v mi n Nam l y ch ng, gi c m ng c a Di u Ng c th y mình b vương tôn công t n ép
duyên…). Tóm l i, H ng lâu m ng vi c miêu t tâm lý nhân v t thông qua ngôn ng và hành ng
u s c nét hơn nh ng b ti u thuy t trư c kia. ó là bư c ti n b m i trên con ư ng phát tri n c a
ti u thuy t hi n th c.
Th ba, k t c u s nhưng r t t p trung. Tuy còn có h n ch như nh ng s ki n 80 h i u
t n m n r i r c mà 40 h i cu i l i quá d n nén. Nhưng nhìn chung k t c u H ng lâu m ng v n
ư c ánh giá là c s c. Và k t c u y ã th hi n r t rõ tài năng c a tác gi : có th ch mô t câu
chuy n 8 năm c a m t gia ình mà t n quy mô c a nh ng tác ph m vi t v câu chuy n kéo dài
100 năm c a ba nư c, hơn th n a k t c u y còn r t t p trung. Tác gi cp nm im tc a i
s ng gia ình h Gi t chuy n giàu sang phú quý, ăn tiêu xa x n chuy n tranh quy n o t l i,
dâm ô trác táng c a b n th ng tr th m chí n c s ph n dáng thuơng c a nh ng a hoàn, y
t …nhưng bao gi cũng xoay quanh câu chuy n tình duyên Gi B o Ng c- Lâm i Ng c. Câu
chuy n tình y là cái m ch ngoài d nh n th y. Nhưng tác ph m còn ư c liên k t b i nh ng m ch
ng m ngàn d m làm cho m t d u v t, m t s vi c có khi l m cũng có u m i c a nó. Ví d như
cái ch t c a i Ng c r t có th là do m con B o Thoa u c d n d n ch không ph i ơn thu n
do u u t mà ch t. M c dù tác gi không nói rõ nhưng d a vào m t s chi ti t ta có th suy oán. T
u B o Thoa v n không ưa i Ng c, th m chí có lúc còn dùng k “kim thi n thoát xác” b na
hoàn ghét i Ng c (h i 27), th mà b ng dưng ch ta l i ân c n khuyên b o i Ng c và tâng b c
i Ng c ( h i 42)… T t c nh ng hành ng ó là nh m t o lòng tin v i i Ng c n khi i
Ng c m B o Thoa l i hào phóng t ng 2 bao y n sào cho i Ng c b i b (h i 45). Và k t qu là,
i Ng c nói v i B o Ng c “ êm qua cũng yên n, nhưng v n ho n hai l n, n canh tư m i ng
n sáng”(h i 52). Sau ó, dì Ti t n i Quan viên chăm sóc i Ng c (h i
ư c, sau ó l i th c
nguon tai.lieu . vn
