Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN VĂN THỤY
ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN TỐ NĂNG LỰC CẠNH
TRANH ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN VĂN THỤY
ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN TỐ NĂNG LỰC CẠNH
TRANH ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số: 62.34.05.01
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. TS. ĐẶNG NGỌC ĐẠI
2. TS. NGUYỄN THANH HỘI
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015
i
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
TP. Hồ Chí Minh, ngày
tháng 05 năm 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án tiến sỹ kinh tế “Ảnh hưởng của nhân tố năng lực
cạnh tranh đến kết quả hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại cổ phần
tại TP. Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu do chính tác giả thực hiện. Các kết
quả nghiên cứu chính của luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất
kỳ công trình nào khác. Tất cả những phần kế thừa cũng như tham khảo đều được
trích dẫn đầy đủ và trích dẫn nguồn gốc rõ ràng trong danh mục tài liệu tham khảo
Tác giả
Nguyễn Văn Thụy
ii
MỤC LỤC
Trang bìa phụ
Trang
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục Hình, Bảng và Biểu đồ
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ....................................................................................... 1
1.1.
Cơ sở nghiên cứu.............................................................................................. 1
1.1.1. Sự cần thiết của nghiên cứu ............................................................................ 1
1.1.2. Khái quát tình hình cạnh tranh của ngân hàng thương mại Việt Nam ........... 3
1.2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án.................................................. 10
1.2.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài.............................................................. 10
1.2.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước .............................................................. 12
1.3. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 16
1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 17
1.5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 17
1.6. Đóng góp mới của luận án ................................................................................ 19
1.7. Bố cục của luận án ............................................................................................ 20
Tóm tắt chương 1 .................................................................................................... 21
CHƯƠNG 2 : CƠ SỞ KHOA HỌC ....................................................................... 22
2.1. Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh .............................................. 22
2.1.1. Cạnh tranh..................................................................................................... 22
2.1.2. Lợi thế cạnh tranh ......................................................................................... 23
2.1.3. Năng lực cạnh tranh ...................................................................................... 25
2.2. Tổng quan lý thuyết về năng lực cạnh tranh.................................................. 28
2.2.1. Năng lực cạnh tranh tiếp cận từ nguồn lực nội tại của doanh nghiệp .......... 29
2.2.1.1. Tiếp cận năng lực cạnh tranh theo trường phái kinh tế học .................. 29
2.2.1.2. Tiếp cận dựa trên nguồn lực (Resource-based View) ............................ 31
iii
2.2.1.3. Tiếp cận dựa trên năng lực (Competence-Based View) ........................ 35
2.2.1.4. Tiếp cận từ chuỗi giá trị (Value chain) .................................................. 45
2.2.2. Tiếp cận dựa trên định hướng thị trường (Market Orientation) ................... 52
2.2.3. Xác định khe hổng nghiên cứu ..................................................................... 57
2.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại ......................... 58
2.3.1. Định nghĩa kết quả hoạt động kinh doanh .................................................... 58
2.3.2. Các chỉ tiêu đo lường kết quả hoạt động kinh doanh của NHTM................ 60
2.4. Mô hình nghiên cứu lý thuyết về năng lực cạnh tranh của ngân hàng
thương mại ................................................................................................................ 63
2.4.1. Các khái niệm nghiên cứu ............................................................................ 63
2.4.1.1. Khả năng quản trị (Manangement capability - MC) ............................. 63
2.4.1.2. Khả năng marketing (Marketing Capability – MAC) ........................... 67
2.4.1.3. Khả năng tài chính (Financial Capapbility – FC)................................. 69
2.4.1.4. Khả năng đổi mới sản phẩm – dịch vụ (Innovation Products-Services
Capability - IPSC) ............................................................................................... 71
2.4.1.5. Khả năng tổ chức phục vụ (Organization Service Capability – OSC) .. 72
2.4.1.6. Khả năng quản trị rủi ro ( Risk Management Capability – RMC) ........ 73
2.4.2. Mô hình nghiên cứu lý thuyết ...................................................................... 76
Tóm tắt chương 2.................................................................................................... 77
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................... 78
3.1. Nghiên cứu định tính ........................................................................................ 78
3.1.1. Mục đích ....................................................................................................... 78
3.1.2. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 79
3.1.3. Kết quả nghiên cứu định tính ....................................................................... 79
3.2. Xây dựng và phát triển thang đo ..................................................................... 80
3.2.1. Phương pháp xây dựng thang đo .................................................................. 80
3.2.2. Phát triển thang đo năng lực cạnh tranh ....................................................... 81
3.2.2.1. Thang đo khả năng quản trị ................................................................... 81
3.2.2.2. Thang đo khả năng marketing ............................................................... 83
3.2.2.3. Thang đo khả năng tài chính.................................................................. 85
nguon tai.lieu . vn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN VĂN THỤY
ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN TỐ NĂNG LỰC CẠNH
TRANH ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN VĂN THỤY
ẢNH HƯỞNG CỦA NHÂN TỐ NĂNG LỰC CẠNH
TRANH ĐẾN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH
DOANH CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
CỔ PHẦN TRÊN ĐỊA BÀN TP. HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: QUẢN TRỊ KINH DOANH
Mã số: 62.34.05.01
LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. TS. ĐẶNG NGỌC ĐẠI
2. TS. NGUYỄN THANH HỘI
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015
i
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
TP. Hồ Chí Minh, ngày
tháng 05 năm 2015
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận án tiến sỹ kinh tế “Ảnh hưởng của nhân tố năng lực
cạnh tranh đến kết quả hoạt động kinh doanh của các ngân hàng thương mại cổ phần
tại TP. Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu do chính tác giả thực hiện. Các kết
quả nghiên cứu chính của luận án là trung thực và chưa từng được công bố trong bất
kỳ công trình nào khác. Tất cả những phần kế thừa cũng như tham khảo đều được
trích dẫn đầy đủ và trích dẫn nguồn gốc rõ ràng trong danh mục tài liệu tham khảo
Tác giả
Nguyễn Văn Thụy
ii
MỤC LỤC
Trang bìa phụ
Trang
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục chữ viết tắt
Danh mục Hình, Bảng và Biểu đồ
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ....................................................................................... 1
1.1.
Cơ sở nghiên cứu.............................................................................................. 1
1.1.1. Sự cần thiết của nghiên cứu ............................................................................ 1
1.1.2. Khái quát tình hình cạnh tranh của ngân hàng thương mại Việt Nam ........... 3
1.2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến luận án.................................................. 10
1.2.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài.............................................................. 10
1.2.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước .............................................................. 12
1.3. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 16
1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................... 17
1.5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 17
1.6. Đóng góp mới của luận án ................................................................................ 19
1.7. Bố cục của luận án ............................................................................................ 20
Tóm tắt chương 1 .................................................................................................... 21
CHƯƠNG 2 : CƠ SỞ KHOA HỌC ....................................................................... 22
2.1. Khái niệm cạnh tranh và năng lực cạnh tranh .............................................. 22
2.1.1. Cạnh tranh..................................................................................................... 22
2.1.2. Lợi thế cạnh tranh ......................................................................................... 23
2.1.3. Năng lực cạnh tranh ...................................................................................... 25
2.2. Tổng quan lý thuyết về năng lực cạnh tranh.................................................. 28
2.2.1. Năng lực cạnh tranh tiếp cận từ nguồn lực nội tại của doanh nghiệp .......... 29
2.2.1.1. Tiếp cận năng lực cạnh tranh theo trường phái kinh tế học .................. 29
2.2.1.2. Tiếp cận dựa trên nguồn lực (Resource-based View) ............................ 31
iii
2.2.1.3. Tiếp cận dựa trên năng lực (Competence-Based View) ........................ 35
2.2.1.4. Tiếp cận từ chuỗi giá trị (Value chain) .................................................. 45
2.2.2. Tiếp cận dựa trên định hướng thị trường (Market Orientation) ................... 52
2.2.3. Xác định khe hổng nghiên cứu ..................................................................... 57
2.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại ......................... 58
2.3.1. Định nghĩa kết quả hoạt động kinh doanh .................................................... 58
2.3.2. Các chỉ tiêu đo lường kết quả hoạt động kinh doanh của NHTM................ 60
2.4. Mô hình nghiên cứu lý thuyết về năng lực cạnh tranh của ngân hàng
thương mại ................................................................................................................ 63
2.4.1. Các khái niệm nghiên cứu ............................................................................ 63
2.4.1.1. Khả năng quản trị (Manangement capability - MC) ............................. 63
2.4.1.2. Khả năng marketing (Marketing Capability – MAC) ........................... 67
2.4.1.3. Khả năng tài chính (Financial Capapbility – FC)................................. 69
2.4.1.4. Khả năng đổi mới sản phẩm – dịch vụ (Innovation Products-Services
Capability - IPSC) ............................................................................................... 71
2.4.1.5. Khả năng tổ chức phục vụ (Organization Service Capability – OSC) .. 72
2.4.1.6. Khả năng quản trị rủi ro ( Risk Management Capability – RMC) ........ 73
2.4.2. Mô hình nghiên cứu lý thuyết ...................................................................... 76
Tóm tắt chương 2.................................................................................................... 77
CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................... 78
3.1. Nghiên cứu định tính ........................................................................................ 78
3.1.1. Mục đích ....................................................................................................... 78
3.1.2. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 79
3.1.3. Kết quả nghiên cứu định tính ....................................................................... 79
3.2. Xây dựng và phát triển thang đo ..................................................................... 80
3.2.1. Phương pháp xây dựng thang đo .................................................................. 80
3.2.2. Phát triển thang đo năng lực cạnh tranh ....................................................... 81
3.2.2.1. Thang đo khả năng quản trị ................................................................... 81
3.2.2.2. Thang đo khả năng marketing ............................................................... 83
3.2.2.3. Thang đo khả năng tài chính.................................................................. 85