LUẬN VĂN: Thực trạng tác động của cơ chế lãi suất thị trường đối với nền kinh tế

LUẬN VĂN: Thực trạng tác động của cơ chế lãi suất thị trường đối với nền kinh tế Lời mở đầu Phát triển nền kinh tế ở mức cao và bền vững, xoá hẳn 2 từ đói nghèo trên đất nước là mục tiêu theo đuổi của tất cả các nước trên thế giới. Tuỳ theo mỗi thời kỳ, giai đoạn mà mỗi nước lựa chọn riêng cho mình một con đường đi đến đích thích hợp là sự phát triển kinh tế. Tuy nhiên trong giai đoạn hiện nay thì con đường đi chung mà tất cả các nước đều lựa chọn đó là con đường hội nhập nền kinh tế trong nước với nền kinh tế khu vực và thế giới mà chúng ta hay gọi là xu thế hội nhập. Việt nam đang từng bước đi trên con đường chung đó, xong trước mắt còn rất nhiều gian nan thử thách bởi nền kinh tế Việt Nam còn rất nhiều bất cập chưa đáp ứng được điều kiện của hội nhập. Thấy được những khó khăn của mình thời gian qua Nhà Nước ta đã chỉ đạo thực hiện rất nhiều chính sách để đổi mới toàn diện nền kinh tế nhằm thúc đẩy quá trình hội nhập diễn ra nhanh chóng và an toàn. Nghành ngân hàng một nghành kinh tế chủ lực của nền kinh tế đã thực hiện tốt vai trò nhiệm vụ của mình trong thời kỳ đổi mới với việc thực hiện điều hành chính sách tiền tệ hiệu quả như ổn định giá trị tiền tệ, kiềm chế lạm phát của NHNN. Với hệ thống ngân hàng thương mại thì ngày càng hoàn thiện các nghiệp vụ của mình thực hiện tốt vai trò là trung gian tài chính trong nền kinh tế thời gian qua. Trong giai đoạn hiện nay giai đoạn mà xu thế hội nhập diễn ra nhanh chóng thì nghành ngân hàng có những đổi mới tích cực diễn ra mạnh mẽ hơn bao giờ hết thể hiện ở việc điều hành chính sách tiền tệ của NHNN với hàng loạt các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng của các công cụ chính sách tiền tệ. Một trong những chính sách đổi mới trong điều hành chính sách tiền tệ của NHNNđể góp phần tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế để quá trình hội nhập diễn ra nhanh là sự thay đổi trong điều hành lãi suất với việc bỏ cơ chế quản lý lãi suất bằng biện pháp hành chính sang cơ chế lãi suất thị trường. Đây được coi là một đổi mới có tính đột phá trong điều hành chính sách tiền tệ của NHNNgây chú ý của các thành phần kinh tế trong xã hội. Với mong muốn tìm hiểu về cơ chế lãi suất mới này Em chọn đề tài “Một vài suy nghĩ về cơ chế điều hành lãi suất của NHNN trong giai đoạn thực hiện cơ chế lãi suất thị trường – lãi suất thoả thuận” cho bài viết chuyên đề tốt nghiệp của mình. Nội dung bài viết của Em được chia làm 3 phần như sau: Chương 1: Những vấn đề chung về cơ chế lãi suất trị trường. Chương 2: Thực trạng tác động của cơ chế lãi suất thị trường đối với nền kinh tế. Chương 3: Một vài suy nghĩ và những kiến nghị nhằm thực hiện thành công cơ chế lãi suất thoả thuận. Chương 1 Những vấn đề chung về cơ chế lãi suất thị trường 1.1. Khái niệm lãi suất Trong nền kinh tế thị trường, nhu cầu tiết kiệm và đầu tư tồn tại như một tất yếu vì nó xuất phát từ đặc điểm tuần hoàn vốn tiền tệ trong nền kinh tế - tuần hoàn vốn tiền tệ, thể hiện cùng một lúc có những chủ thể trong nền kinh tế tạm thời có vốn chưa sử dụng gọi là thừa vốn tạm thời, ngược lại có những chủ thể ở tình trạng thiếu vốn tạm thời. Hiện tượng này tạo mâu thuẫn trong xã hội cần được giải quyết nếu không sẽ dẫn đến tình trạng lãng phí về vốn và căng thẳng về vốn. Tín dụng là phương pháp điều hoà vốn nhằm giải quyết mâu thuẫn trên và đưa vốn sử dụng có hiệu quả trong nền kinh tế. Khi sử dụng bất kì khoản tín dụng nào, người đi vay cũng phải trả thêm 1 phần giá trị ngoài phần vốn gốc vay ban đầu cho người cho vay phần tăng thêm này gọi là lợi tức mà theo Mác thì đây chính là giá cả về quyền sử dụng vốn vay. Tỷ lệ phần trăm của lợi tức so với vốn vay ban đầu được gọi là lãi suất. Vậy lãi suất là giá cả của quyền sử dụng vốn vay trong thời gian nhất định mà người sử dụng vốn vay trả cho người sở hữu vốn. Trong nền kinh tế thị trường, người đi vay cũng như người cho vay có thể là chính phủ, doanh nghiệp, cá nhân, hộ gia đình hoặc cá nhân nước ngoài. Lãi suất tác động đến cả hai chủ thể người đi vay và người cho vay. Đối với người đi vay, lãi suất tạo nên một khoản chi phí, làm giảm lợi nhuận còn đối với người cho vay, lãi suất là một nguồn tạo ra thu nhập. Vì vậy, sự biến động của lãi suất ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống hàng ngày của mọi chủ thể kinh tế cụ thể như, lãi suất tác động đến những quyết định của các cá nhân, các doanh nghiệp như chi tiêu hay để dành, mua nhà hay mua trái phiếu hay gửi tiền tiết kiệm v.v. Do những ảnh hưởng đó của lãi suất đến nền kinh tế cho nên ngân hàng Nhà Nước với tư cách là người quản lí vĩ mô nền kinh tế, luôn phải xác định cơ chế điều hành lãi suất sao cho phù hợp với từng thời kì của nền kinh tế từ đó thoả mãn được nhu cầu của cả người tiết kiệm và người đầu tư. 1.2. Vai trò của lãi suất trong nền kinh tế. - Lãi suất là công cụ khuyến khích tiết kiệm và đầu tư: Lãi suất là một công cụ kích thích lợi ích vật chất để thu hút các khoản tiền tiết kiệm của các chủ thể kinh tế tạo nên quỹ cho vay đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế. - Lãi suất ảnh hưởng đến kết quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp vì doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì phải có những sản phẩm tốt, muốn vậy doanh nghiệp phải luôn cải tiến công nghệ sản xuất, nhưng điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư một lượng vốn lớn mà bản thân doanh nghiệp không thể bỏ ra ngay được. Vì vậy, doanh nghiệp phải vay vốn từ các ngân hàng, lãi suất phải trả cho các khoản vay là khoản chi phí của doanh nghiệp. Do vậy, lãi suất thấp sẽ khuyến khích doanh nghiệp vay vốn đầu tư, phát triển sản xuất kinh doanh. Mặt khác, lãi suất là công cụ buộc doanh nghiệp phải sử dụng vốn có hiệu quả do nếu không sử dụng hiệu quả vốn vay thì doanh nghiệp rất dễ dẫn đến phá sản. - Lãi suất là công cụ khuyến khích cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại: điều này được thể hiện rõ ràng trong cơ chế lãi suất thị trường, vì các ngân hàng thương mại muốn tăng khối lượng vốn huy động, đồng thời mở rộng quan hệ tín dụng với khách hàng thì các ngân hàng thương mại phải hạ lãi suất cho vay đồng thời tăng lãi suất huy động ở mức cho phù hợp với ngân hàng mình điều này là có lợi cho các chủ thể trong nền kinh tế. Đồng thời đòi hỏi các ngân hàng không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ và ngày càng hoàn thiện để có chỗ đứng trên thị trường. - Lãi suất là công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô. - Lãi suất là công cụ đo lường tình trạng sức khoẻ của nền kinh tế: nhìn vào tình hình biến động lãi suất trên thị trường trong một thời gian, người ta có thể thấy được tình hình kinh tế của một quốc gia. Trong giai đoạn đang phát triển của nền kinh tế lãi suất có xu hướng tăng do cung – cầu quỹ cho vay đều tăng, trong đó tốc độ tăng của cầu quỹ cho vay nhanh hơn tốc độ tăng của cung quỹ cho vay. Ngược lại trong giai đoạn suy thoái của nền kinh tế lãi suất có xu hướng giảm xuống. Lãi suất, mức lạm phát tính có mối quan hệ chặt với nhau cho nên căn cứ vào tình hình biến động của lãi suất có thể dự đoán được các yếu tố kinh tế khác. 1.3. Cơ chế điều hành lãi suất của ngân hàng Nhà Nước qua các thời kì. Lãi suất là một công cụ đặc biệt quan trọng trong tay NHNN để hoạch định và điều hành chính sách tiền tệ. Lãi suất là vấn đề hết sức nhạy cảm trong nền kinh tế, nó tác động đến mọi khâu của quá trình sản xuất, kinh doanh, tích luỹ, tiêu dùng, tiết kiệm và đầu tư… Kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn nước ta trong nhiều năm đổi mới cho thấy vai trò quan trọng của cơ chế điều hành lãi suất đối với mục tiêu ổn định và phát triển thị trường tài chính tiền tệ, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và tăng trưởng kinh tế. Trong quá trình chuyển từ nền kinh tế tập chung sang nền kinh tế thị trường, cùng với việc đổi mới cơ chế điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng và hoạt động ngân hàng, cơ chế điều hành lãi suất đã được NHNN cải cách từng bước theo hướng lãi suất thị trường và thu được những thành quả cơ bản, sử lí dần dần các bất hợp lí trong cơ chế lãi suất, chế độ kiểm soát lãi suất cứng nhắc dần dần được nới lỏng theo hướng đi tự do hoá với những bước đi thận trọng, cụ thể như sau: - Thời kì từ năm 1992 trở về trước: Cơ chế lãi suất tín dụng thời kì này thể hiện sự bao cấp về vốn của Nhà nước đối với nền kinh tế, lãi suất âm (lãi suất cho vay thấp hơn lãi suất tiền gửi), ngân hàng quy định cụ thể từng mức lãi suất tiền gửi và lãi ... - tailieumienphi.vn