Xem mẫu
- LU N VĂN T T NGHI P
TÀI: “Th c tr ng ho t ng u tư và
chuy n d ch cơ c u kinh t Vi t Nam.”
1
- M cl c
L im u 1
Chương I: Nh ng v n cơ b n v u tư và
chuy n d ch cơ c u kinh t 2
I. Lý lu n chung v u tư 2
1. Khái ni m 2
2. Phân lo i 3
3. c i m cơ b n c a u tư phát tri n 6
II. Lý lu n v cơ c u kinh t và chuyên d ch cơ c u ngành kinh t 8
1. Khái ni m v chuy n d ch cơ c u kinh t 8
2. Phân lo i cơ c u kinh t 10
3. T i sao ph i chuy n d ch cơ c u kinh t ? 10
4. Nh ng ch tiêu ph n ánh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t 11
5. Các nhân t nh hư ng t i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t 12
III. M i quan h gi a u tư và chuy n d ch cơ c u kinh t 15
1. Các lý thuy t kinh t h c nghiên c u s tác ng
c a u tư t i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t 15
2. Lý lu n tác ng c a u tư t i chuy n d ch cơ c u kinh t 20
3. Các ngu n v n u tư dành cho quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t 23
4. Bài h c và thành qu m t s qu c gia 24
Chương II: Th c tr ng ho t ng u tư và
chuy n d ch cơ c u kinh t Vi t Nam 29
I. Th c tr ng ho t ng u tư Vi t Nam 29
1. Ngu n v n trong nư c 29
2. Ngu n v n nư c ngoài 31
II. Quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t Vi t Nam 39
2
- 1. Chuy n d ch cơ c u kinh t (CDCCKT) theo ngành 39
2. Chuy n d ch cơ c u kinh t qu c dân theo thành ph n 42
3. Chuy n d ch cơ c u kinh t qu c dân theo vùng 43
III. Tác ng c a u tư t i chuy n d ch cơ c u kinh t Vi t Nam 52
1. Tác ng c a u tư t i cơ c u ngành kinh t 52
2. Tác ng c a u tư t i chuy n d ch cơ c u vùng kinh t 57
3. Tác ng c a u tư t i chuy n d ch cơ c u thành ph n kinh t 60
Chương III. Phương hư ng và gi i pháp tăng cư ng u tư
nh m thúc y chuy n d ch cơ c u kinh t 67
1. Nâng cao ch t lư ng công tác quy ho ch trong u tư, 67
g n quy ho ch v i k ho ch thúc y chuy n i nhanh CCKT.
2. Huy ng ngu n v n u tư hư ng vào các m c tiêu chuy n d ch CCKT
trong các ngành, các vùng kinh t . 68
3. Nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c, phát tri n khoa h c 70
và công ngh t o i u ki n thu n l i cho chuy n d ch CCKT.
4. i m i công tác ch o, i u hành trong quá trình th c hi n chuy n d ch CCKT 71
K t lu n 72
Tài li u tham kh o 72
3
- L im u
Chuy n d ch cơ c u kinh t (CDCCKT) là m t yêu c u t t y u trong quá trình th c
hi n công nghi p hóa, hi n i hóa c a nư c ta hi n nay, vì xây d ng và phát tri n
m t n n kinh t n nh, v ng ch c, v i t c nhanh òi h i ph i xác nh ư c m t
CCKT h p lý, gi i quy t hài hòa m i quan h gi a các ngành kinh t qu c dân, gi a các
vùng lãnh th và gi a các thành ph n kinh t . CCKT có ý nghĩa thi t th c trong vi c thúc
y n n kinh t phát tri n a d ng, năng ng, phát huy các l i th , ti m năng v ngu n
nhân l c, v t l c và tài l c. Cơ c u kinh t (CCKT) qu c dân có nhi u lo i và tùy theo
m c ích nghiên c u, qu n lý có th xem xét dư i các góc khác nhau. Nhưng dù thu c
lo i nào, CCKT qu c dân cũng là s n ph m c a phân công lao ng xã h i, nó ư c bi u
hi n c th dư i hai hình th c cơ b n nh t là phân công lao ng theo ngành và phân
công lao ng theo lãnh th . Hai hình th c phân công lao ng xã h i này g n bó v i
nhau, thúc y quá trình ti n hóa chung c a nhân lo i. M i s phát tri n c a phân công
lao ng theo ngành kéo theo s phân công lao ng theo lãnh th . Phân công lao ng
theo lãnh th , v i y các y u t v dân s , c i m t nhiên, kinh t , xã h i, phong
t c t p quán c a m i vùng s t o i u ki n chuyên môn hóa s n xu t, h tr cho các
ngành phát tri n, hình thành các cơ s s n xu t kinh doanh khai thác và phát huy th
m nh t ng vùng lãnh th . Trình phát tri n c a phân công lao ng xã h i trong m i
dân t c là thư c o trình phát tri n chung c a dân t c ó.
Như v y, cách ti p c n v CCKT xu t phát t c u trúc bên trong c a nó qua quá
trình tái s n xu t m r ng c a n n kinh t , bao hàm các m i quan h kinh t a d ng và
ph c t p, ư c nhìn nh n trên quan i m h th ng không ch mang tính ch t s lư ng mà
còn mang tính ch t v m t ch t lư ng. Nó không ch là m i quan h riêng l c a t ng b
ph n kinh t mà ph i là nh ng quan h t ng th c a các b ph n c u thành n n kinh t
bao g m các y u t kinh t , các lĩnh v c kinh t , các ngành kinh t , các vùng kinh t , các
thành ph n kinh t .
4
- Hi n nay, cùng v i quá trình phát tri n kinh t xã h i c a Vi t Nam, lĩnh v c u tư
ngày càng ư c chú tr ng và phát tri n, k c u tư trong nư c và u tư nư c ngoài.
Nh ó, n n kinh t có à tăng trư ng cao trong nhi u năm liên ti p, ng th i Cơ c u
kinh t ã có s chuy n d ch theo hư ng tích c c.
V y tác ng c a u tư t i Chuy n d ch cơ c u kinh t như th nào, thông qua
nh ng chính sách gì, th c tr ng và gi i pháp iv iv n này như th nào… tài này
s làm rõ thêm nh ng vư ng m c còn t n t i.
Chương I: Nh ng v n cơ b n v u tư và
chuy n d ch cơ c u kinh t
I. Lý lu n chung v u tư
1. Khái ni m
u tư nói chung là s hi sinh các ngu n l c hi n t i ti n hành các h at
ng nào ó nh m thu v các k t qu nh t nh trong tương lai l n hơn các ngu n
l c ã b ra t ư c các k t qu ó. M c tiêu c a u tư là t ư c các k t
qu l n hơn so v i nh ng hi sinh.
1.1. Dư i góc kinh t h c
u tư (Investment), theo t i n kinh t h c hi n i c a David W. Pearce-
thì : Thu t ng u tư ư c s d ng m t cách ph bi n nh t mô t lưu lư ng
chi tiêu ư c dùng tăng hay duy trì dung lư ng v n th c t . Nói m t cách
chính xác hơn: u tư là m t lưu lư ng chi tiêu dành cho các d án s n xu t hàng
hóa không ph i tiêu dùng trung gian. Các d án u tư này có th có d ng b
sung vào c v n v t ch t, v n nhân l c và hang t n kho. u tư là m t lu ng v n
5
- v i kh i lư ng ư c xác nh b i t t c các d án có giá tr hi n t i ròng (NPV)
l n hơn 0 hay t su t l i t c n i hoàn l n hơn lãi su t (IRR).
Nói m t cách ng n g n, u tư là s hi sinh tiêu dùng hi n t i nh m thu v
tiêu dùng l n hơn trong tương lai.
1.2. Dư i góc tài chính
Trên phương di n ho ch nh tài chính cá nhân, u tư là s hy sinh c a m t
cá nhân trong vi c tiêu dùng hi n t i tích lũy tài s n ph c v cho nhu c u tiêu
dùng trong tương lai. Trong con m t c a các nhà tư v n tài chính, u tư ư c
hi u là vi c m t cá nhân mua tài s n v i mong ư c r ng tài s n ã mua ư c s
gi v ng giá tr , sau ó tăng giá và t o ra ngu n thu nh p tương ng v i m c
r i ro nào ó. Nói m t cách ng n g n hơn, m c tiêu tài chính c a cá nhân là tích
lũy ng ti n. Sau khi ki m ư c ti n, ngư i ta c n cân nh c u tư ng ti n ó
như th nào cho nó nhi u hơn trư c.
M t cách khái quát, u tư là m t chu i các ho t ng chi tiêu ch u tư
thu v m t chu i các dòng thu nh m hoàn v n và sinh l i.
1.3. Dư i góc lu t pháp
Theo lu t u tư 2006, u tư là vi c nhà u tư b v n b ng tài s n h u
hình ho c vô hình hình thành tài s n ti n hành các h at ng u tư theo quy
nh c a lu t này và các quy nh khác c a pháp lu t có liên quan.
1.4. Dư i góc nghiên c u c a môn h c kinh t u tư
u tư là vi c chi dung v n trong hi n t i ti n hành các h at ng nh m
làm tăng them hay t o ra nh ng tài s n trí tu , gia tăng năng l c s n xu t t o them
vi c làm và vì m c tiêu phát tri n.
6
- S dĩ nh nghĩa này ư c s d ng trong ph m vi c a môn h c này vì: N i
dung ch y u mà môn kinh t u tư quan tâm nghiên c u là u tư phát tri n-
lo i u tư quy t nh tr c ti p s phát tri n c a n n s n xu t xã h i, là i u k nh
tiên quy t cho s ra i, t n t i và phát tri n c a m i cơ s s n xu t kinh doanh
d ch v .
2. Phân lo i u tư
Theo t ng tiêu chí và góc ti p c n ngư i ta l i ti n hành phân chia u tư
ra nhi u b ph n khác nhau.
2.1. Theo phương cách ti n hành u tư
2.1.1. u tư phát tri n
u tư phát tri n là h at ng trong ó ngư i có ti n b ti n ra ti n hành
các h at ng không nh ng t o ra tài s n cho chính mình mà còn làm tăng thêm
ti m l c s n xu t kinh doanh và m i h at ng xã h i khác, là i u ki n ch y u
t o ư c vi c làm, nâng cao i s ng c a m i ngư i dân trong xã h i. . ó là
vi c b ti n ra xây d ng, s a ch a nhà c a và các k t c u h t ng, mua s m
trang thi t b , l p t chúng trên n n b và b i dư ng ào t o ngu n nhân l c,
th c hi n các chi phí thư ng xuyên g n li n v i s ho t ng c a các tài s n này
nh m duy trì ti m l c ho t ng c a các cơ s ang t n t i và t o ti m l c m i
cho n n kinh t xã h i.
2.1.2. u tư tài chính
u tư tài chính: là lo i u tư trong ó ngư i có ti n b ti n ra cho vay hay
mua các ch ng ch có giá trên th trư ng ti n t hư ng lãi su t nh trư c (g i
ti t ki m, mua trái phi u chính ph ...) hay lãi su t tuỳ thu c vào k t qu ho t ng
s n xu t kinh doanh c a công ty phát hành (c phi u, trái phi u công ty...). u tư
tài s n tài chính không t o ra tài s n m i cho n n kinh t (n u không xét n quan
7
- h qu c t trong lĩnh v c này) mà ch làm tăng giá tr tài s n tài chính c a t ch c,
cá nhân u tư ( ánh b c nh m m c ích thu l i cũng là m t lo i u tư tài chính
nhưng b c m do gây nhi u t n n xã h i. Công ty m sòng b c ph c v nhu
c u gi i trí c a ngư i n chơi nh m thu l i l i nhu n v cho công ty thì ây l i là
u tư phát tri n n u ư c nhà nư c cho phép và tuân theo y các quy ch
ho t ng do nhà nư c quy nh không gây ra các t n n xã h i). V i s ho t
ng c a hình th c u tư tài chính, v n b ra u tư ư c lưu chuy n d dàng,
khi c n có th rút ra m t cách nhanh chóng (rút ti t ki m, chuy n như ng trái
phi u c phi u cho ngư i khác). i u ó khuy n khích ngư i có ti n b ti n ra
u tư. gi m r i ro, h có th u tư vào nhi u nơi, m i nơi m t ít ti n. ây
là m t ngu n cung c p v n u tư quan tr ng cho u tư phát tri n.
2.1.3. u tư thương m i
u tư thương m i là lo i u tư trong ó ngư i có ti n b ti n ra mua
hàng hoá và sau ó bán v i giá cao hơn nh m thu l i nhu n do chênh l ch giá khi
mua và khi bán. lo i u tư này cũng không t o ra tài s n m i cho n n kinh t
(n u không xét n ngo i thương), mà ch làm tăng tài s n tài chính c a ngư i u
tư trong quá trình mua i bán l i, chuy n giao quy n s h u hàng hoá gi a ngư i
bán v i ngư i u tư và ngư i u tư v i khách hàng c a h . Tuy nhiên, u tư
thương m i có tác d ng thúc y quá trình lưu thông c a c i v t ch t do u tư
phát tri n t o ra, t ó thúc y u tư phát tri n, tăng thu cho ngân sách, tăng tích
lu v n cho phát tri n s n xu t, kinh doanh d ch v nói riêng và n n s n xu t xã
h i nói chung (chúng ta c n lưu ý là u cơ trong kinh doanh cũng thu c u tư
thương m i xét v b n ch t nhưng b pháp lu t c m vì gây ra tình tr ng th a thi u
hàng hoá m t cách gi t o, gây khó khăn cho vi c qu n lý lưu thông phân ph i,
gây m t n nh cho s n xu t, làm tăng chi phí c a ngư i tiêu dùng.
2.2 Theo quan h c a ch u tư v i d án u tư
8
- 2.2.1. u tư tr c ti p
u tư tr c ti p là hình th c u tư trong ó ngư i b v n tr c ti p tham gia
qu n lý, i u hành quá trình th c hi n và v n hành k t qu u tư. u tư tr c ti p
l i bao g m: u tư d ch chuy n và u tư phát tri n.
u tư d ch chuy n là m t hình th c u tư tr c ti p trong ó vi c b v n là
nh m d ch chuy n quy n s h u giá tr c a tài s n. Th c ch t trong u tư d ch
chuy n không có s gia tăng giá tr tài s n. Ch ng h n như nhà u tư mua m t s
lư ng c phi u m c kh ng ch có th tham gia vào h i ng qu n tr m t
công ty, cá trư ng h p thôn tính, sáp nh p trong cơ ch th trư ng.
u tư phát tri n là m t phương th c c a u tư tr c ti p. Ho t ng u tư
này nh m duy trì và t o ra năng l c m i trong s n xu t kinh doanh d ch v và sinh
ho t i s ng c a xã h i. ây là hình th c u tư tr c ti p t o ra tài s n m i cho
n n kinh t qu c dân. Hình th c u tư này óng vai trò quan tr ng i v i tăng
trư ng và phát tri n c a n n kinh t t i m i qu c gia.
2.2.2. u tư gián ti p
u tư gián ti p là hình th c u tư trong ó ngư i có v n không tr c ti p
tham gia qu n lý, i u hành quá trình th c hi n và v n hành k t qu u tư. Ch ng
h n như nhà u tư th c hi n hành vi mua bán các c phi u hay trái phi u trên th
trư ng ch ng khoán th c p. Trong trư ng h p này nhà u tư có th ư c hư ng
các l i ích v t ch t (c t c, lãi trái phi u) và l i ích phi v t ch t (quy n mua,
quy n bi u quy t) nhưng không ư c tham gia tr c ti p qu n lý tài s n mà mình
b v n u tư.
3. c i m cơ b n c a u tư phát tri n:
9
- Khác v i u tư tài chính và u tư thương m i, u tư phát tri n là h at
ng cơ b n c a u tư và ch có u tư phát tri n m i tr c ti p t o ra tài s n m i
cho n n kinh t mà không ph i là hi n tư ng chu chuy n tài s n gi a các thành
viên trong n n kinh t . Và u tư phát tri n cũng chính là h at ng u tư có tác
ng l n nh t t i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t c a m t qu c gia.
3.1 Quy mô ti n v n, v t tư, lao ng c n thi t cho ho t ng u tư
phát tri n thư ng l n
V n u tư l n n m khê ng lâu trong su t quá trình th c hi n u tư. Quy
mô v n u tư òi h i ph i có gi i pháp t o v n và huy ng v n h p lý, xây
d ng các chính sách, quy ho ch k ho ch u tư úng n, qu n lý ch t ch t ng
v n u tư…
Lao ng c n s d ng òi h i ph i tr i qua công tác tuy n d ng ào t o ãi
ng òi h i m t k ho ch nh trư c sao cho áp ng t t nh t nhu c u t ng lo i
nhân l c theo ti n và quy mô lao ng.
3.2 Th i kì u tư kéo dài
M t d án u tư g m 3 giai o n cơ b n, ó là: Chu n b u tư, th c hi n
u tư và v n hành k t qu u tư. Trong ó th i kì u tư ư c tính t khi kh i
công t i khi d án hoàn thành và ưa vào h at ng. Th i kì u tư càng kéo dài
thì r i ro càng l n vì: Nó òi h i th i gian qu n lý d án lâu i kèm v i các nguy
cơ ti m n x y ra trong quá trình xây d ng như: an toàn lao ng, pháp lu t, kh
năng ti p t c huy ng v n, trư t giá…
3.3 Th i gian v n hành k t qu u tư kéo dài
10
- Th i gian v n hành k t qu u tư tính t khi ưa công trình vào ho t ng
cho t i khi h t th i h n s d ng và lo i b công trình. Trong su t quá trình v n
hành, các thành qu u tư ch u nhi u tác ng tiêu c c: do h ng hóc, tr c tr c
hay do ch t lư ng ph m c p s n ph m không còn áp ng v i òi h i c a th
trư ng hi n t i. Do ó, trong quá trình v n hành k t qu u tư v n ph i ti p t c
ti n hành i u ch nh các gi i pháp kĩ thu t, tài chính cho phù h p v i nh ng thay
i hi n t i (b t kì d án nào cũng òi h i có nh ng i u ch nh như v y).
3.4 Các thành qu c a ho t ng u tư phát tri n thư ng phát
huy tác d ng ngay nơi nó ư c th c hi n, do ó, quá trình th c hi n u tư
cũng như th i kì v n hành các k t qu u tư ch u nh hư ng l n c a các nhân t
v t nhiên, kinh t xã h i vùng.
Chính vì th công tác qu n lý h at ng u tư ph t tri n c n ph i quán tri t
c i m này trên m t s n i dung:
- Th nh t, có ch trương u tư úng hư ng ( u tư s n xu t cái gì?,
công su t bao nhiêu?…)
- Th hai, l a ch n a i m u tư h p lý (ph i d a trên các ch tiêu v
pháp lu t, ch trương chính sách, i u ki n t nhiên kinh t xã h i vùng).
3.5 u tư phát tri n có r i ro cao.
u tư ph t tri n thư ng có quy mô v n u tư l n, th i kì u tư , th i gian
v n hành các k t q a àu tư kéo dài…nên u tư phát tri n có m c r i ro cao.
R i ro trong u tư phát tri n có nhi u nguyên nhân, trong ó nguyên nhân ch
quan do: nhà u tư qu n lý kém, ch trương u tư sai l m… nguyên nhân khách
quan do: giá nguyên li u tăng, b t n c a th trư ng u vào u ra…
II. Lý lu n v cơ c u kinh t và chuyên d ch cơ c u ngành kinh t :
11
- 1. Khái ni m chuy n d ch cơ c u kinh t :
1.1. Cơ c u kinh t :
Theo t i n Tri t h c (NXB Ti n B Matxcơva 1975), cơ c u là m t khá
ni m mà tri t h c duy v t bi n ch ng dùng ch cách th c t ch c bên trong c a
m t h th ng, bi u hi n s th ng nh t c a các m i quan h qua l i v ng ch c gi a
các b ph n c a nó. Nó ch rõ m i quan h bi n ch ng gi a b ph n và toàn th ,
nó bi u hi n ra như m t thu c tính c a s v t hi n tư ng và bi n i cùng v i s
bi n i c a s v t hi n tư ng.
V i n n kinh t qu c dân, khi xem nó là m t h th ng ph c t p thì có r t
nhi u các b ph n và các ki u cơ c u h p thành chúng, tùy theo cách mà ta ti p
c n chúng tùy theo cách ti p c n khi nghiên c u h th ng y. S v n ng và phát
tri n c a n n kinh t theo th i gian bao hàm trong ó s thay i b n than các b
ph n cũng như s thay i các ki u cơ c u.
Như v y, cơ c u c a n n kinh t qu c dân là t ng th nh ng m i quan h v
ch t lư ng và s lư ng gi a các b ph n c u thành trong m t th i gian và trong
i u ki n kinh t xã h i.
1.2. Chuy n d ch cơ c u kinh t
Chuy n d ch cơ c u kinh t là quá trình chuy n n n kinh t ch y u d a trên
s n xu t nông nghi p v i trình k thu t s n xu t thô sơ l c h u sang n n kinh
t cơ b n d a trên n n t ng công nghi p có k thu t s n xu t hi n i.
Xu hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t ư c coi là h p lý, ti n b khi t
tr ng khu v c công nghi p - d ch v và khu v c d ch v ngày càng tăng trong khi
khu v c nông nghi p khai khóang ngày càng gi m. Cơ c u kinh t h p lý trong
m t n n kinh t th trư ng hi n i òi h i công-nông nghi p- d ch v phát tri n
12
- m nh m h p lý và ng b . V n quan tr ng là t o ra m t cơ c u kinh t h p
lý. M t cơ c u kinh t ư c coi là h p lý khi nó áp ng ư c các yêu c u sau:
- Nông nghi p ph i gi m d n v t tr ng; công nghi p, xây d ng d ch
v ph i tăng d n v t tr ng.
- Trình kĩ thu t c a n n kinh t không ng ng ti n b phù h p v i xu
hư ng c a s ti n b khoa h c và công ngh ã và ang di n ra như vũ bão trên
th gi i.
- Cho phép khai thác t i a m i ti m năng c a t nư c, c a các ngành,
các a phương và các thành ph n kinh t .
- Th c hi n s phân công và h p tác qu c t theo xu th toàn c u hóa
kinh t , do v y cơ c u kinh t ư c t o d ng ph i là “cơ c u m ”.
2. Phân lo i cơ c u kinh t
Ta có th phân lo i cơ c u kinh t theo:
- Cơ c u quan h s n xu t.
- Cơ c u tái s n xu t xã h i.
- Cơ c u t ch c qu n lý n n kinh t qu c dân.
- Cơ c u vùng lãnh th .
- Cơ c u thành ph n kinh t .
- Cơ c u ngành kinh t . (Trong ó: ngành c p I: Nông nghi p- Công
nghi p- D ch v , ngành c p II: các phân ngành ví d : ngành chăn nuôi, tr ng tr t
trong nông nghi p…, ngành c p III: lúa, màu…trong tr ng tr t).
Trong ó, cơ c u ngành kinh t là quan tr ng nh t, quy t nh hình th c các
cơ c u kinh t khác.
3. T i sao ph i chuy n d ch cơ c u kinh t ?
13
- Cơ c u kinh t h p lý là i u ki n n n kinh t tăng trư ng phát tri n. Cơ
c u kinh t không ng ng v n ng bi n i do s v n ng bi n i c a l c lư ng
s n xu t. Xây d ng cơ c u kinh t c n thi t là yêu c u khách quan c a m i nư c
trong th i kì công nghi p hóa. Ph i chuy n d ch cơ c u kinh t vì m t s lý do
sau:
- Th nh t, s thay i cơ c u kinh t ph n ánh trình phát tri n c a
s c s n xu t xã h i.
- Th hai, s thay i cơ c u kinh t ph n ánh s thay i c a phương
th c s n xu t.
- Th ba, cơ c u kinh t ph n ánh b t bình ng. VD: trên 70% dân s
Vi t Nam s ng nông thôn nhưng giá tr c a ngành nông nghi p ch chi m
kho ng 20% GDP.
4. Nh ng ch tiêu ph n ánh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t
4.1. Cơ c u tính theo GDP
ây là ch tiêu hay ư c nh c n i chi u xem xét qua t ng th i kì và
B ng ch tiêu tính theo GDP, ch tiêu này ph n nh t tr ng óng góp c a t ng
ngành vào giá t ng s n ph m qu c n i, nó ph n ánh tương quan gi a các ngành
kinh t v i nhau. M t qu c gia phát tri n s có t tr ng các ngành công nghi p
chi m kho ng 34%, d ch v kho ng 64% và nông nghi p ch kho ng 2 %. Trong
khi ó các qu c gia ang phát tri n có t tr ng c a công nghi p, nông nghi p, d ch
v l n lư t là 13%, 37% và 50%.
S dĩ các nư c ang phát tri n thư ng s d ng ch tiêu cơ c u kinh t tính
theo GDP ch không ph i GNP vì cơ c u kinh t theo GDP ph n ánh rõ hơn v
môi trư ng kinh doanh và c bi t là nó cùng v i cơ c u tính theo lao ng s
14
- ph n ánh m c phát tri n ti n b c a năng l c s n xu t c a qu c gia ó theo
t ng th i kì. (Do có th so sánh tr c ti p bao nhiêu ngư i tham gia vào ngành và
ngành này có giá tr là bao nhiêu…)
4.2. Cơ c u lao ng ang làm vi c trong n n kinh t
Ch tiêu này ph n ánh m c chuy n bi n v lao ng trong quá trình
chuy n d ch cơ c u kinh t . ây là ch tiêu h t s c quan tr ng, nó tr c ti p ph n
ánh s chuy n bi n c a l c lư ng lao ng- t c là con ngư i trong quá trình
chuy n d ch cơ c u kinh t . i chi u v i ch tiêu chuy n d ch cơ c u kinh t tính
theo GDP, ch tiêu này cho ta th y ư c thành qu c a chuy n d ch cơ c u kinh t
t i xã h i và quá trình phân ph i ra sao. Ch ng h n m t qu c gia có cơ c u tính
theo GDP là Công nghi p 40%, nông nghi p 25%, d ch v 35% nhưng t tr ng
lao ng trong nông nghi p c a qu c gia ó l i chi m t i 75% thì ta không th coi
ây là m t cơ c u kinh t h p lý và bao hàm công b ng xã h i.
4.3. Cơ c u kinh t theo vùng mi n
Cơ c u kinh t theo vùng mi n ph n ánh quy mô kinh t c a t ng a
phương trong t ng giá tr s n lư ng qu c gia. Nó cho ta bi t s khác bi t v trình
phát tri n kinh t c a t ng a phương t ó có các chính sách phân b
ngu n l c, chính sách khuy n khích ưu ãi v i các vùng kinh t khó khăn kh c
ph c tình tr ng chênh l ch gi a các vùng mi n.
4.4. Cơ c u hàng xu t kh u
Cơ c u hàng xu t kh u ph n ánh các nhóm hàng mà nư c ó s n xu t ra
bán trên th trư ng th gi i, nó cho ta th y năng l c trình s c s n xu t c a qu c
gia ó, v th và năng l c c nh tranh c a qu c gia ó trên th trư ng th gi i. M t
nư c phát tri n s xu t kh u ch y u là các m t hàng có hàm lư ng khoa h c công
15
- ngh cao ( i n t , vi i n t , dư c ph m, ô tô, ph n m m máy tính…); trái l i các
nư c ang phát tri n ch có kh năng s n xu t và xu t kh u các m t hàng s d ng
nhi u lao ng và tài nguyên (da giày, khoáng s n, nông s n chưa qua ch
bi n…).
5. Các nhân t nh hư ng t i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t
Trong quá trình phát tri n kinh t c a m t t nư c các ch th kinh t luôn hành
ng theo hi u qu kinh t thi t th c. m t ch ng m c nh t nh quy ho ch phát
tri n c a Nhà nư c có tác ng n cơ c u u tư, nhưng k t qu cu i cùng l i
ư c th hi n b ng cơ c u trên các phương di n c a nó. Cơ c u kinh t luôn thay
i theo chi u hư ng h p lý hơn, s thay i ó chính là s chuy n d ch cơ c u
kinh t . Nhìn chung chuy n d ch cơ c u kinh t c a m t nư c thư ng ph thu c
vào m t s nhân t bên trong và bên ngoài.
5.1. trong nư c:
- Các l i th v t nhiên c a t nư c cho phép có th phát tri n ngành s n
xu t nào m t cách thu n l i; quy mô dân s c a qu c gia; trình ngu n nhân
l c; nh ng i u ki n kinh t , văn hóa c a t nư c.
- Ngoài ra, nhu c u c a t ng xã h i, th trư ng m i giai o n l i là cơ s
s n xu t phát tri n áp ng nhu c u không ch v s lư ng mà c ch t lư ng
hàng hóa, t ód n n nh ng thay i v v trí, t tr ng c a các ngành ngh
trong n n kinh t .
- M c tiêu, chi n lư c, quy ho ch phát tri n kinh t c a t ng qu c gia có tác
ng quan tr ng n s chuy n d ch c a cơ c u kinh t vì m c dù cơ c u kinh t
mang tính khách quan, tính l ch s xã h i nhưng l i ch u tác ng, chi ph i r t l n
16
- b i m c tiêu c a Nhà nư c. Nhà nư c có th tác ng gián ti p lên t l c a cơ
c u ngành kinh t b ng các nh hư ng phát tri n, u tư, nh ng chính sách
khuy n khích hay h n ch phát tri n các ngành ngh nh m b o m s cân ic a
n n kinh t theo m c ích ra trong t ng giai o n nh t nh.
- Cu i cùng, trình phát tri n c a l c lư ng s n xu t trong nư c cho phép
s chuy n d ch cơ c u kinh t nhanh hay ch m, hi u qu n m c nào...
5.2. bên ngoài
Bên c nh nh ng nhân t tác ng t bên trong, nh ng nhân t tác ng t
bên ngoài n s chuy n d ch cơ c u kinh t g m có:
- Xu hư ng chính tr , kinh t , xã h i c a khu v c và th gi i. S bi n ng
c a chính tr , kinh t , xã h i c a m t nư c, hay m t s nư c, nh t là các nư c l n
s tác ng m nh m n dòng hàng hóa trao i, t ó nh hư ng n ngu n thu
hút v n u tư, chuy n giao công ngh ... bu c các qu c gia ph i i u ch nh chi n
lư c phát tri n kinh t , cơ c u kinh t c a mình nh m b o m l i ích qu c gia và
s phát tri n trong ng thái chung c a th trư ng th gi i.
- Xu th toàn c u hóa kinh t qu c t hi n nay có tác ng r t m nh m n
s chuy n d ch cơ c u kinh t c a t ng nư c, vì chính s phân công lao ng di n
ra trên ph m vi qu c t ngày càng sâu s c và cơ h i th trư ng r ng l n ư c m
ra trong quá trình toàn c u hóa kinh t qu c t , cho phép các nư c có kh năng
khai thác nh ng th m nh c a nhau trao i các ngu n l c, v n, k thu t, hàng
hóa và d ch v m t cách hi u qu ... Quá trình ó v a b t bu c, v a t o i u ki n
thu n l i cho các nư c th c hi n chuy n d ch cơ c u kinh t phù h p v i s phân
công lao ng trên quy mô toàn th gi i.
17
- - Nh ng thành t u c a cách m ng khoa h c, k thu t, c bi t s bùng n
c a công ngh thông tin t o nên nh ng bư c nh y v t trong m i lĩnh v c s n xu t
góp ph n y nhanh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t c a các nư c vì thông
tin nhanh chóng làm cho s n xu t, kinh doanh ư c i u ch nh nhanh nh y, h p lý
hơn, d n n cơ c u s n xu t.
III. M i quan h gi a u tư và chuy n d ch cơ c u kinh t
1. Các lý thuy t kinh t h c nghiên c u s tác ng c a u tư t i quá
trình chuy n d ch cơ c u kinh t
1.1. Mô hình Harrod - Domar
Mô hình do hai nhà kinh t Roy Harrod c a Anh và Evsey Domar c a M
ưa ra vào nh ng th p niên 40 c a th k 20 và ư c s d ng r ng rãi cho
n ngay nay) ưa ra m i quan h hàm s gi a v n (ký hi u K) và tăng
trư ng s n lư ng (ký hi u là Y). Mô hình này cho r ng s n lư ng c a b t kỳ
m t th c th kinh t nào - cho dù là m t doanh nghi p, m t ngành hay toàn
b n n kinh t - u ph thu c vào s lư ng v n ã u tư i v i th c th
kinh t ó và ư c bi u di n dư i d ng hàm:
Y = K/k (5)
V i k là h ng s , ư c g i là h s v n - s n lư ng (Capital - output ratio)
(Gillis at al,1992, trang 43), quan h trên chuy n sang d ng t c tăng ho c vi
phân ta có:
Y(t)/Y(t0) = K(t)/Y(t0).1/k (6)
=> k = K(t)/Y(t0)/ Y(t)/Y(t0) (7)
18
- ây: t là năm tính toán
t0 là năm trư c năm tính toán
Ngư i ta coi Y(t)/Y(t0) chính là t c tăng GDP; K(t)/Y(t0) là t l u tư
c a năm tính toán trên GDP c a năm trư c ó.
i u này có nghĩa t ư ct c tăng trư ng nào ó thì n n kinh t ph i
u tư theo m t t l nh t nh nào ó t GDP; khi chuy n sang d ng t c h s
k g i là h s ICOR (incremental capital - output ratio):
ICOR=v n u tư/GDP do v n t o ra=v n u tư/ GDP
T ó suy ra:
M c tăng GDP=v n u tư/ICOR
h s ICOR cho bi t tăng thêm m t ng GDP thì c n tăng thêm bao
nhiêu ng v n u tư.
N u Icor không i,m c tăng GDP hoàn toàn ph thu c vào v n u tư.
Theo kinh nghi m c a các nhà kinh t , mu n gi t c tăng trư ng m c
trung bình thì t l u tư ph i t ư c t 15-20% so v i GDP tùy thu c vào
ICOR m i n c.
các nư c phát tri n, ICOR thư ng l n,t 5-7 do th a v n,thi u lao ng,
v n ư c s d ng nhi u thay th cho lao ng, do s d ng công ngh hi n i
có giá cao.Còn các nư c ch m phát tri n, ICOR th p t 2-3 do thi u v n, th a
lao ng nên có th và c n ph i s d ng lao ng thay th cho v n s d ng
công ngh kém hi n i,giá r .
19
- Ch tiêu ICOR cu m i nư c ph thu c vào nhi u nhân t , thay i theo
trình phát tri n kinh t và cơ ch chính sách trong nư c.
i v i các nư c ang phát tri n v b n ch t ư c coi là v n m b o các
ngu n v n u tư t m t t l tăng thêm s n ph m qu c dân d ki n.Th c
v y, nhi u nư c, u tư óng vai trò như m t “cái hích ban u”, t o à cho s
c t cánh c a n n kinh t (các nư c NICS, các nư c ông Nam Á)
- S li u ICOR Vi t Nam 1998-2006
Năm 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2005 2006
ICOR 4.7 5.5 4.2 5.6 3.3 5 5 4.37
g% 5.8 4.7 6.79 6.89 7.04 7.24 8.5 8.2
Kinh nghi m các nư c cho th y, ch tiêu ICOR ph thu c m nh vào cơ c u
kinh t và hi u qu u tư trong các ngành, các vùng lãnh th cũng như ph thu c
vào hi u qu c a chính sách kinh t nói chung.Thông thư ng ICOR trong nông
nghi p th p hơn trong công nghi p.
Các nhà kinh t u th a nh n u tư là m t trong nh ng nhân t quan
tr ng nh t i v i tăng trư ng kinh t , mu n có tăng trư ng ph i có u tư.
Tuy nhiên cơ c u u tư ( u tư vào âu) là m t v n gây nhi u tranh cãi.
Các nhà kinh t u ng ý v i nhau r ng c n có m t cơ c u u tư h p lý,
t o ra cơ c u kinh t h p lý. Thu t ng “h p lý” ây ư c hi u là cơ c u u
tư và cơ c u kinh t như th nào mb o ư ct c phát tri n nhanh và b n
v ng. M c dù ng ý v i nhau như v y nhưng các nhà kinh t có quan i m r t
20
nguon tai.lieu . vn