Xem mẫu
- TRƯỜNG………………………
LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ
Huy động và sử dụng vốn đầu tư của ngân
hàng cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế trên
địa bàn tỉnh Hưng Yên
- L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các s li u, k t lu n trong lu n án là trung
th c, có ngu n g c rõ ràng.
Nghiên c u sinh
Nguy n Huy Cư ng
- M CL C
TRANG PH BÌA
M CL C
L I CAM OAN
DANH M C CÁC CH VI T T T
DANH M C CÁC B NG
DANH M C TH
U.......................................................................................................... 1
M
Chương 1: HUY NG VÀ S D NG V N U TƯ C A NGÂN HÀNG
V I CHUY N D CH CƠ C U KINH T ..................................... 6
1.1. Chuy n d ch cơ c u kinh t và ngu n v n u tư cho chuy n d ch cơ
c u kinh t ........................................................................................... 6
1.2. Huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng v i chuy n d ch cơ
c u kinh t ......................................................................................... 28
1.3. Các nhân t nh hư ng n huy ng và s d ng v n u tư c a
ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t ........................................ 49
1.4. Kinh nghi m t các nư c ông á trong huy ng và s d ng v n c a
ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t ......................................... 57
Chương 2: TH C TR NG HUY NG VÀ S D NG V N U TƯ C A
NGÂN HÀNG CHO CHUY N D CH CƠ C U KINH T TRÊN
A BÀN T NH HƯNG YÊN ...................................................... 66
2.1. Cơ c u kinh t và v n u tư c a t nh hưng yên. ................................ 66
2.2. Các ngân hàng trên a bàn t nh hưng yên.......................................... 77
2.3. ánh giá huy ng và s d ng v n u tư c a các ngân hàng cho
chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh hưng yên....................... 83
Chương 3: CÁC GI I PHÁP V HUY NG VÀ S D NG V N U TƯ
C A NGÂN HÀNG CHO CHUY N D CH CƠ C U KINH T
TRÊN A BÀN T NH HƯNG YÊN ...........................................136
3.1. nh hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t và nhu c u v n u tư cho
chuy n d ch cơ c u kinh t hưng yên .............................................136
3.2. Gi i pháp huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho
chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh hưng yên......................145
3.3. Các ki n ngh ....................................................................................172
K T LU N.......................................................................................................... 180
DANH M C CÔNG TRÌNH KHOA H C LIÊN QUAN N LU N ÁN Ã
CÔNG B C A TÁC GI ................................................................................. 182
DANH M C TÀI LI U THAM KH O ............................................................ 183
PH L C .....................................................................................................189
- DANH M C CÁC CH VI T T T
Vi t t t C m t ti ng Vi t C m t ti ng Anh
ATM Máy rút ti n t ng Automatic Teller Machine
CIC Trung tâm thông tin tín d ng Credit Information Center
CN Công nghi p
DNNN Doanh nghi p nhà nư c
DNVVN Doanh nghi p v a và nh
GDP T ng s n ph m qu c n i Gross domestic product
ICOR H s gia tăng v n /s n lư ng Incremental Capital -
Output Rate
NHCSXH Ngân hàng chính sách xã h i
NHNN Ngân hàng nhà nư c
NHTM Ngân hàng thương m i
NHTW Ngân hàng trung ương
NSNN Ngân sách Nhà nư c
ODA Vi n tr phát tri n chính th c Official Development
Assistance
TDCN Dư n tín d ng ngân hàng trong
ngành công nghi p
TDDTNN Dư n tín d ng ngân hàng c a thành
ph n kinh t có v n u tư nư c ngoài
TDDV Dư n tín d ng ngân hàng trong
ngành d ch v
TDNN Dư n tín d ng ngân hàng c a thành
ph n kinh t nhà nư c
TDNNN Dư n tín d ng ngân hàng c a thành
ph n kinh t ngoài nhà nư c
TDNO Dư n tín d ng ngân hàng trong
ngành nông nghi p
TGTCKT Ti n g i T ch c kinh t
TGTK Ti n g i ti t ki m
- DANH M C CÁC B NG
B ng 1.1: Phân tích phương sai .................................................................... 46
B ng 1.2: T c tăng trư ng GDP và GDP/ngư i .......................................57
B ng 1.3: Cơ c u GDP theo ngành kinh t các nư c NIEs và khu v c(%)....58
B ng 2.1: Cơ c u GDP trên a bàn theo giá hi n hành phân theo ngành kinh t ...71
B ng 2.2: Cơ c u GDP trên a bàn theo giá hi n hành phân theo thành ph n
kinh t ..........................................................................................74
B ng 2.3: V n u tư th c hi n c a Hưng Yên giai o n 1997-2007............76
B ng 2.4: Các ngân hàng trên a bàn t nh Hưng Yên ( n 30/08/2008).......78
B ng 2.5: Ngu n v n c a các ngân hàng trên a bàn t nh Hưng Yên...........80
B ng 2.6: Dư n tín d ng u tư c a các ngân hàng Hưng Yên .................82
B ng 2.7: K t c u ngu n v n c a h th ng ngân hàng trên a bàn Hưng Yên....84
B ng 2.8: Cân i huy ng v n t i ch và dư n cho vay c a các ngân hàng
trên a bàn t nh Hưng Yên...........................................................87
B ng 2.9: Dư n ngân hàng Hưng Yên chia theo ngành kinh t .................89
B ng 2.10: K t c u ngu n v n doanh nghi p Hưng Yên chia theo ngành
kinh t (Th i i m 31/12 hàng năm) .........................................96
B ng 2.11: T c tăng trư ng dư n tín d ng ngân hàng theo ngành kinh t .....97
B ng 2.12: Tín d ng c a NHPT Vi t Nam chi nhánh Hưng Yên ..................99
B ng 2.13: Dư n ngân hàng Hưng Yên chia theo thành ph n kinh t .....103
B ng 2.14: K t c u ngu n v n doanh nghi p Hưng Yên chia theo thành
ph n kinh t ..............................................................................104
B ng 2.15: N x u th i i m 31/12 hàng năm .........................................106
B ng 2.16: K t qu ki m nh tính ng liên k t gi a các c p bi n s gi a tín
d ng ngân hàng và GDP theo ngành kinh t .............................107
B ng 2.17: Các phương trình ng liên k t gi a tín d ng NH và GDP các
ngành kinh t c a t nh ...............................................................108
B ng 2.18: Ki m nh quan h nhân qu cho các c p bi n s theo ngành
kinh t ................................................................................109
- B ng 2.19 Các ư c lư ng ng liên k t gi a tín d ng NH và GDP theo các
ngành kinh t c a t nh ...............................................................109
B ng 2.20: Ki m nh ng liên k t cho các c p bi n s gi a tín d ng ngân
hàng và GDP theo thành ph n kinh t ......................................111
B ng 2.21: Các ư c lư ng ng liên k t gi a tín d ng NH và GDP theo các
thành ph n kinh t c a t nh.......................................................111
B ng 2.22: Ki m nh m i quan h nhân qu Granger cho các c p bi n s
chia theo thành ph n kinh t .....................................................112
B ng 2.23: Phân tích phương sai mô hình Vec theo thành ph n kinh t ......113
B ng 2.24: T tr ng n ngân hàng trên n ph i tr c a doanh nghi p Hưng
Yên (th i i m 31/12 hàng năm) .............................................115
B ng 2.25: Th i gian ti p c n tín d ng ngân hàng c a các doanh nghi p....118
B ng 2.26: Cơ c u dư n ngân hàng theo th i h n theo ngành kinh t trên a
bàn t nh Hưng Yên ...................................................................122
B ng 2.27: Cơ c u dư n theo th i h n theo thành ph n kinh t trên a bàn
t nh Hưng Yên ..........................................................................122
B ng 3.1: Cơ c u kinh t m c tiêu và t c tăng trư ng các ngành kinh t
c a t nh theo k ho ch ................................................................137
B ng 3.2: D báo nhu c u v n u tư phát tri n các th i kỳ n năm 2020 c a
t nh Hưng Yên ............................................................................141
B ng 3.3: D ki n các ngu n v n u tư phát tri n Hưng Yên giai o n
2006 - 2020 ....................................................................... 141
B ng 3.4: T ng h p các d án công nghi p u tư chính trên a bàn.........143
B ng 3.5: T ng h p d án u tư vào d ch v trên a bàn (t ng) ..........144
B ng 3.6: Nhu c u v n cho phát tri n làng ngh (t ng)..........................144
B ng 3.7: Phân tích SWOT v i m m nh, i m y u, cơ h i và thách th c c a
các NHTM trên a bàn trong cung c p tín d ng cho n n kinh t
t nh Hưng Yên............................................................................151
- DANH M C TH
th 2.1: Di n bi n ngu n v n c a h th ng ngân hàng Hưng Yên..........83
th 2.2: Dư n tín d ng ngân hàng theo ngành kinh t ..............................88
th 2.3: Cơ c u tín d ng ngân hàng Hưng Yên chia theo ngành kinh t .....90
th 2.4: Cơ c u dư n ngân hàng Hưng Yên theo thành ph n kinh t ...105
th 2.5: Kh năng ti p c n các ngu n tài chính chính th c......................117
th 2.6: Kh năng ti p c n tài chính không chính th c ............................117
th 2.7: T tr ng ti n g i/GDP Hưng Yên (%) ....................................127
- 1
M U
1. Tính c p thi t c a tài
Tái l p năm 1997, t nh Hưng Yên n m trong vùng ng b ng sông H ng,
lân c n v i th ô Hà N i, có nhi u ti m năng v t ai và l i th thương
m i. Là m t t nh có v trí a lý l i th , trong giai o n hơn 10 năm th c hi n
các k ho ch phát tri n kinh t , Hưng Yên ã t ư c nhi u thành t u n
tư ng trong phát tri n kinh t . Cơ c u kinh t chuy n d ch theo hư ng gia
tăng t tr ng công nghi p và d ch v óng góp vào GDP. Chuy n d ch cơ c u
kinh t theo hư ng công nghi p hoá và hi n i hoá là n i dung tr ng y u
trong k ho ch phát tri n kinh t n 2020 c a Hưng Yên. Trong bư c ư ng
ó, n n kinh t Hưng Yên hi n ang còn g p ph i nhi u khó khăn và thách
th c trong huy ng các ngu n l c th c nh ng m c tiêu kinh t t
ư c cơ c u kinh t m c tiêu. Quá trình chuy n i n n kinh t t ch y u
d a vào nông nghi p sang phát tri n công nghi p d ch v ã và ang t ra
nhu c u v n u tư l n òi h i ph i ư c áp ng. Và ây là v n g p ph i
khó khăn không nh . Trên bình di n chung, hai kênh d n v n u tư cho n n
kinh t ư c ánh giá cao là th trư ng ch ng khoán và ngân hàng. V i i u
ki n c th c a n n kinh t Vi t Nam khi mà th trư ng ch ng khoán chưa t
ư c s phát tri n nh t nh thì các ngân hàng v n gi m t vai trò h t s c
quan tr ng trong cung ng v n u tư cho n n kinh t Vi t Nam nói chung và
t nh Hưng Yên nói riêng. Th c t , nh ng óng góp c a các ngân hàng trên a
bàn t nh th i gian qua trong cung ng v n cho n n kinh t t nh ã cho th y
t m quan tr ng c a các ngân hàng trong áp ng nhu c u v n u tư. Tuy
nhiên vi c còn t n t i nhi u khó khăn và h n ch khách quan và ch quan là
rào c n d n n các ngân hàng chưa phát huy h t năng l c c a mình trong
ti p c n áp ng nhu c u v n u tư c a t nh ang ngày m t gia tăng trên c
- 2
phương di n tín d ng thương m i và tín d ng chính sách ã t ra yêu c u c p
thi t ph i có gi i pháp tháo g .
T nh ng lý do trên tôi ch n tài: “Huy ng và s d ng v n u tư
c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng
Yên.” làm tài nghiên c u c a lu n án.
2. M c ích nghiên c u c a lu n án
- Nghiên c u cơ s lý lu n và th c ti n v chuy n d ch cơ c u kinh t ,
tác ng c a huy ng và s d ng v n u tư c a h th ng ngân hàng iv i
tăng trư ng kinh t c a các b ph n c u thành n n kinh t trong chuy n d ch
cơ c u kinh t .
- Phân tích, ánh giá th c tr ng huy ng và s d ng v n u tư c a
ngân hàng v i chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên.
- xu t các gi i pháp và ki n ngh phát huy vai trò huy ng và s
d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn
t nh Hưng Yên nh m y nhanh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên a
bàn t nh.
3. i tư ng và ph m vi nghiên c u c a lu n án
- i tư ng nghiên c u: Chuy n d ch cơ c u kinh t ; huy ng và s
d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn
t nh Hưng Yên.
- Ph m vi nghiên c u:
+ Lu n án nghiên c u quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t t nh Hưng
Yên và ho t ng huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n
d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên trên giác cơ c u ngành kinh
t và cơ c u thành ph n kinh t theo GDP trong giai o n t năm 1997(th i
i m tái l p t nh Hưng Yên) n h t năm 2007 và n a u năm 2008. Lu n án
t tr ng tâm vào phân tích trên giác cơ c u ngành kinh t .
- 3
4. Phương pháp nghiên c u
Trên cơ s lý lu n c a l ch s các h c thuy t kinh t và các lý thuy t
kinh t hi n i trong lĩnh v c ti n t tín d ng và tăng trư ng kinh t , trên cơ
s phương pháp lu n c a phép duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s , lu n án
s d ng các phương pháp:
- Phân tích t ng h p, k t h p các k t qu phân tích nh tính và nh
lư ng lu n gi i và k t lu n v v n nghiên c u.
nh tính: thu th p và so sánh s li u
- Th ng kê mô t và phân tích
theo chu i th i gian gi a s li u v tín d ng ngân hàng, GDP các ngành
th y ư c s bi n ng gi a các th i i m.
nh lư ng: ti p c n b ng mô hình kinh t lư ng, bao g m:
- Phân tích
Mô hình cơ ch hi u ch nh sai s - ECM và mô hình t h i quy véc tơ (VAR
và VEC). Các mô hình nh lư ng ư c th c hi n v i các ki m nh c n thi t
ánh giá m c tác ng c a tín d ng ngân hàng lên tăng trư ng c a các
b ph n kinh t trong quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t v i các s li u
th ng kê c a Hưng Yên trong giai o n nghiên c u.
5. T ng quan v các nghiên c u trư c ây
Liên quan nvn tín d ng ngân hàng hay ho t ng ngân hàng v i
chuy n d ch cơ c u kinh t c a ã ư c nhi u tác gi i nghiên c u trong nư c và
qu c t . Ngu n v n ngân hàng v i chuy n d ch cơ c u kinh t a phương Vi t
Nam ã ư c nhi u tác gi i nghiên c u. M t s công trình nghiên c u quan tr ng
g n ây nh t có liên quan như: Lu n án ti n sĩ kinh t “Các gi i pháp tín d ng
ng t i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Nam Hà”, tác
tác
gi Nguy n Văn Bính (1994) nghiên c u v tác ng c a tín d ng i v i quá
trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Nam Hà cũ ; Lu n án ti n sĩ kinh
t “Gi i pháp tín d ng ngân hàng góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t trên a
bàn t nh Hà Tây” tác gi Lê Th Phương Mai (2003) nghiên c u v vai trò c a tín
- 4
d ng ngân hàng v i chuy n d ch cơ c u kinh t t nh Hà Tây giai o n 1998 -2001;
Lu n án ti n sĩ kinh t : “Ho t ng ngân hàng thương m i góp ph n chuy n d ch
a bàn t nh Thái Bình”, tác gi inh Ng c Th ch (2004) ã
cơ c u kinh t trên
t p trung vào ánh giá ho t ng c a các ngân hàng thương m i trên a bàn Thái
Bình v i chuy n d ch cơ c u kinh t t nh Thái Bình; Lu n án ti n sĩ kinh t “ i
m i ho t ng tín d ng ngân hàng góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t trên a
i hoá” tác gi Hà Huy
bàn t nh Ngh An theo hư ng công nghi p hoá hi n
Hùng (2003) nghiên c u th c tr ng ho t ng tín d ng ngân hàng trên a bàn
Ngh An và ra các gi i pháp i m i ho t ng tín d ng ngân hàng góp ph n
chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn; Lu n án ti n sĩ kinh t “Gi i pháp tín
t nh B c Ninh” tác gi
d ng nh m thúc y quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t
Trương Công ng (2006) nghiên c u tác ng c a tín d ng n chuy n d ch cơ
c u kinh t c a B c Ninh.
Trong các tài này các tác gi ch d ng l i các phân tích ánh giá theo
phương pháp th ng kê mô t và phân tích nh tính v m i quan h gi a tín d ng
ngân hàng v i quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t trên cơ s các quan sát v kh i
lư ng tín d ng và s thay i v cơ c u kinh t . Các phân tích liên k t s li u và
phân tích nh lư ng th y ư c nh hư ng c a v n ngân hàng t i tăng trư ng
các ngành b ph n theo hư ng làm thay i v th và t tr ng c a các ngành trong
cơ c u kinh t chưa ư c th c hi n.
6. Nh ng óng góp c a lu n án
- Làm rõ ti n lý lu n v chuy n d ch cơ c u kinh t và nhân t tác ng
n chuy n d ch cơ c u kinh t trong giai o n hi n i. Xác nh vai trò c a huy
ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t .
- T ng k t kinh nghi m c a các nư c ông Á và khu v c v kinh nghi m
huy ng và s d ng ngu n v n c a ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t .
- 5
- Xây d ng phương pháp ánh giá m i quan h gi a tín d ng ngân hàng và
m c GDP c a các ngành, thành ph n kinh t c v nh tính và nh lư ng và áp
d ng vào phân tích và ánh giá th c tr ng huy ng và s d ng v n u tư c a
ngân hàng cho quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t c a t nh Hưng Yên trong giai
o n nghiên c u .
- Ch ra các vư ng m c trong huy ng và s d ng v n c a ngân hàng cho
chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh Hưng Yên c n ư c c i thi n và i
m i cho phù h p.
- xu t nh ng gi i pháp v huy ng và s d ng v n c a ngân hàng cũng
như các gi i pháp qu n tr i u hành c a các ngân hàng h th ng ngân hàng
trên a bàn tr thành m t kênh huy ng v n h u hi u cho n n kinh t t nh góp
ph n y nhanh quá trình chuy n d ch cơ c u kinh t t nh Hưng Yên theo m c tiêu
ã ư c ho ch nh.
- Ki n ngh v i các cơ quan ch c năng v m t chính sách và nh ng v n
c n th c hi n ngành ngân hàng Hưng Yên huy ng và s d ng t i a
có hi u qu v n u tư góp ph n chuy n d ch cơ c u kinh t t nh.
7. Gi i thi u b c c c a lu n án
Ngoài các ph n M u, K t lu n, M c l c, Danh m c các ch vi t t t,
Danh m c tài li u tham kh o và các Ph l c, Lu n án ư c k t c u làm 3 chương:
Chương 1: Huy ng và s d ng v n u tư c a ngân hàng cho
chuy n d ch cơ c u kinh t
Chương 2: Th c tr ng huy ng và s d ng v n u tư c a ngân
hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn t nh
Hưng Yên
Chương 3: Các gi i pháp v huy ng và s d ng v n u tư c a
ngân hàng cho chuy n d ch cơ c u kinh t trên a bàn
t nh Hưng Yên
- 6
Chương 1
HUY NG VÀ S D NG V N U TƯ C A NGÂN HÀNG
V I CHUY N D CH CƠ C U KINH T
1.1. CHUY N D CH CƠ C U KINH T VÀ NGU N V N U TƯ CHO
CHUY N D CH CƠ C U KINH T
1.1.1. Cơ c u kinh t
S phát tri n c a l c lư ng s n xu t ã thúc y phân công lao ng xã
h i. Các ngành, lĩnh v c ư c phân chia theo tính ch t s n ph m, chuyên môn
k thu t. Khi các ngành, lĩnh v c kinh t hình thành, nó òi h i ph i gi i
quy t m i quan h gi a chúng v i nhau. M i quan h ó v a th hi n s h p
tác, h tr nhau song cũng c nh tranh nhau phát tri n. S phân công và
m i quan h h p tác trong h th ng th ng nh t là ti n cho quá trình hình
thành cơ c u kinh t [19].
Khi phân tích quá trình phân công lao ng xã h i trong cu n “Phê
phán chính tr h c” [4.tr.7] C.Mác ã vi t: “Cơ c u kinh t c a xã h i là toàn
b nh ng quan h s n xu t phù h p v i quá trình phát tri n nh t nh c a các
l c lư ng s n xu t v t ch t”. C.Mác cũng còn nh n m nh, khi phân tích cơ
c u kinh t ph i chú ý d n c hai khía c nh ch t lư ng và s lư ng. Theo ông
cơ c u là s phân chia v ch t và m t t l v s lư ng c a nh ng quá trình
s n xu t xã h i.
T i n bách khoa Vi t Nam [49] vi t “Cơ c u kinh t là t ng th các
ngành, lĩnh v c, b ph n kinh t có quan h h u cơ tương in nh h p
thành” và li t kê các lo i cơ c u khác nhau: Cơ c u n n kinh t qu c dân, cơ
c u theo ngành kinh t k thu t, cơ c u theo vùng, cơ c u theo ơn v hành
chính - lãnh th , cơ c u thành ph n kinh t ; trong ó cơ c u theo ngành kinh t
k thu t trư c h t là cơ c u công - nông nghi p - d ch v là quan tr ng nh t”.
- 7
K th a các quan ni m trên, có th nh nghĩa v cơ c u kinh t như sau:
Cơ c u kinh t là t ng th các ngành, lĩnh v c, b ph n kinh t v i t tr ng
nh h p thành.
tương ng c a chúng và m i quan h h u cơ tương in
Trong nghiên c u kinh t , cơ c u kinh t thư ng ư c xem xét trên các
phương di n:
- Cơ c u ngành kinh t : Là tương quan gi a các ngành trong t ng th
kinh t , th hi n m i quan h h u cơ và s tác ng qua l i c v s lư ng và
ch t lư ng gi a các ngành v i nhau [39]. Cơ c u theo ngành ngh , ph n ánh
v trí t tr ng các ngành, c u thành n n kinh t , m t cách ph bi n bao g m:
+ Ngành công nghi p (thư ng bao g m c xây d ng cơ b n)
+ Ngành nông nghi p, theo nghĩa r ng bao g m nông-lâm-ngư nghi p.
+ Ngành d ch v (thương nghi p, v n t i, vi n thông,…)
Cơ c u ngành kinh t còn ư c chia thành: Ngành s n xu t v t ch t và
ngành s n xu t phi v t ch t ho c ư c chia thành: Ngành s n xu t nông
nghi p và ngành s n xu t phi nông nghi p.
- Cơ c u kinh t theo các thành ph n kinh t : Là cơ c u theo t
tr ng tham gia vào c u trúc n n kinh t c a các thành ph n kinh t . Cơ c u
thành ph n kinh t ph n ánh kh năng khai thác năng l c t ch c s n xu t
kinh doanh c a các thành ph n kinh t trong n n kinh t . Theo cách phân chia
th ng kê g m: Kinh t nhà nư c, kinh t ngoài nhà nư c và kinh t có v n
u tư nư c ngoài.
- Cơ c u kinh t theo vùng - lãnh th : Lo i cơ c u này ph n ánh
nh ng m i liên h kinh t gi a các vùng lãnh th c a m t qu c gia trong ho t
ng kinh t [43]. Cơ c u vùng - lãnh th ph n ánh kh năng k t h p, khai
thác tài nguyên, ti m l c kinh t - xã h i c a các vùng ph c v cho m c tiêu
phát tri n n n kinh t qu c dân th ng nh t.
- 8
Vi c phân chia các lo i cơ c u kinh t như trên không ph i là t t c các
cách phân lo i cơ c u kinh t nhưng ó là các cách phân lo i ph bi n và ư c
nghiên c u nhi u nh t trong các nghiên c u kinh t . Trong ó nghiên c u theo
cơ c u ngành kinh t có ý nghĩa quan tr ng nh t vì nó ph n ánh s phát tri n
c a l c lư ng s n xu t, s phát tri n c a phân công lao ng xã h i [43].
Tính ch t c a cơ c u kinh t .
nh n th c úng n xu hư ng bi n i khách quan c a cơ c u kinh
t và v n d ng vào i u ki n c th c a t ng qu c gia, t ng giai o n phát
tri n nh t nh c n lưu ý m t s tính ch t sau c a cơ c u kinh t .
- Tính ch t khách quan
N n kinh t có s phân công lao ng, có các ngành, lĩnh v c, b ph n
kinh t và s phát tri n c a l c lư ng s n xu t nh t nh s hình thành m t cơ
c u kinh t v i t l cân i tương ng gi a các b ph n, t l ó ư c thay
i thư ng xuyên và t giác theo quá trình di n bi n khách quan c a nhu c u
xã h i và kh năng áp ng yêu c u ó[19].
Cơ c u kinh t là bi u hi n tóm t t k t qu phát tri n kinh t - xã h i
c a t ng giai o n phát tri n nh t nh. Nhưng không vì th mà áp t ch
quan, t t cho mình nh ng t l và nh ng v trí trái ngư c v i yêu c u và xu
th phát tri n c a xã h i. M i s áp t ch quan nóng v i nh m t o ra m t cơ
c u kinh t theo ý mu n, thư ng d n n tai h a không nh , b i vì sai l m v
cơ c u kinh t là sai l m chi n lư c khó kh c ph c, h u qu lâu dài.
- Tính ch t l ch s xã h i
S bi n i c a cơ c u kinh t luôn g n li n v i s thay i không
ng ng c a l c lư ng s n xu t, nhu c u tiêu dùng và c i m chính tr xã h i
c a t ng th i kỳ. Cơ c u kinh t ư c hình thành khi quan h gi a các ngành,
lĩnh v c b ph n kinh t ư c xác l p m t cách cân i và s phân công lao
ng di n ra m t cách h p lý [19]; [43].
S vn ng và phát tri n c a l c lư ng s n xu t là xu hư ng ph bi n
m i qu c gia. Song m i quan h gi a con ngư i v i con ngư i v i t nhiên
- 9
trong quá trình tái s n xu t m r ng m i giai o n l ch s , m i qu c gia,
m i vùng mi n có s khác nhau. S khác nhau ó b chi ph i b i quan h s n
xu t, b i các c trưng văn hoá xã h i; b i các y u t l ch s c a các dân
t c… Các nư c có hình thái kinh t xã h i gi ng nhau song cũng có s khác
nhau trong vi c hình thành cơ c u kinh t , b i vì i u ki n kinh t , xã h i và
quan i m chi n lư c m i nư c khác nhau.
Cơ c u kinh t h p lý
Cơ c u kinh t h p lý là m t cơ c u kinh t có kh năng t o ra quá trình tái
s n xu t m r ng [19]. Cơ c u kinh t h p lý ư c xem xét trên các i u ki n sau:
- Cơ c u kinh t ph i phù h p v i các quy lu t khách quan.
- Cơ c u kinh t ph i ph n ánh ư c kh năng khai thác và s d ng các
ngu n l c kinh t trong nư c và áp ng ư c yêu c u h i nh p v i qu c t
và khu v c, nh m t o ra s phát tri n cân i và b n v ng.
- Cơ c u kinh t ph i phù h p v i xu th kinh t , chính tr c a khu v c
và th gi i. Ngày nay ó là xu hư ng qu c t hoá, khu v c hoá, xu hư ng
chuy n sang n n kinh t th trư ng năng ng [19].
Trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t và khu v c ngày càng phát
tri n thì vi c l a ch n chuy n d ch cơ c u kinh t h p lý s khai thác ư c
các l i th so sánh và nâng cao năng l c c nh tranh qu c gia trong n n kinh t
toàn c u, là cơ s cho s ch ng tham gia và th c hi n h i nh p th ng l i.
1.1.2. Chuy n d ch cơ c u kinh t
1.1.2.1. Khái ni m v chuy n d ch cơ c u kinh t và nh ng m i liên h gi a
chuy n d ch cơ c u kinh t v i tăng trư ng kinh t
Cơ c u kinh t là m t ph m trù ng, nó luôn luôn thay i theo t ng
th i kỳ phát tri n b i các y u t h p thành cơ c u không c nh. Xét trong
m i liên h v i tăng trư ng kinh t có th th y: Tăng trư ng kinh t không
ph i là quá trình làm ra cùng m t s n ph m nhi u hơn mà còn là quá trình
thay i cơ c u s n xu t và tiêu dùng. Tăng trư ng kinh t và quá trình thay
- 10
i cơ c u kinh t song hành trong môi trư ng và i u ki n phát tri n kinh t ,
gi a chúng có m i quan h “ y kéo”. S thay i cơ c u ngành kinh t hay
cơ c u thành ph n kinh t hay cơ c u vùng kinh t v th c ch t là quá trình
phân b và s d ng các ngu n l c vào các ho t ng kinh t t o ra tăng
trư ng. Khi n n kinh t tăng trư ng qua các th i kỳ, thu nh p bình quân u
ngư i tăng lên thì cơ c u s n xu t, tiêu dùng thay i. i u ó giúp gi i thích
vn th c ti n: N n kinh t có m c s n lư ng tính theo u ngư i càng cao
thư ng có cơ c u khác v i các nư c có s n lư ng bình quân u ngư i th p.
Các nư c kinh t phát tri n có c i m công vi c khác v i các nư c kém
phát tri n và cơ c u tiêu dùng là khác nhau.
M i liên h gi a chuy n d ch cơ c u kinh t và c bi t là cơ c u ngành
kinh t v i tăng trư ng kinh t có ý nghĩa h t s c quan tr ng vì g n v i nó là
c mt ng thái v phân b các ngu n l c c a m t qu c gia, m t a phương
trong nh ng th i i m nh t nh vào nh ng ho t ng s n xu t riêng.
T nh ng phân tích trên cùng v i khái ni m v cơ c u kinh t có th
ưa ra khái ni m v chuy n d ch cơ c u kinh t như sau:
Chuy n d ch cơ c u kinh t là s thay i các t l cân i gi a các b
ph n trong cơ c u kinh t cũ sang các t l cân i m i thi t l p m t cơ c u
kinh t m i theo yêu c u c a phát tri n kinh t .
Chuy n d ch cơ c u kinh t bao hàm c s thay i v s lư ng các
ngành, t tr ng c a m i ngành và c s thay i v v trí, tính ch t trong m i
quan h n i b cơ c u b ph n c u thành cơ c u kinh t . S tăng trư ng c a
các b ph n c u thành n n kinh t óng góp vào tăng trư ng chung c a n n
kinh t nhưng t c tăng trư ng không ng u c a các b ph n c u thành
n n kinh t l i làm thay i cơ c u kinh t . Như v y, cơ c u kinh t chuy n
d ch n tr ng thái m i ư c mong i v i m c tiêu m t t c tăng trư ng
chung, m i b ph n kinh t ph i t ư ct c tăng trư ng nh t nh. Qua
- 11
ó có th th y, chuy n d ch cơ c u kinh t là bài toán v tăng trư ng c a các
b ph n c u thành n n kinh t (ngành kinh t ; thành ph n kinh t ).
T ch c Phát tri n Công nghi p c a Liên hi p qu c - UNIDO ánh giá
mc chuy n d ch cơ c u ngành kinh t c a m t n n kinh t chuy n d ch
theo hư ng công nghi p hoá trên quan i m cơ c u kinh t ph i thay i
nghiêng v t tr ng công nghi p và d ch v trong GDP. ánh giá m c
chuy n d ch cơ c u kinh t gi a hai th i kỳ c a hai khu v c ngư i ta s d ng
công th c sau [36] áp d ng cho cơ c u ngành kinh t :
N u ký hi u β (t) là t tr ng cơ c u c a m t ngành th i kỳ (t) thì:
- T tr ng c a ngành nông nghi p là:
GDPNo(t)
β No(t) = (1.1)
GDP (t)
- T tr ng c a ngành công nghi p là:
GDPCN(t)
β CN(t) = (1.2)
GDP (t)
- T tr ng c a ngành d ch v là:
GDPDV (t)
β DV(t) = (1.3)
GDP (t)
N u t tr ng c a ngành s n xu t phi nông nghi p là:
β VC(t)= β CN(t) + β DV(t) (1.4)
Thì h s chuy n d ch c a hai ngành nông nghi p và phi nông nghi p
vào th i kỳ (t) và th i kỳ (t1) là:
β No(t) x β No(t1) + β VC(t) x β VC(t1)
cos θ 0 = (1.5)
{ β 2No(t) + β 2phiNo(t) } x{ β 2No(t) + β 2PhiNo(t1)}
0 0 0
θ = arcos θ . Góc này b ng 0 khi không có s chuy n d ch cơ c u kinh
t và 900 khi s chuy n d ch cơ c u kinh t là l n nh t.
- 12
H s chuy n d ch cơ c u kinh t gi a hai ngành:
θ
k= (1.6)
90
Nguy n Quang Thái (2004) “Chuy n d ch cơ c u ngành kinh t th i kỳ
i m i:Nh ng thành t u và y u kém” xác nh h s chuy n d ch cơ c u kinh
t giai o n 1985 -2003 là 0,076. T Quang Phương (2005) “Tác ng c a
vi c s d ng v n u tư n ch t lư ng tăng trư ng kinh t Vi t Nam: Th c
tr ng và gi i pháp” ã s d ng phương pháp này và cho k t qu h s chuy n
d ch cơ c u kinh t theo hư ng công nghi p hoá hi n i hoá giai o n 1990-
1994 là 0,129, giai o n 1995-1999 là 0,018, giai o n 2000 - 2004 là 0,04.
Khi ánh giá v s phát tri n kinh t , chuy n d ch cơ c u kinh t ưc
xem như là tiêu th c ph n ánh s thay i v ch t, là cơ s ánh giá, so sánh
các giai o n phát tri n c a n n kinh t . N u m c tăng trong t ng s n ph m
(GDP) ph n ánh ng thái c a tăng trư ng thì chuy n d ch cơ c u kinh t
ph n ánh ch t lư ng tăng trư ng (Theo ánh giá c a liên h p qu c thì m t
qu c gia ư c g i là công nghi p hóa n u có t tr ng GDP công nghi p và
d ch v t 80% trong t ng GDP tr lên). Như v y khi m c tiêu c a n n kinh
t là công nghi p hoá và hi n i hóa thì chuy n d ch cơ c u kinh t ngành là
m t n i dung quan tr ng c a quá trình công nghi p hoá hi n i hoá t nư c
[43]. ó là c quá trình v n ng phát tri n c a n n kinh t trong vi c k t h p
các y u t u vào theo các cách th c nh t nh t o ra các u ra (GDP
ho c GNP) theo nhu c u c a xã h i. S phát tri n ó phá v cân i cũ, hình
thành m t cơ c u kinh t v i v trí t tr ng các ngành và lĩnh v c phù h p hơn,
thích ng ư c yêu c u c a xã h i [39].
Ngày nay, m i qu c gia u xây d ng cho mình chi n lư c phát tri n
kinh t - xã h i cho m t th i kỳ k ho ch. Chi n lư c ó là t ng h p các k
- 13
ho ch phát tri n c a các a phương c a qu c gia. Nhìn chung, các chi n lư c
kinh t cp a phương hay qu c gia bao gi cũng t ra m c tiêu tăng
trư ng kinh t chung cho c n n kinh t ng th i cũng xây d ng m t cơ c u
kinh t m c tiêu hư ng n trên cơ s phân tích các ti m năng phát tri n kinh
t có ư c. Và như v y:
- Chuy n d ch cơ c u kinh t bao gi cũng ư c t trong m i quan
h v i tăng trư ng kinh t . Chuy n d ch cơ c u luôn xu t phát t cơ c u kinh
t cũ và m c tiêu tăng trư ng s t ra yêu c u v t c tăng trư ng kinh t
c a t ng b ph n c u thành (ngành, thành ph n kinh t ) n n kinh t trong k
ho ch phát tri n kinh t ..
- hoàn thành m c tiêu tăng trư ng kinh t g n v i cơ c u kinh t
m c tiêu c n thi t các ngành, thành ph n kinh t c u thành các b ph n c a
n n kinh t ph i hoàn thành các m c tiêu tăng trư ng. M t cách khác,m c
tiêu tăng trư ng chung và cơ c u kinh t m c tiêu s quy nh t c tăng
trư ng ph i t ư c c a các b ph n c u thành n n kinh t .
1.1.2.2 Xu hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t
Xu hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t th hi n ng thái s d ng và
phân b các ngu n l c c a m t qu c gia hay m t a phương nh m t o ra s
tăng trư ng c a các b ph n c u thành cơ c u kinh t . Nghiên c u các h c
thuy t và th c ti n c a chuy n d ch cơ c u kinh t các nư c s ch ra cho
chúng ta th y xu hư ng chung cho chuy n d ch cơ c u kinh t .
a) Nh ng h c thuy t v xu hư ng chuy n d ch cơ c u kinh t
- Quy lu t tiêu dùng c a E.Engel
ây là k t qu nghiên c u th c nghi m c a Engel (nhà kinh t h c
ngư i c) v quy lu t tiêu dùng. Quy lu t này ph n ánh m i quan h gi a
thu nh p và phân ph i thu nh p cho tiêu dùng cá nhân. ư ng Engel là m t
ư ng bi u di n m i quan h gi a thu nh p và tiêu dùng cá nhân v m t lo i
nguon tai.lieu . vn
