Xem mẫu
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Lê Thị Ngọc Trang
KHẢO SÁT TRUYỆN CỔ DÂN GIAN Ê ĐÊ
DƯỚI GÓC ĐỘ LOẠI HÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
Thành phố Hồ Chí Minh – 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Lê Thị Ngọc Trang
KHẢO SÁT TRUYỆN CỔ DÂN GIAN Ê ĐÊ
DƯỚI GÓC ĐỘ LOẠI HÌNH
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
Mã số: 60 22 34
LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. HỒ QUỐC HÙNG
Thành phố Hồ Chí Minh – 2012
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám Hiệu, phòng Khoa học Công
nghệ - Sau đại học, thầy cô Khoa Ngữ văn trường Đại học Sư phạm Thành
phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện tốt nhất để tôi học tập nghiên cứu và hoàn
thành luận văn này.
Tôi xin dành phần trang trọng để cảm ơn TS. Hồ Quốc Hùng – thầy đã tận
tình giảng dạy, hướng dẫn tôi sự cẩn trọng, nghiêm túc trong công việc khoa
học, động viên tôi trong quá trình hoàn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn.
Tp. Hồ Chí Minh ngày 30 tháng 3 năm
2012
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
1
Chương 1.TỔNG QUAN VỀ DÂN TỘC Ê ĐÊ
CỔ Ê ĐÊ
VÀ VẤN ĐỀ PHÂN LOẠI TRUYỆN
7
1.1. Vài nét về dân tộc Ê đê ........................................................................................ 7
1.1.1. Địa bàn cư trú và tổ chức xã hội ................................................................... 7
1.1.2. Những biểu hiện về sắc thái văn hóa ............................................................ 9
1.2. Vấn đề phân loại truyện cổ dân gian Ê đê ......................................................... 13
1.2.1. Tình hình sưu tầm và phân loại .................................................................. 13
1.2.2. Đề xuất tiêu chí phân loại ........................................................................... 21
Chương 2 :THẦN THOẠI VÀ TRUYỀN THUYẾT
45
2.1. Thần thoại .......................................................................................................... 45
2.1.1. Về đề tài ...................................................................................................... 45
2.1.1.1. Thần thoại giải thích sự tạo lập thế giới............................................... 45
2.1.1.2. Thần thoại giải thích các hiện tượng tự nhiên ..................................... 52
2.1.1.3 Thần thoại giải thích nguồn gốc tộc người ........................................... 53
2.1.2. Các mô típ trong thần thoại Ê đê ................................................................ 56
2.1.2.1. Mô típ người khổng lồ kiến tạo ........................................................... 56
2.1.2.2. Mô típ hồng thủy.................................................................................. 57
2.1.2.3. Mô típ quả bầu ..................................................................................... 59
2.1.2.4. Mô típ cây nối trời và đất ..................................................................... 62
2.2Truyền thuyết ....................................................................................................... 64
2.2.1. Về đề tài – cốt truyện .................................................................................. 64
2.2.1.1. Truyền thuyết lịch sử ........................................................................... 64
2.2.1.2 Truyền thuyết địa danh ......................................................................... 71
2.2.2 Các môtíp trong truyền thuyết ..................................................................... 74
2.2.2.1 Môtíp gươm thần .................................................................................. 74
2.2.2.2 Môtíp thực hiện sứ mệnh ...................................................................... 76
Chương 3 :TRUYỆN CỔ TÍCH
78
3.1Truyện cổ tích thần kì .......................................................................................... 78
3.1.1. Về đề tài – Cốt truyện ................................................................................. 78
3.1.1.1. Cổ tích về nhân vật mồ côi .................................................................. 78
3.1.1.2. Cổ tích về nhân vật dũng sĩ .................................................................. 88
3.1.1.3 Cổ tích về nhân vật mang lốt ................................................................ 96
3.1.2. Các mô típ chính ......................................................................................... 98
3.1.2.1 Môtíp sự ra đời kì lạ.............................................................................. 98
3.1.2.2 Mô típ bà Đuôn Sun .............................................................................. 99
3.1.2.3 Mô típ thần Rồng ................................................................................ 100
3.1.2.4. Mô típ về sự xuất hiện con số 7 ........................................................ 100
3.2 Truyện cổ tích thế sự......................................................................................... 102
3.2.1. Về đề tài – cốt truyện ................................................................................ 102
3.2.1.1. Nhóm truyện kể địa danh ................................................................... 102
3.2.2.2. Nhóm truyện kể khác ......................................................................... 104
3.2.2. Các mô típ chính ....................................................................................... 107
3.2.2.1. Mô típ sụt đất ..................................................................................... 107
3.2.2.2 Mô tip hóa thân ...................................................................................... 109
3.2.2.3. Mô típ đá thiêng ................................................................................. 109
3.1.2.4. Mô típ hồn lúa ................................................................................... 111
3.3. Truyện cổ tích loài vật ..................................................................................... 113
3.3.1. Về đề tài .................................................................................................... 113
3.3.2. Những mô típ chính .................................................................................. 115
3.3.2.1. Mô típ xử kiện.................................................................................... 115
3.3.2.2 Mô tip mẹo lừa .................................................................................... 115
KẾT LUẬN
117
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................... 119
PHỤ LỤC .............................................................................................................................. 130
nguon tai.lieu . vn
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Lê Thị Ngọc Trang
KHẢO SÁT TRUYỆN CỔ DÂN GIAN Ê ĐÊ
DƯỚI GÓC ĐỘ LOẠI HÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
Thành phố Hồ Chí Minh – 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH
Lê Thị Ngọc Trang
KHẢO SÁT TRUYỆN CỔ DÂN GIAN Ê ĐÊ
DƯỚI GÓC ĐỘ LOẠI HÌNH
Chuyên ngành: Văn học Việt Nam
Mã số: 60 22 34
LUẬN VĂN THẠC SĨ VĂN HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. HỒ QUỐC HÙNG
Thành phố Hồ Chí Minh – 2012
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám Hiệu, phòng Khoa học Công
nghệ - Sau đại học, thầy cô Khoa Ngữ văn trường Đại học Sư phạm Thành
phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện tốt nhất để tôi học tập nghiên cứu và hoàn
thành luận văn này.
Tôi xin dành phần trang trọng để cảm ơn TS. Hồ Quốc Hùng – thầy đã tận
tình giảng dạy, hướng dẫn tôi sự cẩn trọng, nghiêm túc trong công việc khoa
học, động viên tôi trong quá trình hoàn thành luận văn.
Xin chân thành cảm ơn.
Tp. Hồ Chí Minh ngày 30 tháng 3 năm
2012
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
1
Chương 1.TỔNG QUAN VỀ DÂN TỘC Ê ĐÊ
CỔ Ê ĐÊ
VÀ VẤN ĐỀ PHÂN LOẠI TRUYỆN
7
1.1. Vài nét về dân tộc Ê đê ........................................................................................ 7
1.1.1. Địa bàn cư trú và tổ chức xã hội ................................................................... 7
1.1.2. Những biểu hiện về sắc thái văn hóa ............................................................ 9
1.2. Vấn đề phân loại truyện cổ dân gian Ê đê ......................................................... 13
1.2.1. Tình hình sưu tầm và phân loại .................................................................. 13
1.2.2. Đề xuất tiêu chí phân loại ........................................................................... 21
Chương 2 :THẦN THOẠI VÀ TRUYỀN THUYẾT
45
2.1. Thần thoại .......................................................................................................... 45
2.1.1. Về đề tài ...................................................................................................... 45
2.1.1.1. Thần thoại giải thích sự tạo lập thế giới............................................... 45
2.1.1.2. Thần thoại giải thích các hiện tượng tự nhiên ..................................... 52
2.1.1.3 Thần thoại giải thích nguồn gốc tộc người ........................................... 53
2.1.2. Các mô típ trong thần thoại Ê đê ................................................................ 56
2.1.2.1. Mô típ người khổng lồ kiến tạo ........................................................... 56
2.1.2.2. Mô típ hồng thủy.................................................................................. 57
2.1.2.3. Mô típ quả bầu ..................................................................................... 59
2.1.2.4. Mô típ cây nối trời và đất ..................................................................... 62
2.2Truyền thuyết ....................................................................................................... 64
2.2.1. Về đề tài – cốt truyện .................................................................................. 64
2.2.1.1. Truyền thuyết lịch sử ........................................................................... 64
2.2.1.2 Truyền thuyết địa danh ......................................................................... 71
2.2.2 Các môtíp trong truyền thuyết ..................................................................... 74
2.2.2.1 Môtíp gươm thần .................................................................................. 74
2.2.2.2 Môtíp thực hiện sứ mệnh ...................................................................... 76
Chương 3 :TRUYỆN CỔ TÍCH
78
3.1Truyện cổ tích thần kì .......................................................................................... 78
3.1.1. Về đề tài – Cốt truyện ................................................................................. 78
3.1.1.1. Cổ tích về nhân vật mồ côi .................................................................. 78
3.1.1.2. Cổ tích về nhân vật dũng sĩ .................................................................. 88
3.1.1.3 Cổ tích về nhân vật mang lốt ................................................................ 96
3.1.2. Các mô típ chính ......................................................................................... 98
3.1.2.1 Môtíp sự ra đời kì lạ.............................................................................. 98
3.1.2.2 Mô típ bà Đuôn Sun .............................................................................. 99
3.1.2.3 Mô típ thần Rồng ................................................................................ 100
3.1.2.4. Mô típ về sự xuất hiện con số 7 ........................................................ 100
3.2 Truyện cổ tích thế sự......................................................................................... 102
3.2.1. Về đề tài – cốt truyện ................................................................................ 102
3.2.1.1. Nhóm truyện kể địa danh ................................................................... 102
3.2.2.2. Nhóm truyện kể khác ......................................................................... 104
3.2.2. Các mô típ chính ....................................................................................... 107
3.2.2.1. Mô típ sụt đất ..................................................................................... 107
3.2.2.2 Mô tip hóa thân ...................................................................................... 109
3.2.2.3. Mô típ đá thiêng ................................................................................. 109
3.1.2.4. Mô típ hồn lúa ................................................................................... 111
3.3. Truyện cổ tích loài vật ..................................................................................... 113
3.3.1. Về đề tài .................................................................................................... 113
3.3.2. Những mô típ chính .................................................................................. 115
3.3.2.1. Mô típ xử kiện.................................................................................... 115
3.3.2.2 Mô tip mẹo lừa .................................................................................... 115
KẾT LUẬN
117
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................................... 119
PHỤ LỤC .............................................................................................................................. 130