Luận văn Thạc sĩ Ngữ văn: Phong cách nghệ thuật Hồ Dzếnh trong truyện ngắn và tiểu thuyết của ông

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH    TAÏ VIEÄT HAØ PHONG CAÙCH NGHEÄ THUAÄT HOÀ DZEÁNH TRONG TRUYEÄN NGAÉN VAØ TIEÅU THUYEÁT CUÛA OÂNG CHUYEÂN NGAØNH : VAÊN HOÏC VIEÄT NAM MAÕ SOÁ : 5.04.33 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ NGÖÕ VAÊN NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC PGS-TS TRAÀN HÖÕU TAÙ TP. HOÀ CHÍ MINH - 2005 LÔØI CAÛMÔN Luaän vaên naøy ñöôïc hoaøn thaønh vôùi söï giuùp ñôõ cuûa quyù thaày coâ, gia ñình vaø baïn beø, ñaëc bieät laø söï chæ baûo taän tình, aân caàn cuûa PGS. TS Traàn Höõu Taù – Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh. Toâi xin chaân thaønh caûm ôn! Hoïc vieân Cao hoïc Taï Vieät Haø PHAÀN THÖÙ NHAÁT : MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI: Laëng leõ ñeán vôùi laøng vaên vaøo nhöõng naêm 40 cuûa theá kæ tröôùc theá nhöng Hoà Dzeánh cuõng kòp khaéc saâu trong loøng ngöôøi ñoïc aán töôïng veà moät ngoøi buùt luoân daït daøo xuùc caûm tröôùc cuoäc soáng muoân maøu. Naøy laø moät mieàn queâ ngoaïi thaân thuoäc nôi coù nhöõng em Dìn, chò Yeân, boùng meï … Kia laø ñaát queâ cha xa thaúm vôùi thaèng chaùu ñích toân, chuù Nhì, ngöôøi chò daâu Trung Hoa. Thaám ñaãm trong töøng trang vaên laø moät Hoà Dzeánh vôùi loøng yeâu queâ höông ñaèm thaém. Khuaát sau noãi buoàn cuûa töøng trang vaên laø moät Hoà Dzeánh vôùi taám loøng ñoân haäu, bao dung. Gioáng nhö vaên xuoâi, thô cuûa oâng bao giôø cuõng nhaát quaùn moät caûm xuùc nhö vaäy. Ñoù laø nhöõng teân ñaát teân laøng ñôn sô, moäc maïc “gôïi nhôù caùnh ñoàng Ngoïc Giaùp_Soâng Yeân, beán Gheùp, chôï Coøng”. Caûnh queâ trong thô Hoà Dzeánh thaät dung dò maø tình queâ thì raát ñoãi ñaäm ñaø. Toâi yeâu, nhöng chính laø say Tình queâ höông Vieät, baøn tay dòu daøng Thô toâi: ñeâ thaém, böôùm vaøng Con soâng be beù, caùi laøng xa xa. (Luõy tre xanh) Cuõng nhö nhieàu thi só vôùi böôùc chaân giang hoà phieâu laõng ñöông thôøi, Hoà Dzeánh ñaõ ñi nhieàu vaø vieát nhieàu.Vieát truyeän ngaén, tieåu thuyeát feuilleton, laøm thô, soaïn kòch, vieát baùo … lónh vöïc naøo Hoà Dzeánh cuõng töøng thöû buùt. Theá nhöng coù theå noùi ôû theå loaïi truyeän ngaén vaø tieåu thuyeát Hoà Dzeánh môùi ñònh hình moät phong caùch ngheä thuaät roõ neùt hôn caû. Ñieàu ñoù lí giaûi vì sao nhaø nghieân cöùu vaên hoïc Traàn Höõu Taù ñaõ nhaän xeùt raèng “truyeän ngaén Hoà Dzeánh seõ coù söùc soáng laâu beàn hôn thô oâng”. Quaû thaät Hoà Dzeánh ñaõ taïo ñöôïc cho mình moät khuoân maët vaên chöông duø soá löôïng taùc phaåm cuûa oâng khoâng nhieàu. Tìm choïn ñeà taøi “Phong caùch ngheä thuaät Hoà Dzeánh trong truyeän ngaén vaø tieåu thuyeát cuûa oâng”, ngöôøi vieát khoâng ngoaøi mong muoán ñöôïc hieåu roõ vaø yeâu hôn nhöõng trang vaên coù söùc thaám saâu ñeán ñaùy loøng cuûa moät chaân taøi laëng leõ, töø ñoù goùp phaàn thieát thöïc vaøo vieäc giaûng daïy taùc phaåm Hoà Dzeánh trong chöông trình Ngöõ vaên trung hoïc phoå thoâng chuyeân ban khoa hoïc xaõ hoäi. Cuøng vôùi caùc coâng trình khoa hoïc khaùc veà taùc giaû Hoà Dzeánh, luaän vaên cuõng mong muoán ñöôïc goùp theâm moät tieáng noùi khaúng ñònh nhöõng ñoùng goùp cuûa nhaø vaên naøy vaøo söï phaùt trieån cuûa vaên hoïc nöôùc nhaø giai ñoaïn 1930-1945. 2. LÒCH SÖÛ VAÁN ÑEÀ: Trong soá nhöõng baøi vieát vaø chuyeân luaän veà Hoà Dzeánh maø ngöôøi vieát coù ñöôïc, duø chöa thaät ñaày ñuû nhöng sô boä coù theå nhaän thaáy raèng cho ñeán nay vaãn chöa coù moät coâng trình naøo choïn rieâng truyeän ngaén vaø tieåu thuyeát cuûa Hoà Dzeánh laøm ñoái töôïng nghieân cöùu moät caùch toaøn dieän döôùi goùc ñoä phong caùch hoïc. Haàu heát caùc taùc giaû chæ taäp trung vaøo pheâ bình moät soá baøi thô, ñaëc bieät laø taäp truyeän ngaén ñaàu tay ñaëc saéc cuûa Hoà Dzeánh, taäp Chaân trôøi cuõ. Tuy vaäy ñoái vôùi haàu heát caùc coâng trình nghieân cöùu cuûa nhöõng nhaø pheâ bình, nhöõng ngöôøi ñi tröôùc, chuùng toâi ñeàu keá thöøa ñöôïc nhieàu yù kieán quyù baùu. Ñoù thöïc söï laø nhöõng gôïi yù quan troïng vaø höõu ích. Noù giuùp chuùng toâi ñònh ñöôïc höôùng ñi trong suoát quaù trình thöïc hieän ñeà taøi. Ñieåm laïi lòch söû nghieân cöùu veà con ngöôøi vaø taùc phaåm cuûa Hoà Dzeánh coù theå thaáy ngay töø khi taäp truyeän ngaén ñaàu tay cuûa Hoà Dzeánh – Chaân trôøi cuõ – ra ñôøi naêm 1942 ñaõ coù moät soá baøi pheâ bình veà taùc phaåm naøy. Naêm 1973 taïp chí Giai phaåm Vaên ôû Saøi Goøn ñaõ ra soá ñaëc bieät veà Hoà Dzeánh. Ñaëc bieät töø nhöõng naêm 80 trôû ñi ñaõ coù nhieàu baøi vieát veà con ngöôøi vaø saùng taùc cuûa Hoà Dzeánh ñaêng treân caùc baùo, taïp chí. Töø nguoàn taøi lieäu ñoù hai taùc giaû Laïi Nguyeân AÂn vaø Ngoâ Vaên Phuù ñaõ taäp hôïp, choïn loïc vaø phaân loaïi laøm neân moät cuoán saùch tö lieäu mang teân “Hoà Dzeánh – Moät hoàn thô ñeïp” do nhaø xuaát baûn Vaên hoaù thoâng tin Haø Noäi aán haønh naêm 2001. Saùng taùc cuûa Hoà Dzeánh, gaàn ñaây coøn laø ñeà taøi nghieân cöùu trong nhieàu luaän vaên toát nghieäp cuûa sinh vieân Ñaïi hoïc vaø hoïc vieân Cao hoïc. ÔÛ baøi vieát naêm 1942 coù töïa ñeà “Pheâ bình Chaân trôøi cuõ – taäp truyeän ngaén cuûa Hoà Dzeánh”, nhaø pheâ bình Kieàu Thanh Queá ñaõ “ñeå yù ñeán tính caùch ngoøi buùt cuûa taùc giaû (töùc Hoà Dzeánh) nhieàu hôn coát truyeän taùc giaû daøn xeáp” [8;86]. Chuù yù ñeán ngheä thuaät keå chuyeän cuûa Hoà Dzeánh, Kieàu Thanh Queá nhaän xeùt: “Vaên chöông Hoà Dzeánh coù nhöõng nhòp uyeån chuyeån vaø buoàn laï nhö moät khuùc nhaïc laâm li ai oaùn” [8;87]. Theo lôøi taâm söï cuûa Hoà Dzeánh ñöôïc Vöông Trí Nhaøn ghi laïi thì sinh thôøi Hoà Dzeánh coù taëng Nguyeãn Tuaân moät baûn Chaân trôøi cuõ, Nguyeãn ñaõ coù lôøi khen: nhöõng truyeän ñoù coù ñöôïc caùi gioïng nhaân haäu.[8;16]. Traàn Höõu Taù khi bieân soaïn muïc “Hoà Dzeánh” trong Töø ñieån vaên hoïc (Nxb Khoa hoïc xaõ hoäi, Haø Noäi 1983) ñaõ cho raèng: “Do töø nhoû soáng nhieàu vôùi meï, vôùi laøng queâ, vôùi nhöõng ngöôøi noâng daân Vieät Nam ngheøo khoå nhöng coù nhieàu ñöùc tính cao quyù, Hoà Dzeánh coù nhieàu trang vieát thieát tha xuùc ñoäng”, taùc phaåm cuûa oâng “mang ñaäm saéc thaùi tröõ tình hieän thöïc”. [81;315]. Cuõng nhaø nghieân cöùu Traàn Höõu Taù ôû moät baøi vieát khaùc (“Hoà Dzeánh – moät hoàn thô ñeïp” ñaêng treân Taïp chí Kieán thöùc ngaøy nay soá 10-1988) ñaõ nhaän ñònh “Hoà Dzeánh ñöôïc nhieàu ngöôøi yeâu vaø nhôù duø oâng vieát khoâng nhieàu vì oâng coù ñöôïc tieáng noùi ngheä thuaät rieâng”. Theo oâng, theá maïnh cuûa ngoøi buùt Hoà Dzeánh laø “chaát thô thaám vaøo töøng trang vaên taïo neân phong vò tröõ tình aûo dieäu”. Ñoïc Chaân trôøi cuõ, Traàn Höõu Taù caûm nhaän “trong baát cöù truyeän naøo duø noùi veà ai nhöng aån sau nhöõng doøng chöõ in, nhaân vaät chính vaãn laø taùc giaû, laø taâm hoàn giaøu yeâu thöông xao xuyeán cuûa oâng”. Nhaø thô Vuõ Quaàn Phöông trong lôøi giôùi thieäu chung veà vaên nghieäp Hoà Dzeánh cuõng coù nhaän xeùt töông töï: “ÔÛ caû thô laãn truyeän, ngöôøi ta deã daøng nhaän ra moät taâm hoàn giaøu caûm xuùc, traøn ngaäp yeâu thöông, traéc aån, gaén boù chaët cheõ vôùi nhöõng phaän ngöôøi haåm hiu ngheøo khoå trong xaõ hoäi cuõ”. Vaên Hoà Dzeánh coù “gioïng keå chaân thaät töø toán vôùi raát nhieàu thöông caûm xoùt xa” [74;13,14]. Coøn Phaïm Khaûi khi ñoïc Chaân trôøi cuõ ñaõ cho raèng “gioïng vaên Hoà Dzeánh bao giôø cuõng baøy toû moät söï caûm thoâng naâng niu ñaày thöông caûm” ñoái vôùi nhöõng ngöôøi lao ñoäng thoân queâ chòu thöông chòu khoù, giaøu söï ñoä löôïng vaø loøng hi sinh (Thanh Hoaù trong thô vaên Hoà Dzeánh, 1989),[8;158]. Nhaän xeùt veà ngoøi buùt Hoà Dzeánh, trong moät baøi vieát naêm 1991, Leâ Quang Trang nhaän thaáy Hoà Dzeánh “höôùng loøng mình veà nhöõng ngöôøi ngheøo khoå, chia seû vôùi hoï nhöõng ... - tailieumienphi.vn